Hamaney ‘ceza’ tehdidinde bulunurken İsrail ‘geleneksel’ bir yanıt bekliyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4946611-hamaney-%E2%80%98ceza%E2%80%99-tehdidinde-bulunurken-i%CC%87srail-%E2%80%98geleneksel%E2%80%99-bir-yan%C4%B1t-bekliyor
Hamaney ‘ceza’ tehdidinde bulunurken İsrail ‘geleneksel’ bir yanıt bekliyor
Zahidi, Şam'a döndükten bir gün sonra konsolosluğun bombalanması sırasında hayatını kaybederken uluslararası ‘itidal’ çağrıları sürüyor.
Şam'daki İran konsolosluğunu hedef alan saldırının gerçekleştiği yer (Reuters)
Tel Aviv: Nezir Mecli Londra-Tahran: Şarku’l Avsat:Nezir Mecli
TT
Tel Aviv: Nezir Mecli Londra-Tahran: Şarku’l Avsat:Nezir Mecli
TT
Hamaney ‘ceza’ tehdidinde bulunurken İsrail ‘geleneksel’ bir yanıt bekliyor
Şam'daki İran konsolosluğunu hedef alan saldırının gerçekleştiği yer (Reuters)
İran Dini Lideri Ali Hamaney dün (salı), Şam'daki İran konsolosluğunun bombalanması ve Devrim Muhafızları Ordusu'nun (DMO) yurtdışı kolu Kudüs Gücü'nün üst düzey komutanlarının öldürüldüğü saldırıya cevaben, İsrail'e ‘pişmanlık’ getirecek bir ‘ceza’ sözü vererek iki ezeli düşman arasındaki gölge savaşın yeni bir aşamasına işaret etti.
Hamaney, Suriye ve Lübnan'daki Kudüs Gücü Komutanı Tuğgeneral Muhammed Rıza Zahidi ve yoldaşlarının öldürülmesiyle ilgili olarak yaptığı resmî açıklamada, “Kötü niyetli Siyonist varlık cezasını cesur adamlarımızın elinden alacak. Siyonistler bu suçtan ve benzerlerinden pişman olacaklar” dedi.
Saldırının Zahidi'nin Şam'a dönmesinden saatler sonra gerçekleştiği anlaşılıyor. DMO'ya yakın bir kişi Zahidi'nin pazar günü İran'ın kuzeydoğusundaki Meşhed kentinde olduğunu söyledi. Zahidi'nin oğlu IRNA'ya yaptığı açıklamada babasının altı aylık bir aradan sonra geçtiğimiz günlerde kendilerini ziyaret ettiğini ve bu ziyaretin Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Heniyye ile İslami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziyad en-Nehhale'nin Tahran ziyaretleriyle aynı zamana denk geldiğini doğruladı.
Resmi açıklamaya göre İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi saldırıya karşılık vermek üzere ‘gerekli kararları’ aldı.
Tahran, ABD çıkarlarının hamisi olan İsviçre Büyükelçisi’ni çağırdı. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, “Siyonist rejimin ortağı olarak Washington'a önemli bir mesaj gönderdiğini” söyledi.
New York Times, dört İsrailli yetkiliye dayandırdığı haberinde saldırıyı İsrail'in gerçekleştirdiğini yazdı.
İsrailli uzmanların çoğunluğu İran'ın cevabının ‘geleneksel’ olacağını, en kötü ihtimalle acı veren İsrail hedeflerinin niteliksel olarak bombalanacağını, en iyi ihtimalle de yeni bir siber saldırı olacağını öngörüyor. Bu uzmanlara göre İsrail'in askeri ve siyasi liderleri Lübnan'la -ve belki de daha fazlasıyla- genişletilmiş bir savaş olasılığına hazırlanma kararı aldı.
Arap ve Müslüman ülkelerin yanı sıra Çin ve Rusya da İran konsolosluğuna yapılan saldırıyı kınadı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres saldırıyı kınadı ve ilgili tüm taraflara azami itidal göstermeleri, zaten istikrarsız olan bölgede çatışmanın daha da tırmanmasından ve genişlemesinden kaçınmaları çağrısında bulundu.
Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5094012-tahran-%C5%9Famdaki-yeni-y%C3%B6netimle-ili%C5%9Fkileri-derhal-kurmak-istiyor
Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyor
Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
Suriye’de Beşşar Esed rejiminin çöküşünün ardından Şam'daki ani güç kaybının şokunu yaşayan İran yönetimi, Suriye’nin yeni liderlerinin nezdinde nüfuzunun bir kısmını yeniden kazanmaya çalışıyor. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ekonomik kriz ve ülkesinin nükleer programıyla ilgili gerilim başta olmak üzere birçok iç ve dış sorunla karşı karşıya. İngiltere merkezli The Guardian gazetesine göre İranlı yetkilileri en çok endişelendiren, Esed'in devrilmesinin ardından Suriye'de silahlı muhalif gruplar lehine yaşanan ani nüfuz kaybı.
Tahran kısa vadede Şam'ın yeni yöneticilerinin nezdinde nüfuzunu yeniden kazanmaya çalışırken İranlı diplomatlar, Esed'le yakın ilişki içinde olmadıklarını vurguladılar. Esed'in uzlaşmayı reddetmesi onları hayal kırıklığına uğratmıştı.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi kısa bir süre önce verdiği bir röportajda “Uzun zaman önce Suriye'de yönetimin iktidarda kalmaya devam etmesinin zor olacağı sonucuna vardık. Hükümet yetkililerinin muhalefetin iktidarı paylaşmasına izin verme konusunda esneklik göstermesi bekleniyordu, ancak bu gerçekleşmedi. Tahran her zaman Suriye muhalefetiyle doğrudan temas halinde oldu. Şam’a 2011 yılından bu yana terörizmle bağlantısı olmayan muhalif gruplarla siyasi görüşmelere başlaması gerektiğini telkin ediyoruz” ifadelerini kullandı.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü yaptığı açıklamada, İran'ın 2012 yılında Suriye'ye Esed'in isteği üzerine ve sadece DEAŞ'ın yenilgiye uğratılmasına yardımcı olmak için girdiğini savundu. Sözcü açıklamasında, “Suriye’deki varlığımız danışmanlık düzeyindeydi. Suriye'de hiçbir zaman belirli bir grubu ya da bireyi savunmak için bulunmadık. Bizim için en önemlisi Suriye'nin toprak bütünlüğünün ve istikrarının korunmasına yardımcı olmaktı” ifadelerini kullandı. Ancak bu açıklamalar Şam'da pek karşılık bulmadı. İran, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera tarafından eleştirilen birkaç ülkeden biri olmaya devam ediyor.
Kısa süreli balayı
İranlı birçok yetkili Türkiye'nin şu an Suriye'de elde ettiği kazanımların kısa ömürlü olabileceğini ve Ankara'nın çıkarlarının HTŞ liderliğindeki hükümetle farklılaşmaya başlayacağını iddia ediyor. İran'ın önde gelen dini otoritelerinden Ayetullah Nasır Mekarim Şirazi, “Suriye meselesini umutla takip etmek zorundayız. Bu durumun devam etmeyeceğini biliyoruz, çünkü Suriye'deki mevcut yöneticiler birbirleriyle birlik içinde kalmayacaklar” değerlendirmesinde bulundu. İran’ın katı muhafazakâr çizgideki gazetesi Civan ise “Suriye'deki mevcut balayı dönemi, grupların çeşitliliği, ekonomik sorunlar, güvensizlik ve aktörlerin çeşitliliği nedeniyle sona erecek” öngörüsünde bulundu.
İran, yetkililerin yaptığı açıklamalarla, Esed rejiminin çöküşünden ABD’yi ve İsrail'i sorumlu tutsa da Ankara'nın rolüne öfke duyduğu çok açık. İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney, Esed rejiminin düşüşünün ardından yaptığı konuşmada ‘Suriye’ye komşu bir ülkenin, olayların şekillenmesinde açıkça rol oynadığını ve şimdi de bunu yapmaya devam ettiğini’ söyledi.
Fars Haber Ajansı, HTŞ lideri Ahmed eş-Şera’yı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve ABD Başkanı Joe Biden ile müttefik gösteren bir poster yayınladı. İran Dış İlişkiler Stratejik Konseyi de HTŞ'nin uzun süre Türkiye'nin müttefiki olarak kalıp kalmayacağını sorguladı.
Fars Haber Ajansı’nın haberinde şu ifadeler yer aldı:
“Her ne kadar Türkiye kısa vadede Beşşar Esed rejiminin düşmesinin başlıca kazananlarından biri olsa da HTŞ, istikrarlı bir hükümet kurmaya çalışsa bile Ankara asla Suriye'de kendisiyle müttefik bir hükümeti iktidara getiremez. Bu imkansız. Bu durum, orta vadede Suriye ile 830 kilometrelik bir sınırı paylaşan Türkiye için büyük bir tehdit haline gelecek.”
Türkiye'ye güvenmek
İran’ın eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhan ise yaptığı değerlendirmede, Suriye ve Türkiye için kasvetli bir gelecek öngördü. Ruhani, değerlendirmesinde “Son haftalarda Suriye'nin tüm askeri kabiliyetleri İsrail tarafından yok edildi ve ne yazık ki silahlı gruplar ve Türkiye, İsrail'e uygun şekilde karşılık vermedi. Suriye ordusunu yeniden inşa etmek yıllar sürecek” ifadelerini kullandı.
İran'ın eski Londra Büyükelçisi Muhsin Baharvend, Şam’daki yeni hükümetin Türkiye'ye aşırı bağımlı hale gelebileceğini söyledi.
Baharvend, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Eğer Suriye'deki merkezi hükümet, otoritesini ve egemenliğini askeri müdahaleyle ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu yabancı ülkelerden yardım alarak güçlendirmeye çalışırsa Suriye ya da Suriye'nin büyük bir bölümü, Türkiye tarafından kontrol edilecek ve Türkiye ağır insani ve ekonomik maliyetlere katlanacağı bir bataklığa girecek.”
Türkiye ile HTŞ arasında, özellikle de Suriyeli Kürtlerin ülkenin kuzeydoğusunda özerklik talepleriyle nasıl başa çıkılacağı konusunda gerilim yaşanacağını öngören Baharvend, “Türkiye destekli Suriye Mülli Ordusu (SMO), Türkiye'nin kuzey sınırında Kürt nüfusun yoğun olduğu bir Suriye beldesi olan Ayn el-Arab'ta (Kobani) Kürtlerin ağırlıkta olduğu ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) karşı bir saldırı başlatmaya hazır” diye ekledi.
Öte yandan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, geçtiğimiz çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Şam’da yeni bir yönetim var ve bence bu artık öncelikle onları ilgilendirir. Eğer bu konuyu doğru düzgün ele alırlarsa bizim müdahale etmemize gerek kalmaz” dedi.
Daha geniş anlamda, Suriye'deki değişim İran'ın dış politikasını bir an önce yeniden gözden geçirmesini gerektiriyor. Bu gözden geçirme, 'direniş ekseni' olarak adlandırılan yapının zayıflamasının İran'ın bölgede daha iyi ilişkiler kurarak nükleer bir devlet olmasını gerektirip gerektirmediği üzerinde yoğunlaşıyor. İranlı yetkililer yıllardır, ‘İran'ın savunmasının kendi sınırları dışında başlaması gerektiğini’ söylüyor. Ancak bazı Batılı diplomatlar, bu maliyetli stratejinin artık büyük ölçüde geçerliliğini yitirdiğini ve İran'ın Suriye'deki geri çekilişini nasıl açıklayacağının, bu stratejinin yerini neyin alacağını belirlemede çok önemli olacağını savunuyor.