Abdullahiyan, Esed’e İran’a ziyaret davetinde bulunmak üzere Şam’da

İran Dışişleri Bakanı, ABD kuvvetlerinin Suriye topraklarındaki yasa dışı varlığını kınadı.

Abdullahiyan, Esed’e İran’a ziyaret davetinde bulunmak üzere Şam’da
TT

Abdullahiyan, Esed’e İran’a ziyaret davetinde bulunmak üzere Şam’da

Abdullahiyan, Esed’e İran’a ziyaret davetinde bulunmak üzere Şam’da

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’e İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin İran’ı ziyaret davetini iletti. Dün Şam’da Suriye Devlet Başkanı ile görüşmesinin ardından Abdullahiyan, bölgedeki son gelişmeler ile bölgesel ve uluslararası konuları ele aldığını belirtti. Abdullahiyan, İsrail’in Suriye’deki askeri danışmanları hedef alan bombardımanını da kınadı.

İsrail’in bu yılın başından bu yana İran Devrim Muhafızları ve Suriye topraklarındaki İranlı milislerin mevziilerine düzenlediği 10’dan fazla saldırıda, 6’sı Devrim Muhafızları unsuru, 6’sı Lübnan Hizbullah’ı unsuru ve 3’ü Irak uyruklu olmak üzere Suriye’de yaklaşık 31 kişi öldü ve 9 kişi de yaralandı.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne (SOHR) göre saldırılarda aralarında silah ve mühimmat depoları, karargâh, merkezler ve araçların da bulunduğu yaklaşık 27 hedef imha edildi.

FOTO: Şam yakınındaki Dimas Havalimanı (İsrail ALMA Araştırma Merkezi)
Şam yakınındaki Dimas Havalimanı (İsrail ALMA Araştırma Merkezi)

Bölge turu kapsamında Beyrut’tan dönen İran Dışişleri Bakanı’nın gelişinden bir gün önce İsrail, geçen cumartesi gecesi Şam’ın batısındaki ed-Dimas Havaalanını bombalayarak Suriye’nin askeri altyapısını hedef aldı. Russia Today internet sitesine göre Rusya’nın Suriye’deki Uzlaşma Merkezi başkanı Vadim Collet, İsrail saldırılarını Suriye hava sahası dışından başlattığını belirtti.

Bu saldırılarla eş zamanlı olarak Esed rejimine bağlı bir köyün yakınındaki çiftlikte bulunan eve saldırı düzenlendi. Resmi Suriye medyası kayıpların maddi kayıplarla sınırlı olduğunu bildirirken, SOHR da kimlikleri açıklanmayan 3 kişinin öldürüldüğünü doğruladı.

FOTO: Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ve İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan, dün Şam’da Dışişleri Bakanlığı’nda gazetecilerle konuşuyor (AFP)
Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ve İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan, dün Şam’da Dışişleri Bakanlığı’nda gazetecilerle konuşuyor (AFP)

Abdullahiyan, Suriyeli mevkidaşı Faysal Mikdad ile düzenlediği basın toplantısında

 ABD kuvvetlerinin Suriye topraklarındaki yasa dışı varlığını kınadı. Ayrıca Cumhurbaşkanı Esed ile ‘bölgedeki son gelişmeler ve bölgesel ve uluslararası meseleleri’ görüştüğünü söyledi.

Suriye Devlet Başkanı, İran Dışişleri Bakanı ile yaptığı görüşmede, Washington’un ‘Siyonist varlığa öldürücü silahlar sağlamaya devam etmesinin ve Ortadoğu’nun çeşitli bölgelerine yönelik saldırılarının, çatışmanın kapsamını genişletmekle tehdit ettiğini’ dile getirdi. Suriye medyasında yer alan haberlere göre Esed, “Siyonist varlık ile Batı, bugün bir ikilem içindedir. Batı’nın artık yapması gereken, bu varlığı kurtarmaktır” dedi. Esed ayrıca İsrail’in Filistin, Suriye ve Lübnan’daki tırmanışının ‘bu çıkmazdan çıkma girişiminden başka bir şey olmadığını’ vurguladı.

FOTO: Esed, Mayıs ayında Şam’daki başkanlık sarayında İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi kabul etti (AFP)
Esed, Mayıs ayında Şam’daki başkanlık sarayında İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi kabul etti (AFP)

İsrail’in Filistin halkına yönelik katliamlarını durduramamaları nedeniyle ilgili uluslararası kurumları, özellikle de Güvenlik Konseyi’ni eleştiren Esed, İsrail’in Refah şehrinde suçlarına devam etmeye hazırlandığını söyledi.

Öte yandan Abdullahiyan, Gazze meselesinin artık sadece bölgesel düzeyde değil, uluslararası düzeyde de ana sorun haline geldiğini belirtti. İranlı Bakan, Suriye’nin Filistin halkını ve davasını desteklemede ön saflarda yer aldığına dikkat çekti.

Hüseyin Emir Abdullahiyan, beraberindeki heyetle birlikte dün Beyrut’tan Suriye’nin başkenti Şam’a geldi. Burada Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Başbakan Necib Mikati, Dışişleri Bakanı Abdullah Buhabib, Meclis Başkanı Nebih Berri, İslami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziyad en-Nahale, Hamas Hareketi liderlerinden Usame Hamdan ve Filistin Halk Kurtuluş Cephesi Genel Sekreter Yardımcısı Cemil Mezher ile görüştü. İran Dışişleri Bakanı, Beyrut’taki İran Büyükelçiliği’nde düzenlediği basın toplantısında, “Bölge, istikrara ve siyasi çözüme doğru ilerliyor” dedi.

FOTO: Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ve İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan, dün Şam’da ortak basın toplantısı düzenledi (Reuters)
Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ve İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan, dün Şam’da ortak basın toplantısı düzenledi (Reuters)

Medyada çıkan haberlere göre görüşmelerde, Tahran’daki karar verici çevrelerin, ABD ve İsrail’in Suriye ve Irak’taki güçlerine yönelik saldırılarının artması ve İran Devrim Muhafızları ile ona bağlı milislerden bazı liderlerin öldürülmesiyle ilgili sonraki adımları inceledikleri konuşuldu.

Aktarılana göre askeri eğilim, suikastlara yanıt verme eğiliminde. Diplomatik akım, meseleleri kontrol altında tutmak ve bölgede meydana gelen değişimleri İran diplomasisinin yararına kullanmak için itidalli davranmanın ve gerilimin tırmandırılmamasının gerekli olduğunu dile getirdi.



Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
TT

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)

Libya siyaset sahnesine, on yılı aşkın bir süredir kronik siyasi ve askeri bölünmüşlükten mustarip olan ülkede ‘barışçıl çözüme’ yol açacak bir ABD planının yaklaşmakta olduğuna dair bir beklenti atmosferi hâkim.

ABD Başkanı Donald Trump'ın detaylarına değinmeden bu planı açıklaması, özellikle de Afrika işlerinden sorumlu danışmanı Massad Boulos'un kısa süre önce ‘herkes için adil, eşitlikçi, şeffaf ve tatmin edici başkanlık seçimleri yapılması’ gerektiğinden bahsetmesinin ardından, Libyalı siyasetçi ve analistlerin beklentilerine geniş bir kapı açtı.

Radikal değişim

Bazı Libyalı siyasetçilerin gözünde ABD'nin krize çözüm yolu ‘radikal değişim’ seçeneğinden geçebilir. Bu bağlamda Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri, Trump yönetiminin ‘Libya'ya geniş yetkilere sahip özel bir başkanlık temsilcisi atayarak siyasi sahneyi tamamen yeniden şekillendirmek için Birleşmiş Milletler (BM) sürecine paralel çalışacağını’ öne sürdü.

El-Fituri bu senaryoya ilişkin vizyonunu açıklarken ‘çözümün önünde engel teşkil eden mevcut organların feshedilmesi ya da dondurulması ve daha önce herhangi bir yönetim organında yer almayan tüm Libyalı bileşenleri temsil eden bağımsız bir ulusal komite oluşturulması’ temeline dayandığını söyledi.

tyu7ı8
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap dünyası ve Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos geçtiğimiz nisan ayında Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı ile bir görüşme gerçekleştirdi. (UBH)

Libya’da iktidardaki siyasi organlar, Temsilciler Meclisi (TM), Devlet Yüksek Konseyi (DYK), batı ve doğu Libya hükümetleridir.

Daha önce Libyalı uzmanlar BM gözetiminde bir siyasi çözüm planı ortaya koymuş ve bu plan seçim yasaları, yürütme yetkisi ve kalıcı anayasa konularında çözüme ulaşmak üzere bir siyasi diyalog komitesinin oluşturulmasıyla sonuçlanmıştı.

Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Lübnan iç savaşını yatıştıran 1989 tarihli Taif Konferansı benzeri bir uluslararası konferans düzenlenmesi’ olasılığını değerlendirdi.

Ancak istikrarı engelleyenlerin yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) ve geçtiğimiz ekim ayında ABD Senatosu tarafından kabul edilen İstikrar Yasası'nın harekete geçirilmesini öneren el-Fituri'ye göre bu yol ‘havuç ve sopa’ yaklaşımından bağımsız olmayacaktır. El-Fituri, bunun karşılığında da ‘sıkı uluslararası şeffaflık koşulları altında yeni hükümeti desteklemek üzere dondurulmuş Libya fonlarının kademeli olarak serbest bırakılmasını’ önerdi.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff daha önce Libya'da diplomatik başarı elde edileceğine dair güvenini ve iyimserliğini dile getirmiş, mayıs ayında The Atlantic'e verdiği röportajda Washington'un ‘Libya'da başarı elde edeceğini ve bunun yakında duyulacağını’ söylemişti.

Libyalı siyasi analist Eyyub el-Evceli, Amerikan çözümünün ‘tüm siyasi tarafların diyalog masasına oturması’ yoluyla geleceği ihtimalini zayıf görüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan el-Evceli, ‘Trump yönetiminin Libya'daki krizin taraflarından birini ortadan kaldırırken, bir tarafı güçlendireceği ve en fazla bir yıl içinde başkanlık veya parlamento seçimlerine gitmek için çözümün anahtarlarını ona vereceği’ beklentisindeydi.

“Washington, Libya'yı güvenlik ve istikrarı bozacak ya da çatışmanın tarafları arasında bir savaşı ateşleyecek her türlü girişimden uzak tutmak istiyor” diyen el-Evceli, ABD'nin ‘krizin tarafları arasındaki farklılıkların derin olduğuna’ inandığına dikkat çekti.

Mevcut organların devrilmesini dışlamak

Buna karşılık TM Milletvekili Rebia Buras mevcut siyasi organların devrilmesi senaryosuna sıcak bakmıyor. “Trump yönetimi siyasi sürecin ayrıntılarından çok dengeleri yönetmeye ve ABD'nin Libya'daki çıkarlarını sağlamaya büyük önem verecektir” diyen Buras, Beyaz Saray'ın planının ‘pragmatik olacağını, demokrasi ve insan hakları konularından çok ekonomik anlaşmalara odaklanacağını’ düşünüyor.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Buras, herhangi bir planın başarısı ve sürdürülebilirliği için temel bir koşula işaret etti: ‘Libya halkının, dışarıdan dayatılan ve Libyalıların hak ve çıkarlarını dikkate almayan her türlü dikte ya da çözümden uzak, birleşik ve egemen bir devlet kurma arzusunu yansıtması.’

Bu arada gözlemciler, Libya'nın uluslararası nüfuz ve çıkar mücadelesinin bir parçası olması nedeniyle ABD'nin olası bir çözümünün Libya dosyasındaki bölgesel ve uluslararası aktörlerden soyutlanamayacağına inanıyor.

rfty6
Libya Temsilciler Meclisi'nin (TM) Bingazi'deki bir oturumundan (TM resmi sayfası)

Trablus Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş, ‘ABD'nin çözüm yolunun başarı şansının, uluslararası ve bölgesel güçlerin Libya'daki çıkarlarını ve nüfuzlarını paylaşmalarına yönelik düzenlemelerle birlikte bölge için yeni bir siyasi haritanın yeniden çizilmesi konusunda uzlaşmaya bağlı olduğuna’ inanıyor.

El-Atraş, ‘uluslararası sistemde aktif olan ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olan ülkeler arasında ABD dış politikasına taktiksel olarak karşı çıkan bir akımdan’ söz etti.

El-Atraş, ‘bazı ülkelerin Libya'nın içişlerine müdahalesinin derinliğini, bölgedeki yabancı çıkarlar üzerinde ciddi yansımaları olabilecek güvenlik durumunun kırılganlığını ve fiili otoritelerin yabancı baskılara boyun eğme ve iktidara tutunma tehdidini’ örnek gösterdi.

Libyalıların görüşlerinin aksine, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski üyesi Ben Fishman Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ABD'nin Libya politikasında bir değişiklik olduğuna dair hiçbir kanıt görmediğini söyledi.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Fishman, Massad Boulos'un 20 Haziran'da Berlin'de düzenlenen Libya konulu uluslararası toplantıya katılmamasına dayanarak Trump'ın Libya siyasi çözüm planıyla ilgili açıklamasının ‘geçici’ olduğunu düşünüyor.

Geçtiğimiz hafta Trump, Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 30 gümrük vergisi getirmiş ve bunun Libyalılar üzerinde olumsuz yansımaları olmayacağını savunmuştu.

Libyalı ekonomist Ömer Zermuh, “Libya'nın ABD'ye ham petrol ve küçük bir oranda petrol türevleri dışında hiçbir emtia ihracatı yok. Trump'ın açıklamalarına göre petrol bu kapsamda değil” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zermuh, “Petrole gümrük vergisi getirilse bile Libya'nın yüksek kaliteli ham petrolü için alternatif pazarlar bulması zor değil” dedi.

Öte yandan Fishman'a göre bu karar, Libyalıların ABD'ye giriş vizelerini kısıtlayan önceki karar da göz önünde bulundurulduğunda, Boulos'un Libya'da ekonomik fırsatlar arama çabalarının önüne engeller koyuyor.