Faslı Muhammed el-Avini mütevazı bir evde yaşadığını ve temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarındaki artış nedeniyle emekliliğinden bu yana günlük yaşam masraflarıyla mücadele ettiğini sert ifadelerle anlattı. Her 3 yılda bir kira bedelinin yüzde 8 oranında artmasının onu zor durumda bıraktığını ve arada bir ev değiştirmek zorunda kaldığını da anlattı. 66 yaşında emekli Profesör ve 6 kişilik bir ailenin reisi olan Avini Arap Dünyası Haber Ajansı’na (AWP) “Şeker hastasıyım ve başka kronik hastalıklarım da var. Bin 500 dirhemi aşmayan emekli maaşım bırakın ev ve çocuk masraflarını, aylık ilaç masraflarını bile karşılamaya yetmiyor” dedi. Üzgün bir ses tonuyla “Yaklaşık 15 yıldır Rabat’ta yaşıyorum ve bugüne kadar küçük bir ev alabildim, ne de araba sahibi olabildim. Mecburiyetten ikinci el bir araba almıştım ama özellikle yakıtın artmasıyla masrafları bana yük oldu… Eğer eşimin geleneksel tatlılar yapıp satma işi olmasaydı, kendimizi dilenirken bulacaktık” dedi.
Şarku’l Avsat’ın AWP’den aktardığı habere göre 6 yıl önce emekli olan asker Hasan Acdem ise emeklilik maaşını açıklamaktan utandı. Acdem AWP’ye “Enerjim, sağlığım, gençliğim tükendi, karşılığında düzgün bir hayat yaşamamı sağlayacak hiçbir şey verilmedi. Allah bize yeter, O ne güzel vekildir” ifadelerini kullandı. Üç çocuk babası olan Acdem öfkeli bir ses tonuyla “Aileme özel konut sağlayamadığım için geniş bir aile evinde yaşıyorum, özel sektörde çalışan bir oğlum var ve ailenin yükünü o taşıyor. Fas’ta emeklilerin koşulları çok ağır, aldıkları ödeme ise son derece utanç verici... Gerçekten ötenazi evresini yaşıyoruz” dedi.
Trajik durumlar
Fas’ta çalışanların emekli edilme yaşı 63 olarak belirlendi ve bu yaş, üniversite profesörleri için iki yıl, diğer çalışanlar için ise bir yıl olmak üzere en fazla iki yıl uzatılabiliyor. Fas Emekliler Sendikası Federasyonu başkanı Bouchaib Maloom, Fas’taki emeklilik sisteminden yararlanan 700 binden fazla kişinin emeklilik maaşlarının yetersiz olması nedeniyle ‘yoksulluğa sürüklenen trajik koşullarda yaşadıklarını’ açıkladı. Fas Emeklilik Fonu sivil emeklilik sistemini, askeri emeklilikleri ve diğerlerini yönetiyor. Ülkede emeklilik ödemeleri, maaş ve hizmet süresi gibi çeşitli faktörlere bağlı oluyor. Maloom AWP’ye “Fas hükümeti binlerce emeklinin taleplerini görmezden gelmeye ve devam ediyor. Başbakan, işverenler ve sendikal hareketin temsilcileri arasında imzalanan anlaşma kapsamındaki taahhütlerini inkar ediyor. Söz konusu taahhütler, emekli aylığından yararlanmak için 3 bin 240 tam günü tamamlama zorunluluğunun kaldırılmasını öngörse de, bunun bir gün az olması durumunda emekliler ve aileleri, insana yakışır bir yaşam sağlamaktan uzak, adaletsiz emeklilik maaşları nedeniyle yoksulluk içinde kıvranıyor” ifadelerini kullandı.
Fas İşçi Sendikası, Demokratik İşçi Konfederasyonu, Genel İşçi Sendikası, Ulusal İşçi Sendikası ve Demokratik Federasyon ile Fas hükümeti ve Fas İşletmeleri Genel Konfederasyonu arasında 30 Nisan 2022’de imzalanan anlaşmaya dikkat çeken Maloom, hükümetin ‘özel sektör çalışanlarının katkılarını ve tasarruflarını düşük faizle ve ilgililere fayda sağlamayan projelere yatırım yaparak kullandığını, ortalama emekli maaşının ayda bin 800 dirhemi aşmadığını’ ifade etti. Emekli Sendikaları Federasyonu Başkanı’na göre emeklilerin yüzde 60’ı ayda bin 500 dirhemden az alıyor, yüzde 40’ı ise emekli maaşı alma koşullarını karşılamadıkları için hiçbir ödeme alamıyor. Arap Dünyası Haber Ajansı Fas Emeklilik Fonu veya Fas Ekonomi ve Maliye Bakanlığı’ndan konu ile ilgili yorum istese de cevap alamadı. Geçen hafta Kazablanka’daki bir protestoda, Fas İşçi Sendikası, hükümet, işverenler ve Fas İşçi Sendikası arasında 2022 yılında imzalanan sözleşmenin şartlarının yürürlüğe konulmasındaki gecikme nedeniyle başta Ekonomi ve Maliye Bakanlığı ile Ulusal Sosyal Güvenlik Fonu Genel Müdürlüğü olmak üzere ilgili hükümet birimlerini kınadı. İşçi Sendikası, Fas hükümetinden emeklilik maaşlarını bin 500 dirhem artırmasını ve asgari emekli maaşını 3 bin 129 dirhemlik asgari ücrete eşitlemesini talep etti. Ayrıca hükümetin emeklilik maaşından yararlanmak için 3 bin 240 günlük koşulunu iptal etme ve bu süreyi bin 320 güne indirme konusu ‘ertelemesini’ de kınadı. (Bir ABD doları 9,98 Fas dirhemine denk geliyor.)
Golan Tepeleri ile Suriye arasındaki sınıra yakın bir İsrail aracı (Arşiv-Reuters)