Babu’l Mendeb’de silahlı korumaya sahip İran ve Çin gemileri temkinli bir şekilde yol alıyor

İran’a ait Gülsan isimli kargo gemisi dün sabah stratejik Babu’l Mendeb Boğazı'ndan geçerken, Şarku’l Avsat’a konuşan Cibuti Sahil Güvenliği, durumu sakin ve son derece temkinli olarak nitelendirdi. Çin kargo gemisi Lanhai 1, Umman Denizi'ne doğru hayati önem taşıyan koridordan geçerken görüldü. Gemide koruma amaçlı silahlı adamların bulunduğu beyan edilirken, bu, ticari gemilerin Kızıldeniz'de haftalar önce Husi saldırılarının başlamasından bu yana aldığı önlemlerden biri.

Kızıldeniz'in diğer tarafında ise İran destekli Husiler İngiliz ve ABD gemisine iki füze saldırısı düzenlediğini duyurdu. Küresel ticaretin atardamarı olarak temsil edilen uluslararası koridorda, Gülsan ismiyle seyreden bir gemi dışında, ticari gemi ve tankerler neredeyse yok.

**Cibuti Sahil Güvenlik üyeleri Salı günü Bab’ul Mendeb Boğazı’nda (Abdulhadi Habtur)**

Cibuti Sahil Güvenlik Komutanı İss Ömer Bakri, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, son dönemde Babu’l Mendeb'den geçen çok sayıda gemiye yardım ve güvenlik hizmeti sağladıklarını söyledi. Yakın zamanda yayınlanacak röportajında Bakri, Kızıldeniz saldırılarında zarar gören bazı gemilerin Cibuti'de muhafaza edildikten sonra güvenli bir şekilde yolculuklarına devam ettiğini aktardı.

Yemen ve Cibuti devletleri arasında Asya ve Afrika yakasında paylaşılan Babu’l Mendeb Boğazı, dünyanın en önemli deniz yollarından biri olmasının yanı sıra savaş ve çatışma zamanlarında önemli bir kartı temsil ediyor.

Boğaz aynı zamanda Asya ile Avrupa arasındaki ticaret alışverişinin de omurgası. Küresel nakliye ve ticaretin yaklaşık yüzde 10'u buradan geçiyor. Babu’l Mendeb, enerji kaynaklarının geçişi açısından Malakka ve Hürmüz Boğazı'ndan sonra üçüncü sırada yer alıyor.

Şarku’l Avsat, Husilerin uluslararası gemiciliğe yönelik Kızıldeniz'de yaşanan gerginliği nedeniyle Babu’l Mendeb Boğazı'na batıdan en yakın noktaya ulaşan ilk ve tek medya kuruluşu oldu.

Yolculuğun başlangıcı

sabahın erken saatlerinde limana doğru giderken yanından geçtiğimiz başkent Cibuti'nin en eski tarihi camisi Hamoudi Camii'nin hoparlörlerinden sabah namazı için okunan ezanın sesi duyuldu. Sıcaklık ise 24 derece idi.

Varış ve tüm hazırlıkların tamamlanmasının ardından, 3 bin beygir gücünde iki motor saat tam altıda doğrudan Babu’l Mendeb'e doğru devriye görevi yapmak üzere denize açılmaya başladı. Yolculuk, 26 deniz mili hızla, gidiş-dönüş yaklaşık üç saat sürüyor. Bu süre zarfında 12 deniz milinden fazla yol kat ediliyor.

Onlarca ticari gemi ve tanker Cibuti limanları boyunca dağılmış durumda, bunlardan bazıları Asya'dan gelen malları boşaltıyor, diğerleri ise güvenlik nedeniyle Cibuti'de durmaya karar verdi. Bu, Husi saldırılarına maruz kalma korkusuyla, gerilimin azalması ve belki de saldırıların bir an önce durması umuduyla atılmış bir adım.

Babu’l Mendeb Boğazı'ndan yılda 21 binden fazla gemi, yani günde 57 gemi geçiyor. Günde 6 milyon varilden fazla ham petrol, yani dünyada deniz yoluyla taşınan petrolün yüzde 9'u geçiyor.

Yaklaşık yarım saat sonra konaklanacak pek çok yerin bulunduğu turistik Maskali adasının yanından geçtik ve karşımızda Mousa Adası var. Ticari gemilere yönelik deniz işaretleri de Cibuti limanlarına gelen gemilere ve tankerlere rehberlik etmek için birçok yöne yayılmış durumda.

Obuk Limanı Cibuti

Babu’l Mendeb’e giderken sahil kenti Obuk Limanı’nda durduk. Mallarını boşaltan orta boy gemiler vardı. Mokha ve diğerleri gibi yakınlardaki Yemen limanlarından geliyor olabileceğini öğrendik. Bu yarı yıpranmış teknelerle yolculuk genellikle deniz yoluyla yaklaşık dört saat sürüyor.

Yemen karasularına yakınlığı nedeniyle kaçakçıların önce Yemen'e, ardından Suudi Arabistan Krallığı'na yönelik yasa dışı göç operasyonlarında istismar etmesi nedeniyle Cibuti Sahil Güvenlik devriyeleri bu bölgedeki operasyonlarını yoğunlaştırıyor.

Cibuti Sahil Güvenlik'e göre Babu’l Mendeb devriyeleri genellikle Abakh limanından hareket ediyor. Sahil Güvenlik, bölgeye yakınlığı nedeniyle kaçakçılık operasyonlarını izliyor veya talep eden ticari gemilere yardım sağlıyor.

Ticari gemilerdeki silahlı adamlar

Babu’l Mendeb’e giderken Cibuti Sahil Güvenlik görevlileri çok uzakta olmayan küçük bir tekne gördü. Tam alarm ve hazırlıklı olduklarını bildirdiler ve kaçakçı ya da korsan olma ihtimaline karşı herhangi bir acil durumla başa çıkmak için gerekli tüm düzenlemeleri yaptılar.

Sahil Güvenlik ekiplerinin yaptığı incelemede teknenin, ruhsat sahibi Yemenli ve Cibuti balıkçılara ait olduğu ve bu nedenle çalışmalarına huzur içinde devam etmelerine izin verildiği belirtildi. Balıkçıların tamamı Afarca konuşuyor.

Birkaç mil sonra, üç küçük tekne daha görüldü. Sahil Güvenlik, teknelerin balıkçılara ait olduğunu ve bu tehlikeli bölgede faaliyet gösterdikleri konusunda herhangi bir korku bulunmadığını anladı.

**Durdurulan teknelerden biri (Şarku’l Avsat)**

Babu’l Mendeb’e ait iki kıyı

Babu’l Mendeb'in eteklerinde solda bir dağ belirdi. Atmosfer sakindi ve ufukta gemi yoktu daha sonra uzaktan uluslararası koridorda seyreden dev bir gemi belirdi.

Babu’l Mendeb'in batı yakasındaki manzara, Husilerin ABD ve İngiliz gemilerinin yanı sıra ticari gemileri ve uluslararası gemileri de hedef alarak ateşlediği Yemen kıyısının doğu yakasında yaşananlardan farklı olarak sakin görünüyor.

Babu’l Mendeb'in batı yakasından geçebileceğimiz son nokta Yemen'in Mayon adasıydı, sis o kadar yoğundu ki Yemen adasının manzarasını engelliyordu. Ancak mesafe çok uzak değil ve yol arkadaşlarımızın ifadesine göre hava açıksa Yemen ana karasındaki dağlar görülebiliyor.

Üst düzey bir Iraklı yetkili bugün Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, Bağdat ve Washington hükümetleri arasında Uluslararası Koalisyon güçlerinin çekilmesine ilişkin varılan nihai anlaşmanın iki ülke arasında mutabık kalınan tarihlere göre uygulanacağını belirtti. Bir başka yetkili de planın onaylanması için yakında toplantı yapılacağını doğruladı.

Iraklı yetkilinin açıklamaları, ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) bir yetkilinin Washington'un ‘şu anda çekilme konusunda herhangi bir açıklaması olmadığını’ söylemesinden saatler sonra geldi.

Cuma akşamı sekiz ABD'li ve Iraklı yetkili, iki ülkenin Uluslararası Koalisyon güçlerinin Irak topraklarından çekilmesine ilişkin bir plan üzerinde anlaşmaya vardığını doğruladı. Yetkililer tarafından yapılan açıklamada, “Söz konusu plan, yüzlerce koalisyon gücünün Eylül 2025'e kadar, geri kalanının da bir sonraki yılın sonuna kadar Irak'tan ayrılmasını içeriyor” denildi.

Sudani'nin ofisi tarafından yayınlanan ve Ocak 2024'te Uluslararası Koalisyon yetkilileriyle yapılan bir toplantı fotoğrafı (AFP)

Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan Iraklı yetkili, “Hükümet, Uluslararası Koalisyon’un misyonlarını sona erdirmeye ve Uluslararası Koalisyon’un parçası olan ülkelerle ikili ilişkilere geçmeye kararlı” dedi.

Yetkili, “Bölgede son dönemde yaşanan gerginlik, Dışişleri Bakanlığı tarafından geçen ay yapılan açıklamada da belirtildiği üzere, görüşmelerin nihai sonuçlarının açıklanmasını geciktirdi” ifadesini kullandı.

Yetkili sözlerini şöyle sürdürdü: “Plan geçen hafta Başbakan ile Uluslararası Koalisyon misyonunun komutanı arasında görüşüldü ve misyonun ikili ilişkiler çerçevesine aktarılması ele alındı.”

Şarku’l Avsat'a konuşan bir hükümet kaynağı ise kısa süre önce açıklanan anlaşmanın yeni bir anlaşma olmadığını, Irak-ABD Yüksek Askeri Komitesi toplantıları sırasında üzerinde mutabık kalınan bir çerçevenin parçası olduğunu söyledi.

Reuters'e göre anlaşma, iki ülke liderliğinin onayını ve duyurulması için bir tarih belirlenmesini bekliyor. Reuters üst düzey bir ABD'li yetkilinin şu sözlerini aktardı: “Bir anlaşmaya vardık ve şimdi tek mesele bunun ne zaman duyurulacağı.”

Iraklı kaynak, ‘Ocak 2024'te Irak hükümetinin Uluslararası Koalisyon’un görevlerini sona erdirmek için siyasi bir karar aldığını ve Irak ile Uluslararası Koalisyon ülkeleri arasında Ortak Yüksek Askeri Komite'nin kurulduğunu açıkladığını’ belirtti.

Kaynağa göre komite, takvimi belirlemek için temel vizyonlar üzerinde fikir birliğine vardığı ortak bir diyalog başlattı. Ancak bölgedeki gerilimin artması ortak duyuruyu erteledi. Her şeye rağmen diyaloglar yine de devam etti ve çekilme takviminin netleştirilmesi konusunda bir anlaşmayla sonuçlandı.

Irak ile ABD ve Uluslararası Koalisyon’un geri kalanı arasındaki ikili ilişkinin ‘Irak güvenlik güçleriyle eğitim, uzmanlık ve bilgi alışverişine’ kayması bekleniyor.

ABD Başkanı Joe Biden, Nisan 2024'te Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile yaptığı görüşme sırasında (AFP)

Ortaklığa geçiş

Irak Başbakan Danışmanı Hüseyin Allavi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Sudani’nin ABD Başkanı Joe Biden ile zirve toplantısında yürüttüğü diyalogların, Ortak Yüksek Askeri Komite'nin Uluslararası Koalisyon’un görevlerini sona erdirme, görevlerin sona erdirilmesi için takvim belirleme ve Uluslararası Koalisyon’un tüm ülkeleriyle ilişkileri ikili ortaklığa devretme sonuçlarını takip ettiğini’ söyledi.

Allavi, “İki ülke, DEAŞ'a karşı 10 yıllık ortak eylemin ardından görevlerin ortaklık ve iş birliğine devredilmesine ilişkin takvimi onaylamak için bir toplantı düzenlemek üzere” dedi.

Karada ise Irak güçleri ülkenin çeşitli bölgelerinde DEAŞ unsurlarını takip etmeye devam etti. Ortak Operasyonlar Komutanlığı'nın bugün yaptığı açıklamaya göre Irak uçakları, Diyala operasyonları bölgesindeki Hamrin dağlarında bir DEAŞ mevzisini hedef alarak üç teröristi öldürdü.

Açıklamada, “İstihbarat servisinden bir keşif gücü saldırı bölgesini inceledi ve patlayıcı kemerler, el bombaları, silahlar, lojistik malzemeler, cep telefonları ve çeşitli teçhizat buldu” denildi.

Babu’l Mendeb’de silahlı korumaya sahip İran ve Çin gemileri temkinli bir şekilde yol alıyor