Şam yönetimi, Irak’a gitmekte olan soğutuculu bir kamyondaki Captagon sevkiyatına el koyduğunu duyurdu. Suriye resmi televizyonu, komşu ülkelerden birinden gelen (ismi belirtilmedi) kamyonun Suriye topraklarını geçip Irak’a doğru giderken durdurulduğunu belirtti. Ele geçirilen malzemelerin miktarı ve arkasında kimlerin olduğu ise açıklanmadı.
Bundan bir gün önce, Irak resmi haber ajansı INA’ya göre Irak İçişleri Bakanı Abdulemir eş-Şemmeri, Altıncı Bağdat Uluslararası Diyalog Konferansı sırasında Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’nin Irak’ı ‘uyuşturucu ile mücadele etmeye yönelik güvenlik hareketinin merkez noktası’ yapma yaklaşımına ilişkin açıklamasını aktardı.
Bakan Şemmeri, 17 Şubat’ta Ürdün’de Irak, Suriye ve Lübnan’ın katılımıyla gerçekleştirilen uyuşturucu kaçakçılığı ile mücadele konulu bir toplantıda uyuşturucuyla mücadele için ‘Ürdün, Lübnan ve Suriye ile ortak temas hücresi’ kurulduğunu duyurmuştu.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre temas hücresinin kurulmasıyla zamandan tasarruf edilmesi ve uluslararası uyuşturucu kaçakçılığı çetelerinin takibi amaçlanıyor. Iraklı Bakan ayrıca, 2023 yılı itibariyle üç yıllığına hazırlanan ve 24 ortakla 15 hedefin yer aldığı kapsamlı bir strateji kapsamında komşu ülkelerle büyük bir iş birliği yürütüldüğüne ve iyi sonuçlara ulaşıldığına dikkat çekmişti.
Zorlu bir mesele
Şarku’l Avsat’a konuşan Şam’daki kaynaklar, İran’a bağlı milislerin ve iktidardaki bazı nüfuzlu kişilerin uyuşturucu meselesine dahil olması nedeniyle bölgedeki uyuşturucu sorununun daha karmaşık bir hale geldiğini söylediler. Washington merkezli New Lines Araştırma Enstitüsü’ne göre Suriye rejimi önemli bir gelir kaynağı sayılan uyuşturucudan 2021’de yıllık yaklaşık 5,7 milyar dolar gelir elde etti. Ürdün ve Arap ülkeleri bu konuda baskı yapsa da, Suriye’nin, İran’ın borçlarının ve çökmüş bir ekonominin ağırlığı altında olduğu için ‘manevra yapmaktan’ başka seçeneği yok. Bu mesele, savaş ve güvenlik zafiyetleri sonucunda Suriye, Lübnan ve Irak’ta uyuşturucu endüstrisi ve ticaret faaliyetinin artmasının ardından Ortadoğu’da bölgesel ilişkiler masasının en çok konuşulan meselelerinden biri haline geldi. Nitekim bu ticaret artık Ürdün ve Körfez ülkeleri de dahil olmak üzere Arap ülkelerinde ulusal barışı ve güvenliği tehdit ediyor.
İngiltere ve ABD kuruluşlarından gelen tahminler, dünyadaki Captagon üretiminin yüzde 80’inin kaynağının Suriye olduğunu gösteriyor. Bu durum Mart 2023’te Washington’u yetkililere yakın bazı Suriyeli ve Lübnanlı isimlere yaptırım uygulamaya yöneltmişti.
Gözlemcilere göre Ürdün’ü Suriye’yi Arap Birliği’ne döndürme çabasına iten şey uyuşturucu sorunuydu. Suriyeli mültecilerin geri dönüşü ve Suriye’deki duruma Birleşmiş Milletler (BM) kararlarıyla tutarlı siyasi bir çözüm bulunmasına ilişkin şartların yanı sıra uyuşturucu meselesi, Arap ülkelerin Şam’la ilişkilerini normalleştirmesini tamamlamasına yönelik şartlardan biriydi.
Şam’ın geçen mayıs ayında Arap Birliği koltuğuna dönmesinin ardından, Temmuz 2023’te Suriye sınırından Ürdün’e yapılan uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele için bir Suriye-Ürdün ortak komitesi toplanmıştı. Ancak kaçakçılık faaliyetleri durmamış ve Ürdün, kaçakçılık çeteleriyle çatışmalara girmek üzere sınır bölgesine ordusunu göndermişti.
Ürdün geçtiğimiz aylarda, Suriye topraklarında uyuşturucu kaçakçılarının kullandığını iddia ettiği yerleri uçaklarla hedef almıştı. Bu saldırılardan biri, Dürzilerin çoğunlukta olduğu Suveyda’nın bir köyünde 10 sivilin ölümüyle sonuçlanmıştı. Böylece gerilim yeniden Ürdün-Suriye ilişkilerine hâkim olmuştu. Suveyda’daki silahlı muhalif gruplar ve sivil toplum grupları, Suveyda’daki kaçakçılık çeteleriyle mücadelede Ürdün ile iş birliği yapmaya hazır olduklarını duyurmuştu. Bunun amacı Ürdün’ün Şam’ın uyuşturucu üretimini ve kaçakçılık çetelerini kontrol etme becerisinden şüphe ettiği bir dönemde, sivillerin ölümüne yol açabilecek olası Ürdün hava saldırılarından kaçınmaktı.
Bu gelişmelerin ardından 17 Şubat’ta Amman’da dörtlü (Ürdün, Suriye, Irak ve Lübnan) toplantı yapıldı. Toplantının sona ermesinden birkaç saat sonra Ürdün, Suriye’den Ürdün’e uzanan büyük bir uyuşturucu kaçakçılığı operasyonunu engellediğini, beş kaçakçının öldürüldüğünü ve dördünün de yaralandığını duyurdu. Bu, şubat ayında düzenlenen ikinci operasyondu. Daha önce ayın başında Ürdün güçlerinin Körfez ülkelerine götürülmek üzere Suriye’den Ürdün’e yapılan uyuşturucu kaçakçılığı girişimini engellemesi sonucu üç kaçakçı öldürüldü. Ertesi gün Şam Savunma Bakanlığı ‘büyük miktarda’ esrar ve Captagon hapına el konulduğunu bildirdi.
Açıklamada ayrıntıya girmeden Sınır Muhafız Birlikleri’nin Ürdün sınırı yakınındaki Suriye Çölü bölgesinde 120 bin Captagon hapının yanı sıra 445 kilogram esrara el koyduğu kaydedildi.
Ürdün, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yaptığı çağrılarda Şam’ı, Suriye’den Ürdün’e uyuşturucu akışını engellemek için pratik adımlar atmaya davet ediyor. Suriye sınırından yapılan uyuşturucu ve silah kaçakçılığı ‘ulusal güvenliğe yönelik bir tehdit olarak nitelendirilerek Ürdün’ün bu tehlikeyle ve arkasındakilerle mücadele etmeye devam edeceği’ vurgulanıyor.
İsrail askerlerinin Beyt Cin'den çekilmeleri sırasında imha ettikleri bir askeri araç (AFP)
İsrail askerlerinin Suriye'nin Beyt Cin kasabasında bombaladığı bir evde meydana gelen yıkım (Suriye Sivil Savunma Müdürlüğü – AP)
