Cezayir Gazze'de acil ateşkes için BMGK kararı talep ediyor

Cezayir, Kahire'de bir ilerleme sağlanması umuduyla BM kararına ilişkin oylamayı erteledi

İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki Refah'a düzenlediği baskının ardından Filistinliler yaralıları kurtarmaya çalışıyor (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki Refah'a düzenlediği baskının ardından Filistinliler yaralıları kurtarmaya çalışıyor (AP)
TT

Cezayir Gazze'de acil ateşkes için BMGK kararı talep ediyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki Refah'a düzenlediği baskının ardından Filistinliler yaralıları kurtarmaya çalışıyor (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki Refah'a düzenlediği baskının ardından Filistinliler yaralıları kurtarmaya çalışıyor (AP)

ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ile Cezayirli mevkidaşı Ahmed Attaf arasındaki telefon görüşmesinin ertesi günü Cezayir, İsrail ile Hamas arasında rehinelerin serbest bırakılmasına ve Filistinli sivillere acil insani yardım sağlanmasına imkân sağlayacak uzun süreli bir ateşkes için devam eden görüşmelerin sonucunu bekleyerek Gazze'de "acil insani ateşkes" çağrısında bulunan karar taslağının oylanması talebini önümüzdeki haftaya kadar erteledi.

New York'taki Cezayirli müzakereciler, önerilen taslak metninde, Cezayir'e ek olarak Ekvador, Guyana, Japonya, Malta, Mozambik, Güney Kore, Sierra Leone, Slovenya ve İsviçre’den oluşan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) daimî üyesi olmayan "10’lar Grubu" olarak adlandırılan ülkeler tarafından benimsenmesini umarak haftalar önce birkaç değişiklik yaptılar.

Metin, "insani sebeplerle acil ateşkes" çağrısı ile birlikte buna tüm taraflarca "saygı gösterilmesi" çağrısında bulunuyor ve "tüm tarafların, uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakları hukuku da dahil olmak üzere, uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine sıkı bir şekilde uymalarının gerekliliğini" vurguluyor. Özellikle sivillere ve sivil tesislere yönelik tüm saldırıları, sivillere yönelik her türlü şiddet, düşmanlık ve terör eylemini” kınayarak sivillerin ve sivil tesislerin korunmasını istiyor.

Aynı şekilde, "kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere Filistinli sivil nüfusun, uluslararası insan hakları hukuku da dahil olmak üzere uluslararası hukuku ihlal ederek zorla göç ettirilmesini reddediyor ve tüm bu tür ihlallerin derhal sona erdirilmesini talep ediyor."

Rehinelerin serbest bırakılması

Taslak metin, "tüm rehinelerin derhal ve şartsız serbest bırakılması talebiyle birlikte rehinelerin tıbbi ihtiyaçlarının karşılanması için insani ulaşımın garanti altına alınması" talebini yineliyor. Yine taraflara, gözaltına alınan tüm kişilerle ilgili olarak uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uyma çağrısında bulunuyor. İnsani yardımın Gazze Şeridi'nin tamamına ve her yerine tam, hızlı, güvenli ve engelsiz bir şekilde ulaştırılması için Gazze Şeridi'nin tamamına ve her kesimine giden mevcut tüm yolların uluslararası insancıl hukuk ve ilgili kararlarına uygun olarak sınır geçişleri gibi alanların kullanımını kolaylaştırarak Filistinli sivil nüfusa acil, sürekli ve yeterli insani yardımın geniş ölçekte sağlanması çağrısında bulunuyor. Aynı zamanda BM’nin 2712 ve 2720 sayılı kararlarının tam olarak uygulanmasını talep ediyor.

Arap Grubunun büyükelçileri New York'ta BMGK önünde basın toplantısı sırasında (BM)
Arap Grubunun büyükelçileri New York'ta BMGK önünde basın toplantısı sırasında (BM)

Önerilen teklif metnine göre Güvenlik Konseyi, “konuyla ilgili BM kararları uluslararası hukuka uygun olarak, iki demokratik devletin (İsrail ve Filistin) güvenli ve tanınmış sınırlar içinde yan yana barış içinde yaşadığı iki devletli bir çözüm vizyonuna olan bağlılığını” tekrarlıyor. Gazze Şeridinin Filistin Yönetimi altında Batı Şeria ile birleştirilmesinin önemini vurgulayarak   "Bölgede gerilimin daha da artmasının önlenmesi" tüm tarafların "en üst düzeyde itidal göstermesi" ve "taraflar üzerinde etkisi olan herkesi bu hedefe ulaşmak için çalışmaya" çağırıyor.

Baskı kartı

Arap Grubu’nun, BMGK'de bu karar taslağına ilişkin oylamanın zamanlamasına ilişkin önerileri takip etmek üzere Birleşmiş Milletler’deki Arap Grubu toplantısının sonunda, BM’de gözlemci devlet statüsündeki Filistin Devleti'nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Riyad Mansur: “Taslak, İsrail ile Hamas arasındaki rehineler ve tutuklular için değişim anlaşmasını hızlandırmak amacıyla İsrail tarafına bir baskı kartıdır. Cezayir'in Gazze'de ateşkes çağrısı yapan karar taslağının Güvenlik Konseyi'ne sunulmasını, Kahire'de halen devam eden müzakerelerin lehine olumlu bir etken olabilir” dedi.

İsrail'in güneyinden Gazze'deki yıkılan binaların fotoğrafı (AFP)
İsrail'in güneyinden Gazze'deki yıkılan binaların fotoğrafı (AFP)

Mansur, karar taslağına ve oylama tarihi belirlenmesine ilişkin ABD'nin çizdiği kırmızı çizgilerle ilgili olarak: "Birkaç gün önce taslağı oylamaya hazırdık ve yalnız değiliz, tüm Araplar da bizimle birlikte. Böylece Güvenlik Konseyi, Şart uyarınca kendisine verilen yetkiler konusunda tutum belirleme sorumluluğunu üstlenecektir" dedi.

Çin eleştirisi

BMGK, Gazze Şeridi'nde artan sivil şehit sayısını ve güvenli bir yer bulma umuduyla yaklaşık 1,5 milyon Filistinlinin yerinden edildiği Refah kentine İsrail’in saldırılarını kaydırma planını görüşmek üzere kapalı bir acil oturum düzenledi.

Toplantının ardından Çin'in Birleşmiş Milletler temsilcisi Zhang Jun: "Konsey üyeleri arasındaki güçlü ve baskın tutum şu: Güvenlik Konseyi acil harekete geçmesi gerekiyor, Amerika Birleşik Devletleri’ni işaret ederek ancak üyelerden biri Güvenlik Konseyi'nin müdahalesinden endişe ediyor" dedi.

Son olarak ABD Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield ülkesinin Filistin-İsrail çatışmasına bir çözüm bulmak için Kahire'de ve başkentler arasında yürütülen "hassas müzakereleri tehlikeye atabileceğini" gerekçesiyle Cezayir girişimini "çekince" koyduğunu duyurmuştu.



İranlı milislerin Deyrizor'daki yedi köy bölgesine girişi yasaklandı

Rus subaylar yardım dağıtmak için Deyrizor sakinleriyle birlikte (X)
Rus subaylar yardım dağıtmak için Deyrizor sakinleriyle birlikte (X)
TT

İranlı milislerin Deyrizor'daki yedi köy bölgesine girişi yasaklandı

Rus subaylar yardım dağıtmak için Deyrizor sakinleriyle birlikte (X)
Rus subaylar yardım dağıtmak için Deyrizor sakinleriyle birlikte (X)

Suriye'deki Rus güçleri, durumun Suriye'nin Filistin ve Lübnan'daki çatışmalara müdahil olmasına doğru kaymaması için çaba sarf ediyor. Kısa bir süre önce bölgeyi gezen Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Sergey Şoygu'ya göre ‘Ortadoğu'daki durum çok zor ve gergin. Bu noktada Suriye'nin bölgesel ortama yeniden entegrasyonunu sürdürmek önemli.’

Rusya'nın attığı adımlar arasında, Rus güçlerinin ‘yedi köy’ olarak adlandırılan bölgeyi Fırat'ın batısına bağlayan askeri köprü üzerinde bir kontrol noktası kurması, rejim ve Rus güçleri dışında İranlı milislerin ya da diğer askeri oluşumların köylere girmesini engellemesi de yer alıyor.

İran 2022 yılında, Fırat'ın batısında kontrol ettiği bölgelerle Fırat'ın doğusunda kontrol ettiği yedi köyü birbirine bağlayan bir köprü kurdu. Köprü, nehrin her iki yakasındaki milislerinin bölgeleri arasında silah sevkiyatı ve askeri teçhizat geçişini kolaylaştırmak için el-Huseyniye (Fırat'ın doğusu) ve el-Huveyka (Fırat'ın batısı) bölgelerini birbirine bağlıyor.

zascdvf
Irak Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) üyeleri, Irak-Suriye sınırındaki el-Kaim'de ABD tarafından düzenlenen hava saldırısının enkazını kaldırıyor. (Arşiv - AP)

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) kaynaklarına göre bu eylem, ABD liderliğindeki Uluslararası Koalisyon ile İran Devrim Muhafızları Ordusu'na (DMO) bağlı İranlı milisler arasında bölgedeki hedeflerin tekrar tekrar vurulmasının ardından geldi.

Deyrizor kırsalındaki yedi köy şunlar: es-Salihiye, Hatla, Hişam, Marat, Tabiye, Mazlum ve el-Huseyniye. Bunların hepsi rejimin kontrolü altında ve İranlı milislerle bağlantılı yerel unsurlar içeriyor.

Köprü, şehri yedi köye bağlayan önemli bir stratejik nokta. Rusya'nın bu hamlesi, bölgedeki askeri gerilimi azaltmak amacıyla sadece Rus güçlerinin ve rejim güçlerinin girip çıkmasına izin verilen bu köyler üzerinde askeri kontrol sağlamayı amaçlıyor.

İran yanlısı yerel milislerin iki üyesi çarşamba günü, 31 Ekim'de Deyrizor Askeri Havaalanı yakınlarındaki mevzileri hedef alan ABD öncülüğündeki bir hava saldırısında aldıkları yaralar nedeniyle öldü. Söz konusu milisler İranlı milislerle bağlantılı olan Hasan el-Gadban milislerine mensuptu.

wrgth
Suriye'nin doğusunda bulunan Deyrizor'da İran Devrim Muhafızları Ordusu'na (DMO) bağlı Fatımiyyun üyeleri (arşiv)

Son birkaç gündür ABD güçleri, İran destekli militanların bölge yakınlarındaki ABD üslerini hedef aldığı bahanesiyle Fırat'ın batısındaki yedi köy bölgesini ağır toplarla bombalıyor.

Yerel medya kaynaklarına göre Rusya, Suriye'de faaliyet gösteren Rus güçlerinin bir temsilcisi ile Deyrizor'daki DMO temsilcisi arasında 18 Ekim'de Devlet Güvenlik binasında yapılan bir toplantı sırasında DMO'dan Deyrizor Askeri Havaalanı yakınlarındaki İran'a bağlı milislerin karargahlarını ve Deyrizor kentindeki diğer bazı yerleri boşaltmasını istedi.

Rus medya çevreleri Şoygu'nun son haftalarda attığı adımların bölgedeki durumun Rusya'nın bölgedeki çıkarlarına ciddi zarar verebilecek büyük bir çatışmaya dönüşmesini önlemeye odaklandığını belirtiyor.

cdvfgbhy
Ulusal Savunma Güçleri milisleri Deyrizor kırsalındaki el-Meyadin'de bulunan karargahlarından birini boşalttı. (sosyal medya)

Suriye rejiminin kısa süre önce bölgenin kontrolünü ele geçirmesi ve kendisini savaşa sürüklemeye çalışan İsrail ile savaşa girmemek için güçlerine İranlı milislerin faaliyetlerini kısıtlama ve Suriye'deki ABD üslerini hedef almalarını önleme talimatı vermesi dikkat çekicidir. Suriye'deki Rus güçleri, sadece askeri olarak değil, aynı zamanda bölgedeki sivillerin gönlünü kazanmak için sağlık ve gıda yardımı dağıtarak Suriye'nin doğusunda, özellikle de Deyrizor vilayetinde varlıklarını giderek daha fazla tesis etmeye çalışıyor.

16 Eylül'de Şam'ı ziyaret eden Şoygu, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ile bir araya gelerek ‘uluslararası ve bölgesel güvenlikle ilgili bir dizi konuyu’, Suriye ile Rusya arasındaki ikili ilişkileri ve bunları güçlendirme olanaklarını ele aldı.

zxsdf
Rus subaylar yardım dağıtmak için Deyrizor sakinleriyle birlikte (X)

Son günlerde medya çevreleri, Moskova'nın Suriye'yi bölgede devam eden savaşın dışında tutmak için büyük siyasi çabalar sarf ettiğini, arabuluculuğu devreye sokmak ve Suriye rejimine İran'ın yanında çatışmaya girme konusunda açık işaretler göstermemesi için baskı yapmak üzere bazı Arap ülkeleriyle temaslarda bulunduğunu bildiriyor.

Çatışmalar ve güvenlik kaosu

Deyrizor vilayeti ve kırsalı, İran ve milislerinin Lübnan'daki savaş ve İsrail'in Hizbullah ile İran unsurlarını hedef almasıyla meşgul olması nedeniyle daha da kötüleşen güvenlik kaosuna tanık oluyor.

SOHR, Deyrizor kırsalının doğusunda rejim güçleri ve İranlı milislerin kontrolündeki bölgelerde yer alan El Bukemal kentindeki bir pazarda el-Hasun ve el-Muşahide aşiretleri mensupları arasında şiddetli bir tartışma çıktığını ve tartışmanın çatışmaya dönüştüğünü bildirdi. Anlaşmazlık, DMO'ya bağlı 47’nci Alay'ın kontrol noktasında yaşanan ve el-Hasun aşiretinin ileri gelenlerinden birinin kontrol noktasından geçerken milisler tarafından aranmayı reddetmesi üzerine tartaklanması, milislerden birini darp etmesi ve ardından evine kaçması olayından kaynaklanıyor.

İki taraf arasındaki gerilim, milislerin şahsın peşine düşmesi, evini kurşun yağmuruna tutması ve arabasını yakmasıyla şiddetlendi. Şahsın bazı akrabaları daha sonra el-Muşahide aşireti mensuplarının evlerine saldırdı ve evlerden birini ateşe verdi.

Çatışmalarda serseri bir kurşunun isabet ettiği bir öğretmen de dahil olmak üzere üç el-Muşahide aşireti mensubu yaralandı. Ardından aşiret lideri el-Hac Ebu İsa da dahil olmak üzere 47’nci Alay mensupları geniş bir alana dağıldı. Şu ana kadar can kayıplarına ilişkin teyit edilmiş bir bilgi bulunmazken, gelişmelerin nasıl sonuçlanabileceği beklentisiyle yerel halk arasında endişe hâkim.

2 Ekim'de Deyrizor kırsalının doğusunda bulunan el-Meyadin kentine bağlı Sabikhan beldesinde rejim güçleri ve müttefik milislerin kontrolündeki bölgelerde iki aile arasında makineli tüfeklerin de kullanıldığı aşiret çatışmaları yaşandı. Söz konusu çatışmada 4 kişi çeşitli yerlerinden yaralanarak tedavi için hastaneye kaldırıldı.