عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Hamas Lübnan’da Hizbullah’ın himayesinde nüfuzunu arttırıyor

Aksa Tufanı’ndan sonra Hizbullah’ın Lübnan’daki Filistinli mültecilere yönelik siyasetinde büyük bir değişim meydana geldi.

Lübnan ordusu askerleri, Lübnan'ın güneyindeki Cadra’da Filistinli yetkilinin aracının hedef alındığı bölgede güvenlik kordonu oluşturdu. (AFP)
Lübnan ordusu askerleri, Lübnan'ın güneyindeki Cadra’da Filistinli yetkilinin aracının hedef alındığı bölgede güvenlik kordonu oluşturdu. (AFP)
TT
TT

Hamas Lübnan’da Hizbullah’ın himayesinde nüfuzunu arttırıyor

Lübnan ordusu askerleri, Lübnan'ın güneyindeki Cadra’da Filistinli yetkilinin aracının hedef alındığı bölgede güvenlik kordonu oluşturdu. (AFP)
Lübnan ordusu askerleri, Lübnan'ın güneyindeki Cadra’da Filistinli yetkilinin aracının hedef alındığı bölgede güvenlik kordonu oluşturdu. (AFP)

İsrail, Hizbullah'la çatışma alanının dışında kalan Lübnan'ın Cadra bölgesinde gerçekleştirdiği operasyonla Batı Şeria'da örgüte eleman kazandırmaktan sorumlu Hamas lideri Basil Salih'e suikast düzenlemeyi amaçladığını açıkladı. Bununla beraber geçtiğimiz Ekim ayında vuku bulan Aksa Tufanı Operasyonu’ndan bu yana alt üst olan Lübnan’daki siyasi ve askeri hareketin durumuyla ilgili soru yeniden gündeme geldi.

Geçtiğimiz yıllarda Hamasın Lübnan'daki varlığı medya, siyaset, kültür ve sosyal alanlardaki faaliyetlerle sınırlıydı. Bu süreçten sonra Aralık 2022'de el-Burc eş-Şimali Kampı’nda meydana gelen patlamadan sonra Hamas’ın güvenlik ve askerî açıdan yükselişi başladı. O dönemde bu patlamanın bir yakıt deposunda çıkan ve Hamas'ın mühimmat depolarından birine sıçrayan bir yangın sonucu olduğu bildirilmişti. Hamas ise konuyu yalanladı ve Korona virüsüne karşı korunmak için istiflenen malzeme deposundaki elektrik kaçağını öne sürdü.

Güney Lübnan'daki Ayn el-Hilva Filistin Mülteci Kampı’ndaki ortak güvenlik gücü dışında Hamas tarafından herhangi bir askeri veya güvenlik operasyonu kaydedilmedi. Ancak Aksa Tufanı ve Hizbullah’ın, Güney Lübnan cephesini Gazze için bir destek ve yardım cephesine dönüştürmesiyle durum tamamen değişti. Böylece diğer silahlı grupların yanı sıra Hamas’ın askeri kanadı olan İzzeddin el-Kassam Tugayları da Hizbullah’ın gözetim ve denetimi altında kalmasına rağmen Lübnan toprakları içinden askeri operasyonlar gerçekleştirme ve füze fırlatma hattına girdi. Son dönemde Hamas'ın başını çektiği bu grupların çoğunun operasyonlarının azalması dikkat çekiyor.

Hamas Siyasi Büro Başkan Yardımcısı Salih el-Aruri geçtiğimiz Ocak ayı başında Hizbullah'ın kalesi Beyrut'un güney banliyölerinde öldürüldü. Bu olayın ardından Hamas’ın artık siyasi eylemleri için Lübnan'ı ana hareket noktası olarak belirlediği ortaya çıktı. Çünkü Hamas, Suriye krizinden ve Suriye rejimiyle yaşadığı büyük anlaşmazlıktan sonra Lübnan'daki askeri varlığının daha da arttığını biliyordu. Bu yüzden Hamas’ın siyasi liderleri Doha ve Türkiye arasında dağıldı. Hamas’a bağlı diğer güvenlik ve askeri personeller de Lübnan'da konuşlandırıldı. Özellikle Lübnan’ın güneyindeki Sayda bölgesine ve bazı kamplara yerleştirilen askeri personeller, güvenli bir sığınak olabilecek Beyrut'un güney banliyölerine yerleştirildi.

Lübnan Hamas için bir platform

Şii muhalif Ali el-Emin, “Lübnan, Hamas hareketi için siyaset, medya ve askeri alanlarda nispeten bir platform oluşturuyor. Dolayısıyla Hamas, Hizbullah'ın koruması altında kendi liderleri için uygun bir hareket alanı buluyor. Hamas liderlerinin Gazze dışında resmi itirazlarla karşılaşmadan basın toplantıları düzenleyebildiği neredeyse tek yer burası. Ancak İsrail'in Hamas liderlerini hedef alması ve yaklaşık iki ay önce Beyrut'ta Salih el-Aruri'nin öldürülmesi, Lübnan'ın Hamas liderleri için bir sığınağa dönüşmesi fikrinin önünde bir engel oluşturdu” ifadelerini kullandı.

Filistinli araştırmacı Hişam Dibsi de bu görüşe katılarak, “Lübnan, Hamas için artık siyaset, medya ve askeri sahalarda önemli bir eylem alanı haline geldi. Daha önce böyle bir durum yoktu. Lübnan sahasının kullanımı, ‘arenaların birliği’ ilkesinin, ortak operasyon odasının ve Aksa Tufanı Operasyonu’nun ilan edilmesinden bu yana daha da arttı. Böylece Hamas ilk kez siyaset ve medya alanındaki faaliyetlerinin ötesine geçerek askeri faaliyetlerde bulunmaya başladı” ifadelerini kullandı.

Dibsi, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Aksa Tufanı’nın Öncüleri yani yeni bir milis gücünün Gazze'de yaşananları bir yatırıma çevirmek için kurulduğunun açıklanmasıyla bu durum zirveye ulaştı. Ancak Filistinlilerin ve Lübnanlıların tepkisi bu oluşum konusunda biraz geri adım atmalarına yetti. Her halükârda Hizbullah'ın onayı ve onlara sağladığı imkanlar olmadan Lübnan'daki Hamas için bağımsız bir askeri faaliyetten söz etmek mümkün değil.”

El-Emin ise Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte Hamas'ın Lübnan'daki çalışmalarının askeri boyutunun çeşitli noktalarından bahsetti. El-Emin şunları söyledi: “Birinci boyut, Filistin kampları üzerinde Lübnan’ın kontrolünü dayatmasıyla ilgilidir. Bu, Hizbullah'ın gözetiminde gerçekleştirilmek üzere Lübnan'ın gündemindeydi ve halen de öyle. İkinci boyut ise Hamas’ın İsrail'e karşı askeri operasyonlar yürütmesiyle ilgilidir. Aksa Tufanı'ndan bu yana açık bir şekilde gerçekleştirilen askeri operasyonlar Hizbullah sebebiyle tekrar durdu. Hamas ve İslami Cihad Hareketi’nin askeri faaliyetlerinin durdurulmasının nedeni de Hizbullah gibi görünüyor.”

Geçtiğimiz Aralık ayında Hamas yeni bir oluşum kurmaya karar verdi. Hamas, Filistin kamplarındaki popülaritesini arttırmak ve uzun süredir Lübnan'daki en önemli Filistinli grup olarak kabul edilen El Fetih hareketinin aleyhine buradaki rolünü ve varlığını güçlendirmek için çalışarak Gazze'deki savaşı kendi lehine kullanma arayışı bağlamında bu oluşumun adının Aksa Tufanı’nın Öncüleri olmasına karar verdi.

Zayıf güvenlik vesayeti

Aksa Tufanı’ndan sonra Filistin halkının ve bir ölçüde de Lübnanlıların Hamas’a yönelik sempatisinin arttığını söyleyen el-Emin, öte yandan da Hamas'ın kamplarda ve Lübnan'ın Sünni ortamında, boyut ve varlık bakımından Aksa Tufanı’ndan önceki durumu aşacak şekilde rahat hareket ettiğini belirtti.

El-Emin, “Hamas'ın ana varlığı kampların içinde, ancak Lübnan'daki liderlerinin çoğu Hizbullah'ın güvenlik kontrolü altındaki bölgelerde” dedi. El-Emin, “Lübnan’ın İsrail tarafından hedef alınması ise Hamas’ın oradaki varlığını değil, Lübnan’daki genişleme şansını etkiledi. Bu durum aynı zamanda Katar ya da Türkiye'de bulunan liderlerin zayıf güvenlik vesayeti nedeniyle Lübnan'a sığınma şansını sona erdirdi. Çünkü İsrail Lübnan’ı hedef alabiliyor” değerlendirmesinde bulundu.

Dibsi ise “Hamas’ın ister siyasi ister askeri olsun Aksa Tufanı’ndan sonra da Filistin kamplarındaki değişmeyen klasik varoluşuna” işaret etti. Dibsi, “Kampların dışında Hizbullah'la anlaşmaya varılan bazı lojistik merkezler, banliyöler ya da başka yerlerde bazı kadroların varlığı söz konusu olsa da Aruri suikastından bu yana Hamas liderlerine yönelik sürekli olarak düzenlenen saldırılar, kampların dışındaki kadrolar ya da merkezler için hiçbir güvenlik önleminin olmadığını doğruladı” diyerek durumu açıkladı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
TT
TT

Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)

Denise Rahma Fahri

Son zamanlarda, Lübnan'daki yerel medya kuruluşları, İran Devrim Muhafızlarına yakın bir merkez olan Tahran'daki Savunma Çalışmaları Merkezi'nden sızdırıldığı bildirilen bir İran belgesi yayınladı. Belge Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Ulusal Muhafızlara” dönüşmeyi öneriyor ve buna hazır olduğunu ifade ediyor. Belgeye göre, Lübnan Ulusal Muhafızları, “Meçhul Asker Kurumu” bünyesinde bir direniş unsuru ve stratejik yedek kuvvet olarak yer alacak. Belgede belirtildiği üzere, bu “direnişin” sonu değil, silahların devletin elinde olduğu yeni bir dönemin başlangıcı. Hizbullah’a yakın bir kaynak, bu belgeden haberdar olmadığını, şu anda konuya ilişkin belirli bir vizyon bulunmadığını ve meselelerin silah ile ilgili diyaloğun kaderiyle bağlantılı olduğunu belirtse de, Hizbullah liderliği bu belgeyi resmi olarak yalanlamadı. Birçok kişi de belgeyi, Hizbullah'ın silahını korumayı, komutayı Devrim Muhafızları ile sınırlandıran, resmi ordusunun ise sembolik bir rol oynadığı İran modelini benimseyerek, varlığını meşrulaştırmayı amaçlayan öneri ve çözümler için nabız yoklaması olarak değerlendirdi.

frgty
İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor (AFP)

Diğer Seçenek Hareketi'nin lideri Alfred Madi, bu belge hakkında ilk konuşan kişi oldu. Madi, Cumhurbaşkanı Joseph Avnn, Hizbullah ve Emel Hareketi temsilcilerini içeren ve Lübnan ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışan komitelerin yanı sıra, Hizbullah’ın talep ettiği garantilerin İran'ın önerisinin ciddiyetini gösterdiğini açıkladı.

Sızdırılan metin

İmza bekleyen bir taslak bildiri olduğu düşünülen İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor. Hizbullah'ın “Ulusal Muhafız”a dönüşmeye hazır olmasını da, caydırıcılık denklemini Lübnan devleti bayrağı altında pekiştirme ve ulusal güçleri halkın ve anayasanın çıkarlarına hizmet edecek şekilde yeniden konumlandırma taahhüdü çerçevesinde değerlendiriyor.

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızları'na tamamen dönüştürülmesi sürecinin” başlamasını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor. Belgeye göre Ulusal Muhafızlar, Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı komutasında ve Bakanlar Kurulu ile koordinasyon halinde, ulusal egemenlik çerçevesinde faaliyet gösteren egemen bir halk direniş oluşumudur.

Pratik adımlara gelince, belgede “bu yıl sonuna kadar, elit birlikler, silah depoları ve komuta kontrol merkezleri de dahil olmak üzere, kuzeyden güneye tüm silah ve muharebe kabiliyetlerinin kademeli olarak Lübnan Ulusal Muhafızları'na devredileceği” belirtiliyor. Belgede ayrıca, “daha önce direnişle bağlantılı olan ileri askeri üretim birimlerinin resmen Lübnan devletinin denetimine girdiği ve gizli teknik ve güvenlik raporlarını, en yüksek egemenlik koruması çerçevesinde, Cumhurbaşkanı aracılığıyla Bakanlar Kurulu'na sunduğu” da ifade ediliyor. Bu birimler arasında hassas mühimmat üretimi, savunma sistemleri, insansız hava araçları, füzeler ve uzun menzilli mermilerin geliştirilmesi yer alıyor.

sdfgth
Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Lübnan Ulusal Muhafızları”na dönüşmeyi öneren ve buna hazır olduğunu belirten bir belge yayınlandı (Reuters)

İran'ın önerisi, Lübnan Savunma Bakanlığı'nı, korunan teminatlar dahilinde ve gönüllülere doğrudan maaş ödenmeden, Ulusal Muhafızlar ile ilgili gizli altyapı ve operasyonel görevlerden sorumlu kuruluş olarak belirliyor. Yine öneriye göre Ulusal Muhafızlar, acil durumlarda hızlı karar alma ile ilgili taktiksel nedenlerle bağımsız bir operasyon odası ile birlikte Meçhul Asker Kurumu’na  bir direniş bileşeni ve stratejik yedek olarak dahil edilecek.

İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik Lübnan’ın sonudur

Independent Arabia, bu belgenin Farsçasını aradı ve hatta kendisini hazırladığı söylenen kurumun web sitesini taradı, ancak hiçbir şey bulamadı.

Aynı zamanda, Diğer Seçenek hareketinin lideri Alfred Madi, önerinin sadece medyada çıkan bir haberden ibaret olsa da masum olmadığını vurguluyor. Bu yönde bir dizi adımın atıldığını açıklıyor. Ona göre bu adımların en dikkat çekeni, Hizbullah, Emel Hareketi ve Cumhurbaşkanı Avn'dan oluşan ortak komitelerin ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışmak üzere medyadan uzakta, tamamen gizlice düzenlediği toplantılardır. Bu çalışma, Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi karşılığında talep ettiği garantilerle ilgili olarak son zamanlarda gün yüzüne çıkan taleplerle örtüşüyor. Madi, bu önerinin Cumhurbaşkanı'nın tasarrufunda olmasıyla ilgili sızdırılan belgenin içeriğine de ışık tutuyor. Tüm göstergelerin, Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a, başkan yardımcılığı ve ordu komutanı yardımcılığı görevlerini güvence olarak almadığı sürece hiçbir şey vermeyeceğini gösterdiğini belirtiyor. Bunun için anayasa değişikliği veya yeni bir kuruluş konferansı gerekiyor. Madi, daha fazla ayrıntı vermekten kaçınarak, “Perde arkasında bir şeyler planlanıyor ve ana hatları artık belli” diye ekliyor.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre belgeyle ilgili sızıntıların ciddiyetiyle ilgili olarak, İran'ın Hizbullah'ın askeri kanadını Ulusal Muhafızlar adı altında koruma türünden bir sızıntı, silahların teslim edilmesini ve sadece devletin elinde olmasını şart koşan Lübnanlı ve uluslararası talepleri atlatmaya veya etrafından dolanmaya yönelik akıllıca bir girişim sayılmıyor. Aksine, söz konusu öneri ile “çözüm bu” ve orduya ancak tek grup halinde entegre oluruz diyorlar.

Madi, bu öneri ile ilgili olarak şunu da ekliyor: “Hizbullah'ın silahları sorununu çözmeyecek, aksine ülkeyi yıkıma ve Hizbullah’ın Lübnan’ı işgalini meşrulaştırmaya götürecek, ki bu da siyasi bir sapkınlıktır”. Ayrıca “sadece zorlu çözümü uygulamaktan kaçınmak için Lübnan formülünün tamamını değiştirebilecek bir öneriyi kabul etmek mümkün değil. Hizbullah'ı da içeren bir Ulusal Muhafız Birliği kurmak, Sünniler, Hristiyanlar veya Dürziler için ve hatta Şiilerin yarısı için bile kabul edilemez. Böyle bir çözümü ancak mevcut siyasi otorite sürdürebilir. İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik bir ülke olarak Lübnan'ın sonu demektir” diye de vurguluyor.

Askeri kaynaklar

Askeri çevreler ise bu önerinin Lübnan'ı yıkıma götüreceğine ve federal bir sistemin dayatılmasına yol açacağına inanıyor. Zira bu durum, bir Hristiyan Ulusal Muhafız Birliği, bir Sünni Ulusal Muhafız Birliği ve bir Dürzi Ulusal Muhafız Birliği kurulması yönünde karşı talepleri tetikleyebilir. Askeri çevreler “böyle bir proje yaşayamaz ve amacı Lübnan'ı federal bir devlete dönüştürmek olmadığı sürece imkânsızdır. Bu öneri bir İran rüyasıdır ve gerçekleşmeyecektir” diyor. Bunu tanımlamak için halk arasında yaygın “Şeytan’ın cennete girmeyi hayal etmesi gibi” sözünü kullanan çevreler, ulusal ordunun yanı sıra tüm bu silah ve teçhizata sahip bir silahlı örgütün varlığını dahi şiddetle reddediyor. Böyle bir öneriyi sızdırmanın, Lübnan devletini ve ABD'yi alt etme çabalarını gizlediğine ve ancak Lübnan'ın merkezi siyasi otoriteye sahip bir devletten ademi merkeziyetçi bir devlete dönüşmesi durumunda başarılı olacağına inanıyorlar.

Aynı çevreler, İran ve Hizbullah'ın nabız yoklamak için belgeyi kasıtlı olarak sızdırmış olma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Belgenin içeriğinin merkezi bir devlet içinde uygulanmasının, o devletin yıkılması anlamına geleceğine ve Lübnan'daki diğer mezhep ve dini grupları silahlanmaya iteceğine inanıyorlar. Dahası, “böyle bir karar, zaten hayal kırıklığı içinde yaşayan askeri personeli daha da hayal kırıklığına uğratacaktır” diyorlar. Ulusal Muhafızlar personelinin veya Ulusal Muhafızlar kılığındaki Hizbullah üyelerinin maaşlarını kim ödeyecek, eski cumhurbaşkanı Emile Lahud döneminde direnişin yararına ordudan kesilen fonlar yetmez mi diye soruyorlar. Böyle bir karar Lübnan Ordusu için felaket olur diye de ekliyorlar.

Hizbullah’a yakın kişiler; böyle bir öneri yok diyorlar.

Hizbullah'a yakın bir isim olan siyasi analist Faysal Abdussettar, böyle bir önerinin mevcut olmadığını ve bu konunun masada bile olmadığını vurguluyor. Abdussettar, “Lübnan daha önce 1960'ların sonlarında benzer bir deneyim yaşamıştı, ancak bu anlamda değil, daha ziyade 'ordu destekçileri' bayrağı altında bir oluşum söz konusuydu. O dönemde mesele, Filistinli örgütlerin ve güçlerin varlığının ardından birçok güney bölgesinde hakim olan durumla ilgiliydi” diyor. Bunun bugün yeniden gündeme gelmesine şaşırdığını ifade eden Abdussettar, herhangi birinin bu dönemi taklit etmek veya direnişin elindeki silahlar sorununa bir çözüm bulmaya çalışmak amacıyla bunu gündeme getirmiş olmasından şüphe duyuyor. Abdussettar’a göre bu öneri “ne ciddi ne de mevcut değil.” Şunu da ekliyor: “Herkesin bildiği yerleşik denklem, silahların teslim edilmesinin söz konusu olmadığıdır. Ulusal savunma stratejisi kapsamında bir tartışma yapılabilir, ancak bu konu derinlemesine bir diyalog gerektiriyor. Diyalog ise devletin başı olan Cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere tüm Lübnanlı liderler için artık kaçınılmaz hale geldi.” Ancak Abdusettar, ABD Başkanı Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Lübnan'dan ayrılması ve ABD'nin Lübnan'ın yanıtına nasıl bir yanıt vereceğinin henüz bilinmemesi nedeniyle yakın gelecekte herhangi bir diyalog olasılığının uzak olduğunu “bu nedenle, bir sonraki adımların netleşmesi için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu” belirtiyor.