Gazze savaşı Yahudileri daha sağ eğilime yöneltti

Yahudilerin yüzde 79’u yakın gelecekte bir barış anlaşmasına varma şansı görmüyor ve yerleşim birimlerine destek verenler artıyor

Yerleşimciler Perşembe günü bir yerleşim karakolu kurmak için Gazze Şeridi’ne geçmeye çalışıyor (DPA)
Yerleşimciler Perşembe günü bir yerleşim karakolu kurmak için Gazze Şeridi’ne geçmeye çalışıyor (DPA)
TT

Gazze savaşı Yahudileri daha sağ eğilime yöneltti

Yerleşimciler Perşembe günü bir yerleşim karakolu kurmak için Gazze Şeridi’ne geçmeye çalışıyor (DPA)
Yerleşimciler Perşembe günü bir yerleşim karakolu kurmak için Gazze Şeridi’ne geçmeye çalışıyor (DPA)

Yahudi Halk Politikası Enstitüsü (JPPI) tarafından gerçekleştirilen yeni bir kamuoyu yoklaması, Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısı ve İsrail’in buna altı aydır devam eden geniş kapsamlı bir savaşla karşılık vermesinin, Yahudi kamuoyundaki sağ eğilimin ve savaşa verilen desteğin arttığını ve barış sürecine verilen desteğin ise azaldığını gösterdi.

Şarku’l Avsat’ın İsrail medyasından aktardığı habere göre JPPI, Kasım ayında yapılan benzer anket ile Mart ayında yapılan son anketin sonuçlarını karşılaştırdı.

Bunun sonucunda, ankette sorulan tüm sorularda aşırılığın arttığı görüldü.

Son ankete göre, İsrail’deki Yahudilerin yüzde 57’si (sağcı parti seçmenlerinin yüzde 92’si) yerleşim birimlerin caydırıcılık yarattığına ve tüm İsrail vatandaşlarının güvenliğine katkıda bulunduğuna inanıyor.

Yahudilerin yüzde 43’ü ise, yerleşim birimlerinin İsrail ordusu için bir yük olduğuna ve tüm İsraillilerin güvenliğine zarar verdiğini düşünüyor.

Muhalefet partisi seçmenlerinin yüzde 72’si ise bunun bir yük olduğuna inanıyor.

Ankete katılan Yahudilerin yüzde 79’u yakın gelecekte Filistinlilerle bir barış anlaşmasına varma şansının olmadığına inanırken, yüzde 65’lik bir kesim bu fikre ‘kesinlikle katıldığını’ ifade etti.

İsrail’deki Arap vatandaşlar arasındaki yüzde 24’lük kesim bu ifadeye ‘kesinlikle’ katıldığını, yüzde 15 oranındaki katılımcılar ise ‘kısmen’ katıldığını belirtti.

İşçiler işgal altındaki Batı Şeria’daki İsrail yerleşim yeri Maale Adumim’deki bir inşaat sahasında çalışıyor (AFP)
İşçiler işgal altındaki Batı Şeria’daki İsrail yerleşim yeri Maale Adumim’deki bir inşaat sahasında çalışıyor (AFP)

JPPI Başkan Yardımcısı Shuki Friedman’a göre anketin sonuçları, İsrail toplumunda yerleşimler meselesi ve bunların İsrail’in güvenliğine katkısı konusunda var olan derin tartışmayı ortaya koyuyor.

Halkın çoğu yerleşim yerlerini bir hazine olarak görürken, bunun tersini düşünen bir azınlık da var.

Friedman, “İsrail’de halkın çoğunluğu yerleşimleri bir güç kaynağı olarak görse de, Batı Şeria’daki yerleşimler bir felaketle karşı karşıya. ABD hükümetinin bazı yerleşimcilere uyguladığı yaptırımlar ve seçilmiş yetkililerin sorumsuz açıklamaları yerleşim birimleri ve yerleşimcileri tehlikeye atabilir” dedi.

Moraller düşüyor

Anket, İsrail vatandaşlarının moralinin hızla düştüğünü de gösterdi.

Kasım ayında yapılan ankette yüzde 74’lük bir kesim iyimser olduğunu söylerken, son ankette iyimserlerin oranı yüzde 56’ya düştü.

Öte yandan kötümserlerin oranı yüzde 23’ten yüzde 42’ye çıktı.

İsrail’in Lübnan’ın güneyine yönelik saldırısında yıkılan bir evi inceleyen vatandaşlar (AFP)
İsrail’in Lübnan’ın güneyine yönelik saldırısında yıkılan bir evi inceleyen vatandaşlar (AFP)

Yahudilerin yüzde 23’ü “Eğer yurt dışına göç etme imkanım olsaydı bunu yapardım” derken, dindar Yahudilerin yüzde 3’ü aynı yanıtı verdi.

İsrailli Arapların ise yüzde 27’si de imkanı olsa yurt dışına göç edeceğini söyledi.

Anket, diğer anketlerde görülen, Başbakan Binyamin Netanyahu’ya olan güvenin bir miktar arttığını gösteren verileri doğruladı.

Ancak bu oran rahatsız edici derecede düşük kaldı. Netanyahu’ya olan güven Kasım ayındaki ankette yüzde 17 iken, bu ay yapılan son ankette yüzde 19’a yükseldi.

Buna karşılık, hükümete olan güven ise daha da azaldı, Yüzde 7 olan bu oran, yüzde 6’ya geriledi.

Öte yandan orduya güven yüzde 75’ten yüzde 85’e çıktı.

Ankete katılanların yüzde 61’i, İsrail ordusunun savaşta Hamas’a karşı zafer kazanacağına inandığını söyledi.

Yüzde 63’ü savaşın genişletilmesini ve Lübnan’da Hizbullah’a saldırılmasını desteklediğini söyledi. Bu oran Kasım ayında yüzde 55’ti.



ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı Gazze kıyısındaki geçici iskelenin kurulduğunu duyurdu

Refah'tan ayrılmak zorunda kalan yerlerinden edilmiş insanlar, Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta sahil boyunca çadırlar kurdu. (AFP)
Refah'tan ayrılmak zorunda kalan yerlerinden edilmiş insanlar, Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta sahil boyunca çadırlar kurdu. (AFP)
TT

ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı Gazze kıyısındaki geçici iskelenin kurulduğunu duyurdu

Refah'tan ayrılmak zorunda kalan yerlerinden edilmiş insanlar, Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta sahil boyunca çadırlar kurdu. (AFP)
Refah'tan ayrılmak zorunda kalan yerlerinden edilmiş insanlar, Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta sahil boyunca çadırlar kurdu. (AFP)

ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), bugün, Gazze Şeridi kıyısındaki geçici iskelenin kurulduğunu ve böylece deniz yoluyla yardım girişinin önünün açıldığını duyurdu.

CENTCOM’dan yapılan açıklamada, tırların önümüzdeki günlerde insani yardım taşımak üzere iskeleye doğru hareket etmeye başlamasının beklendiği belirtilirken, Birleşmiş Milletler'in (BM) iskeleden gelen yardımları teslim alacağı ve Gazze Şeridi'ndeki dağıtımını koordine edeceği kaydedildi.

Şarku’l Avsat’ın Arap Dünyası Haber Ajansı'ndan (AWP) aktardığı habere göre CENTCOM, iskeleyi kurma operasyonu kapsamında Gazze Şeridi'ne hiçbir ABD kuvvetinin girmediğini bildirdi.

İngiliz hükümeti ise dün (Çarşamba) yaptığı açıklamada, ilk parti yardımın Gazze kıyısındaki geçici iskeleye gitmek üzere Kıbrıs'tan ayrıldığını duyurdu.

Yapılan açıklamada, İngiltere'nin 2 milyon sterlinlik yardım paketinin ilk bölümünü oluşturan yaklaşık 100 tonluk yardımın, Kıbrıs'tan yola çıktığı ve en kısa sürede Gazze'ye ulaştırılarak dağıtılacağı belirtildi.


Lübnan: İsrail Baalbek'e şiddetli gece saldırıları düzenlerken, Hizbullah askeri bir mevziyi hedef aldı

İsrail'in Baalbek'e düzenlediği hava saldırısı sonucu yangın çıktı. (sosyal medya)
İsrail'in Baalbek'e düzenlediği hava saldırısı sonucu yangın çıktı. (sosyal medya)
TT

Lübnan: İsrail Baalbek'e şiddetli gece saldırıları düzenlerken, Hizbullah askeri bir mevziyi hedef aldı

İsrail'in Baalbek'e düzenlediği hava saldırısı sonucu yangın çıktı. (sosyal medya)
İsrail'in Baalbek'e düzenlediği hava saldırısı sonucu yangın çıktı. (sosyal medya)

İsrail savaş uçakları bu sabah (Perşembe) Ayta eş-Şaab'ın Ramiye tarafına saldırırken, İsrail keşif uçakları da Sur bölgesindeki köyler ve deniz kıyısı üzerinde yoğun uçuşlar gerçekleştirdi.

Diğer yandan İsrail Ordu Radyosu bugün “İsrail ordusu dün gece Golani Kavşağı bölgesinde bir güvenlik tesisinin Hizbullah'a ait bir insansız hava aracının (İHA) patlaması sonucu hedef alındığını ilk kez doğruladı” şeklinde bir haber geçti.

Şarku’l Avsat’a konuşan bir yetkili, “İsrail ordusunun olay yerine teknik ekipler gönderdiğini ve yaralanmaların boyutunu ve güvenlik tesisindeki hasarı araştırdığını” bildirdi.

Bu arada, İsrail medyasının bildirdiğine göre, Hizbullah'ın dün (Çarşamba) erken saatlerde İsrail'e doğru İHA fırlatmasına karşılık olarak bugün şafak vakti Baalbek çevresindeki köyler bir dizi ağır İsrail hava saldırısıyla vuruldu.

Saldırının ayrıntılarına bakıldığında, İsrail savaş uçaklarının Lübnan'ın iç kesimlerindeki Baalbek kenti civarındaki birçok hedefi vuran 10 şiddetli saldırı düzenlediği ve Bekaa'daki Nebi Şit köyünün eteklerini hedef alan 5 saldırının gerçekleştiği kaydedildi.

Hava saldırıları Brital ve el-Hureybe beldeleri arasındaki doğu sıradağlarını da vurdu ve ambulans ekipleri olay yerine gitti.

Gelen bilgilere göre saldırılar, Hizbullah'ın bir süre önce boşalttığı Nebi Sureyc'deki bir eğitim kampını hedef aldı. İlk bilgilere göre saldırıda ölen ya da yaralanan olmadı.

Dün akşam erken saatlerde Hizbullah, İsrail hava kuvvetlerinin kapsamlı gözetleme ve tespit sisteminin bir bölümünü hedef alarak Tiberya'nın batısındaki bir İsrail üssüne çok sayıda İHA’yla hava saldırısı düzenledi.

Hizbullah, İHA’ların ‘belirlenen hedefleri tam isabetle vurduğunu ve bu sınırlı operasyondan istediklerini elde ettiklerini’ belirterek, söz konusu operasyonun ‘İsrailli düşman tarafından gerçekleştirilen suikastlara yanıt olarak’ yapıldığını kaydetti.

Öte yandan İsrail medyası, hava kuvvetlerinin şu anda Lübnan'ın derinliklerindeki Baalbek bölgesinde bulunan Nebi Şit köyündeki Hizbullah hedeflerini bombaladığını bildirdi.

Hizbullah ve İsrail arasında yedi aydır süren yıpratma savaşında denklem Golan'a karşı Baalbek haline geldi.


Bahreyn Zirvesi’nin nihai bildiri taslağında iki devletli çözüm beklentisiyle BM koruma güçlerinin konuşlandırılması çağrısı yapıldı

Bahreyn'deki Arap Birliği Zirvesi’ne katılan ülkelerin bayraklarının yer aldığı bir pankart  (Reuters)
Bahreyn'deki Arap Birliği Zirvesi’ne katılan ülkelerin bayraklarının yer aldığı bir pankart  (Reuters)
TT

Bahreyn Zirvesi’nin nihai bildiri taslağında iki devletli çözüm beklentisiyle BM koruma güçlerinin konuşlandırılması çağrısı yapıldı

Bahreyn'deki Arap Birliği Zirvesi’ne katılan ülkelerin bayraklarının yer aldığı bir pankart  (Reuters)
Bahreyn'deki Arap Birliği Zirvesi’ne katılan ülkelerin bayraklarının yer aldığı bir pankart  (Reuters)

Şarku’l Avsat, Bahreyn’de bugün yapılması planlanan Arap Birliği Zirvesinin sonuç bildirisinin resmi olmayan taslağının bir kopyasına ulaştı. Bildiri taslağında ‘siyasi süreç ve müzakereler için bir zaman sınırı koyulması’ gerektiği de vurgulandı. İki devletli çözümün uygulanması için net adımlar atılması vurgulanan taslak bildiride iki devletli çözümün hayata geçirilmesini, BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) BM Şartı'nın VII. Bölüm’ü kapsamında alacağı kararlarla 4 Haziran 1967 öncesi sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan, yaşayabilir ve toprakları bütün bir Filistin devleti kurulması, Filistin topraklarındaki her türlü işgalin sona ermesi ve İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki şehirlerin ve sivil altyapının yıkımından sorumlu tutulması şeklindeki adımların takip etmesi gerektiğinin altı çizildi.

Gazze’deki savaşla ilgili taslak bildirinin metni şöyle:

Bölgede son dönemde yaşanan askeri tırmanıştan ve bunun bölgesel güvenlik ve istikrar üzerindeki yansımalarından duyduğumuz ciddi endişeyi ifade ediyor, tüm tarafları itidalli davranmaya, bölgeyi ve halklarını savaşın ve artan gerilimin tehlikelerinden korumaya çağırıyoruz. BM Güvenlik Konseyi'nden (BMGK) uluslararası barışın ve güvenliğin korunmasına yönelik sorumluluğunu üstlenmesini, Gazze'de kalıcı ateşkese ilişkin kararlarını uygulamasını ve Ortadoğu'da krizin şiddetlenmesini ve savaşın yayılmasını önlemesini istiyoruz. Uluslararası topluma, İsrail ile birlikte güvenlik ve barış içinde yaşamak üzere, uluslararası meşru kararları ve kabul edilen referanslar uyarınca 4 Haziran 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını öngören iki devletli çözüme dayalı adil ve kapsamlı bir barışa ulaşmak amacıyla barış sürecini ilerletme çabalarını takip etmek üzere sorumluluklarını üstlenmesi çağrısında bulunuyoruz. İki devletli çözüm hayata geçirilene kadar işgal altındaki Filistin topraklarında BM barış gücü ve barışı koruma güçlerinin konuşlandırılmasına çağırıyoruz. Bu çerçevede BMGK’nın iki devletli çözümün hayata geçirilmesi için net adımlar atma sorumluluğunun altını çiziyor ve siyasi süreç ve müzakereler için bir zaman sınırı koyulması gerektiğini vurguluyoruz. Bunu BMGK’nın 4 Haziran 1967 öncesi sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan, yaşayabilir ve toprakları bütün bir Filistin devleti kurulması, Filistin topraklarındaki her türlü işgalin sona ermesi ve İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki şehirlerin ve sivil altyapının yıkımından sorumlu tutulması için BM Şartı'nın VII. Bölüm’ü kapsamında alacağı kararlar takip etmeli.”

İsrail'in Gazze'ye saldırısının kınandığı nihai bildiri taslağında saldırının durdurulması, İsrail işgal güçlerinin Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinden çekilmesi, Gazze Şeridi’ne uygulanan ablukanın sonlandırılması, tüm engellerin kaldırılması, Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerine yeterli insani yardımın girmesi için tüm sınır kapılarının açılması ve başta BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) olmak üzere ilgili BM kuruluşlarının Gazze’de özgürce ve güvenli bir şekilde faaliyet göstermesi ve sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiği vurgulandı.

Filistin halkının Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs de dâhil olmak üzere Batı Şeria'daki topraklarından zorla yerinden edilmesine yönelik her türlü girişimin kategorik olarak reddedildiği taslakta Gazze Şeridi'nde derhal ve kalıcı bir ateşkes sağlanması ve saldırganlığın sona erdirilmesi, sivillerin korunması ve rehineler ile tutukluların serbest bırakılması için acil tedbirler alınması çağrısı bir kez daha yapıldı.

Taslakta Arap ülkelerinin Filistin meselesini çözümü için BM himayesinde uluslararası bir konferans düzenlenmesine dair ortak çağrısının yinelendi. Söz konusu konferansta amacın adil ve kapsamlı bir barışa ulaşmak için uluslararası meşru kararlar çerçevesinde bağımsız ve yaşayabilir bir Filistin devletinin kurulmasını somutlaştıracak şekilde iki devletli bir çözümün önünün açılması ve bunun sürdürülebilirliği için gerekli teminatların verilmesi olduğu belirtildi.

Taslakta ayrıca Arap ülkelerinin dışişleri bakanlarını derhal harekete geçmeye, Batılı ülkelerin ve diğer ülkelerin dışişleri bakanlarıyla iletişim kurarak Filistin devletini bir an önce tanımaları için çalışmaya teşvik edildi.

Dışişleri bakanlarının nasıl harekete geçeceklerine dair istişarede bulunmaları ve Arap Birliği Genel Sekreterliğine bununla ilgili rapor vermeleri istenen taslakta Arap ülkelerinin Filistin devletinin BM'de bağımsız ve egemen bir devlet olarak tam üyelik kazanması ve tanınması çabalarının yanı sıra BMGK üyesi tüm ülkelerle ortak çabaların yoğunlaştırmasının desteklendiği vurgulandı.

Terörizm ve radikalizm

Devletlerin egemenliği dışında faaliyet gösteren ve Arap ülkelerinin yüksek menfaatleriyle çelişen yabancı gündemleri takip eden ve onları uygulayan silahlı gruplara ve milislere yönelik her türlü desteğin tam ve güçlü bir şekilde bir kez daha reddedildiği taslakta ülkelerin egemenliklerini ve toprak bütünlüklerini savunmak ve ulusal kurumlarını saldırganlığa, nüfuz dayatmaya, egemenliği zayıflatmaya ve Arap ülkelerinin çıkarlarını tehlikeye atmaya yönelik her türlü dış girişime karşı korumak konusunda tüm Arap ülkeleri arasındaki dayanışma teyit edildi.

Taslakta şu ifadeler yer aldı:

Terörizmin her türlü şekline ve tezahürüne karşı kararlı duruşumuzu ve terörizmin gerekçelerini ve nedenlerini kategorik olarak reddettiğimizi güçlü bir şekilde teyit ediyoruz. Terörün finans kaynaklarını kurutmak, radikal terör örgütleriyle mücadeleye yönelik uluslararası çabaları desteklemek, finansmanlarını önlemek ve terörizmin bölge üzerindeki tehlikeli yansımaları ile uluslararası barışa ve güvenliğe yönelik tehdidiyle mücadele etmeye çalışıyoruz.

Taslakta toplumsal ve uluslararası barışın ve güvenliğin sürdürülebilirliği üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olan, dünya genelinde çatışmaların yayılmasını, tırmanmasını ve tekrarlanmasını sağlayan, güvenliği ve istikrarı bozan radikalizm, nefret söylemi ve provokasyonla mücadele için caydırıcı tedbirler alınması ve bu eylemlerin nerede meydana gelirse gelsin kınanması çağrısında bulunuldu. Bu çağrının Arap Birliği ve BMGK tarafından alınan kararlarla uyumlu olduğu belirtildi.

Tüm ülkelere hoşgörü, barış içinde bir arada yaşama ve insan kardeşliği değerlerini teşvik etme, nefret söylemi, mezhepçilik, hoşgörüsüzlük, ayrımcılık ve radikalizmin her türlüsünü reddetme çağrısı yapılan taslakta “Bölgede son dönemde yaşanan askeri tırmanıştan ve bunun bölgenin güvenliği ve istikrarı üzerindeki olumsuz yansımalarından duyduğumuz derin endişeyi ifade ediyor ve tüm tarafları itidalli davranmaya, bölgeyi ve halklarını savaşın tehlikelerinden ve artan gerginlikten korumaya çağırıyoruz. BMGK’dan uluslararası barışın ve güvenliğin korunmasına yönelik sorumluluğunu üstlenmesini, Gazze'de kalıcı ateşkese ilişkin kararlarını uygulamasını ve krizin daha da kötüleşmesinin yanı sıra savaşın Ortadoğu'daki başka yerlere yayılmasını önlemesini istiyoruz” denildi.

Arap ülkelerindeki sorunlar

Sudan meselesine değinilen bildiri taslağında Sudan’da devletin egemenliğinin ve devlet kurumların korunması, halkın acılarının hafifletilmesi ve bölgedeki barışı ve güvenliği tehdit edecek ve krizin uzamasına yol açacak her türlü dış müdahalenin önlenmesi için acil ve sürdürülebilir bir ateşkes için çağrıda bulunuldu.

Taslak bildiride Suriye kriziyle ilgili olarak ise krizin BMGK’nın 2254 sayılı kararı uyarınca ülkenin güvenliğini, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü koruyacak, halkının isteklerini yerine getirecek, terörden arındıracak ve mültecilerin gönüllü ve güvenli bir şekilde geri dönmelerine elverişli bir ortam sağlayacak şekilde sona erdirilmesi gerektiği vurgulandı. Bununla birlikte taslakta Suriye'nin iç işlerine müdahale edilmesi ve Suriye'de demografik değişikliklere yol açacak her türlü girişim reddedildi.

Taslakta Yemen'deki son duruma ilişkin, Yemen'de güvenliğin ve istikrarın sağlanması amacıyla Yemen hükümetinin halkın tüm kesimleri arasında ulusal uzlaşıya ve tarafların bir araya getirilmesine yönelik çabalarının desteklendiği belirtildi. Bunun yanında Körfez Girişimi ve Yemen Ulusal Diyalog Konferansı’nın sonuçları ve BMGK’nın 2216 sayılı kararı çerçevesindeki uluslararası taraflarca onaylanan referanslar uyarınca BM ve bölge ülkelerinin Yemen krizine kapsamlı bir siyasi çözüm bulunmasını amaçlayan çabalarının da desteklendiği vurgulandı.

Öte yandan Lübnan'a, egemenliğine, istikrarına ve toprak bütünlüğüne verilen desteğin yinelendiği taslakta, Lübnan'daki tüm taraflara cumhurbaşkanı seçimine öncelik vermeleri, anayasal kurumların işleyişini güçlendirmeleri, siyasi ve güvenlik sorunlarını ele almaları, gerekli ekonomik reformları hayata geçirmeleri ve ülkenin güvenliğini ve istikrarını sürdürmek ve sınırlarını korumak için ordu ve emniyet güçlerinin yeteneklerini arttırmaları çağrısı yapıldı.

Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Büyük Tunb, Küçük Tunb ve Ebu Musa adlı üç ada üzerindeki egemenliğinin teyit edildiği taslakta, “İran İslam Cumhuriyeti'ni, BAE’nin bu meseleye doğrudan müzakerelerde bulunma ya da Uluslararası Adalet Divanı'na (ICJ) başvurma yoluyla uluslararası hukuka ve BM Şartı’na uygun olarak barışçıl bir çözüm bulma ve böylece Arap (Basra) Körfezi bölgesinde güvenin tesis edilmesine ve güvenlik ve istikrarın arttırılmasına katkıda bulunma girişimine karşılık vermeye çağırıyoruz” denildi.

Son olarak Mısır ve Sudan ile su anlaşmazlığına yol açan Etiyopya tarafından Nil Nehri üzerine inşa edilen Rönesans (Nahda) Barajı konusuna değinilen taslakta, Kahire ve Hartum'un su güvenliğinin Arap ülkelerinin ulusal güvenliğinin ayrılmaz bir parçası olduğu teyit edildi. Mısır ve Sudan’ın Nil Nehri suları üzerindeki haklarını etkileyecek her türlü eylem ya da uygulamanın reddedildiği belirtilen taslakta, iki ülkenin güvenliklerini ve su çıkarlarını korumak için gerekli gördükleri her türlü tedbiri almalarında kendileriyle dayanışma içinde olunduğu vurgulandı.


Hamas'ın taktikleri İsrail'in ‘ebedi gerilla savaşı’ korkusunu artırıyor

Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Reuters)
Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Reuters)
TT

Hamas'ın taktikleri İsrail'in ‘ebedi gerilla savaşı’ korkusunu artırıyor

Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Reuters)
Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Reuters)

Wall Street Journal'ın haberine göre Gazze savaşının üzerinden yedi ay geçmesine rağmen İsrail, Hamas'ı yenememesinin sonsuza dek sürecek bir gerilla savaşına yol açmasından korkuyor.

Gazeteye göre Hamas, tünel ağını, küçük militan hücrelerini ve geniş toplumsal nüfuzunu sadece hayatta kalmak için değil, aynı zamanda İsrail güçlerine karşı koymak için de kullanıyor.

Gazete, Cibaliye'de savaşan 98. Komando Tümeni'nden İsrailli bir yedek askerin Hamas'ın daha agresif saldırdığını, evlerde barınan askerlere ve İsrail askeri araçlarına her gün daha fazla tanksavar silahı ateşlediğini söylediğini aktardı.

Gazeteye göre 2006'da parlamento seçimlerini kazandığından bu yana Gazze Şeridi'ni yöneten Hamas, tünellerini, militanlarını ve silah stokunu kullanarak gerilla savaş gücüne geri döndü.

Vur-kaç taktikleri ve tüneller

Bu değişim kısmen Hamas'ın 1980'lerdeki ilk Filistin ayaklanması sırasında İsrail'in Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki askeri işgaline karşı muhalefeti örgütleyen bir grup olarak köklerine dönüşünü yansıtıyor.

Gazze Şeridi'ndeki güvenlik analistleri ve tanıkların Wall Street Journal’a anlattıklarına göre, mevcut savaşta bu, vur-kaç taktikleri kullanmak ve daha küçük gruplar halinde faaliyet göstermek anlamına geliyor.

Tünel ağının beklenenden daha geniş olduğu ortaya çıktı. Söz konusu tüneller, daha önce deniz suyuyla doldurmayı denedikten sonra patlayıcı kullanarak da yok etmeye çalışan İsrail ordusu için özel bir zorluk teşkil ediyor.

Gazeteye göre Hamas'ın direnme yeteneği, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu için stratejik bir sorun teşkil ediyor. Netanyahu, savaşın asıl amacının hareketin tamamen yok edilmesi olduğunu ve bunun savaşa yönelik herhangi bir siyasi çözümden önce gelmesi gerektiğini söylüyor.

İsraillilerin korkuları artıyor

Gazete, İsrail hükümetinin Hamas'ın yerini alacak inandırıcı bir planı olmadığı ve ordunun elde ettiği başarılar azalacağı için İsrail içinde, güvenlik kurumları da dahil olmak üzere korkuların arttığını belirtti.

Gazeteye konuşan görgü tanıkları, İsrail ordusunun Hamas'ın son kalesi olarak nitelendirdiği Refah'a tank ve asker sevk ettiği sırada, hareketin Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki İsrail güçlerine bir dizi vur-kaç saldırısı düzenlediğini bildirdi.

sdfv fd
Hamas gerilla gücüne geri dönmek için tünellerini, savaşçılarını ve silah stokunu kullanacak. (Reuters)

Şarku’l Avsat’ın Wall Street Journal’dan aktardığı habere göre, İsrail'in Salı günü onlarca militanla girdiği çatışmalarda kendisine destek olması için tankları çağırdığını ve Gazze Şeridi'nin orta kesiminde Hamas'ın savaş odası olarak tanımladığı bir hedef de dahil olmak üzere 100'den fazla hedefi havadan bombaladığını duyurmasının ardından nispeten sakin olan bölgeler savaş alanına döndü.

“Hamas yenilgiden çok uzak”

Bir çatışma çözümü kuruluşu olan Uluslararası Kriz Grubu'nun Ortadoğu ve Kuzey Afrika Programı Direktörü Joost Hiltermann, “Hamas, Gazze Şeridi'nin her yerinde ve yenilgiden çok uzak” ifadesini kullandı.

Mevcut ve eski İsrailli askeri yetkililere ve ABD istihbarat tahminlerine göre, bunun sonucu olarak İsrail, Netanyahu'nun tam zafer hedefine ulaşmaktan çok uzak görünüyor. İsrail, Refah'a geniş çaplı bir saldırı düzenlese de düzenlemese de Hamas'ın hayatta kalması ve Gazze Şeridi'nin diğer bölgelerinde varlığını sürdürmesi muhtemel.

Gazeteye göre, 7 Ekim saldırılarının emrini veren Gazze Şeridi'ndeki Hamas lideri Yahya Sinvar, Gazze'nin altındaki Hamas tünellerinde saklanarak İsrail saldırısına karşı koyabildi.

Hareketin uzun vadede savaştan sağ çıkabileceğine olan inancını yansıtan gazete, Sinvar'ın ateşkes görüşmelerindeki arabuluculara Hamas'ın Refah'ta savaşa hazır olduğu mesajını ilettiğini ve Netanyahu'nun hareketi dağıtabileceğine olan inancının ‘saflık’ olduğunu söylediğini bildirdi.

Yıllarca savaş

Gazeteye konuşan bir Arap müzakereci Sinvar için “O her zaman Hamas'ın halen liderlikte olduğunu, savaş alanını terk etmediklerini ve yıllarca olmasa bile aylarca savaşa devam edebileceklerini göstermek istedi” dedi.

İsrailli güvenlik yetkilileri ve analistler, Netanyahu hükümetini Hamas'ın yerine geçecek bir otorite oluşturacak plan ortaya koymamakla suçluyor.

İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, İsrail'in Gazze Şeridi'nde alternatif bir hükümet kurma planının yokluğunda “geriye sadece iki olumsuz seçeneğin kaldığını; Gazze'de Hamas yönetimi ya da Gazze'de İsrail askeri yönetimi” ifadesini kullanarak bu endişeleri açıkça dile getirdi.

Diğerleri ise Hamas'ın İsrail ordusuyla iş birliği yapan herkese saldırma tehdidinde bulunduğu bir savaş ortamında alternatif bir Filistin hükümetinin mümkün olup olmadığını sorguladı.

Gazeteye göre Hamas, mensuplarını üniformasız göndererek Gazze Şeridi'nin bazı kısımlarında fiili iktidar otoritesi olma rolünü bırakmadı.

Gazeteye göre İsrailli yetkililer, “Hamas, Hamas liderliğindeki İçişleri Bakanlığı'nın kontrolü altındaki polis ve sivil savunma aygıtı aracılığıyla etkisini yeniden ortaya koyuyor. Hamas aynı zamanda sosyal bir hareket olarak da devam ediyor” ifadelerini kullandı.

İsrail ordusu eski İstihbarat Daire Başkanı General Tamir Hayman Wall Street Journal’a verdiği demeçte, “Terörist faaliyetler aşınsa bile toplumsal yapılar, İslami kardeşlik duygusu, ideolojik ve dini unsurlar halen mevcut. Bu ortadan kaldırılabilecek bir şey değil” şeklinde konuştu.

 


El-Maliki Bağdat'ta İslami Dava Partisi içindeki isyanı bastırdı

Eski Başbakan Nuri el-Maliki ve görevden alınan Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi (Arşiv)
Eski Başbakan Nuri el-Maliki ve görevden alınan Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi (Arşiv)
TT

El-Maliki Bağdat'ta İslami Dava Partisi içindeki isyanı bastırdı

Eski Başbakan Nuri el-Maliki ve görevden alınan Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi (Arşiv)
Eski Başbakan Nuri el-Maliki ve görevden alınan Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi (Arşiv)

Iraklı kaynaklar, eski Başbakan Nuri el-Maliki'nin, İslami Dava Partisi içinde Bağdat Valisi’ni görevden almayı planlayan bir kanadın isyanını bastırmayı başardığını bildirdi.

WhatsApp gruplarında dolaşan bir ses kaydında, Maliki'nin Bağdat Meclisi'nde Kanun Devleti Koalisyonu üyelerine hitaben, “Bağdat valisini değiştirmeyi müzakere etmek üzere diğer kardeşlerinizle birlikte bir toplantıya katıldığınızı öğrendim. Bu bizim kararımız değil ve talimat bizim tarafımızdan verilmedi” şeklinde konuştuğu duyuldu.

Vali Abdulmuttallib el-Alevi, İslami Dava Partisi'ne mensup ve geçtiğimiz kasım ayında Bağdat'ta yapılan yerel seçimlerin sonuçları açıklandığından beri Maliki'nin favori adayı.

İslami Dava Partisi kaydın gerçekliğini reddetmedi ya da doğrulamadı. Gözlemciler, ‘birisinin Maliki'nin sesini yapay zekâ ile işlediği’ hipotezini ortaya atsa da kaynaklar, Şarku’l Avsat'a “Maliki'nin valiyi görevden almak isteyen partinin bir kanadını utandırmak için bunu sızdırmak zorunda kaldığını” söyledi.

Bağdat İl Meclisi'nin 15'ten fazla üyesi, yasal yaşı dolduran el-Alevi'nin emekliye ayrılması için imza toplamıştı.

Maliki'nin damadı Yaser Sahil'in, Bağdat Valisi’nin görevden alınması için bir kampanya yürüttüğü ve il meclisi üyelerini ona karşı harekete geçirdiği iddia ediliyor.

Kaynaklar, Sahil'in ‘İslami Dava Partisi'nin Muhammed el-Halbusi'yi dışlama politikasına karşı çıktığını ve Bağdat İl Meclisi'nde partisine baskı yapmaya çalıştığını’, ancak Maliki'nin kampanyayı durdurduğunu söyledi.


Netanyahu’ya göre Gazze’de “ertesi gün” senaryosu Hamas’ın hakimiyetinin son bulmasıyla ilişkili

İsrail ordusunun dün Gazze'nin Zeytun Mahallesi’nden çekilmesinin ardından İsrail hava saldırılarında yıkılan binaların enkazı arasında yürüyen Filistinliler (DPA)
İsrail ordusunun dün Gazze'nin Zeytun Mahallesi’nden çekilmesinin ardından İsrail hava saldırılarında yıkılan binaların enkazı arasında yürüyen Filistinliler (DPA)
TT

Netanyahu’ya göre Gazze’de “ertesi gün” senaryosu Hamas’ın hakimiyetinin son bulmasıyla ilişkili

İsrail ordusunun dün Gazze'nin Zeytun Mahallesi’nden çekilmesinin ardından İsrail hava saldırılarında yıkılan binaların enkazı arasında yürüyen Filistinliler (DPA)
İsrail ordusunun dün Gazze'nin Zeytun Mahallesi’nden çekilmesinin ardından İsrail hava saldırılarında yıkılan binaların enkazı arasında yürüyen Filistinliler (DPA)

Reuters, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun dün Gazze Şeridi'nde savaşın ‘ertesi gün’ senaryosundan söz edilmesini Hamas’ın hakimiyetinin sona ermesiyle ilişkilendirdi. Netanyahu, Gazze Şeridi’nde alternatif bir Filistin hükümetinin iş başı yapması için Hamas Hareketi’nin ortadan kaldırılması gerektiğini söyledi.

İsrail basının aktardığına göre Netanyahu şunları söyledi:

“İsrail aylardır Hamas'ın ardından Gazze'yi kimin yöneteceği meselesi üzerinde çalışıyor.  Hamas'ın Gazze'yi askeri olarak yönetmeyeceği netleşene kadar tarafların hiçbiri kendi güvenliğinden korktuğu için Gazze'deki sivil yönetimi kabul etmeye yanaşmayacaktır.”

Netanyahu bu açıklamayı, Filistinlilerin, İsrail'in 1948 yılında yaklaşık 15 bin Filistinliyi ve Arap'ı öldürmesi, 950 binini yerinden etmesiyle sonuçlanan Nekbe'nin (Büyük Felaket) 76. yıldönümünü andıkları bir dönemde yaptı. İsrail, bugün de Gazze’de ikinci bir Nekbe’ye imza atıyor. Gazze’de İsrail’in saldırıları sonucu 35 bin kişi öldü, yaklaşık 1.9 milyon Filistinli ve Arap evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Öte yandan Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa, Nekbe’nin yıldönümü vesilesiyle bir açıklama yaptı. Başbakan açıklamasında “Filistinlilerin farkındalığı ve topraklarına bağlılığı, Nekbe'den bu yana devam eden tüm yerinden edilme girişimlerini, en önemlisi de son 8 aydır sistematik olarak devam eden yıkımın ve soykırımın ardından Gazze halkını yerinden etme planlarını çökertecektir” ifadelerini kullandı.


Bahreyn’deki zirveden “iki devletli çözüm” için BM güçleri konuşlandırılması çağrısı

Bahreyn Veliaht Prensi ve Başbakanı Prens Selman bin Hamed Al Halife, Arap Birliği Zirvesi hazırlık toplantı sına katılan Arap ülkelerinin dışişleri bakanlarını kabul etti (SPA)
Bahreyn Veliaht Prensi ve Başbakanı Prens Selman bin Hamed Al Halife, Arap Birliği Zirvesi hazırlık toplantı sına katılan Arap ülkelerinin dışişleri bakanlarını kabul etti (SPA)
TT

Bahreyn’deki zirveden “iki devletli çözüm” için BM güçleri konuşlandırılması çağrısı

Bahreyn Veliaht Prensi ve Başbakanı Prens Selman bin Hamed Al Halife, Arap Birliği Zirvesi hazırlık toplantı sına katılan Arap ülkelerinin dışişleri bakanlarını kabul etti (SPA)
Bahreyn Veliaht Prensi ve Başbakanı Prens Selman bin Hamed Al Halife, Arap Birliği Zirvesi hazırlık toplantı sına katılan Arap ülkelerinin dışişleri bakanlarını kabul etti (SPA)

Bahreyn'in başkenti Manama’da bugün gerçekleşecek Arap Birliği Zirvesi’nin nihai bildirisinin resmi olmayan bir taslağı yayınlandı. Söz konusu bildiri taslağında iki devletli çözüm hayata geçirilene kadar işgal altındaki Filistin topraklarında Birleşmiş Milletler (BM) barış gücü ve barışı koruma güçlerinin konuşlandırılması çağrısı yapıldı.

Şarku’l Avsat’ın bir kopyasına ulaştığı bildiri taslağında ‘siyasi süreç ve müzakereler için bir zaman sınırı koyulması’ gerektiği de vurgulandı. İki devletli çözümün uygulanması için net adımlar atılması vurgulanan taslak bildiride iki devletli çözümün hayata geçirilmesini, BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) BM Şartı'nın VII. Bölüm’ü kapsamında alacağı kararlarla 4 Haziran 1967 öncesi sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan, yaşayabilir ve toprakları bütün bir Filistin devleti kurulması, Filistin topraklarındaki her türlü işgalin sona ermesi ve İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki şehirlerin ve sivil altyapının yıkımından sorumlu tutulması şeklindeki adımların takip etmesi gerektiğinin altı çizildi.

Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Bahreyn’deki Arap Birliği Zirvesi’nin ana gündem maddesinin İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırısı olduğunu söyledi. Ancak bu durumun zirvenin Sudan, Yemen ve Libya'daki krizler, su güvenliği ve Arap ülkelerinin ortak hareket edebileceği diğer konular başta olmak üzere bölgesel meseleleri görüşmesini ‘engellemeyeceğini’ belirten Ebu Gayt, geçtiğimiz dönemde bu dosya üzerinde sarf edilen çabaların uluslararası kamuoyunun pusulasını değiştirmeyi başardığını hatırlattı. İsrail işgal rejiminin bir apartheid rejimi olduğunu vurgulayan Ebu Gayt “Böyle bir rejimin bu devirde yeri yoktur” dedi. İsrail’in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ı işgal etmesi ya da Filistinliler, Araplar ve uluslararası toplum tarafından reddedilen yerinden etme planını uygulaması halinde bunun ‘aptallık’ olacağını söyleyen Arap Birliği Genel Sekreteri, buna karşı uyararak “Böyle bir eylem, bölgesel istikrar ve Mısır'la barış anlaşmasına dayanan ilişkiler açısından büyük sonuçlar doğuracaktır” dedi.


DEAŞ'ın Kerkük'teki saldırısında bir Irak askeri öldü

Felluce yakınlarında Irak askerleri (Arşiv- Reuters)
Felluce yakınlarında Irak askerleri (Arşiv- Reuters)
TT

DEAŞ'ın Kerkük'teki saldırısında bir Irak askeri öldü

Felluce yakınlarında Irak askerleri (Arşiv- Reuters)
Felluce yakınlarında Irak askerleri (Arşiv- Reuters)

Güvenlik kaynakları, DEAŞ’ın dün akşam (Çarşamba) Kerkük'te, Irak ordusuna ait karakola düzenlediği saldırıda bir Irak askerinin öldüğü, iki kişinin de yaralandığını açıkladı.

Alman Haber Ajansı'nın (DPA) güvenlik kaynaklarına dayandırdığı haberine göre DEAŞ unsurlarının dün akşam Kerkük’ün kuzeyindeki Dibs ilçesine bağlı Alla Mahmud köyünde Irak ordusuna bağlı birliğin güvenlik noktasına düzenlediği saldırıda bir asker öldü, iki asker de yaralandı.

Kaynaklar, ordu güçlerinin saldırganları yakalamak için derhal çalışma başlattığını ve iki taraf arasında bir çatışma yaşandığını belirtti.


Gerilla taktikleri, İsrail'i korkutuyor: Hamas, Gazze'nin her yerinde

Yüzbinlerce Filistinli, İsrail'in saldırıları ve tahliye emirleriyle Gazze'nin farklı bölgelerine geçmek zorunda kalıyor (Reuters)
Yüzbinlerce Filistinli, İsrail'in saldırıları ve tahliye emirleriyle Gazze'nin farklı bölgelerine geçmek zorunda kalıyor (Reuters)
TT

Gerilla taktikleri, İsrail'i korkutuyor: Hamas, Gazze'nin her yerinde

Yüzbinlerce Filistinli, İsrail'in saldırıları ve tahliye emirleriyle Gazze'nin farklı bölgelerine geçmek zorunda kalıyor (Reuters)
Yüzbinlerce Filistinli, İsrail'in saldırıları ve tahliye emirleriyle Gazze'nin farklı bölgelerine geçmek zorunda kalıyor (Reuters)

Her ne kadar İsrail, Refah'a yönelik büyük bir kara operasyonunun örgütü çökertmek için gerekli olduğunu savunsa da 7 aydır hedef alınan Hamas tamamen silinecek gibi durmuyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, gerilla taktiklerine dönen örgütün İsrail'de bitmeyecek bir savaş korkusu yarattığını bugünkü haberinde bildirdi. 

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Hamas'ı tamamen bitirme hedefinin gerçekleşmesinin çok zor gözüktüğü ve Gazze'nin Hamassız nasıl yönetilebileceği sorusuna tatmin edici bir yanıt bulunamadığı belirtildi.

ABD'nin terör örgütü diye adlandırdığı Hamas'ın; tünel ağları, militan hücreleri ve geniş toplumsal nüfuzuyla hem hayatta kalıp hem de İsrail güçlerine düzenli saldırabilecek güce sahip olduğu aktarıldı. 

Cibaliya Mülteci Kampı'nda görev yapan 98. Komando Tümeni'nden bir İsrail askeri, Hamas'ın daha da agresif saldırılar düzenlediğini ve tanksavar silahlarla hedef alındıklarını söyledi. 

Birliklerini Gazze'nin güneyindeki Refah'a yönelten İsrail'in kuzeydeki görece sakin bölgelerde vurkaç taktikleriyle uğraşmak zorunda kaldığı da haberde yer aldı. 

Brüksel merkezli Uluslararası Kriz Grubu'nun Ortadoğu ve Kuzey Afrika Program Direktörü Joost Hiltermann durumu şöyle yorumluyor:

Hamas, Gazze'nin her yerinde. Yenilmekten çok uzaklar.

WSJ, Amerikan istihbaratı ve İsrailli yetkililerin Hamas'ın tamamen bitirilmesini imkansız gördüklerini de bildirdi. 

Örgütün Refah'a geniş kapsamlı operasyon tehditlerine rağmen ateşkes müzakerelerinde geri adım atmamasının da bu farkındalıktan kaynaklandığı aktarıldı. 

İsrail askeri istihbarat birimi Aman'ın eski başkanı Tamir Hayman, "Terör eylemlerini silseniz bile toplumsal yapılar, İslam kardeşliği duygusu, ideolojik ve dini etkenler kalıyor. Bunlar kökü kazınabilecek şeyler değil" diyor.

Filistinli yetkililere göre 7 Ekim saldırıları sonrasında İsrail'in düzenlediği operasyonlarda çoğu kadın ve çocuk 35 bini aşkın kişi öldü. 

İsrail, Hamas öncülüğündeki Filistin güçlerinin 7 Ekim'de düzenlediği Aksa Tufanı Operasyonu'nda çoğu sivil 1170 kişinin öldüğünü bildiriyor. 

Tel Aviv'in tahminlerine göre Gazze'de rehin tutulan 128 kişiden 36'sı hayatını kaybetti. 

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Reuters


Arap ülkeleri iki zirve arasında “tufandan” nasıl kurtulacak?

Bahreyn'in başkenti Manama'da 16 Mayıs'ta 33'üncüsü düzenlenecek olan Arap Birliği Zirvesi’ne katılacak Arap ülkelerinin liderlerini karşılama mesajı yazan bir reklam panosu
Bahreyn'in başkenti Manama'da 16 Mayıs'ta 33'üncüsü düzenlenecek olan Arap Birliği Zirvesi’ne katılacak Arap ülkelerinin liderlerini karşılama mesajı yazan bir reklam panosu
TT

Arap ülkeleri iki zirve arasında “tufandan” nasıl kurtulacak?

Bahreyn'in başkenti Manama'da 16 Mayıs'ta 33'üncüsü düzenlenecek olan Arap Birliği Zirvesi’ne katılacak Arap ülkelerinin liderlerini karşılama mesajı yazan bir reklam panosu
Bahreyn'in başkenti Manama'da 16 Mayıs'ta 33'üncüsü düzenlenecek olan Arap Birliği Zirvesi’ne katılacak Arap ülkelerinin liderlerini karşılama mesajı yazan bir reklam panosu

Elie el-Kasifi

Arap Birliği Zirvesi'nin 33’üncü olağan oturumu 16 Mayıs'ta Bahreyn'in başkenti Manama'da ilk kez gerçekleştirilecek. Zirve, sekizinci ayına giren ve askeri operasyonların hızı ne olursa olsun haftalar, aylar hatta yıllar boyunca devam etmesi muhtemel olan Gazze Şeridi'ndeki savaşının dayattığı gerçek bir istisnai durumda yapılacak. Gazze’deki savaş, böyle bir savaşın tüm bölgede, özellikle de bu açık savaştan etkilenen Arap ülkelerinde yaratabileceği tüm sonuçlarla birlikte uzun süreli bir yıpratma savaşına dönüşebilir.

Ancak bu istisnai durum, Manama’da yapılması planlanan Arap Birliği Zirvesi’ni, 1967 yılında Sudan’ın başkenti Hartum'da düzenlenen ve ‘Üç Hayır’ (İsrail’le uzlaşıya hayır, İsrail’i tanımaya hayır ve İsrail ile müzakereye hayır) adıyla anılan zirve ve Arap Barış Girişimi sayesinde Arap-İsrail çatışmasına yönelik Arap ülkelerinin yaklaşımında stratejik bir değişimin yaşandığı 2002 yılında Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta gerçekleşen zirve gibi istisnai bir zirveye dönüştürür mü?

Ne var ki yarın Bahreyn’de yapılacak zirvenin ne Filistin'de ne de Arap ülkelerinde iç ve dış etkenlerin iç içe geçtiği eski ve karmaşık krizlere radikal çözümler üretmesi beklenebilir. Zira bölge ülkelerinin kendi bölgelerinde etki sahibi olma konusundaki isteksizliğinin yanı sıra, Arap ülkelerinde sihirli bir değneğin dokunuşuyla kontrol altına alınamayacak çatışmalar ve iç savaşlar yaşanıyor. Buna bölgesel ve uluslararası sahnede kutuplaşan bir mücadele ve nüfuz için hummalı bir rekabet eşlik ediyor.

Belki de Arap ülkelerinin önündeki en büyük zorluk, Arap bölgesindeki uluslararası ve bölgesel çatışmanın büyüklüğünün farkında olmalarıdır. Mevcut olan çok sayıdaki krize getirilecek herhangi bir çözüm, her şeyden önce Arap ülkelerinin, sanki bu konuda hiçbir şey yapılamayacağı kesin bir sonuçmuş gibi, bu çatışmanın sömürülmesine karşı çıkmalarını gerektiriyor. Bundan dolayı Bahreyn’deki zirvenin, Arap bölgesi toprakları uluslararası kutuplaşmalar ve bölgesel yayılmacı hırslarla mücadele için bir sahaya dönüştüğünden, Arap ülkelerinin bu reddini daha önceki tüm zirvelerden daha fazla yansıtması bekleniyor. Bu aynı zamanda Arap ülkelerinin çıkarlarına saygı duyulmasını sağlamak, uluslararası kutuplaşmanın dinamiklerine kendi önceliklerini dayatmak ve bunları kendileri için gerçek fırsatlara dönüştürmek amacıyla, kendilerini uluslararası ve bölgesel olarak nasıl konumlandırabileceklerine dair fikirler ve kavramlar ortaya koyması için de büyük önem taşıyor.

Arap ülkelerinin Filistin-İsrail çatışmasına nihai bir çözüm bulunması konusundaki kararlılığı, sadece Arap ülkelerinin başlıca davası olması açısından değil, aynı zamanda Arap bölgesindeki krizlere yönelik Arap ülkelerinin genel yaklaşımı açısından da birtakım sonuçları var

Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde geçtiğimiz yıl mayıs ayında yapılan zirvede ve yine geçtiğimiz yıl 11 Kasım’da gerçekleştirilen başkent Riyad’daki olağanüstü zirvede Arap ülkeleri, stratejik bir tercih olarak adil, kalıcı ve kapsamlı bir barışın, bölgedeki tüm halklar için güvenliği ve istikrarı sağlamanın ve onları şiddet ve savaş döngülerinden korumanın tek yolu olduğunu teyit ettiler. Bu barışın sağlanmasının İsrail işgalinin sona ermesinden ve Filistin meselesinin iki devlet temelinde çözülmesinden geçtiğini vurguladılar. Bu tutumun, Filistin meselesinin Arap ülkelerinin ortak davası olmasının gerçek anlamını yansıttığına şüphe yok. Çünkü Filistin-İsrail çatışmasını sadece yönetmek değil, çözmek de Arap bölgesinde yeni bir ufuk açıp, krizlerini ve iç savaşlarını ele almaya başlamasını sağlayacak.

Arap ülkelerinin Filistin-İsrail çatışmasının çözümüne yönelik yaklaşımı ile bu çatışmaya yatırım yapmak isteyen ya da İran'ın ilk etapta yaptığı gibi, bölgede yayılmacı gündemleri uygulamak için kullanan diğer bölgesel yaklaşımlar arasındaki temel fark da burada yatıyor.

İsrail ise çatışmaya nihai bir çözüm aramıyor. Sadece bir yandan yerleşim birimlerini genişletirken ve Filistinlilerin haklarını ihlal ederken, diğer yandan çatışmayı yönetmek istiyor. Gazze’deki son savaşın patlak vermesinin başlıca sebeplerinden biri de bu. Gazze’deki savaş, her ne kadar yükünü taşımamak için mümkün olduğunca uzak durmaya çalışsa da İran'ın da güçlü bir dahli olduğu bir savaştır. Ancak uzak durmaya çalışması, siyasi meyvelerini toplamaya ve tüm bölgedeki yayılmacı gündemi çerçevesinde bunları geliştirmeye çalışmadığı anlamına gelmiyor. Örneğin, İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan geçtiğimiz aralık ayında İran ve İsrail'in anlaştığı tek konunun iki devletli çözümün reddi olduğunu söyledi!

XSDVFBRG
Suudi Arabistan'ın Cidde şehrinde düzenlenen Arap Birliği Zirvesi öncesinde toplu fotoğraf çektiren Arap ülkelerinin liderleri, 19 Mayıs 2023

Arap ülkelerinin Filistin-İsrail çatışmasına nihai bir çözüm bulunması konusundaki kararlılığı, sadece Arap ülkelerinin başlıca davası olması açısından değil, aynı zamanda Arap bölgesindeki başta Libya, Sudan, Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan'daki sıcak ve soğuk iç savaşlar olmak üzere mevcut krizlere yönelik Arap ülkelerinin genel yaklaşımı açısından da birtakım sonuçları var. Filistin’deki trajedi Gazze’deki savaşta zirveye ulaşırken, çatışmayı bölgesel manipülasyon çemberinden ve İsrail'in güç mantığından çıkaracak nihai bir çözüm arayarak bu tür savaşların tekrarlanmasını önlemek için çalışmak, ahlaki ve siyasi açıdan bir zorunluluktur. Arap ülkelerinin stratejik seçeneği olarak adil ve kapsamlı bir barış önerisi de Arap bölgesinde bu öneriye bağlı kalmayan, ona karşı çıkan ve onun ahlaki ve siyasi temellerini zayıflatmaya çalışan her türlü siyasi ve askeri projenin siyasi meşruiyetini ortadan kaldırır.

Burada 2002 tarihli Beyrut’taki Arap Birliği Zirvesi'nde kabul edilen Arap Barış Girişimi'ne Lübnan devletinin Arap Birliği kararlarına ilkeleri gerekçesiyle bağlı olmasına rağmen, iki devletli çözümü açıkça reddeden Lübnan'daki Hizbullah başta olmak üzere, İran'ın Arap dünyasında kırk yıldır kurmaya ve geliştirmeye çalıştığı ‘milis imparatorluğu’ kastediliyor. Söz konusu milisler, bölgesel ve uluslararası müdahalelere açık iç çatışmalara sahne olan Arap ülkelerinde, özellikle de Suriye, Irak ve Lübnan'da konuşlanmış durumdalar. Buralardaki çatışmalardan besleniyorlar. Çünkü pratikte İsrail'e karşı direniş kisvesi altında ulus devleti zayıflatmaya, siyasi ve sosyal temellerinin altını oymaya yatırım yapıyorlar. Fakat asıl hedefleri içsel kalmaya devam ederken, İran'ın yayılmacı projesinin bir parçası olarak ülkelerindeki hükümeti kontrol etmek olarak özetleniyor.

Savaşın etkili tarafları ‘ertesi gün’ için gerçek planlarını açıklamazken, aktif halde hareket eden Arap ülkeleri, Arap Barış Girişimi temelinde çatışmanın nihai çözümüne ilişkin net bir vizyona sahipler.

Dolayısıyla Arap bölgesindeki soğuk savaşa çözüm bulunması için bu milislerin niyetlerinin açığa çıkarılması ve etkilerinin azaltılması gerektiği bir gerçek. Ancak bu zorlu ve karmaşık bir görev. Çünkü bu görev, İran'ın yayılmacı stratejisini değiştirmeye ne kadar istekli olduğu ve bölge ülkelerinin egemenliğine karşılıklı saygıya dayalı bir bölgesel çıkar sistemi inşa etmeye ne kadar inandığı ile ilişkili. Burada sorulması gereken soru ise Tahran'ı milislere yatırım yapma temeline dayanan bölgesel stratejisini değiştirmeye zorlamak için Körfez'in her iki yakasında iyileşen ilişkilerden nasıl faydalanılacağı sorusudur.

Bu çerçevede 19 Mayıs 2023 tarihinde Cidde'de düzenlenen Arap Birliği Zirvesi'nin nihai bildirisinde, bu milislerle ilgili bir maddenin eklemiş olması da gözden kaçırılmamalı. Bahsi geçen bildiride, Arap ülkelerinin iç işlerine dışarıdan müdahalenin durdurulması ve devlet kurumlarının kontrolü dışında silahlı grupların ve milislerin oluşumuna verilen desteğin tamamen reddedilmesi vurgulandı. Ayrıca, iç savaşların bir tarafın diğerine karşı zafer kazanmasına yol açmayacağı, aksine halkların acılarını arttıracağı, kazanımlarını daha da yok edeceği ve ülkedeki vatandaşların isteklerinin gerçekleşmesini engelleyeceğinin altı çizildi.

Söz konusu ‘iç çatışmalara’ tanık olan ve çatışan tarafların en güçlüsünün açıkça ve net bir şekilde İran tarafından desteklendiği Arap ülkelerindeki durumun gerçek tanımı budur. Bu da onu daha önce Arap ülkelerinde patlak veren çatışmalardan, özellikle de 1975-1990 yıllarında yaşanan ve taraflarının hiçbirinin bölgesel bir projeye tam olarak dahil olamadığı Lübnan'daki iç savaştan temelde farklı kılıyor. Bu durum, iç savaşı durduran Taif Anlaşması sayesinde, halen iç savaşın yıkıcı etkilerinden kurtulamamış olsa da Lübnan’daki krize Arap ülkeleri tarafından bir çözüm üretilmesine elverişli bir iç, bölgesel ve uluslararası ortam yarattı. Ancak Yemen, Irak, (İran'la olan ilişkisi nedeniyle rejiminin doğasının dönüştüğü) Suriye ve Lübnan'daki milislerin organik birlikteliği, İran'ın çözüm bulma ve bölgedeki Arap ülkelerinin çıkarlarının önceliğini tanıma konusundaki isteksizliği, bahsi geçen ülkelerdeki krizlere Arap ülkelerinin çözümler üretmesini oldukça zorlaştırıyor.

Bu milislerin İran'dan bağımsız olmaları meselesi, Hamas Hareketi için de geçerli. Çünkü Filistin-İsrail çatışmasına nihai bir çözüm bulunması, Hamas’ın ‘iki devletli çözüme’ ciddi bir şekilde katılmaya ne kadar istekli olmasıyla bağlantılı. Belki de bu katılım artık Filistin ulusal kararının bağımsızlığının başlığıdır. Zira bu, pratikte Hamas'ın İran'ın etkisinden çıkmaya hazır olduğu anlamına gelecektir. Oslo Anlaşmalarının Filistin’in merhum lideri Yaser Arafat'ın Arap ülkelerinin Filistin ulusal hareketi üzerindeki etkisinden kurtulma çabasının bir sonucu olması gibi, Gazze’deki savaş da İran'ın ‘Filistin davasına mutlak ve eleştirilemez destek verdiği’ söylemini, bu savaş sırasında yaptığı karmaşık ve ‘özel’ hesaplar ve kurduğu denklemler bakımından ciddi şekilde sorgulanmasına neden oldu.

Tüm bunlar, Gazze'deki savaşın ertesi gününün geleceğinin bir parçası. Bu, aynı zamanda tüm bölge için bir ‘ertesi gün’ olacaktır. Dolayısıyla abluka altındaki Gazze Şeridi'nde devam eden savaş, bir ertesi gün mücadelesine dönüşmüş durumda. Savaşın etkili tarafları ‘ertesi gün’ için gerçek planlarını açıklamazken, aktif halde hareket eden Arap ülkeleri, Arap Barış Girişimi temelinde çatışmanın nihai çözümüne ilişkin net bir vizyona sahipler. Bu vizyon, Arap ülkelerinin elindeki bir güç kartı haline gelirken, onsuz ertesi gün olamaz. Dahası, çatışmaya nihai bir çözüm bulunmadan ve iki devletli çözüm yürürlüğe girmeden, ABD'nin istediği gibi İsrail bölgeye entegrasyonu söz konusu dahi olamaz. Bu yüzden bölgedeki olaylar henüz çözüme kavuşturulmamış, hatta daha da tırmanarak kutuplaşmaya yol açmışken Arap ülkelerinin Bahreyn’de yapılacak Arap Birliği Zirvesi’nde çözümle ilgili vizyonlarını bir kez daha teyit etmeleri büyük önem taşıyor. Çünkü sadece alternatif seçeneklerin değerlendirilmesi bile, Arap ülkelerinin ortaya koyduğu yol haritasının ‘tufandan’ kurtulmanın tek yolu olduğunu gösteriyor. Eğer Arap ülkeleri tek başlarına bir çözüm dayatamazlarsa, onlarsız bir çözüm de mümkün değil. Daha da önemlisi böyle bir çözüm sürdürülebilir olmaz.