İsrail ordusu Refah'a saldırı planı hazırladı

Netanyahu şehre saldırmak konusunda ısrar ediyor. Dichter, Ramazan ayının saldırıyı engellemeyeceğini söylüyor.

11 Şubat'ta kente yönelik yoğun bombardımanın ardından Refah kentinden dumanlar yükseliyor. (AFP)
11 Şubat'ta kente yönelik yoğun bombardımanın ardından Refah kentinden dumanlar yükseliyor. (AFP)
TT

İsrail ordusu Refah'a saldırı planı hazırladı

11 Şubat'ta kente yönelik yoğun bombardımanın ardından Refah kentinden dumanlar yükseliyor. (AFP)
11 Şubat'ta kente yönelik yoğun bombardımanın ardından Refah kentinden dumanlar yükseliyor. (AFP)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, saldırının sonuçlarına ilişkin giderek artan uluslararası uyarıları göz ardı ederek, yerinden edilmiş insanlarla dolu Refah kentindeki Hamas güçlerini ortadan kaldırma sözü verdi. Amerikan ABC kanalına verdiği röportajda “Refah'a ulaşmamızı istemeyenler kazanmamızı da istemiyor” dedi.

Zaferin yakın olduğu sözünü veren Netanyahu, “Savaşın amacına yani Hamas'ı yok etmeye, hareketin dört taburunun Refah'ta tutulmasıyla ulaşılamaz. Son kale olan Refah'ta kalan Hamas terör tugaylarını biz kontrol edeceğiz, bunu yapacağız” dedi.

Netanyahu'nun açıklaması, dünyanın, 64 kilometrekareyi aşmayan bir alanda yaklaşık 250 bin sakininin yanı sıra 1,3 milyondan fazla yerinden edilmiş insanın da yaşadığı, yoğun nüfuslu Refah'a yönelik bir saldırının sonuçları konusunda İsrail'i uyardığı bir dönemde geldi. İsrail'in ana müttefiki ABD, İsrail operasyonunun Refah'a kadar genişletilmesini desteklemiyor. Bu anlaşmazlık, iki ülke arasındaki ilişkilerde gerilimi daha da artırdı.

Sivil halkın tahliyesi

Endişeleri anladığını ve onlarla aynı fikirde olduğunu söyleyen Netanyahu, sivil halkın savaş alanlarından tahliyesi için çalıştığını vurguladı. Netanyahu, “Ordu ve güvenlik kurumu, Savaş Kabinesi’ne sunulmak üzere, sivil halkın Refah'taki savaş alanından tahliye edilmesi ve orada kalan Hamas tugaylarının imha edilmesinin yollarını temel alan ayrıntılı bir plan hazırlama sürecinde. Bunu, sivil halkın bölgeden ayrılabilmesi için güvenli geçişi sağlayarak yapacağız. Bu konuda kayıtsız değiliz. Sivilleri zarardan uzak tutmak savaş çabalarımızın bir parçası. Ancak Hamas, onları tehlike altında tutmak istiyor” ifadelerini kullandı.

FOTO Bölge sakinleri, işgale hazırlık amacıyla 11 Şubat'ta İsrail'in şehre yönelik ağır bombardımanı sonucu yıkılan Refah'taki bir binayı tahliye ediyor. (AFP)
Bölge sakinleri, işgale hazırlık amacıyla 11 Şubat'ta İsrail'in şehre yönelik ağır bombardımanı sonucu yıkılan Refah'taki bir binayı tahliye ediyor. (AFP)

İsrail’in Refah saldırısından önce şehrin batısında şiddetli çatışmalar devam ederken, İsrail ordusu Han Yunus'ta çatışmaların sona ermesinin ardından Refah'a saldırmayı planlıyor. Ordu, Han Yunus'un batısındaki saldırılarını yoğunlaştırdığını ve derinleştirdiğini belirtirken, İzzeddin el-Kassam Tugayları da asker ve teçhizata zarar vermeye devam ettiğini söyledi.

UNRWA merkezi altında

İsrail ordusunun Gazze şehrindeki Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) merkezi altındaki Hamas hareketinin ana veri merkezini kontrol ettiğini açıkladığı bir dönemde çatışmalar Han Yunus'ta yoğunlaştı. Bu, İsrail'in UNRWA'ya Hamas'la ilişkisi olduğu yönündeki suçlamalarının hızını artırdı ve UNRWA konuyla ilgili iddiaları reddetti. İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, bakanlara, ordunun Gazze'den topladığını söylediği Hamas hareketine ait silah ve belgelerin inceleme raporlarını sundu. Ordunun ‘Hamas için en hassas yerlerin kalbine’ nüfuz ettiğini vurguladı.

Gallant şunları söyledi: “Onların bilgilerini onlara karşı kullanıyoruz. Süreci derinleştirmek bizi daha fazla esir alınan kişiyi geri getirmek için gerçekçi bir anlaşmaya varmaya yaklaştırıyor.” Han Yunus’taki muharebenin tamamlanmasını bekleyen İsrail ordusu, Refah'a yönelik saldırının planını çoktan hazırladı. İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, Refah'a yönelik eylem planlarını onayladığını ve bunları en kısa sürede siyasilere sunacağını duyurdu.

FOTO: Gazze'de İsrail bombardımanında yıkılmış UNRWA’ya ait bir klinik binası. (AFP)
Gazze'de İsrail bombardımanında yıkılmış UNRWA’ya ait bir klinik binası. (AFP)

İsrail ordusunun Refah sınırına yönelik saldırılarının devam etmesi, Refah'a yönelik saldırının Philadelphia Koridoru sınırının kontrolünü ve yüzbinlerce Filistinlinin Mısır'a gönderilmesini içerebileceğinden korkan Mısır ile gerilimin artırılması anlamına geliyor. Mısır, buna izin vermeyeceği konusunda uyarmıştı. Mısır, Gazze Şeridi sınırında güvenliği artırmaya yönelik bir dizi tedbir kapsamında son iki hafta içinde kuzeydoğu Sina'ya yaklaşık 40 tank ve zırhlı personel taşıyıcı gönderdi.

Mısır tanklarının konuşlandırılması

İsrail'in Refah'taki askeri operasyonlarını genişletmesi beklentisiyle Mısır tankları bölgeye konuşlandırıldı. Ancak İsrail Güvenlik Kabinesi üyesi ve Tarım Bakanı Avi Dichter dün (Pazar) şunları söyledi: “Refah'ta olup bitenler konusunda son söz ve kanaat sahibi Mısır değil. Çünkü İsrail ile yapılan barış anlaşmasında şehri teslim etmeyi reddetmişti.” İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN’a verdiği röportajda Dichter, Ramazan ayı boyunca Refah'taki askeri faaliyetlerin durumun daha da alevlenmesine yol açabileceği ihtimalini reddetti.

Dichter, bu konuda şöyle konuştu: “Mısır tarafı Yom Kippur Savaşı'na Ramazan Savaşı adını verdi. Çünkü bu aya denk geldi. Ramazan ayı savaşlardan muaf değildir ve hiçbir zaman da olmamıştır. Ramazan ayında terör operasyonu uyarıları artıyor. Bu ayda saldırı yapıp savaşa hayır diyebilir miyiz?” Dichter'in sözleri Refah'a yönelik saldırının hâlâ zamana ihtiyacı olduğunu gösteriyor.

FOTO: 11 Şubat'ta Refah'ta İsrail bombardımanında yıkılan bir binayı inceleyen iki vatandaş. (AFP)
11 Şubat'ta Refah'ta İsrail bombardımanında yıkılan bir binayı inceleyen iki vatandaş. (AFP)

Mısır'a en yakın nokta olan Küçük Refah'ta, İsrail'in aradığı isimlerden biri olan Muhammed Şabane'nin liderliğinde dört Hamas tugayı bulunuyor. Geçen Ocak ayında İsrail, Şabane'yi aranan liderler listesinin en üst sırasına yerleştirdi. Şabane, 2014'ten beri Refah'ın başında bulunuyor. Refah Tugayları, Kuzey Tugayı, Gazze Tugayı, Merkez Tugay ve Han Yunus Tugayı’ndan sonra Hamas'ın beş ana tugayından birini oluşturuyor. Mısır sınır bölgesi de dahil olmak üzere Refah’ın tamamı onun sorumluluğunda.

Gidecek hiçbir yer yok

Mısır ile sınır bölgesine saldırı yapılacağı yönündeki uyarılar artarken, UNRWA Sözcüsü Tamara er-Rifai dün (Pazar) yaptığı açıklamada, Gazze Şeridi'nin en güneyinde artık vatandaşların gidebileceği başka bir yer olmadığını söyledi. Refah'a operasyon başlatılmasının daha fazla Filistinlinin öldürülmesi anlamına geleceğini vurgulayan er-Rifai, UNRWA’nın internet sitesinde yayınlanan bir bildiride, işgal güçlerinin şu anda vatandaşların toplandığı güney Gazze Şeridi'ndeki Refah bölgesini hedef alması nedeniyle tehlikenin ufukta belirdiğini açıkladı.



İsrail, Filistin'i nasıl bir işgal laboratuvarına dönüştürdü?

İsrail ordusu, Gazze işgaline Necef Çölü'nde inşa ettiği "maket Gazze şehrinde" tatbikatlar düzenleyerek hazırlandı (AP)
İsrail ordusu, Gazze işgaline Necef Çölü'nde inşa ettiği "maket Gazze şehrinde" tatbikatlar düzenleyerek hazırlandı (AP)
TT

İsrail, Filistin'i nasıl bir işgal laboratuvarına dönüştürdü?

İsrail ordusu, Gazze işgaline Necef Çölü'nde inşa ettiği "maket Gazze şehrinde" tatbikatlar düzenleyerek hazırlandı (AP)
İsrail ordusu, Gazze işgaline Necef Çölü'nde inşa ettiği "maket Gazze şehrinde" tatbikatlar düzenleyerek hazırlandı (AP)

Minerva'nın Baykuşu bu hafta zulmün hiç bitmediği Ortadoğu semalarında kanat çırpıyor. Bu yolculukta, Yahudi gazeteci Antony Loewenstein'ın Filistin Laboratuvarı: İsrail İşgal Teknolojilerini Dünyaya Nasıl İhraç Ediyor? başlıklı çarpıcı eseri bize rehberlik edecek. 

Loewenstein'ın 2023'te yayımlandığında dünyada ses getiren kitabı, Metis Yayınları etiketiyle Türkiye'de de kitapçı raflarına ulaştı. 

Dünyanın en büyük işgal devleti İsrail'in Filistin topraklarında test ettiği baskı ve kontrol mekanizmalarını, bu acımasız teknolojileri nasıl bir küresel ihracat ürününe dönüştürdüğünü gözler önüne seren çalışma, yalnızca Filistinlilere uygulanan zulmü değil, İsrail'in işgal politikalarının dünyanın dört bir yanındaki otoriter rejimlere ilham kaynağı olma sürecini de deşifre ediyor.

Hamas'ın 7 Ekim 2023'te düzenlediği Aksa Tufanı operasyonunun İsrail'de şok dalgası yarattığına işaret eden Avustralyalı-Alman gazeteci, "Yahudi devleti, geçtiğimiz elli yıl içinde eşi benzeri görülmemiş bir basiretsizliğe, korkuya ve öfkeye kapıldı" diye yazıyor. İsrail'in "teknolojik üstünlüğünün kibri ve gözetim araçlarının nüfuz edilemez olduğuna duyduğu inançla" hareket ettiğini belirten Loewenstein, şöyle devam ediyor: 

İsrail'in Gazze'yi tel örgüler, İHA'lar ve dinleme cihazlarından oluşan bir sistemle kuşatması Filistinlilerin bu hapis haline boyun eğeceği yanılgısına dayanıyordu hep.

Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze'de neredeyse 20 yıl muhabirlik yapan, 2016-2020'de de Şeyh Cerrah mahallesinde yaşayan deneyimli gazeteci, İsrail işgalinin Filistinliler üzerindeki etkisini içeriden bir gözle yazıyor:

Bu süreçte İsrail polisinin Filistinlileri nasıl sürekli taciz ettiğine ve aşağıladığına tanık oldum. Yahudi olmayanlar için işgalin günlük rutini baskıdan ibaretti. Bir Yahudi olarak benim adıma yapılanlardan utanç duydum.

Filistin Laboratuvarı, İsrail Savunma Kuvvetleri'nin (IDF) tüm medya organlarını ve yazarları sansüre tabi tuttuğunu, bu denetimden sorumlu Tuğgeneral Ariella Ben Avraham'ın 2020'de görevinden ayrılıp casus yazılım Pegasus'u üreten NSO Group'ta çalışmaya başladığını hatırlatarak, İsrail'in dünyaya sattığı "Ortadoğu'nun göbeğinde başarılı bir demokrasi" imajının gerçeği yansıtmadığını vurguluyor. 

İsrail tarihi: 1967 öncesi ve sonrası

Loewenstein, İsrail tarihini 1967 öncesi ve sonrası olarak iki döneme ayırıyor. 1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan önce, en azından retorikte İsrail'in baskıya karşı tavır takındığını belirten gazeteci, 1963'teki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (BMGK) oturumunda dönemin İsrail Dışişleri Bakanı Golda Meir'in Güney Afrika'daki apartheid uygulamasına karşı açıklamalarını hatırlatıyor. 

Peki Arap-İsrail savaşı sonrasında ne değişti? Loewenstein, Soğuk Savaş ve sonrasındaki siyasi dönüşümle birlikte İsrail'in Gazze, Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Golan Tepeleri'ndeki işgalini hızlandırarak hem muharebe deneyimi kazandığına hem de askeri teknoloji sanayisini geliştirmeye başladığına dikkat çekiyor. Özellikle İsrail'in Sovyetler Birliği ve müttefiklerine karşı ABD liderliğindeki Batı ülkeleriyle işbirliği yapmasının, Washington-Tel Aviv hattındaki dayanışmayı daha da güçlendirdiği belirtiliyor. 

gbrhtyju
İsrail ordusunun tatbikatlarını düzenlediği "maket Gazze" 45 milyon dolara mal oldu (AP)

Bunun en çarpıcı örneklerinden biri, İsrail'in 1936-1979'da Nikaragua'yı yöneten Somoza ailesine son ana kadar silah desteği sağlaması. 1980'lerde Sandinistalar yönetimi ele geçirdiğinde ve dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan, Orta Amerika'da komünizmle savaşı başlattığında, Tel Aviv de Washington destekli kontralara silah tedariki yaptı. 

Loewenstein, kontralara gönderilen AK-47'lerin bir kısmının 1982'deki Lübnan Savaşı'nın ardından İsrail'in el koyduğu Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) silahları olduğuna işaret ediyor. Kitapta, Tel Aviv ve Washington arasındaki işbirliğinin Orta Amerika'dan Lübnan, Afganistan ve Afrika'ya kadar nasıl kademeli şekilde genişlediği tüm detaylarıyla paylaşılıyor. 

"Tel Aviv yönetimi, 11 Eylül sonrasında işgali paraya çevirdi"

Soğuk Savaş döneminin ardından 1990'larda dış savunma alanındaki pozisyonunu koruyan İsrail, 11 Eylül 2001'deki saldırılarla "işgali paraya çevirmek" için daha fazla imkan buldu:

11 Eylül 2001'de New York ve Washington'da gerçekleşen terör saldırıları, İsrail'in savunma sanayisinin gücüne güç katmış, Yahudi devletinin onlarca yıldır sürdürdüğü terörle mücadeleyi de uluslararası bir boyuta taşımıştı.

Loewenstein, Tel Aviv yönetiminin "ticari kurnazlığını tüm dünyaya satmayı başardığını" belirterek, hem 2004 Atina Olimpiyatları hem de 2008 Pekin Olimpiyatları'nda güvenlik için İsrailli şirketlerle anlaşıldığına dikkat çekiyor. ABD'nin "terörle savaş" politikasıyla birlikte İsrail'in güvenlik ve askeri teknoloji alanındaki "uzmanlığı ve ekipmanları, hemen her türden güvenlik sorununa standart bir yanıt niteliği" kazandı. 

İsrail üretimi silahlar her yerde

Loewenstein, 1986 tarihli bir CIA raporuna atıfta bulunarak, Amerikan istihbaratının İsrail'in insansız hava aracı (İHA) ve diğer hava saldırı araçlarındaki teknolojik atılımlarını yakından takip ettiğini; Pakistan, Hindistan, Afganistan, Suriye ve Güney Kore gibi ülkelerin bu silahları satın almayı planladığını yazıyor. Ayrıca BM'nin 2015'te yayımladığı raporda, İsrail silahlarının Güney Sudan'daki iç savaşta nasıl kullanıldığı da ortaya konuyor. 

xz uk
Loewenstein, İsrail'in Filistin'i laboratuvar haline getirip, işgali bir küresel devlet modeli olarak dünyaya nasıl sattığını kapsamlı bir araştırmayla ortaya koyuyor (@antloewenstein/Instagram)

Bunlara ek olarak İsrail'in, Sri Lanka'nın kuzeyi ve doğusunda Tamillerin çoğunlukta olduğu bölgelerde Sinhali anklavları kurulmasını desteklediği gibi, Myanmar'da Rohingyalara karşı etnik temizlik yürüten rejime destek olduğu ifade ediliyor.

Tahmin edilebileceği gibi ABD-Meksika sınırındaki gözetleme ve kamera sistemleri de İsrail üretimi. 

Savaşta kullanılan İHA'lar mültecileri gözetliyor 

Kitapta, İsrail menşeli İHA'ların Akdeniz'de mültecileri gözetlemek amacıyla kullanıldığına da dikkat çekiliyor. Bunlardan biri de kurucuları arasında eski İsrail Başbakanı Şimon Perez'in de yer aldığı Israel Aerospace Industries üretimi Heron İHA'lar. Avrupa Birliği Sınır Güvenliği Birimi'nin (Frontex) mülteci trafiğini denetlemek amacıyla uçurduğu bu drone'lar, Almanya tarafından Afganistan'da Taliban militanlarına karşı da kullanılmıştı.

Loewenstein, İsrail'in ABD'deki ekonomik ve askeri faaliyetlerini inceleyen araştırmacı Şin Hever'in kendisiyle paylaştıklarını şöyle aktarıyor:

İHA'lar kimseyi kurtaramaz sadece fotoğraf çekebilir. (...) İHA operatörü delik bir mülteci botu gördüyse devriye gemisine haber vermekte acele etmeyebilir, gemi de bölgeye o kadar geç gelir ki kurtaracak kimse kalmaz. İHA'ların sahil güvenlik için teknolojik anlamda bir gelişme olmasının asıl sebebi ve diğer yöntemlerden başlıca farkı, onlara mültecilerin boğulmasına izin verme seçeneğini sunması.

"Otomatikleştirilmiş Apartheid"

İsrail silah sanayisinin kolları Çin'e kadar uzanıyor. Birleşik Krallık merkezli Af Örgütü'nün geçen yıl yayımladığı "Otomatikleştirilmiş Apartheid" adlı raporda, İsrail'in işgal altında tuttuğu Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e kurduğu kamera sistemlerinin, Çin'in Uygur azınlığa yönelik kullandığı gözetleme teknolojilerini üreten Hikvision tarafından tasarlandığı ortaya konmuştu. 

Ayrıca İsrail'le Batı Şeria'yı ayıran uzun duvarı inşa eden İsrailli Magal Security Systems firması, Çin'deki birçok havalimanındaki kamera sistemlerini de kurmuştu. Kitapta, iki ülke arasındaki işbirliğinin Soğuk Savaş sonunda yeşermeye başladığı hatırlatılıyor. 1989 Tiananmen Meydanı olaylarının ardından pek çok ülke Pekin'e silah ambargosu uygularken, Tel Aviv satışları sürdürmüştü.

Filistinliler sosyal medyadan siliniyor

Loewenstein, Tel Aviv yönetiminin baskısı ve firmaların İsrail yanlısı tutumu nedenyile son 10 yıldır Facebook, Twitter, Instagram, YouTube ve TikTok gibi platformlarda Filistinlilerin bakış açısını ön plana çıkaran ve Yahudi devletini eleştiren paylaşımların sistematik şekilde engellendiğini gösteriyor. 2021'de Doğu Kudüs'teki Şeyh Cerrah mahallesinde yaşayan Filistinlilerin evlerinin İsrail tarafından yıkıldığı görüntülerden, Filistinli aktivistlerin paylaşımlarına kadar birçok gönderi sansürleniyor. Sosyal medya devleriyse her seferinde bunu reddediyor. 

zxcdfvg
İsrail askerlerinin "mini Gazze" adını verdiği maket şehirde 500'e yakın bina var (AP)

"Bu meselelerin hiçbiri büyük teknoloji firmalarının canını sıkmışa benzemiyordu" diyen Loewenstein, Google ve Amazon'un her şeye rağmen İsrail'deki projelere yatırımlarını artırdığına dikkat çekiyor ve ekliyor: 

Farklı farklı platformlarda iletişim kurmanın alternatif yolları bulunmadan ve Facebook, Google ve diğer büyük teknoloji firmalarının gizlice belirlediği taraflı kurallar reddedilmeden, Filistinlilerin ve diğer dışlanmış grupların adalete veya adil erişim hakkına kavuşması mümkün olmayacak.

Filistin: Milyonlarca insanla dolu bir laboratuvar

İsrail, dünyanın ilk 10 silah tüccarından biri konumunda. Loewenstein, İsrail silah sektörünün son ürünlerini işgal altındaki Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze Şeridi'nde deneyerek nasıl bu sanayinin geliştirildiğini birçok çarpıcı detayla ve kapsamlı bir araştırmayla ortaya koyuyor. 

Etnik milliyetçi bir devlet modeliyle İsrail, kendi askeri sanayisini geliştirirken, Gazze işgailini ticarileştirerek hem ideolojik bir model hem de bir gelir kapısı haline getiriyor:

Filistin, İsrail'in imalathanesi: hemen yanı başında işgal altında bir ulus İsrail'e en isabetli ve başarılı hakimiyet yöntemlerini geliştirmesi için milyonlarca zapt edilmiş insanla dolu bir laboratuvar sunuyor adeta.

Antony Loewenstein - Filistin Laboratuvarı: İsrail İşgal Teknolojilerini Dünyaya Nasıl İhraç Ediyor?
İngilizceden çeviren: Özlem Özarpacı, 297 s., 2024, Metis Yayınları