BM Libya Özel Temsilcisİ Bathiliy: Ortak hükümet acil ihtiyaç

Ulusal Uzlaşma Hazırlık Komitesi’nin beşinci olağan toplantısı Zintan’da başladı.

Dibeybe, hükümet üyeleriyle toplantıda (Ulusal Birlik Hükümeti)
Dibeybe, hükümet üyeleriyle toplantıda (Ulusal Birlik Hükümeti)
TT

BM Libya Özel Temsilcisİ Bathiliy: Ortak hükümet acil ihtiyaç

Dibeybe, hükümet üyeleriyle toplantıda (Ulusal Birlik Hükümeti)
Dibeybe, hükümet üyeleriyle toplantıda (Ulusal Birlik Hükümeti)

Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, iktidarda kalma konusundaki kararlılığını yinelerken, Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi ve BM Libya Destek Misyonu (UNSMIL) Başkanı Abdullah Bathiliy, ülkeyi ertelenen seçimlere götürecek yeni bir ortak hükümet üzerinde anlaşmaya varılmasının acil ihtiyaç olduğunu vurguladı.

Dibeybe, (13 Şubat) yaptığı televizyon açıklamalarında görevinde kalacağını açıklayarak, önce anayasa konusunda referandum yapılması çağrısında bulundu. Dibeybe, anayasal kural üzerinde uzlaşmaya varılması ve ardından Libya’da seçim yapılması çabalarına dikkat çekti. Temsilciler Meclisi’nin yeni bir geçiş aşamasını içeren her türlü fikrini reddettiğini yineleyerek, hükümetinin Libya’daki son geçiş aşaması olması gerektiğine söz veren Dibeybe, “Bir sonraki seçimlerin yapılabilmesi için adil yasaların çıkarılması gerekiyor” dedi.

Temsilciler Meclisi ve Yüksek Konsey’i ‘mevcut pozisyonlarını sürdürmek istemekle’ suçlayarak, “Yasa çıkarmak istemiyorlar. İki meclisin kanunları onaylayarak yasama görevlerini tamamlamasını bekliyoruz” şeklinde konuştu. Libya’daki pek çok sorunun, savaşlara ve cinayetlere yol açan, 17 Şubat öncesi ve sonrasındaki anlaşmazlıklar döneminden kaynaklandığını belirten Dibeybe, “Ama bunların sonlanması gerekiyor. Bu nedenle Libya işlerinin yeniden düzenlenmesini içeren ‘Hayata Dönüş’ projesini başlattık ve ilk aşamasının süresi 3 yıl” ifadelerini kullandı.

Dibeybe, Libya’dan göç eden ve 20 milyar doları aştığını söylediği sermayenin güvenlik istikrarı sağlandıktan sonra Libya’ya dönmesi çağrısında bulunarak, maaşların vadesinin ötesinde ödenmesindeki gecikmeden dolayı Libya halkından özür diledi. Dibeybe ayrıca, “Nedenleri bizim kontrolümüz dışında” diyerek, bunu bir daha yapmayacağına yemin etti.

Aynı şekilde Dibeybe, bir televizyon röportajında, Libyalıları ikna ettikten sonra akaryakıt sübvansiyonlarının bu yılın ortasında veya sonunda kaldırılmasını beklediğini söyledi. Hükümetinin vatandaşların gelirini artırarak doğrudan yakıt sübvansiyonlarının telafisini sağlamak üzere olduğuna dikkati çeken Abdulhamid Dibeybe, Libyalıların değişiklikleri anlayabilmesi için desteğin kaldırılmasının gerçekçi bir girişe ihtiyacı olduğunu söyledi. Dibeybe, Libya halkının yüzde 40’ının yoksulluk sınırının altında yaşadığını yalanlarken, “Vatandaşların gelir düzeyinin iyileştirilmesi için çalışıyoruz. Bazı işlerde maaşlara yüzde 400 ve yüzde 500 civarında zam yapıldı” ifadelerini kullandı.

Bathiliy, Misrata’da güvenlik ve askeri liderlerle görüştü (BM misyonu)
Bathiliy, Misrata’da güvenlik ve askeri liderlerle görüştü (BM misyonu)

Öte yandan UNSMIL Başkanı Abdullah Bathiliy, geçen pazartesi akşamı Japonya’nın Trablus büyükelçi adayı Izuru Shimura ile yaptığı görüşmede, Japonya’nın Güvenlik Konseyi’ndeki (BMGK) kararlı desteğini ve Libya Yaptırımlar Komitesi başkanlığını takdir ettiğini dile getirdi. Ayrıca Bathiliy, Libya’nın doğusundaki selden etkilenenlere BM kuruluşları aracılığıyla sağlanan yardımlara övgüde bulundu. Libya’da kalıcı barış ve istikrarı teşvik etmek için ortak bölgesel ve uluslararası çabaların önemini vurgulayan Bathiliy, devam eden krize yönelik çözümün, BM’nin kolaylaştırdığı bir süreç aracılığıyla Libyalıların kendilerinden gelmesi gerektiği konusunda hemfikir olduklarını belirtti.

BM Libya Misyonu’nun aktardığına göre Bathiliy, pazartesi akşamı Misrata’nın ileri gelenleri, güvenlik ve askeri liderlerinden oluşan bir heyetle bir araya geldi. Bathiliy, yaptığı açıklamada, tüm anlaşmazlık noktalarının ele alınması, ülkeyi seçimlere götürecek yeni bir birleşik hükümet üzerinde anlaşmaya varılması ve barış, istikrar ve refahın desteklenmesi amacıyla sorumlu bir siyasi çözüme acil ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Ayrıca Bathiliy, mevcut siyasi krizi çözmelerine yardımcı olmak için BM misyonunun tüm Libyalı tarafları dahil etme taahhüdüne dikkati çekti.

Zintan’daki Ulusal Uzlaşma Konferansı Hazırlık Komitesi toplantısı (Libya Başkanlık Konseyi)
Zintan’daki Ulusal Uzlaşma Konferansı Hazırlık Komitesi toplantısı (Libya Başkanlık Konseyi)

Diğer taraftan Başkanlık Konseyi üyesi Abdullah el-Lafi, Hazırlık Komitesi üyeleri, siyasi sürece katılan tarafların temsilcileri ve ülkesinin Libya meselesiyle ilgili üst düzey komiteye başkanlık eden ve Afrika Birliği tarafından görevlendirilen Kongo Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Jean-Claude Gakosso’nun katılımıyla Ulusal Uzlaşma Hazırlık Komitesi’nin Zintan şehrinde beşinci olağan toplantısının başladığını duyurdu.

Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi Başkanı Yusuf el-Akuri, Başkan Akile Salih’in Suriye Halk Meclisi Başkanı Hammuda Sabbah’tan Suriye’yi ziyaret etmesi için resmi bir davet aldığını duyurdu.

Temsilciler Meclisi tarafından dağıtılan, heyetin Suriye Halk Meclisi Başkanı ile yaptığı görüşmeden bir fotoğraf (Temsilciler Meclisi)
Temsilciler Meclisi tarafından dağıtılan, heyetin Suriye Halk Meclisi Başkanı ile yaptığı görüşmeden bir fotoğraf (Temsilciler Meclisi)

Akuri, pazartesi akşamı İstikrar Hükümeti’ne Dışişleri Bakanı Abdulhadi el-Huveyc’in de katılımıyla Şam’da Sabbah ile yaptığı görüşmede, ‘iki ülke arasındaki ikili ilişkileri güçlendirmenin ve iki taraf arasındaki parlamenter iş birliğini geliştirmenin yollarını’ ele aldıklarını belirtti. Akuri, Suriye Halk Meclisi Başkanı’nı Bingazi’yi ve Libya Parlamentosu’nun genel merkezini ziyaret etmeye davet ettiğini dile getirdi.

Öte yandan UBH İçişleri Bakanlığı, Sınır Muhafız Teşkilatı Başkanı Muhammed el-Marhani’nin Libya- Tunus sınırında yer alan güvenlik noktalarını ziyaret ettiğini açıkladı. Marhani’nin, Dhiba bölgesinden, Batın el-Cebel bölgesi üzerinden ve Ebu eş-Şul ve Meşhed Salih noktalarından geçerek el-Gazaya ve el-Maşkik noktalarına ulaştığı aktarıldı. Bakanlık ayrıca, Nalut sınır güvenlik sektörünün açıldığını açıkladı.



Şiddetli su kıtlığı, yağışların az olduğu bir dönemin ardından Beyrut'un sıkıntılarını daha da artırıyor

Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)
Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)
TT

Şiddetli su kıtlığı, yağışların az olduğu bir dönemin ardından Beyrut'un sıkıntılarını daha da artırıyor

Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)
Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)

Beyrut sokakları, Lübnanlıların yıllardır görmediği ciddi bir su kıtlığıyla başa çıkmak için halkın satın aldığı su depolarıyla dolup taşıyor. Bu kıtlık, yağışların rekor düzeyde azalması, kuyuların kuruması ve dağıtım şebekelerinin yıpranmasına bağlı.

Beyrut'un güney banliyösü Burc el-Baracne'deki evinde mutfak eşyalarını özenle yıkayan 50 yaşındaki Rima es-Seba, “Su eskiden her gün geliyordu, ama şimdi üç günde bir geliyor” diyor.

Resmi kurumun su tedarikini kesmesi durumunda es-Seba ailesi, yaşadıkları binanın su depolarına su pompalayan özel tankerlere başvuruyor. Rima, mutfak eşyalarını paslandıran tuzlu suyla depoyu doldurmak için 5 dolar ödediğini belirtiyor. İçme suyunu ise Lübnan'daki çoğu kişi gibi hazır şişelerde satın alıyor.

Ancak sosyal hizmet alanında çalışan Rima es-Seba, bu maliyetlerin sınırlı gelire sahip aile için çok ağır olduğunu belirtiyor. Rima, “Bu parayı nereden bulacağım?” diye soruyor. Ülke, Hizbullah ile İsrail arasındaki savaşın yanı sıra, birçok vatandaşını yoksullaştıran ağır bir ekonomik krizle boğuşuyor.

Lübnanlılar uzun yıllardır su kıtlığına alışkın. Enerji ve Su Bakanlığı'nın Ulusal Su Sektörü Stratejisi metninde belirtildiği gibi, ‘nüfusun yüzde 50'den fazlası düzenli olarak kamu su hizmetlerinden yararlanamıyor’.

Bakanlık, barajlar gibi yüzey depolamanın bu açığı kapatmak için yeterli olmadığını, hükümetin sağladığı suyun yarısının ulusal su şebekelerindeki sızıntılar veya hırsızlık nedeniyle ‘israf edildiğini’ belirtiyor.

Yağışların azalması, krizi daha da kötüleştirdi.

Meteoroloji İdaresi'nin yüzey tahminleri bölüm başkanı Muhammed Kenc, 2024-2025 kışında yağış miktarının ‘çok az’ olduğunu belirterek, bu miktarın gözlemlerin başladığı günden bu yana ‘80 yılın en düşük yağış miktarı’ olduğunu söyledi.

cdfgthy
Beyrut'taki bir kuyu suyu dağıtım tesisinde tankerini dolduran bir adam, 3 Temmuz 2025 (AFP)

Ulusal Su Sektörü Stratejisi’ne göre iklim değişikliği su kıtlığını artıracak. Dünya Bankası ise yılın başında ‘iklim değişikliğinin 2040 yılına kadar kuraklık mevsiminde su miktarını yarı yarıya azaltacağı’ öngörüsünde bulundu.

Kısıtlama

Enerji ve Su Bakanı Joseph Saddi geçen hafta ‘mevcut durumun çok zor’ olduğunu bildirdi.

Su kıtlığı, Beyrut'un farklı bölgelerinde farklılık gösteriyor. Yollar, binaların çatılarında yoğun olarak bulunan su depolarını besleyen tankerlerle dolup taşıyor.

Hükümet geçen ay, su tüketimini azaltmaya teşvik etmek için bir kampanya başlattı ve ülke genelinde kurumuş kaynak ve göllerin fotoğraflarını yayınladı.

Beyrut Kuzey İstasyonları Bölümü Başkanı Zuheyr Kazzi, “33 yıldır buradayım ve bu, Beyrut'a pompaladığımız su miktarı açısından geçirdiğimiz en kötü yıl” dedi.

Beyrut ve Lübnan Dağı Su Tesisleri Teknik Uzmanı Antoine ez-Zağbi, geçtiğimiz temmuz ayında AFP ile yaptığı röportajda, başkentte su kısıtlamasının genellikle yaz mevsiminin bitiminden ve kış mevsiminin başlamasından önce, ekim ve kasım aylarında başladığını açıkladı.

Ancak ez-Zağbi'ye göre bu yıl su sıkıntısı erken başladı. Zira bazı kaynaklarda yağışların azalması nedeniyle su miktarının yüzde 50'si bitti. Ez-Zağbi, aşırı tüketim ve deniz suyunun sızma riskini azaltmak için bazı kuyularda kısıtlamanın haziran ayında başladığını belirtti.

Ez-Zağbi, barajlar da dahil olmak üzere daha fazla depolama tesisine ihtiyaç olduğunu vurguladı.

cf90p
Lübnan'ın Batroun kentindeki bir baraj, 10 Temmuz 2025... Lübnan, yağışların az olduğu bir mevsimden sonra bu yaz şiddetli su kıtlığı çekiyor. (Reuters)

Dünya Bankası geçtiğimiz ocak ayında, Beyrut ve çevresindeki bölgelerde su hizmetlerini iyileştirmek için 250 milyon dolardan fazla bir kredi onayladı.

2020 yılında ise çevre aktivistlerinin biyolojik çeşitlilik açısından zengin bir vadiyi tahrip edebileceği gerekçesiyle, başkentin güneyinde bir baraj inşa etmek için verdiği krediyi iptal etti.

Kuyular

Beyrut'un güney banliyösünde yaşayan 66 yaşındaki emekli memur Ebu Ali Nasreddin, aylardır devletin su şebekesinden su alamadığını söyledi.

“Devletin suyu nerede? Nereye aktarılıyor? Kimse bilmiyor” diyen Nasreddin, yaşadığı binayı besleyen kuyunun da kuruduğunu belirtti. Nasreddin ayrıca, tankerlerin sağladığı suyun fiyatının da günden güne yükseldiğini ifade etti.

Bazı bölgelerde 2 bin litre kapasiteli su tankeri fiyatı 20 dolara ulaşıyor ve bu fiyat, tasarruflu kullanımla 5 kişilik bir ailenin bir haftalık ihtiyacını zar zor karşılıyor.

Küçük kamyonuyla su taşıyan 45 yaşındaki Bilal Selheb, suya olan talebin büyük ölçüde arttığını kaydetti.

“Su durumu çok kritik” diyen Selheb, kuyular kuruduğu veya tuzlu hale geldiği için su temininde zorluk yaşadığını belirtti.

Beyrut'un bazı bölgelerinde kuyular uzun zamandır devlet şebekesinin alternatifi veya tamamlayıcısı olarak kullanılıyordu. Ancak söz konusu kuyuların çoğu eskimiş durumda; bu da boruların hasar görmesine ve suyun tuzluluğunun artmasına neden oluyor.

Lübnan Amerikan Üniversitesi Sürdürülebilirlik Sorumlusu Nedim Faracallah, Beyrut'un iç savaşın (1975-1990) başlangıcından bu yana alan ve nüfus açısından büyük ölçüde genişlediğini, ancak su altyapısının bu büyümeye ayak uyduramadığını ifade etti.

Faracallah, birçok sakinin yasadışı olarak kuyular kazdığını, bunların arasında stratejik yeraltı su rezervlerine ulaşan kuyuların da olduğunu belirterek, “Kuyuların sayısını kimse bilmiyor” dedi.

Faracallah, mevcut krizle birlikte tasarruf ve farkındalık kampanyalarının daha erken başlaması gerektiğini düşünüyor.