Cezayir’den Hafter’e uyarı

Cezayir'den güney sınırında "gerginlik yaratılmasına" karşı uyarı

Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun, ordu ve güvenlik teşkilatı liderlerinin katılımıyla bir toplantıya başkanlık etti (Arşiv)
Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun, ordu ve güvenlik teşkilatı liderlerinin katılımıyla bir toplantıya başkanlık etti (Arşiv)
TT

Cezayir’den Hafter’e uyarı

Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun, ordu ve güvenlik teşkilatı liderlerinin katılımıyla bir toplantıya başkanlık etti (Arşiv)
Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun, ordu ve güvenlik teşkilatı liderlerinin katılımıyla bir toplantıya başkanlık etti (Arşiv)

Cezayir hükümetine yakın Ulusal Bina Hareketi lideri Abdulkadir bin Karine, Libya’yı kast ederek “ülkesinin güney sınırlarında "gerginlik yaratma girişimlerine karşı uyarıda bulundu ve bölgedeki Fransız nüfuzunun azalmasıyla oluşan boşluğu doldurmaya Cezayir’in hazır olduğunu” ifade etti.

Özellikle son yıllarda, Cezayir ile uzun sınırları paylaşan Mali ve Nijer, insan ve silah kaçakçılık ağları, radikal gruplar ve uyuşturucu kaçakçıları için bir sığınak haline geldi.

Ulusal Bina Hareketi'nin lideri Abdulkadir bin Karine, Fas sınırındaki Tilimsan şehrinde parti üyeleriyle yaptığı bir toplantıda, ülkesinin ve tüm Kuzey Afrika bölgesinin, "Mali ve Nijer ile sınırlarımızda, ayrıca Batı Libya'da gerginlik yaratmayı" amaçlayan "bir komploya maruz kaldığını belirtti. Karine, Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Halife Hafter'i "Cezayir'e karşı savaş gündemini yerine getirmekle" suçlayarak sert şekilde uyardı.

Karine, Cezayir’in güney sınırlarında “gerginlik yaratma” çabalarının arkasında kimin olduğu ya da Hafter'in hangi güçlerle bağlantılı olduğunu açıkça belirtmese de Cezayir hükümetinin Halife Hafter ile kötü ilişkiler içinde olduğu, buna karşın Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükümeti ile iyi ilişkiler sürdürdüğü biliniyor.

Hafter, 2021 yılında Cezayir’e “sınırlardan gelen terörle mücadele" bahanesiyle saldırı tehdidinde bulunmuştu. Buna karşılık, o zamanlar Libya sınırında bir askeri bölgeyi ziyaret eden Cezayir Genelkurmay Başkanı Korgeneral Said Şangariha, ülkesinin "herhangi bir tehdit veya korkutma politikasını kabul etmeyeceğini ve güvenliğine veya toprak bütünlüğüne yönelik herhangi bir girişime karşı sert ve kesin bir karşılık vereceğini" belirtmişti.

2019 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olan Karine bu konuda şunlar söyledi: "Mali'de yaşananlar, Kızıldeniz'den Atlantik Okyanusu'na kadar tansiyonun yükselmesine ve Arap dünyası ile Sahel ülkelerinin karışıklık ve istikrarsızlık içine sürüklemesine neden olabilir. Cezayir, bu durumun Arap toplumumuz ve Afrika çevremizde engellenmesinde önemli bir role sahip; bu hem büyük bir sorumluluk hem de zorlu bir görev olmasına rağmen, kesinlikle gerekli ve mümkündür." Karine’nin Ulusal Bina Hareketi, Cumhurbaşkanı Tebbun'un liderliğindeki hükümette İstihdam ve Mesleki Eğitim bakanlıkları aracılığıyla temsil edilmekte.

Tebbun, Nisan 2023'te medyaya yaptığı açıklamalarında ülkesinin "Mali'deki istikrarsız durumdan en çok etkilenen ilk ülke olduğunu" vurgulamıştı. Bu açıklama, 2012'de ülkenin kuzeyinde, "Tevhid ve Cihad Cemaati" adlı radikal terör örgütü tarafından kaçırılan ve içlerinden ikisi öldürülen yedi Cezayirli diplomatın durumuna işaret ediyor.

Geçen ay, Mali'nin askeri yönetimi, 2014'te Cezayir aracılığıyla ayrılıkçı gruplarla yapılan "Barış ve Uzlaşma Anlaşması"nı iptal ettiğini duyurdu. Bu gelişme, Cezayir ve Mali arasındaki ilişkileri olumsuz yönde etkiledi.

Bu durum, Cezayir'in "düşmanca eylemlerde bulunmakla" ve "Mali'nin iç işlerine müdahale etmekle" suçlanmasına yol açtı. Bu suçlamalar, o dönemde Cumhurbaşkanı Tebbun'un, ülkenin kuzeyini kontrol eden Azavad örgütlerinin liderlerini ve Mali'nin askeri yönetimine karşı çıktığı bilinen din adamı Şeyh Mahmud Diko'yu kabul etmesiyle ilişkilendiriliyor.

Cezayir ile Mali arasındaki bu dikkat çekici ilişkiden birkaç gün önce, Tebbun, Mali ve Sahel'deki durum hakkında istişare etmek üzere üst düzey askeri, istihbarat ve polis yetkilileriyle bir araya geldi. Şarku'l Avsat'ın ulaştığı bilgiye göre bu toplantıda, "bölgede bize karşı düşmanca davranışlarda bulunan bir Arap kardeş ülke" olduğu iddiasında bulundu, ancak bu ülkenin kim olduğunu belirtilmedi.

Cezayir Dışişleri Bakanlığı, geçtiğimiz kasım ayında, Mali'nin askeri liderliğinin, Moskova tarafından desteklenen Wagner milis gücünün yardımıyla kuzeydeki muhalif mevkilere saldırı düzenleyerek, Cezayir sınırına yakın önemli şehirlerden birini ele geçirmesi sonrasında büyük endişe duyduğunu dile getirmişti.



Mısır'ın Somali'ye askeri desteğinin sınırları ne?

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
TT

Mısır'ın Somali'ye askeri desteğinin sınırları ne?

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Somali'nin Mısır'dan askeri destek aldığını tekrar tekrar açıklaması, Addis Ababa ile çatışma halinde olan Mogadişu hükümetine verilen bu desteğin sınırları ve Etiyopya'nın ayrılıkçı Somaliland bölgesinde bir deniz limanı elde etme çabalarına ilişkin soru işaretlerini gündeme getirdi.

Somali Dışişleri Bakanı Ahmed Muallim Fiqi, ülkesinin ‘Mısır'dan askeri yardım ve mühimmat’ aldığını açıkladı. Fiqi cumartesi günü yaptığı basın açıklamasında, ‘Kahire'nin Somali için destekleyici bir rol oynadığını ve tarihsel olarak her zaman Mogadişu'yu savunduğunu’ belirtti.

Uzmanlar ve askeri yetkililer Mısır'ın Somali'ye verdiği askeri desteğin şekillerini sıraladılar. Somali'nin şu anda karşı karşıya olduğu güvenlik sorunları çerçevesinde bu desteğin “ortak savunma ve bilgi alışverişinin yanı sıra Afrika Birliği (AfB) barışı koruma güçlerine katılımı” da içerdiğini ifade ettiler.

Mısır, Etiyopya hükümetinin ocak ayında Somaliland ile imzaladığı ve Etiyopya'nın Somaliland'ı bağımsız bir devlet olarak tanıması karşılığında, Addis Ababa'nın bir deniz limanı alacağı mutabakat zaptına karşı çıktı. Kahire söz konusu anlaşmayı ‘Somali'nin egemenliğine saldırı’ olarak değerlendirdi.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de ‘askeri iş birliği protokolü’ imzaladı. Sisi ayrıca ülkesinin Ocak 2025'ten itibaren AfB’nin barışı koruma güçlerine katılacağını duyurdu.

Mısır Askeri Akademisi danışmanlarından Tümgeneral Pilot Dr. Hişam el-Halebi'ye göre Mısır'ın Somali'ye askeri desteği ‘Somali tarafından gelen ve Somali Cumhurbaşkanı tarafından sunulan resmi bir talebe’ dayanıyor.

El-Halebi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, “Kahire'nin Mogadişu'ya sağladığı güvenlik ve askeri yardım iki şekilde gerçekleşiyor. Birincisi, AfB'nin barışı koruma güçleri çerçevesinde, hafif silahlı Mısır güçlerinin de katılımıyla, güvenliğin sağlanması ve insani yardımların ulaştırılması. İkincisi ise iki ülkenin silahlı kuvvetleri arasında ikili iş birliği çerçevesinde gerçekleşiyor. Somali ordusunun etkinliğini ve yeteneklerini arttırmak için eğitim programlarını içeriyor” ifadelerini kullandı.

El-Halebi, ‘Mısır'ın askeri desteğinin kimseye karşı olmadığını ve diğer bölgesel taraflarla savaşmayı amaçlamadığını’ belirtti. ‘Mısır'ın Somali'yi terör örgütlerinin tehdidi ve Kızıldeniz bölgesinin güvenliğiyle ilgili güvenlik sorunları çerçevesinde desteklemeyi amaçladığını’ ifade eden el-Halebi, bunun, ‘Mısır'ın Libya, Sudan, Yemen ve Suriye'ye yönelik politikasıyla aynı olan, egemenliklerini korumak için çatışmalarla karşı karşıya olan ülkelerin ulusal kurumlarını desteklemeye dayanan dış politika parametreleriyle tutarlı olduğunu’ kaydetti.

Somali geçtiğimiz ağustos sonunda, Mısır'ın barışı koruma güçlerine katılımının bir parçası olarak Mısır askeri teçhizatının ve heyetlerinin başkent Mogadişu'ya geldiğini duyurdu. Bunu, Etiyopya'nın ‘bölge için risk oluşturan bazı ülkelerin dış müdahalesini eleştiren’ açıklaması izledi. Söz konusu açıklamada, ‘buna karşı kayıtsız kalınmayacağı’ belirtildi.

Öte yandan el-Halebi, Etiyopya'nın Kızıldeniz'de bir liman elde etme hamlesini eleştirerek, bunun ‘uluslararası hukuk kurallarını ihlal ettiğini ve Somali'nin endişesinin meşru olduğunu, zira Etiyopya'nın hamlesinin, bölgenin resmi olarak bölünmesinin bir başlangıcı olduğunu’ vurguladı.

Mısırlı Afrika uzmanı Rami Zuhdi, Mısır'ın Somali'ye verdiği askeri desteğin sınırlarını ve şeklini sıralayarak, bunun ‘ortak savunma anlaşması, bilgi alışverişi, Somali silahlı kuvvetleri için eğitim programları ve AfB barışı koruma güçlerine katılımı’ içerdiğini belirtti. Zuhdi, ‘barışı koruma misyonundaki Mısır güçlerinin 10 bin personele ulaşabileceğini, bunların 7 bininin sınır korumasına, 3 bininin ise şehirlerdeki güvenlik durumunun korunmasına katılacağını’ söyledi.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zuhdi, “Mısır'ın istikrarı sağlama ve Somali'yi koruma arzusu, karşılıklı savunma anlaşması ve uluslararası hukuk kuralları doğrultusunda askeri iş birliği seviyesini mümkün olduğunca sınırsız hale getirebilir” dedi.

“Kahire, Somali'nin bağımsızlığından bu yana Mogadişu'ya her zaman destek olmuştur” diyen Zuhdi, ‘bu desteğin kriz dönemlerinde arttığını ve şekillerinin çoğaldığını’ belirtti. Zuhdi ayrıca ‘mevcut Somali Cumhurbaşkanı’nın Mayıs 2022’de göreve gelmesinden bu yana Kahire'yi üç kez ziyaret ettiğini’ vurguladı.

Somali, topraklarında Etiyopya birliklerinin varlığını sürdürmesi nedeniyle bir güvenlik sorunuyla karşı karşıya. Zuhdi, Addis Ababa'nın AfB barış gücü misyonunun bir parçası olarak bu yılın sonunda görev süresi dolacak olan birliklerini sürdürmekte ısrar etmesi halinde gerilimin artabileceğini kaydetti.

Somali Dışişleri Bakanı geçtiğimiz günlerde basına yaptığı açıklamada, AfB barış gücü misyonuna katılan Etiyopya güçlerinin bu yılki görev sürelerinin sonunda Somali topraklarını terk etmelerini talep etti. Etiyopya güçlerinin bölgede kalışını ‘ülkesinin mevcut tüm imkanlarla mücadele edeceği askeri bir işgal’ olarak değerlendiren Fiqi, ‘Addis Ababa'nın sadece deniz limanlarını elde etmeye değil, Somali topraklarını kontrol etmeye ve egemenliğine katmaya çalıştığına’ işaret etti.