Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Ebu Rudeyne: Washington onlarca yıldır bizi kandırıyor

Nebil Ebu Rudeyne, ABD'nin ‘utanç verici’ dediği tutumuna yanıtın, Riyad'da yapılacak Kudüs konulu Altılı Arap Dışişleri Bakanları Komitesi’nin toplantısı aracılığıyla verileceğini vurguladı

Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne (WAFA)
Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne (WAFA)
TT

Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Ebu Rudeyne: Washington onlarca yıldır bizi kandırıyor

Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne (WAFA)
Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne (WAFA)

Halil Musa

Filistin Enformasyon Bakanı ve Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne, Washington'ın İsrail'e Gazze Şeridi’ndeki savaşını durdurması için baskı yapmak yerine, onu askeri olarak desteklemek için milyarlarca dolar ayırdığını ve Filistin'in Birleşmiş Milletler'e (BM) tam üye olmasını engellemek için veto hakkını kullandığını söyledi.

ABD yönetimi, geçtiğimiz hafta BM'de Filistin'in tam üyeliğini öngören BM Güvenlik Konseyi (BMGK) kararını veto oyu kullanarak engelledi. Bunun üzerine Filistin Devlet Başkanlığı, ABD yönetiminin bağımsız bir Filistin devleti kurulması konusunda ‘yanıltıcı ve aldatıcı’ olarak nitelediği vaadinden duyduğu öfkeyi dile getirdi.

Ancak Filistin Yönetimi, ABD'nin tutumuna olan öfkesini, ilişkilerin yeniden değerlendirileceğini ve buna 27 Nisan'da Riyad'da yapılması planlanan Kudüs konulu Altılı Arap Dışişleri Bakanları Komitesi’nin toplantısında yanıt verileceğini açıklamak dışında herhangi bir tedbire dönüştürmedi.

Independent Arabia, Filistinlilerin ‘Mukataa’ olarak adlandırdığı Ramallah'taki Filistin Yönetimi merkezinde, merhum Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat döneminden ve 1994 yılında Filistin Yönetimi'nin kurulmasından bu yana görevini sürdüren Filistin Enformasyon Bakanı ve Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne ile bir araya geldi.

Ramallah'taki Mukataa Kompleksi, Filistin Yönetimi kurulup devlet başkanlığı konutu olarak kullanılmaya başlamadan önce, 1948 yılına kadar Filistin Mandası döneminde bir İngiliz hapishanesi, daha sonra Ürdün yönetimi sırasında bir hükümet merkezi ve 1967 yılında İsrail’in Batı Şeria’yı işgalinden sonra buraya atanan İsrailli askeri valinin makam binası olarak kullanıldı.

Filistin Enformasyon Bakanı ve Devlet Başkanlığı Sözcüsü Ebu Rudeyne, ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin, bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına ilişkin açıklamalar yaparak Filistinlileri umutlandırdıktan sonra onları ‘kandırdığını’ ve ardından da BMGK’da Filistin’in BM’ye tam üyeliğini öngören karar taslağını veto ederek, geçmesini engellediğini söyledi.

 Sözler veriliyor ama eyleme geçilmiyor

Ebu Rudeyne’ye göre Başkan Biden, göreve başlamasından bu yana Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'a bir önceki Başkan Donald Trump'tan farklı bir yaklaşımı olduğunu, iki devletli çözümü desteklediğini, yasadışı yerleşim birimleri inşasını reddettiğini ve Kudüs'teki tarihi statünün korunmasından yana olduğunu ifade ediyor.

Ancak bu söylemlerin eyleme dönüşmediğini belirten Ebu Rudeyne, Washington'ın ‘Tel Aviv'e istediğini dayatamayacağı’ görüşüne karşı çıktı. Filistinli yetkili, bunun kanıtı olarak da geçtiğimiz aylarda bölgeye gelen ABD uçak gemileri olmasaydı, Ortadoğu'daki denklemin daha farklı olabileceğini söyledi.

ABD'nin ‘utanç verici’ olarak nitelediği tutumunu değerlendirmek ve uygun kararı almak için Filistin ve Arap ülkeleri arasında toplantılar yapılacağını açıklayan Ebu Rudeyne, kararda BM Genel Kurulu'na gidilmesinin yanı sıra, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) ve Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) Filistin için harekete geçirilmesi gibi birtakım önemlerin yer alabileceğini kaydetti.

Filistinli yetkilinin açıkladığına göre söz konusu toplantılar arasında Filistin, Suudi Arabistan, Mısır, Ürdün, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) yer aldığı Altılı Arap Dışişleri Bakanları Komitesi’nin 27 Nisan’da Riyad'da yapılması planlanan Kudüs konulu toplantısı ve ertesi gün ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yapacağı bir başka toplantı bulunuyor.

Altılı Arap Dışişleri Bakanları Komitesi, geçtiğimiz aylarda, İsrail’in Gazze Şeridi'ndeki savaşına ve sonrasına ilişkin Filistin ve Arap ülkeleri arasında ortak bir tutum belirlemek ve bu tutumu Washington'a sunmak üzere toplantılar gerçekleştirdi.

Arap ülkelerinin ortak tutumu, uluslararası hukuka, adres olarak Filistin Kurtuluş Örgütü'ne (FKÖ), savaşın durdurulmasına ve Arap Barış Girişimi'ne dayanıyor.

Ancak Ebu Rudeyne, ABD yönetiminin ne İsrail’in Gazze'de yürüttüğü soykırım savaşını durdurmak ne de İsrail’i Filistin’e ait fonları Filistin Yönetimi’ne teslim etmeye zorlamak için somut bir adım attığını vurguladı.

Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü, Washington'ın, ‘İsrail'in Filistin fonlarına el koyması ve mali ithalatının sadece üçte birinin devam etmesi’ nedeniyle, çalışanlarının maaşlarını ödeyemeyen Filistin Yönetimi'ni güçlendirmekten bahsetmesi karşısında şaşkınlık duyduğunu ifade etti.

ABD yönetiminin Filistinlilerden teknokratlardan oluşan bir hükümet kurmalarını istediğini, onların da bunu yaptığını söyleyen Ebu Rudeyne, “Ancak şimdiye kadar ne ABD’nin ne de İsrail'in tutumunda bir değişiklik oldu. Hem Filistin fonları alıkonulma hem de yerleşimcilerin saldırıları devam etti” ifadelerini kullandı.

ABD yönetiminin, Filistin Yönetimi'nden kurumlarında reformlar yapmasını talep etmesiyle ilgili olarak ise Ebu Rudeyne, “Bu talebin amacı kandırmak, yanıltmak ve oyalamak. Bu reformların takibi 20 yıl sürebilir” diye konuştu.

Ebu Rudeyne, ABD yönetiminin onlarca yıldır olumlu sözler vermesine karşı bu sözleri uygulamaya geçirmeyen tutumundan duyduğu memnuniyetsizliği dile getirdi.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Filistinli yetkili, ‘Washington’ın İsrail'e savaşını durdurması için baskı yapmak yerine, onu askeri olarak desteklemek için milyarlarca dolar ayırdığını ve Filistin'in BM'ye tam üye olmasını engellemek için veto hakkını kullandığı’ vurguladı.

ABD Temsilciler Meclisi'nin Tel Aviv'e milyarlarca dolarlık yardım paketini onaylamasını İsrail'e savaşı sürdürmesi ve Irak, Suriye ve Yemen'e düzenlediği saldırılar da dahil olmak üzere bölgede istediğini yapması için yakılan ‘yeşil ışık’ olarak nitelendirdi.

Bunu Washington için ‘stratejik bir hata’ olarak gören Ebu Rudeyne, “Washington, istikrarsızlığın devam etmesini istiyor ve tüm Araplara düşmanca yaklaşıyor” yorumunda bulundu.

“Biraz umut verin!” çağrısı

Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü, Filistin Devletini henüz tanımamış olan ülkelere ‘Filistinlilere biraz umut vermek için’ Filistin Devleti’ni tanımaları çağrısında bulundu.

İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki savaşı için belirttiği hedefler hakkında ise İsrail’in sadece sivilleri öldürülmeyi, evleri ve altyapıyı yıkmayı başardığını söyleyen Ebu Rudeyne, “Bu gülünç bir başarıdır” dedi.

Başbakan Muhammed Mustafa başkanlığındaki Filistin hükümetinin Gazze Şeridi'nde faaliyet gösterebilmesi için Hamas Hareketi ile bir anlaşmaya varılması gerektiğini ifade eden Ebu Rudeyne, Gazze Şeridi'nin şu an ne Hamas ne İsrail ne de Filistin Yönetimi tarafından kontrol edildiğine dikkati çekti.

yjy6
Ramallah'taki Filistin Devlet Başkanlığı (Independent Arabia)

Ebu Rudeyne, FKÖ'nün bir kolu olduğunu söylediği Filistin Yönetimi’nin, Filistinlilerin tek meşru temsilcisi, Batı Şeria’nın ve Gazze Şeridi’nin işlerini tek bir coğrafi ve siyasi birim olarak yönetmekle sorumlu olduğunun altını çizdi.

Filistinli yetkili, tüm dünyanın ‘İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Gazze’yi Batı Şeria’dan ayırma stratejisini destekleyerek yanlış bir yolda ilerlediğini anladıktan sonra’ Gazze’deki görevlerini yerine getirmesi için Filistin Yönetimi’ni desteklediğini vurguladı.

Ebu Rudeyne’ye göre Filistin Yönetimi'nin Gazze'de yönetimi yeniden ele almasını engellemekle ve Gazze'yi Batı Şeria'dan ayrı tutmakla, Filistin davasının parçalanmış halde kalması amaçlanıyor.

Washington'ın İsrail'in bu stratejiyi uygulamasına izin verdiğini ve birçok tarafı da bunu uygulamaya zorladığını söyleyen Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü, Filistin Yönetimi'nin, savaşın durması ve İsrail'in Gazze Şeridi'nin tamamından çekilmesi şartıyla, Gazze Şeridi'nde yönetimin sorumluluğunu yeniden almaya hazır olduğunu vurguladı. Rudeyne, “İsrail’le Gazze Şeridi’nin belli bir kısmı üzerinde anlaşma yapmayacağız” şeklinde konuştu.

Filistin Devlet Başkanlığı Hamas Hareketi’ne FKÖ'ye katılmadan önce uluslararası hukuku, barışçıl direnişi ve 1967 sınırlarında, bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını tanıyan FKÖ politikalarını benimsemesi çağrısında bulundu.

Hamas'ın Filistinli bir grup olduğunu, ancak Müslüman Kardeşler'in (İhvan-ı Müslimin) bir uzantısı olduğu için kararlarının bağımsız olmadığını, FKÖ’nün ise ‘gelecekteki ulusal karar için kurulduğunu’ belirten Ebu Rudeyne, “Kim bizimle bu temelde anlaşma yapmak isterse biz buna açığız. Bunu reddeden her kim olursa olsun Filistin, Arap ülkeleri ve uluslararası meşruiyetin dışındadır” ifadelerini kullandı.

İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah’a kara saldırısı başlatmasına karşı uyaran Ebu Rudeyne, böyle bir adımın insanları Mısır’ın Sina Yarımadası’na iteceğini, bunun ise Filistinliler için başka bir felaketi doğuracağını ve dengelerin tüm tarafların aleyhine tersine döneceğini belirtti.

 



Cezayir neden Türkiye'nin Afrika Sahel bölgesindeki yayılmasından çekiniyor?

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP
TT

Cezayir neden Türkiye'nin Afrika Sahel bölgesindeki yayılmasından çekiniyor?

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP

Ali Yahi

Kuzey Afrika'da Türkiye'nin Sahel bölgesine “sessizce sızması” ile ilgili tartışmalar yeniden başladı. Görünüşe göre Cezayir, yabancı varlığı, özellikle de askeri varlığı reddettiği için bu eyleme karşı en temkinli davranan ülke. Endişeleri artıran ise Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Erdoğan'ın Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin ardından yaptığı “Kimse Türkiye'yi kendi sınırları içine hapsedemez” şeklindeki açıklamaları.

Geri çekilme ve endişeyle karşılanan bir varlık

Sahel bölgesi birçok gücün farklı başlıklar altındaki müdahalesi ortasında, sonu barışçıl görünmeyen uluslararası rekabetin etkisi altında yaşıyor. Analistlere göre, Fransa ve ABD'nin bıraktığı boşluğu “bazen yardıma, bazen de 'kazan-kazan' sloganıyla iş birliğine dayalı yumuşak bir strateji benimseyerek” doldurmaya çalışan Türkiye de bu güçlerin arasında yer alıyor. Türkiye bu sayede Mali, Çad ve Nijer başta olmak üzere çeşitli Afrika ülkeleriyle güçlü, iç içe geçmiş ilişkiler kurdu.

Ancak Sahel'deki Türk varlığının yanı sıra bölgeyi arka bahçesi ve Afrika’daki derinliği olarak gören Fransa'nın varlığının “gerilemesi” karşısında, yabancı varlığını reddeden Cezayir'in bununla ilgili izlenimlerine dair yorumlar artıyor. Özellikle de Mali'de barış ve uzlaşı anlaşmasının iptal edildiği ve sonrasında Bamako’daki askeri cunta ile Cezayir arasında gerilimin neredeyse ilişkileri koparma noktasına vardığı göz önüne alındığında. Buna bir de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum'u deviren askeri darbenin ardından, Cezayir ile Nijer arasındaki ilişkilere damgasını vuran yanlış anlama ekleniyor.

Cezayir'in dile getirilmeyen “endişesini” artıran husus, Mali, Burkina Faso ve Nijer'de iktidarda bulunan askeri hükümetlerin, Ankara ile askeri iş birliklerini ilerletmeleri. Fransa merkezli “Le Monde” gazetesinin yakın zamanda bildirdiğine göre “silahlı örgütleri takip etmek için bu ülkelerin hava araçlarını güçlendirmek” bu konuda atılan son iş birliği adımıydı. Gazete Türk Bayraktar insansız hava araçlarının (İHA), Sahel bölgesinde dikkat çekici derecede yaygınlaştığını ve “Mali'deki askeri cuntanın ülkenin kuzeyinde, Cezayir sınırındaki Kidal bölgesini ele geçirmek için tercih ettiği araçlardan biri olduğunu” belirtti.

Kazan-kazan yaklaşımı

Uluslararası ilişkiler uzmanı ve Afrika meseleleriyle ilgilenen Türk araştırmacı Erdem Özlük, Ankara'nın Sahel bölgesi ülkeleriyle askeri ve diplomatik ilişkilerini kazan-kazan yaklaşımıyla güçlendirmeye gayret ettiğini düşünüyor. Bu ilginin artmasında bölgesel ve küresel gelişmelerin yanı sıra Afrika ülkelerinin özel gündemlerinin de büyük rol oynadığını belirtiyor.

Kıtada devam eden istikrarsızlık ortamında birçok Afrika ülkesinin güvenlik alanında yetenek ve imkanlarını güçlendirmek istediğini, Türkiye'nin rolünün bu bağlamda öne çıktığını ifade ediyor. Ankara'nın son on yılda, Afrika ülkelerinin eski sömürgecisi Fransa ve kıtada büyük etkisi olan Amerika Birleşik Devletleri'ne alternatif bir rol oynadığını belirtiyor.

Askeri varlıktan rahatsızlık

Cezayirli siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler profesörü Mamoune Aouir ise 2015'ten bu yana özellikle Fransa'nın geri çekilmesinin ardından Batı Afrika ve Sahel bölgesindeki Türk nüfuzunun arttığını söyledi. Ankara’nın, Sahel ülkeleriyle ilişkilerinde güvenlik ve ekonomiyi esas aldığını belirtti ve Libya ile Somali’deki askeri varlığının yanı sıra Moritanya, Nijer, Çad, Libya, Mali ve Sudan gibi bölge ülkeleriyle çok sayıda güvenlik anlaşması imzaladığını ifade ertti. Bu durum, zararlı değil faydalı olarak gördüğü ekonomik varlığın aksine, olumsuz yönleri nedeniyle herhangi bir yabancı askeri varlığı reddeden Cezayir'i endişelendirebilir dedi.

Aouir, tıpkı geçmişteki Fransız ve günümüzdeki Rus varlığı gibi, Türkiye'nin askeri varlığının da Sahel bölgesinin güvenlik ve istikrarı üzerinde etkisi olduğunu vurguladı. Cezayir'in genel olarak bölgedeki yabancı askeri varlığından rahatsız olduğunun ve bunu bölgenin istikrarına katkıda bulunmayan bir endişe ve tehlike kaynağı olarak gördüğünün altını çizdi. Ülkesinin Türkiye'yi düşman bir faktör olarak görmediğini, aksine iki ülke arasındaki güçlü diplomatik ilişkiler dikkate alındığında Türkiye ile daha sonra anlaşmasının ve iş birliği yapmasının mümkün olduğunu düşündüğünü söyledi. Ayrıca Cezayir'in terörle mücadele yaklaşımının, güvenlik çözümüyle sınırlı kalmayıp kalkınmayı da kapsaması açısından Türkiye'ye yakın olduğunu belirtti.

Erdoğan niyetini açıkladı

Ankara ve Sahel ülkelerinden gelen sakinleştirici ve güven verici mesaj ve sinyallere rağmen askeri analistler, “Beşşar Esed rejiminin birkaç gün önce devrilmesinin, Türkiye'nin gerçek niyetini açığa çıkardığına” inanıyor. Türkiye Ortadoğu'da önemli bir bölgesel oyuncu olarak öne çıkmasının yanı sıra Sahel bölgesindeki taktiklerini yumuşak güçten sert güç olarak sınıflandırılan askeri ve ekonomik iş birliğine kaydırdı. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kimse Türkiye'yi kendi sınırları içerisine hapsedemez. Türkiye kısıtlanamaz, kaçınılmaz kaderinden uzak tutulamaz. Türkiye sadece 780 bin kilometrekarelik alan ile sınırlı bir nokta değil” diyerek, daha önce belirsizlikler ve şüphelerle dolu pek çok spekülasyonu açıklığa kavuşturan açıklamalarda bulundu.

Daily Sabah gazetesinin haberine göre Erdoğan, başkent Ankara'da bilim insanları ve araştırmacıları onurlandıran bir törende yaptığı konuşmasını şöyle sürdürdü: “Tarihin, millet olarak bize yüklediği misyonu görmek, kabul etmek ve buna göre davranmak mecburiyetindeyiz. Türkiye'nin Libya'da, Somali'de ne işi var diyenler, Türkiye'nin bu misyonunu idrak edemeyebilir, geçirdiği dönüşümleri, yaşadığımız gelişmeleri göremiyor olabilir. Onlarla vakit kaybetmeyeceğiz ve hedeflerimize odaklanacağız.”

Pragmatizm ve oportünizm

Temmuz ortasında, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan başkanlığındaki üst düzey bir Türk heyeti, Ankara'nın Sahel bölgesinde kendisine sessiz ve dikkatli bir şekilde tutunma noktası bulma çabalarını doğrulayan resmi bir ziyaret için Nijer'e geldi. Heyette Savunma ve Enerji Bakanları ile Ticaret Bakan Yardımcısının yanı sıra MİT Başkanı ve Savunma Sanayi Başkanı'nın yer alması, Türkiye'nin Batı Afrika'daki nüfuzunu artırmak için benimsediği önemli yaklaşımların genel bir resmini veriyordu.

Nijer'den uzakta, bir Türk heyeti de Atlantik Okyanusu’na kıyısı olan ve Burkina Faso ile sınırı bulunan Togo’yu ziyaret etti. Gündeminde, hükümet ordusuna askeri destek ve uzmanlık sunma, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin düzeyinin yükseltilmesi amacıyla atılacak ilave adımlar yer alıyordu. Buna ilave olarak, ülkede kültürel ve bilimsel diplomasinin varlığını geliştirmeye yönelik adımlar kapsamında Lomé Üniversitesi'nde Türk çalışmaları ve araştırmaları için bir merkez açıldı. Doğuda Libya Akdeniz'e açılan kapıyı temsil ederken, Togo batıda Atlantik'e açılan kapıyı temsil ettiği için kalkınma faaliyetlerinin güçlendirilmesi de gündemdeydi. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre bu hamle aynı zamanda, Lomé'nin Avrupa Birliği ile güvenlik iş birliğini askıya alması, Batılı askeri ve sivil ataşeleri ülkeye kabul etmekten kaçınmasının ardından geldi.

Ankara, Çad Askeri Geçiş Konseyi Başkanı Muhammed İdris Deby'nin Türkiye'ye yaptığı ziyaret sırasında Encemine ile tarım, diplomasi ve eğitim alanlarındaki anlaşmaların yanı sıra askeri iş birliği anlaşması da imzaladı. Türkiye Cumhurbaşkanı, ülkesinin birçok terör örgütü ve silahlı muhalif gruplar nedeniyle büyük tehditlerle karşı karşıya olan Encemine ile askeri ve güvenlik iş birliğini geliştirmeye hazır olduğunu duyurdu.

Ekonomik ve dini mekanizmalar

Afrika meseleleri konusunda uzman Mısırlı araştırmacı Amani el-Tavil, Türkiye'nin Batı Afrika'daki politikasının öncelikle ekonomik ve dini mekanizmalara dayandığını belirtti. Ancak bölgede yaşanan güvenlik ve siyasi dönüşümlerin, Ankara'yı ekonomik ilişkiler aşamasının ötesinde bölgede daha etkin rol arayışına, kırılgan ve sürekli huzursuzluklara sahne olan bir bölgede daha büyük askeri ve güvenlik rolü oynamaya itebileceğini söyledi.

Ankara'nın son 20 yılda Afrika'daki varlığını çeşitli adımlarla güçlendirmek için çalıştığını da ifade etti. Bunun için Türkiye 2005 yılını Afrika Yılı ilan etti. Afrika Birliği'nde gözlemci üye statüsü kazandı. 2008 yılında Afrika Birliği'nin stratejik ortağı seçildi ve bu da Türk şirket ve kurumlarının birçok Afrika ülkesinde güçlü varlık göstermesine olanak tanıdı. Türkiye bazı ülkelerle güvenlik anlaşmaları da imzaladı.

Geçmişte kaosa neden olma

Cezayirli siyasi aktivist Semir Mazar, yaptığı özel açıklamada, Türk yayılmasının Rus, Fransız ve Çin yayılmalarından farklı olmadığını düşündüğünü söyledi. Cezayir'in, ülkelerin iç işlerine karışmadan olaylarla baş etme konusunda uygun bir yönteme sahip olduğunu, ülkesinin, bölgeyi bir bütün olarak korumak için güvenliğe dayandığını belirtti. Afrika'nın anahtarı olarak kabul edilen Cezayir ile koordinasyon içinde çalışılması çağrısında bulundu.