El-Faşir'de çatışmalar yeniden başladı... İnsani durumda rekor düzeyde kötüleşme

Hızlı Destek Kuvvetleri Sudan'ın orta kesimindeki El Cezire eyaleti kasabalarına saldırdı

Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)
Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)
TT

El-Faşir'de çatışmalar yeniden başladı... İnsani durumda rekor düzeyde kötüleşme

Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)
Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)

Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'de ve üç merkezi eyaletin (El Cezire, Beyaz Nil ve Sennar) sınırlarındaki bazı kasabalarda sivil kayıpların yaşandığı haberleriyle birlikte çatışmalar yeniden başladı.

El-Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu, “HDK'nin dün (Çarşamba) öğleden sonra Sudan ordusunun askeri komutanlığı (6. Piyade Tümeni) yakınındaki yerleşim mahallelerini ağır toplarla bombaladığını ve mermilerin büyük pazara isabet ettiğini” duyurdu. Aktivistler hedef alınan bölgelerden duman bulutlarının yükseldiğini bildirdi.

Söz konusu çatışmalardan birkaç saat önce, Sudan ordusu saflarında savaşan Silahlı Hareketler Ortak Gücü’nden bir dizi askeri komutan, kent sakinlerine kentteki durumun sakin olduğuna dair güvence vermek için ana pazarın girişinde bir video yayınlamıştı.

ahyjuık8
Darfur Bölgesi Başkanı ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Minni Arko Minavi (AFP)

Darfur Bölgesi Başkanı Minni Arko Minavi, salı gecesi ABD'nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello'dan bir telefon aldığını ve ‘genel olarak Sudan'daki, özel olarak da Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki durumu görüştüklerini’ söyledi.

Minavi X platformunda yaptığı paylaşımda, “HDK milislerinin yaptıkları ve bunun feci insani etkileri hakkında ABD Özel Temsilcisi’ne bilgi verdim” ifadesini kullandı.

Minavi, ABD Özel Temsilcisi’nin ‘derin üzüntüsünü’ dile getirdiğini ve savaşın durdurulması çağrısında bulunduğunu belirtti.

Darfur Bölgesi Başkanı, HDK'ye karşı savaşta Sudan ordusuyla müttefik olan en önde gelen Darfurlu silahlı grup Sudan Kurtuluş Ordusu'nun başında bulunuyor.

Süleyman Sandal liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi ise savaşan taraflar arasında devam eden çatışmaların can ve mal kaybına yol açtığını ve vatandaşların el-Faşir'den komşu şehir ve köylere göç dalgaları halinde kaçtığını söyledi.

Açıklamada, “Şehirdeki insani durum, en temel sağlık ve ilk yardım ihtiyaçlarının eksikliğiyle felaket bir aşamaya ulaştı” denildi. Çatışmalar konusunda tarafsız olan hareket, savaşan taraflara ‘ayrım gözetmeksizin bombardıman ve nüfusun yoğun olduğu bölgelere kasıtlı hava saldırıları düzenleyerek sivillerin hayatını tehlikeye atmayarak uluslararası insancıl hukuka saygı göstermeleri’ çağrısında bulundu.

Hareket, uluslararası topluma, Afrika Birliği'ne (AfB) ve Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi'ne (IGAD) ‘çatışmanın taraflarını bağlayıcı bir takvime göre savaşı sona erdirecek kapsamlı bir girişim’ sunmaları çağrısında bulundu.

cdfvg
Çatışmalar sonucu el-Faşir'deki bir pazar yanıyor. (AFP)

Darfur bölgesindeki Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişiler ve Mülteciler için Kamplar Genel Koordinasyonu, son derece karmaşık insani ve zor koşullardan mustarip 27 bin ülke içinde yerinden edilmiş kişinin Cebel Marra'ya vardığını duyurdu.

Koordinasyon Sözcüsü Adem Rical, “Çatışmanın tarafları, korkunç insan hakları ihlallerine tanık olan bölgedeki vatandaşları aç bırakmak için gıda ve ilacı bir silah olarak kullanıyor” dedi.

El Cezire eyaletindeki çatışmalar

Görgü tanıkları, HDK'nin dün Sudan ordusunun askeri garnizonunun bulunduğu el-Menakil kentine yaklaşık 40 kilometre uzaklıktaki Vad en-Nura kasabasına ağır ve hafif silahlarla saldırı düzenlediğini bildirdi.

HDK, Sudan ordusunun ülkenin merkezindeki El Cezire eyaletini geri almak için çeşitli eksenlerden başlattığı askeri operasyonlardaki önemli düşüşün ardından, yeni eyaletlere saldırmanın yolunu açmak için stratejik bölgelerdeki mevzilerini güçlendirmeye devam ediyor.

dfrghy
Sudan'ın Omdurman kentinde bir dükkanın önünde tahrip olmuş bir araba (AFP)

Görgü tanıklarına göre, HDK savaşçıları ile kırsal kasabalardaki halk direnişi arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. El Cezire eyaletinin başkentindeki yerel komiteler ‘HDK'nin dün sabahtan beri Vad en-Nura'yı kuşattığını ve saldırmak için yoğun ateş açtığını’ bildirdi.

Son günlerde HDK platformları, El Cezire ve Beyaz Nil eyaletlerindeki bölgelerde güçlerinin büyük bir seferberlik içinde olduğunu duyurdu.



Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
TT

Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Suveyda'da yerel Dürzi gruplar ile Şam'daki hükümet güçlerini destekleyen Bedevi aşiretler arasında yaşanan kanlı olaylar ve Arap aşiretlerinin Bedeviler lehine savaşa girmesi, Suriye'nin güneyinde yaşananların ülkenin doğu ve kuzeyinde de tekrarlanabileceği ve ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı bir aşiret ayaklanması olasılığı spekülasyonlarına yol açtı.

Bu olasılık, Halep, Deyrizor ve Rakka vilayetlerinden gelen binlerce aşiret savaşçısının Suveyda'daki cephe hatlarına ulaşmasının ardından ortaya çıktı. Bu vilayetler, Kürt-Arap ittifakı bağlamında SDG ve Suriye hükümeti tarafından ortaklaşa kontrol ediliyor.

dfrgthyu7
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 2024 yılında Rakka kentindeki Arap aşiretlerinin şeyhleri ve liderleri için bir program düzenledi. (Şarku’l Avsat)

Arap Şammar aşiretinin şeyhi Şeyh Mani Hamidi Deham el-Cerba'ya göre Suveyda'daki olayların Cezire bölgesindeki durumla ilişkilendirilmesi söz konusu olamaz. Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Cerba, “SDG'nin ve lideri Mazlum Abdi'nin bu zor ve son derece hassas aşamada siyasi uzlaşma ve dengelerin sağlanmasındaki rolüne değer veriyoruz. Ortaklığımız sayesinde bölgemiz ve tüm halkımız için tarihi bir başarı olarak kabul edilen mutabakatlara ulaşmayı başardık” ifadelerini kullandı.

Çoğunlukla Suriye'nin kuzeydoğusundaki Haseke vilayetinde bulunan Şammar aşireti, 2013 yılında kurulan ve doğudaki Irak sınırı boyunca Kamışlı'nın doğusundaki Tel Elo ve Tel Tahmis köylerinde konuşlanmış tahmini 7-10 bin savaşçısı olan es-Sanadid güçlerine bağlıdır. Aşiret, Rakka ve Deyrizor kentlerinden yerel Arap gruplarla birlikte SDG'nin kurucu ortakları arasında yer alıyor.

Şeyh el-Cerba sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu yıllar boyunca, kendimizi toprağın kardeşleri olarak adlandırdığımız bir aşamaya ulaştık. Çünkü bizler aynı bölgenin evlatlarıyız ve bu bölgenin tüm bileşenleri arasında kardeşlik ruhuyla birleşen ortak bir davanın sahipleriyiz.”

SDG Ekim 2015'te yayınladığı ilk bildiride kendisini ‘Arapları, Kürtleri, Suriyelileri ve Suriye coğrafyasındaki diğer tüm bileşenleri bir araya getiren, tüm Suriyeliler için ortak bir ulusal askeri güç’ olarak tanımladı. SDG lideri Mazlum Abdi, 10 Mart'ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile güçlerini ve sivil idareyi bu yılın sonuna kadar Savunma Bakanlığı ve devlet kurumlarının yapılarına entegre etmek üzere tarihi bir anlaşma imzaladı.

Raman Araştırma Merkezi'nde (Raman Center) Kürt meseleleri konusunda uzmanlaşmış bir araştırmacı olan Bedr Mulla Reşid, SDG'nin kuruluşundan bu yana aşiret niteliğindeki Arap askeri konseyleriyle ittifaklara dayandığını açıkladı. Şarku’l Avsat'a konuşan Reşid, “Suveyda'daki olaylar Suriye'nin kuzeydoğusundaki ittifakları kesinlikle etkileyecek. Şam hükümetinin, Cezire bölgesinde yerel bir aktörün yokluğunda SDG üzerindeki baskısını artırmak için yeni gerçeklikten yararlanmaya çalışması da dahil olmak üzere çeşitli senaryolar ortaya çıkabilir” dedi.

fghyjuı
Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kenti el-Velde, Elbu Şaban ve el-Fedaile aşiretlerine ev sahipliği yapıyor. (Şarku’l Avsat)

Reşid, ABD'nin durumu istikrara kavuşturma çabaları, Suriye'ye yönelik ekonomik yaptırımların kısmen kaldırılması ve Türkiye'deki Kürtlerle yürütülen barış sürecine dikkat çekerek mevcut koşullar altında bir aşiret ayaklanması olasılığını dışladı. Reşid, ülkenin kuzeydoğusundaki Suveyda'da yaşananların tekrarlanmasını engelleyen başka faktörlerin de bulunduğuna işaret ederek, Suveyda'daki gibi yerel bir askeri grubun ve bu eğilimi destekleyen bölgesel bir tarafın bulunmadığına dikkat çekti. Reşid sözlerine şöyle devam etti: “ABD Suriye'nin istikrarını korumaya çalışıyor ve Türkiye şu anda PKK ile barış süreciyle meşgul; kendi iç sürecini etkilememek için SDG bölgelerinde tam ölçekli bir çatışmayı desteklemeyecektir.”

Aşiret liderleri, Suriye'nin birlik ve bütünlüğüne vurgu yaptı

Suriye'nin kuzeydoğusundaki Cezire ve Fırat bölgeleri, başta el-Bakara, Tay, Şammar, Cis, el-Akidat, el-Velde ve Elbu Şaban olmak üzere Arap aşiretleriyle doludur. Ancak bu aşiretler savaşın son yıllarında ciddi bölünmeler yaşadılar. Geçen yılın yaz aylarında, el-Akidat aşireti lideri Musab el-Hifl'in kardeşi İbrahim el-Hifl'in, eski Suriye rejimi ve İranlı milislerin desteğiyle SDG'ye karşı yerel aşiretler ve savaşçılarla ittifak kurarak askeri bir isyana öncülük etmesinin ardından kanlı çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalarda yüzlerce sivil ve silahlı unsur öldürüldü.

sdfgthy
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Ancak Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi İhtiyar Heyeti Başkanı ve Haseke'deki Arap Cabur aşiretinin danışmanı Ekrem Mahşuş ez-Zuba, ister Deyrizor'da ister Rakka'da olsun SDG ile yerel aşiretler arasında herhangi bir çatışma yaşanması ya da aşiret savaşçılarının Suveyda cephesinden Cezire bölgesine hareket etmesi ihtimaline ilişkin şunları söyledi: “Bu çağrılar ve hareketler Arap aşiretlerinin değerlerini temsil etmiyor. Burada Arap, Kürt ve Hıristiyan bölge bileşenlerinin kanı, tarihi direnişte ve DEAŞ terörünün yenilgiye uğratılmasında birbirine karıştı. Hepimiz tek bir halk olarak kalacağız ve ülkemize ve güçlerimize bağlı kalacağız”.

Ez-Zuba, SDG'nin tüm bileşenleri temsil ettiğini belirterek, “Birçok tarafın fitne çıkarma çabalarına rağmen kuzey ve doğu bileşenleri ile askeri güçler arasında çatlak yaratma çabalarını reddediyoruz” dedi. Özyönetim bölgelerini diğer bölge ve vilayetlere kıyasla en istikrarlı bölgeler olarak değerlendiren ez-Zuba, toprağın sahibinin kendileri olduğuna dikkat çekti. Ez-Zuba, “Kaderimizi biz belirleriz, sosyal medya sayfaları değil. Aşiret ya da kabile, bölge dışından kişiler tarafından değil, sahada kim varsa onlar tarafından temsil edilir. Biz Suriye topraklarının birlik ve bütünlüğünü vurguluyoruz… Hiç kimse vatanseverliğimize dil uzatamaz” şeklinde konuştu.

dfrgtyu
Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac (Şarku’l Avsat)

Tabka ve Rakka vilayetindeki Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac da Şeyh el-Cerba ve ez-Zuba’nın sözlerine katılarak, özerk yönetim bölgelerindeki Arap aşiret mensuplarının SDG'ye desteğini yineledi. “Buradaki tüm Arap aşiretleri ve bileşenleri, bölgelerimizin güvenlik ve istikrarını bozmaya çalışan tüm gündemlere karşı SDG ile dayanışma içindedir” diyen Şeyh el-Ferac, aşiret mensuplarına şu çağrıda bulundu: “Yönetim bölgelerindeki istikrarı her gün baltalamaya çalışan projelere karşı durmak için herkesin birleşmesi gerekiyor. SDG terörizmi ortadan kaldırdı, bölge halkının güvenliğini koruyor ve mevcut imkanlar doğrultusunda tüm hizmetleri sağlıyor.”

Elbette Arap aşiretlerinin SDG yanlısı tutumları ortak değil. Zira özerk yönetim bölgelerinin dışında yaşayan aşiret üyeleri arasında SDG'nin kontrolünü açıkça reddeden ve bölgelerinin Şam'daki Ahmed eş-Şera hükümetine devredilmesini destekleyenler de var.