Sudan ordusu ‘yüz yıl savaşsa bile’ müzakere masasına oturmayı reddetti

Sudan Ordusu Başkomutan Yardımcısı Korgeneral Ata: HDK ülkeden çıkarılmalı

Sudan Genelkurmay Başkanı Abdulfettah el-Burhan (solda) ve yardımcısı Yasir el-Atta Omdurman’da (Sudan Ordusu)
Sudan Genelkurmay Başkanı Abdulfettah el-Burhan (solda) ve yardımcısı Yasir el-Atta Omdurman’da (Sudan Ordusu)
TT

Sudan ordusu ‘yüz yıl savaşsa bile’ müzakere masasına oturmayı reddetti

Sudan Genelkurmay Başkanı Abdulfettah el-Burhan (solda) ve yardımcısı Yasir el-Atta Omdurman’da (Sudan Ordusu)
Sudan Genelkurmay Başkanı Abdulfettah el-Burhan (solda) ve yardımcısı Yasir el-Atta Omdurman’da (Sudan Ordusu)

Sudan ordusu, ‘yüz yıl savaşsa bile’ Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) ile müzakere masasına oturmayı reddettiğini bir kez daha açıkladı. Müzakereleri, Sudan devletinin gelişimini engelleyen siyasi, askeri ve güvenlik sorunlarına yol açan savaşın ertelenmesi olarak değerlendiren ordu, ‘HDK'yı ülke topraklarından çıkarma’ sözü verdi.

Öte yandan çatışan tarafların heyetleri, Cenevre’de insani yardımların Sudanlılara ulaştırılmasını sağlayacak insani bir ateşkese varılması için dolaylı görüşmelere devam ediyor.

xdvfbg
HDK üyeleri (AP)

Sudan Egemenlik Konseyi üyesi ve Sudan Ordusu Başkomutan Yardımcısı Korgeneral Yasir el-Ata, dün Omdurman Askeri Bölgesi'nde subayların üst rütbelere terfi töreninde yaptığı konuşmada, Sudan ordusunun ‘yüz yıl savaşsa bile’ HDK ile uzlaşıya varmayacağını ve pazarlık yapmayacağını söyledi. Savaşın, HDK’nın teslim olması şartıyla durdurulacağını açıklayan Korgeneral Ata, “Yüz yıl savaşsak bile (HDK’ya atıfla) Cancavid'in teslim olması dışında asla taviz vermeyeceğiz ve müzakere etmeyeceğiz” ifadelerini kullandı.

Ata, konuşmasını şöyle sürdürdü:

Onların yanında olmakla övünen kabileleri bile onları reddetmiştir. Sudan halkının değerlerine uygun yaşayan hiçbir Sudanlı kabile, şeytanın cinayet, tecavüz, hırsızlık, yıkım, hırsızlık, aşağılama, küçük düşürme ve köle ticareti gibi eylemlerini desteklemez, finanse etmez ve katkıda bulunmaz.

Ata, Sudan ordusunun HDK ile savaşmaya devam etmesinin Sudan halkının iradesine ve kararlarına verilen bir karşılık olduğunu öne sürdü.

HDK’nın teslim olması şartı

Sudan ordusu, savaşın başlamasından bu yana HDK ile müzakereleri reddediyor ve onun teslim olmasını, kontrol ettiği şehirlerden ve bölgelerden çıkmasını istiyor. Ancak bir yandan da bu güçlerle müzakerelere devam ediyor. Şu anda Cenevre'de Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde, BM Sudan temsilcisi Ramtane Lamamra aracılığıyla sivillere insani yardımların ulaştırılmasını ve dağıtılmasını kolaylaştırmak için ordu ve HDK heyetleri arasında dolaylı müzakereler yürütülüyor.

BM tarafından yapılan açıklamada, ‘taraflardan birinin’ Cenevre’de olmasına rağmen planlandığı gibi müzakere merkezine gelmediği belirtilirken, hangi taraf olduğu gizli tutuldu. Ancak açıklamada uluslararası arabulucunun HDK heyetiyle tek başına görüştüğü teyit edildi. Bu da müzakereler katılmadığı belirtilen tarafın Sudan ordusu olduğu görüşünü destekledi.

sxcdfvrgt
Sudan ordusu ve HDK arasında Hartum’daki çatışmalar sırasında yükselen dumanlar (Reuters)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Sudan Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan, Yardımcısı Korgeneral Yasir el-Ata'nın açıklamalarından önce HDK'nın kontrol ettiği bölgelerden çekilmeden onunla müzakere etmeyi reddettiğini duyurmuştu. Orgeneral Burhan, geçtiğimiz perşembe günü yaptığı açıklamada, “İsviçre'de ya da başka bir yerde müzakereler hakkında söylenenlere kulak asmayın. Ne Cidde'de ne de başka bir yerde müzakere söz konusu” ifadelerini kullandı.

Saha kontrolü

Sudan ordusu ile HDK arasında savaşın başladığı 15 Nisan 2023 tarihinden bu yana HDK, Sudan'ın geniş bölgelerinin kontrolünü ele geçirdi. Son olarak ülkenin orta kesimlerindeki Sennar ilinin yönetim şehri Sanga olmak üzere ülke genelinde stratejik askeri alanları ele geçirdi. Sudan ordusu ise sadece bazı illerde kontrol sağlarken sık sık HDK’nın saldırılarına maruz kalıyor. Sudan ordusu, savaşı kendi lehine çözme sözü verse de çeşitli kaynaklara göre sahadaki gerçeklik savaşın bir yıl üç aydır taraflardan hiçbiri kesin bir zafer kazanamadan sürdüğünü gösteriyor.

Çatışan taraflar, savaşın ilk günlerinden beri Suudi Arabistan ve ABD’nin ortak arabuluculuğunda Cidde Platformu'nda müzakerelerde bulunmuş ve Cidde İnsani Bildirisi’ni imzalamıştı. Ancak bildirideki taahhütlerini yerine getirmeyen taraflar, birbirlerini anlaşma şartlarına uymamakla suçladı. Ayrıca Manama'da taraflar arasında duyurulmayan bir müzakere turu yapıldı. Ordu bu bilgi sızdırılır sızdırılmaz reddederken HDK, doğruladı.



BM Güvenlik Konseyi Darfur'a yönelik silah ambargosunu uzattı

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin New York'taki oturumundan (Arşiv - Birleşmiş Milletler)
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin New York'taki oturumundan (Arşiv - Birleşmiş Milletler)
TT

BM Güvenlik Konseyi Darfur'a yönelik silah ambargosunu uzattı

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin New York'taki oturumundan (Arşiv - Birleşmiş Milletler)
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin New York'taki oturumundan (Arşiv - Birleşmiş Milletler)

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi dün (Çarşamba) Sudan'ın Darfur bölgesine yönelik silah ambargosunu bir yıl süreyle uzattı.
BM Güvenlik Konseyi oybirliğiyle kabul ettiği kararla, 2005 yılından bu yana yürürlükte olan ve Darfur'a yönelik silah ambargosu ile şu anda sadece üç kişiyi etkileyen bireysel yaptırımları (mal varlıklarının dondurulması ve seyahat yasakları) 12 Eylül 2025 tarihine kadar uzattı.
ABD'nin BM Daimî Temsilci Yardımcısı Robert Wood şu açıklamayı yaptı: “Darfur halkı tehlike ve umutsuzluk içinde yaşamaya devam ediyor (...) Bu karar onlara, uluslararası toplumun içinde bulundukları kötü durumla yakından ilgilendiğine dair önemli bir mesaj göndermektedir.”

Jjxjxj
Batı Darfur eyaletinin başkenti el-Cuneyne yıllardır bölgenin savaştan en çok etkilenen şehri (AFP)

Wood, “Yaptırımlar tüm ülkeyi kapsamasa da, bunların yenilenmesi Darfur'a silah akışını kısıtlayacak ve Sudan'ın istikrar ve güvenlik yoluna geri dönmesine yardımcı olacaktır” dedi.
Sudan’da Nisan 2023'ten bu yana Abdulfettah el-Burhan liderliğindeki ordu ile eski yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) liderliğindeki Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında bir savaş sürüyor.
BM'ye göre çatışma on binlerce kişinin ölümüne ve 10 milyondan fazla insanın yerinden edilmesine neden oldu.
Uluslararası örgütler ve insani yardım çalışanları, savaşın, yirmi yıl önce Cancavid milislerinin ortaya çıktığı ve daha sonra HDK ile birleştiği bir savaşa tanık olan Darfur bölgesinde yeni bir etnik çatışmaya dönüşmesinden endişe duyuyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) yetkilisi Jean-Baptiste Gallopin, BM Güvenlik Konseyi'ni ‘fırsatı kaçırmakla’ suçladı ve silah ambargosunu tüm Sudan'ı kapsayacak şekilde ‘genişletmeye’ çağırdı.

Jdjjdjd
Darfur'da yerinden edilmiş insanlar için kurulan Zemzem Kampı yakınlarında bir kovaya su dolduran Sudanlı çocuk (Reuters)

Sudan halen BM yaptırımlarının kaldırılmasını talep ederken, Çin ve Rusya Mart 2023'te çekimser kaldıktan sonra dün ambargonun uzatılması lehinde oy kullandı.
Çin’in BM Daimî Temsilci Yardımcısı Dai Bing, kararın ‘savaş alanına yönelik devam eden yasadışı silah akışını kısmen engelleyebileceği’ tahmininde bulundu, ancak yaptırımların ‘kendi başına bir amaç olmadığını’ ve ‘diplomasinin yerini alamayacağını’ kaydetti.
BM Güvenlik Konseyi tarafından süreci izlemekle görevlendirilen uzmanlar, Ocak ayında yayınladıkları yıllık raporlarında silah ambargosunun ihlal edilmesini kınamış ve HDK'ye silah gönderen bazı ülkeleri işaret etmişlerdi.
Sudan’ın BM Daimî Temsilcisi el-Haris İdris el-Haris Muhammed ise ambargonun devamının Darfur'daki güç dengesinde ‘dengesizliğe’ yol açtığını söyledi ve dün Birleşik Arap Emirlikleri'ni (BAE) bir kez daha ‘bu krizin devamında kilit rol oynamakla’ suçladı. BAE'li mevkidaşı Muhammed İsa Hamad Buşehab ise suçlamayı reddederek, bunu ‘dikkatleri Sudan silahlı kuvvetlerinin zayıflığından başka yöne çekmek için yapılan kötü niyetli bir girişim’ olarak nitelendirdi.

Nxjxjjd
 Kuzey Darfur'da yerinden edilmiş insanların yaşadığı Zemzem Kampı (Reuters)

Şarku’l Avsat’ın Sudan Tribune’den aktardığı habere göre HDK, Sudan'ın Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'in güneyinde yer alan ve savaş mağdurları için kurulan kalabalık Zemzem Kampı’nın etrafındaki ilmiği sıkılaştırdı.
HDK’ye bağlı platformlar, ‘kampa yakıt kaçakçılığı yapan grupların gözaltına alındığını ve 60 varilden fazla yakıt ele geçirildiğini’ gösteren bir video yayınladı.

HDK’de görevli Albay Cido Ali Mesbel, kuvvetlerinin ‘kampa ya da Darfur'un tarihi başkenti el-Faşir şehrine hiçbir şeyin geçmesine izin vermeyeceğini’ söyledi ve şehrin güney yönündeki tüm yolların kapatıldığını duyurdu.
Zemzem Kampı Sözcüsü Muhammed Hamis Duda Sudan Tribune'e yaptığı açıklamada, “HDK salı günü, insani krizin hafifletilmesine yardımcı olmak için hayatlarını riske atarak Zemzem Kampı’na mal taşıyan onlarca tüccarı tutukladı, mallara el koydu ve tüccarları açıklanmayan bir yerde gözaltına aldı” şeklinde konuştu