Mısır’da İsrail gazetesine röportaj veren parti liderine yönelik tepki artıyor

Partiler ve politikacılar Muhammed İsmet Sedat'tan resmi bir özür bekliyorlar.

Mısır Reform ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Muhammed Enver İsmet Sedat. (Facebook hesabı)
Mısır Reform ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Muhammed Enver İsmet Sedat. (Facebook hesabı)
TT

Mısır’da İsrail gazetesine röportaj veren parti liderine yönelik tepki artıyor

Mısır Reform ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Muhammed Enver İsmet Sedat. (Facebook hesabı)
Mısır Reform ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Muhammed Enver İsmet Sedat. (Facebook hesabı)

Mısır Reform ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Muhammed Enver İsmet Sedat'ın İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth'a yaptığı ve Arap medyasının aktardığı açıklamalar, Mısırlı siyasetçilerin İsrail medyasını gayri resmi boykot etmesi nedeniyle Mısır’da tartışmaya neden oldu.

İsrail arasındaki ilişkileri normalleştirmek için Camp David Anlaşmaları’nı imzalayan merhum Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat'ın yeğeni İsmet Sedat, geniş kitleler arasında yayılan, tercüme edilmiş metne göre Mısır ile Hamas'ın 7 Ekim’de yerleşim yerlerine yönelik işlediği cinayet ve İsraillilerin kaçırılması konusundaki İsrail’in öfkesini anladığını ifade etti.

Sedat, ‘İsrail'in kendini savunma hakkı’ olduğunu vurgulayarak ‘İsrail hükümetinin konuyu aşırılıkçı bir tarafa çekmesini’ eleştirdi. Son iki günde geniş kitlelere yayılan Arapça metne göre ‘Gazze halkına karşı intikam kampanyasının durdurulmasını’ talep etti.

Sedat, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi:

"İsrail gazetesi için Kahire'deki bir muhabirle telefonda İngilizce röportajım yayınlanmak üzere İbraniceye çevrilmeden önce birçok haber sitesinde Arapça olarak yayınlandı ve çarpıtıldı. İfadeler söylendiği bağlamdan koparılarak parçalı bir şekilde ortaya kondu.”

Fotoğraf Altı: Sedat'a yönelik eleştiriler hız kazandı. (Facebook hesabı)
Sedat'a yönelik eleştiriler hız kazandı. (Facebook hesabı)

Meclis üyesi gazeteci Mustafa Bekri, söz konusu açıklamaların Mısır’da siyasi partiye başkanlık yapan biri tarafından yapılamayacağını belirterek açıklamaları Filistin meselesine yönelik, normalleşme söyleminin ötesinde bir ‘hançer’ olarak niteledi.

Birlik Partisi Genel Sekreter Yardımcısı Abdünnasır Kandil de Şarku'l Avsat'a şunları söyledi:

“Sedat, medya veya siyasi olsun herhangi bir İsrailli partiyle iletişim kurmayı reddeden Mısır partilerinin yerleşik siyasi ilkelerini ihlal etti. Bu özellikle de İsrail'in Filistin halkına karşı işlediği katliamların gölgesinde, siyasi nezaket eksikliğidir.”

Kandil ayrıca ‘Mısır ile İsrail arasındaki ilişkilerin resmi düzeyde normalleşmesine rağmen, Camp David anlaşmasının imzalanmasından bu yana İsrail ile veya herhangi bir İsrail vatandaşıyla iletişim kurmayı reddeden çeşitli Mısırlı siyasi partileri tarafından İsrail’in ‘düşman devlet’ olarak görüldüğünü, bu durumun ana sebeplerinden birisinin Kahire'deki İsrail Büyükelçisi ile görüşmesinden sonra milletvekili Tevfik Ukkaşe’nin Parlamento üyeliğinin düşürülmesi olduğunu’ ifade etti.

Parlamento, milletvekili Tevfik Ukkaşe’nin üyeliğini, 2016 yılında İsrail büyükelçisi ile Kahire'de yaptığı önceden koordinasyon olmadan ve siyasi konuların konuşulduğu görüşme nedeniyle soruşturmaya sevk edildikten sonra Konsey'in oy çokluğuyla düşürmüştü. İsmet Sedat, ‘politikacıların kafalarını kuma gömüp kavga etmemesi gerektiğini’ belirterek, bakış açısını ‘şu an hükümetine savaşı durdurması için baskı yapan İsrail toplumu içinde farklı sesler ile iletişim kurulmasının gerekliliğini’ vurgulayarak ortaya koyuyor.

Fotoğraf Altı: Sedat ulusal diyalog oturumlarına katıldı. (partinin Facebook sayfası)
 Sedat ulusal diyalog oturumlarına katıldı. (partinin Facebook sayfası)

Sedat ‘basın açıklamaları, yapmadığım alım-satım işlemleri veya İsrail’i ziyaret etmek anlamına gelen İsrail ile normalleşmeden tamamen farklı bir şeydir. Ancak bu açıklamalarla ulaşmak istediğim şey İsrail kamuoyuna bir mesaj vermektir’ dedi.

Ancak Mustafa Bekri, Sedat'ın gerekçelerini mantıksız bularak reddetti. Mustafa Bekri’nin değerlendirmesi Abdülnasır Kandil tarafından da desteklendi. Kandil açıklamasının devamında şunları söyledi:

"Cehenneme giden yollar iyi niyet taşlarıyla döşenmiştir. Sedat'ın açıklamalarını gerekçelendirdiği yüce hedefe rağmen, İsrail'i kuşatma altına alma ve boykot etme zorunluluğu göz önüne alındığında zamanlaması yanlış."



Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
TT

Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)

Gazze ateşkes müzakereleri, Hamas'ın İsrail'i engellemekle suçladığı ve ABD ile İsrail'in görüşmelerde bir ilerleme kaydedileceği ve birkaç gün içinde anlaşmaya varılacağı yönündeki iyimser söylemleri arasında Katar'ın başkenti Doha'da altıncı gününe girdi.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, karmaşık müzakere sahnesini deşifre etti. Uzmanlara göre, görüşmelerin geleceğine dair süren belirsizliğe rağmen, Amerikan tarafının açık ve doğrudan baskıları sayesinde bir ‘çözülme’ ihtimali ağır basıyor. Bu süreçte, engelleyici şartların aşılması ve Hamas’a bazı güvencelerin verilmesi öngörülüyor. Ayrıca, ABD ile İsrail arasında Gazze cephesinde bir sakinlik sağlanması konusunda mutabakat bulunuyor. Zira, Washington ile Tahran arasındaki mevcut görüşme hattı başarısız olursa, İran’a ikinci bir saldırı düzenlenmesi ihtimali değerlendiriliyor.

Geçtiğimiz pazar gününden bu yana Doha'da devam eden müzakerelerin ortasında Netanyahu perşembe günü yayınladığı bir videoda Hamas'ın silahsızlandırılmasını, askeri kabiliyetlerinin olmamasını ve bölgeyi yönetmemesini şart koşarak bunlar olmadan Gazze Şeridi'nde anlaşma ihtimalini dışladı ve savaşa geri dönme tehdidinde bulundu. Netanyahu, “Bu müzakereler yoluyla elde edilebilirse iyi olur, aksi takdirde kahraman ordumuzun gücüyle başka yollarla elde edeceğiz” dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar perşembe günü Avusturya gazetesi Die Presse'ye verdiği röportajda, müzakerelerin geleceği için bir başka koşul öne sürerek Hamas liderlerinin sürgüne gönderilmesinin ‘savaşı sona erdirecek çözümün bir parçası olabileceğini’ belirtti.

Diğer yandan Hamas yaptığı açıklamada, İsrail'in ‘kötü niyetli’ tutumunu eleştirerek daha önce ‘saldırganlığın kalıcı olarak durdurulmasını, işgal ordusunun kapsamlı bir şekilde geri çekilmesini ve yardımların serbest akışını sağlayacak bir anlaşma karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı kapsamlı bir takas anlaşmasına varmayı teklif ettiğini, ancak Netanyahu'nun o zaman bu teklifi reddederek kaçmaya ve daha fazla engel koymaya devam ettiğini’ vurguladı.

Bununla birlikte Hamas, hem Filistin hem de İsrail tarafındaki esirlerin serbest bırakılması karşılığında savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya yönelik müzakerelere ‘olumlu ve sorumlu’ yaklaşımını sürdürdüğünü ifade etti. Bu açıklama, Hamas'ın ‘devam eden ateşkes görüşmelerinde yardım akışının sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve kalıcı bir ateşkes için gerçek garantiler verilmesi de dâhil olmak üzere birçok önemli noktanın müzakere edildiğini’ belirtmesinden bir gün sonra geldi.

Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)

Bu, Hamas liderlerinden Basim Naim'in ‘Netanyahu'nun 22 aylık savaş ve kıtlıkta başaramadığını müzakere masasında da başaramayacağını’ vurguladığı basın açıklamalarıyla aynı zamana denk geldi.

Netanyahu'nun Gazze Şeridi ve İran dosyalarına değindiği Washington ziyaretinin ardından İsrail yeniden İran'ı vurma tehdidinden söz etmeye başladı. Savunma Bakanı Yisrael Katz perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrail'in İran tarafından tehdit edilmesi halinde bu ülkeyi ‘daha büyük bir güçle’ vuracağını söyledi.

İsrail'in haziran ayında İran'a karşı 12 gün süren bir hava savaşı başlatması bölgede daha geniş çaplı bir çatışma korkusu yarattı. İki taraf, 23 Haziran'da ABD Başkanı Donald Trump tarafından ilan edilen, ABD arabuluculuğunda bir ateşkes üzerinde anlaştı.

İsrail ve Filistin konularında uzman Mısırlı siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, ateşkes müzakerelerinin engellerden ve ayrıntılara getirilen karartmadan, ABD'nin baskısı altında bir atılımın her iki tarafça da kabul edilmesine doğru ilerleyeceğini düşünüyor. Fehmi, Netanyahu'nun Washington ziyaretinde Gazze ve İran meselelerinin farklı görüşlere yol açacak şekilde ele alındığını, ancak Trump'ın Gazze'de anlaşmanın tamamlanması ve İsrail'in gerekirse İran'ı vurmasına izin verilmesi konusunda ısrarcı olduğunu belirtti.

Fehmi'ye göre bir atılım şansı, İsrail'in özellikle Mısır sınırına yakın Morag Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmeyi kabul etmesiyle mümkün. Hamas, ABD yönetimiyle doğrudan iletişim kanalının devam etmesiyle bunu kabul edebilir. Bu da müzakerelerdeki pozisyonunu güçlendirecek, Netanyahu'nun Trump ile çatışmasını önleyecek ve İran'ı tekrar hedef alma isteklerini kabul etmesi karşılığında Gazze anlaşmasını uygulamasına olanak tanıyacaktır.

Filistinli siyasi analist Dr. Suheyl Diyab'a göre Hamas mümkün olduğunca çok şey teklif etti; ancak müzakereler Netanyahu'nun, ABD yönetiminin ve özellikle de İsrail içişlerinin krizleri nedeniyle tıkanmış durumda. Netanyahu, özellikle de kişisel çıkarları için herkesi manipüle etme girişimleri sona erdiğinden, kendisine sunulan senaryoları seçme konusunda halen büyük tereddütler yaşıyor.

Diyab, Netanyahu-Trump görüşmelerinin ayrıntıları henüz açıklanmadığı için Gazze ateşkes dosyasının İran dosyasının ayrıntılarıyla bağlantılı olduğunu göz ardı etmedi. Dünyanın ABD ve İran arasındaki anlaşma ya da anlaşmazlığın seyrini izlediği bu dönemde, bir atılım ve anlaşmanın teşvik edilmesi, İsrail ve Washington'un dikkat çekici bir şekilde yeniden zorladığı bir seçenek gibi görünüyor.

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)

Geçtiğimiz perşembe günü televizyonda yayınlanan bir röportajda Netanyahu birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılacağı umudunu dile getirerek şunları söyledi: “50 esir halen Hamas tarafından tutuluyor ve bunlardan sadece 20'sinin hayatta olduğuna inanılıyor. Şu anda yaşayanların yarısının ve ölülerin yarısının çıkarılmasını öngören bir anlaşmamız var, yani 10 yaşayan insanımız ve yaklaşık 12 ölen rehinemiz kalacak, ancak onları da çıkaracağım. Umarım birkaç gün içinde bunu sonuçlandırabiliriz.”

Geçen hafta Netanyahu ile Beyaz Saray'da iki kez görüşen Trump, ateşkesin yakın olduğu söylemini yineleyerek bu haftayı olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio perşembe günü yaptığı açıklamada bir anlaşma için ‘büyük umutları’ olduğunu ifade etti.

Öte yandan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Alman mevkidaşı Johann Fadivoll ile yaptığı telefon görüşmesinde, Gazze Şeridi'ndeki son gelişmeler ile ateşkesin yeniden başlatılması ve bazı esir ve mahkûmların serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerdeki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamaya göre Abdulati, ‘Filistin halkının kanının akıtılması ve trajik insani durum ışığında Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının sağlanması gerektiğini’ vurguladı.

Fehmi'ye göre Gazze anlaşması yaklaşıyor. “Birkaç gün içinde anlaşma nihai aşamasına girecek. Pazar ya da pazartesi günü ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un son rötuşları yapmak üzere bölgeye bir ziyaret gerçekleştireceğini görebiliriz” diyen Fehmi, ‘Washington'un bölgedeki çıkarlarını düşünerek ve Trump'ı izleyicileri önünde mahcup etmemek için anlaşmanın başarısız olmasına izin vermeyeceğini’ vurguladı.

Diyab, Netanyahu'nun Washington ziyaretinden sonra bir anlaşma istediğine ve Trump'a hayır diyemeyeceğine inanıyor. Dolayısıyla siyasi çıkarları çerçevesinde kendisine daha fazla zaman kazandırabilecek bir atılımla ya da özellikle farklılıklar ve ABD'nin baskıcı tutumu nedeniyle kendisini devirecek bir tökezleme ve patlamayla karşı karşıya.