El-Evlaki'nin El Kaide liderliğini devralmasının arkasında ne var?

Usame bin Ladin'e yakınlığı ve aktivist geçmişi onu örgütün başına geçmeye itti.

Ebu’l Leys lakaplı Saad bin Atıf el-Evlaki (İndependent Arabia)
Ebu’l Leys lakaplı Saad bin Atıf el-Evlaki (İndependent Arabia)
TT

El-Evlaki'nin El Kaide liderliğini devralmasının arkasında ne var?

Ebu’l Leys lakaplı Saad bin Atıf el-Evlaki (İndependent Arabia)
Ebu’l Leys lakaplı Saad bin Atıf el-Evlaki (İndependent Arabia)

Arap Yarımadası El Kaidesi’nin (AQAP) yeni lideri Saad bin Atıf el-Evlaki, nam-ı diğer Ebu’l Leys, Yemen'in doğusundaki Şebve vilayetinin es-Said ilçesinin Vadi Yişbam bölgesinde doğdu. Kendisi, 2011 yılında bir ABD insansız hava aracı (İHA) tarafından öldürülen El Kaide'nin manevi babası Enver el-Evlaki'nin mensubu olduğu büyük el-Evalik kabilesinden geliyor.

ABD'nin peşine düşmesi ve ona ulaşmak için milyonlarca dolar harcaması, kısa bir süre önce terör örgütünün liderliğine atanan, selefi ve yoldaşı Halid Batarfi'nin yerine geçen ve böylece AQAP’ın beşinci lideri olan Saad bin Atıf el-Evlaki'nin faaliyetlerine devam etmesini engelleyemedi.

El-Evlaki'nin atanması, örgütün, ölüm nedeni hakkında yorum yapmadığı lideri Halid Batarfi'nin öldüğünü duyurmasının ardından geldi. Böylece el-Evlaki, yıllarca örgüt için ikinci adam olarak çalıştıktan sonra AQAP’ı yöneten beşinci lider oldu.

SITE Intelligence Group’un internet sitesi, örgütün şeriat yetkilisi İbrahim el-Kusi'nin pazar akşamı yayınlanan bir ses kaydında, Şubat 2020'den beri örgütün lideri olan Batarfi'nin öldürüldüğünü doğruladığını ve ‘ABD tarafından terörist grup olarak sınıflandırılan AQAP’ın yeni liderinin Saad bin Atıf el-Evlaki olduğunu duyurduğunu’ yazdı.

El-Evlaki kimdir?

AQAP’ın yeni liderinin mevcut biyografisine göre Ebu’l Leys olarak da bilinen Saad bin Atıf el-Evlaki, Yemen'in doğusundaki Şebve vilayetinin es-Said ilçesinin Vadi Yişbam bölgesinde doğdu. Kendisi, 2011 yılında bir ABD İHA’sı tarafından öldürülen El Kaide'nin manevi babası Enver el-Evlaki'nin mensubu olduğu büyük el-Evalik kabilesinden geliyor.

Doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın resmi internet sitesinde üç tarih tahmin edilmekte: 1978, 1981 ve 1983. El-Evlaki’nin 1.68 cm boyunda olduğunu da not düşelim.

ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Adalet için Ödül programının internet sitesine göre el-Evlaki AQAP’ın Şura Konseyi üyesi idi.

Devam eden faaliyetler

Örgütün internet sitesinde yer alan ölüm duyurusu ve cenaze töreni fotoğraflarının yanı sıra el-Evlaki'nin atanması, örgütün son yıllarda üyelerinin hareketlerinde gözle görülür bir azalma yaşanmasının ardından, hükümet güçlerini hedef alan sürpriz operasyonları öncesindeki hareketlerine benzer şekilde faaliyetlerini sürdürdüğüne ve saflarını gizlilik içinde düzenlediğine işaret ediyor.

El Kaide'nin kartlarını yeniden karması gelecekteki operasyonlara işaret ediyor olabilir ki bu durum, ‘örgütün Arap Yarımadası'ndaki gerilemesine rağmen Yemen'deki en etkili terörist grup olmaya devam ettiği, bölgede ve ötesinde saldırılar düzenleme niyetinde olduğu’ yönündeki son Birleşmiş Milletler (BM) raporuyla da desteklenmektedir.

BM'ye sunulan tahminlere göre El Kaide'nin toplam militan sayısı 3 bin ila 4 bin aktif ve pasif milis arasında değişiyor.

Ebyen, Şebve ve el-Beyda vilayetlerini birbirine bağlayan üçgeni faaliyet merkezi olarak kullanan El Kaide, Ebyen'in Mudiye bölgesindeki Vadi Umran'ın yanı sıra Ebyen vilayetinin merkezi olan Zincibar kentinde de en aktif konumdadır. Ebyen ve Şebve vilayetlerinde hükümet güçlerine karşı operasyonlar yürütmek için önemli bir kale olan Ebyen'deki Vadi Rafd'e ek olarak, El Kaide'nin varlığı Şebve vilayetindeki es-Said ve el-Musaynia bölgesinde de yoğunlaşmıştır.

Neden el-Evlaki?

El-Evlaki'nin seçilmesinin ve Yemen'deki aynı büyük kabileden isimlerin atanması konusundaki ısrarın arkasında net bir neden yok. Ancak el-Evlaki’nin örgütün lideri Usame bin Ladin ile olan ilişkisi, onun atanmasının ardındaki nedenlerin bir kısmını açıklıyor.

Medyada yer alan haberlere göre el-Evlaki, 2011 yılında ABD tarafından öldürülen El Kaide lideri Usame bin Ladin tarafından Afganistan'dan Yemen'e geri getirilenlerden biriydi. Bu da kendisine duyulan güven ve prestijin düzeyini göstermektedir. Zira Yemen, örgütün birçok ülkeden başarılı bir şekilde kovulmasının ardından son kalesidir.

Yemen, zayıf güvenlik ve silah mevcudiyetinin yanı sıra ülkenin dağlık yapısı nedeniyle AQAP için önemli bir kaledir. Bu da örgüt üyelerine hareket etme, eğitim kampları kurma ve örgütün askeri operasyonlarını yönetme konusunda kolaylık ve hız sağlamaktadır.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre El-Evlaki’nin AQAP’ın Yemen’in doğusundaki Hadramut vilayetini kontrol etmesindeki önemli rolü, atanmasında rol oynamış olabilir. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Adalet için Ödül programının internet sitesine göre el-Evlaki, AQAP'ın Şura Konseyi üyesi ve örgüt 2011'de Ebyen'in kontrolünü ele geçirdiğinde, Yemen'in Şebve vilayetinin emiriydi.

El-Evlaki, Şebve vilayeti olarak bilinen yerde 2014 yılına kadar kaldı ve bu tarihte Şura Konseyi'ne terfi etti. ABD, yakalanmasını sağlayacak bilgi için 5 milyon dolar ödül koydu.

Atama sırrı bağlamında okunan faktörler arasında, ülkenin güneyindeki en büyük ve en güçlü kabilelerden biri olan ve ona prestij ve sosyal altyapı kazandıran el-Avalik kabilesine bağlılığı da yer alıyor.

ABD kaynaklarına göre selefi Batarfi 1999'da Afganistan'a gitti, ABD öncülüğündeki işgal sırasında Taliban için savaştı. 2010 yılında AQAP'a katılarak, militanların Yemen'in Ebyen vilayetinin kontrolünü ele geçirmesine liderlik etti.

Örgüt 2015 yılında Paris'te Fransız hiciv dergisi Charlie Hebdo'ya düzenlenen saldırıyı üstlendi, ancak son yıllarda yurtdışı operasyonları azaldı.

SITE Intelligence Group'un internet sitesi, yeni lider el-Evlaki'nin son olarak Şubat 2023'te yayınlanan bir videoda göründüğünü ve Yemen'in Ebyen ve Şebve vilayetlerindeki aşiret mensuplarını, Güney Geçiş Konseyi'nin ayrılıkçı girişimlerine direnmeye çağırdığını belirtti.



Suriye: Zorluklar karşısında ‘zafer’ kutlamaları

Suriye askeri helikopterleri dün Şam'ın Emevi Meydanı'nda toplanan insanların üzerine çiçek ve konfeti bıraktı. (AP)
Suriye askeri helikopterleri dün Şam'ın Emevi Meydanı'nda toplanan insanların üzerine çiçek ve konfeti bıraktı. (AP)
TT

Suriye: Zorluklar karşısında ‘zafer’ kutlamaları

Suriye askeri helikopterleri dün Şam'ın Emevi Meydanı'nda toplanan insanların üzerine çiçek ve konfeti bıraktı. (AP)
Suriye askeri helikopterleri dün Şam'ın Emevi Meydanı'nda toplanan insanların üzerine çiçek ve konfeti bıraktı. (AP)

Suriyeliler dün, ülkeyi onlarca yıl demir ve ateşle yöneten Esed rejiminin devrilmesinden sonra ilk kez, halk protestolarının başlamasının 14’üncü yıldönümünü kutladı. Kutlamalar, gelecekteki Suriye'ye dair iyimserlik ile yıkılan rejimin mirasına dair korkuları harmanlayan bir zafer havası verdi.

Suriye şehirleri ve bölgeleri, Şam'daki yeni yönetimin iç barışla ilgili karşılaştığı ciddi zorluklara rağmen ‘Suriye kazandı’ sloganı altında kutlamalara sahne oldu. Geçtiğimiz hafta eski rejimin kalıntılarının yeni yönetime karşı başlattığı silahlı isyanın arka planında, Suriye'nin kıyı bölgesinde eşi benzeri görülmemiş bir şiddet dalgasının patlak vermesiyle yeni yönetim ilk ve en şiddetli sınavıyla karşı karşıya kaldı.

Geçiş dönemine ilişkin beş yıllık ‘anayasa bildirgesi’ de Suriye’nin dokusu açısından ciddi bir endişe kaynağı oldu. Pek çok kişi bu bildirgenin ülkedeki dini ve ulusal çeşitliliği garanti etmediğini düşünüyor.

Djjdjd
Şam'ın Emevi Meydanı'nda halk protestolarının başlamasının 14’üncü yıldönümünü kutlayan Suriyeliler

Suriye yönetiminden ve İdlib, Humus ve Şam'daki meydanlara akın eden kitlelerden gelen mesajlar, bu meydanların yeni aşamanın kutlandığı bir platforma dönüştüğünü yansıtıyordu. Bazıları meydanlardaki kutlama ivmesini ‘ülkenin karşı karşıya olduğu zorlu sınavları atlatması için halkın yeni yönetim etrafında toplanmasının’ bir ifadesi olarak gördü.

Suriyelilere güvence vermek ve yetkililerin tekelci bir yönetime doğru ilerlediği yönündeki korkuları yatıştırmak amacıyla Suriye askeri helikopterleri başkent semalarına çiçek ve broşürler bırakarak, ‘Suriye devriminin değerlerini, halkın iradesini gerçekleştirmeyi, adaleti, hesap verebilirliği, çoğulculuğu, vatandaşlığı ve medeniyeti’ yineledi. Broşürlerde, ‘Aramızda nefrete yer yok’, ‘Yarın Şam her zaman olduğu gibi çiçek açacak’ gibi ifadeler yer aldı.

Kamu Güvenliği Dairesi, Emevi Meydanı'na girişi kapattı ve halka çiçek dağıttı. Emevi Meydanı'ndan 32 yaşındaki Hana ed-Dağri şunları söyledi: “Şu anda olanlar düşünmeye bile cesaret edemediğim bir hayal. 12 yıl önce güvenlik güçleri tarafından arandığım için Şam'dan ayrıldım. Özgürlük olmasaydı geri dönme umudum yoktu.”

Fkdjdj
İdlib'de devrimi anma törenine katılanlar arasında bir çocuk (Reuters)

“Geçtiğimiz yıllarda Kuzey Suriye'de devrimin yıldönümünü kutluyorduk. Bugün de Emevi Meydanı'nda kutluyoruz. Bu kutlu bir zafer” diyen 41 yaşındaki Abdulmunim Nemr, arkadaşlarıyla birlikte büyük bir bayrak kaldırdı ve etrafında dans edip şarkı söyledi.

Kutlamalara katılmak üzere ailesiyle birlikte Şam'a gelen 40 yaşındaki Muhammed et-Tavil de Şarku’l Avsat'a konuştu. “Kimsenin zaferi çalmasına izin vermeyeceğiz” diyen et-Tavil, geçtiğimiz hafta boyunca kıyı bölgesinde rejim kalıntıları tarafından öldürülen onlarca şehidin yasını tuttuklarını söyledi. Et-Tavil, bir Suriyeli olarak ‘zaferi koruma’ konusundaki kararlılığını vurguladı.

Mezze mahallesinden 25 yaşındaki Refah Hudayr, “Devrim patlak verdiğinde 11 yaşındaydım ve Esed rejimi tarafından gözaltı merkezlerinde öldürülen ailemizden gençleri kaybetmenin acısını ailemle birlikte yaşadım. Buraya tüm Suriyeliler için bir Suriye istediğimizi söylemeye geldim... Yeni yönetimin tüm kararlarına katılmayabiliriz ama ülkemizi korumak için bir arada durmalıyız, savaşa ve kan dökülmesine geri dönmek istemiyoruz” ifadelerini kullandı.

Jdjdj
Suriye ordusuna ait bir helikopter dün Şam'daki Emevi Meydanı'nın üzerine çiçek ve konfeti bıraktı. (AFP)

Diğer taraftan sivil toplum örgütleri Dera kentinde ‘kutlama yapmak için değil, dayanışma için bir alan yaratmak ve tutukluları hatırlamak ve adalet olmadan Suriye için barış ya da istikrar olmayacağını’ vurgulamak için bir miting çağrısında bulundu.

SDG: Çok önemli bir aşama

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) dün yaptığı açıklamada, Suriye'nin çok önemli bir aşamayla karşı karşıya olduğunu ve yıllardır süren savaş ve bölünmüşlüğün etkilerini halen yaşadığını belirterek, Suriye kıyılarındaki gerilimin ulusal bir ateşkes ihtiyacını vurguladığını kaydetti. SDG tarafından devrimin 14’üncü yıldönümü münasebetiyle yapılan açıklamada, “Geçtiğimiz aralık ayında rejimin devrilmesinin ardından Suriye, bazı bölgelerde şiddetin devam etmesi ve ülkenin yıllardır süren savaş ve bölünmüşlüğün etkilerinden hala mustarip olması nedeniyle büyük zorluklar içeren önemli bir aşamayla karşı karşıya” denildi.

Açıklamanın devamında, “Suriye’nin kıyı kesimindeki gerilim ve sivil kayıplar, acil bir ulusal ateşkese ve istikrar ve barışa yönelik her türlü ilerlemeyi engelleyen şiddet döngüsüne son verilmesine duyulan acil ihtiyacın altını çizmektedir” ifadesi yer aldı. SDG, Suriye'de kısa süre önce yayınlanan anayasa bildirgesine ilişkin çekincelerini de dile getirerek, “Bu bildirge hayal kırıklığı yaratmıştır ve Suriye halkının demokratik ve adil bir devlet kurma arzusunu yeterince yansıtmamaktadır. Bu nedenle, Suriye gerçekliğini ve karmaşıklığını dikkate alan ve Suriye'yi her zaman karakterize eden çoğulculuğa ve çeşitliliğe saygı duyan kapsamlı siyasi çözümlere olan ihtiyacı vurguluyoruz” açıklamasında bulundu.

Bu hafta başında Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ve SDG Lideri Mazlum Abdi, milislerin Suriye devlet kurumlarına tam olarak entegre edilmesini öngören önemli bir anlaşma imzaladı.

Kxkdk
Şam'ın Emevi Meydanı'nda düzenlenen devrimi anma töreninden (AFP)

Suriye resmi haber ajansı SANA, Suriye'nin kuzeyindeki Halep Uluslararası Havaalanı'nın, Beşşar Esed'i deviren askeri operasyonun ardından askıya alınan uçuşlara salı günü yeniden başlayacağını bildirdi. SANA'nın Suriye Sivil Havacılık Kurumu'na dayandırdığı haberinde, “Halep Uluslararası Havalimanı 18 Mart Salı günü yeniden hava trafiğine açılacak” denildi. Suriye Sivil Havacılık Kurumu tarafından yapılan açıklamada, “Halep Uluslararası Havalimanı'nın tüm teknik ve idari hazırlıkların tamamlanmasının ardından uçuşları kabul etmeye hazır olduğunu belirtmek isteriz” denildi.