Libya'nın yüzlerce Nijerli göçmeni çöle sürmesinin ardındaki gerçek ne?

Yetkililer birçok Afrika uyruklu göçmeni sınır dışı etmeye devam ediyor.

 Libya'dan Nijer'e sınır dışı edilen Afrikalı göçmenler (Libya Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı)
Libya'dan Nijer'e sınır dışı edilen Afrikalı göçmenler (Libya Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı)
TT

Libya'nın yüzlerce Nijerli göçmeni çöle sürmesinin ardındaki gerçek ne?

 Libya'dan Nijer'e sınır dışı edilen Afrikalı göçmenler (Libya Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı)
Libya'dan Nijer'e sınır dışı edilen Afrikalı göçmenler (Libya Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı)

Libya'nın doğusundaki güvenlik birimleri, Nijer uyruklu 400'den fazla düzensiz göçmeni ülkelerinin çöl sınırlarına ‘sürdükleri’ yönündeki suçlamaları geçiştirdi. Birleşmiş Milletler Gönüllü Geri Dönüş ve Yeniden Entegrasyon Programı'na (AVRR) göre bu durum, Libya Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı'nın yüzlerce göçmeni ülkelerine ya da ev sahibi bir ülkeye sınır dışı etmek üzere operasyonlarını genişlettiği sırada meydana geldi.

Mısır'dan gelen kaçak göçmenler ülkelerine sınır dışı ediliyor. (AFP)Mısır'dan gelen kaçak göçmenler ülkelerine sınır dışı ediliyor. (AFP)

Uluslararası sivil toplum örgütü Alarme Phone Sahara (APS), Libya'nın doğusundaki yetkilileri 463 Nijerli göçmeni çöle sürmekle suçladı ve bu kişilerin, kargo kamyonlarıyla sınıra taşındıktan sonra Dirkou şehrine vardıklarını belirtti.

Libya'nın doğusundaki Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı'ndan resmi bir kaynak, APS'nin suçlamasıyla ilgili yorum yapmayı reddetti. Ancak dün (cuma) Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, “Ajans, Uluslararası Göç Örgütü'nün (IOM) himayesi altında Nijer'den gelen göçmenler de dahil olmak üzere Libya genelinde yüzlerce düzensiz göçmenin büyük çaplı sınır dışı işlemlerini gerçekleştirdi”dedi.

750 Mısırlı göçmen, Mitiga Havaalanı’ndan sınır dışı edildi. (AFP) 750 Mısırlı göçmen, Mitiga Havaalanı’ndan sınır dışı edildi. (AFP)

APS, Libyalı yerel kaynaklardan edindiği bilgilere göre, sınır dışı edilen göçmenlerin sınıra götürülmeden önce 18 Temmuz'da Libya Ulusal Ordusu'na (LUO) bağlı güçler tarafından gözaltına alındığını duyurdu. APS yetkililerinden Azigo Şehu, ‘Libya'dan binden fazla kişiyi kapsayabilecek yeni bir sınır dışı dalgası konusunda bilgilendirildiklerini’ ifade etti.

Libya'nın doğusundaki göçmen karşıtı yetkililer daha önce de yüzlerce Mısırlı göçmeni ülkelerinin sınırlarına yaya olarak geri göndermiş, bu durum insan hakları ve göç örgütlerinin eleştirilerine neden olmuştu.

Nijer'de iktidarda bulunan askeri cuntanın Kasım 2023'te ‘göçmenlerin taşınmasını’ suç sayan yasayı yürürlükten kaldırmasından bu yana Libyalı yetkililer, Nijer'den Libya'ya uçsuz bucaksız çöl üzerinden gelen göçmen akışının arttığını gözlemliyor.

Ülkelerine geri gönderilmek için sıralarını bekleyen Mısırlılar (AFP)Ülkelerine geri gönderilmek için sıralarını bekleyen Mısırlılar (AFP)

Libya-Nijer sınırı, batıda Cezayir ile olan üç noktadan, doğuda Çad ile olan üç noktaya kadar 342 kilometre boyunca uzanıyor. Bu ayın başında Afrika ülkelerinden Nijer ve Libya sınırına sızan yaklaşık 50 kişi, susuzluk ve yüksek sıcaklık nedeniyle hayatını kaybetti. İnsani yardım örgütleri de Libya-Nijer sınırında insan tacirleri tarafından terk edilen yaklaşık 200 göçmeni kurtardı.

Nijer'in orta kesimindeki Agadez bölgesinin, ‘ülkesi üzerinden Avrupa kıyılarına ulaşmak isteyen kaçak göçmenler için bir kalkış noktası ve geçiş istasyonu haline geldiğinden’ şikâyet eden Libyalı kaynak, “Göçmenleri sınır dışı etmiyoruz. Ancak topraklarımıza gayri resmi olarak girdikleri sürece geldikleri yere geri gönderiyoruz” ifadelerini kullandı.

Güvenlik makamları, Libya'nın doğusundan batısına kadar AVRR aracılığıyla, düzensiz göçmenleri ülkelerine geri göndermeye devam ediyor. Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) İçişleri Bakanlığı, perşembe günü Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı'na bağlı sınır dışı bürosunun Mitiga Havaalanı üzerinden bir dizi Nijerli göçmeni ve Emsaed Sınır Kapısı üzerinden de Mısırlı göçmenleri sınır dışı ettiğini açıkladı.

Yasadışı Göçle Mücadele Ajansı’nın Trablus şubesi Nijer, Mısır ve Çad'dan gelen düzensiz göçmenleri de sınır dışı ettiğini duyurdu.

Nijer'in Avrupa Birliği'nin (AB) baskısıyla 2015 yılında yürürlükten kaldırdığı söz konusu yasa, 5 ila 10 yıl arasında değişen hapis cezaları öngörüyor.



ABD-Irak toplantısı çekilme takvimini netleştirecek

Uluslararası Koalisyon’un askeri eğitmeni, eğitim kampında Iraklı bir askerle tokalaşıyor. (CENTCOM)
Uluslararası Koalisyon’un askeri eğitmeni, eğitim kampında Iraklı bir askerle tokalaşıyor. (CENTCOM)
TT

ABD-Irak toplantısı çekilme takvimini netleştirecek

Uluslararası Koalisyon’un askeri eğitmeni, eğitim kampında Iraklı bir askerle tokalaşıyor. (CENTCOM)
Uluslararası Koalisyon’un askeri eğitmeni, eğitim kampında Iraklı bir askerle tokalaşıyor. (CENTCOM)

Üst düzey bir Iraklı yetkili bugün Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, Bağdat ve Washington hükümetleri arasında Uluslararası Koalisyon güçlerinin çekilmesine ilişkin varılan nihai anlaşmanın iki ülke arasında mutabık kalınan tarihlere göre uygulanacağını belirtti. Bir başka yetkili de planın onaylanması için yakında toplantı yapılacağını doğruladı.

Iraklı yetkilinin açıklamaları, ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) bir yetkilinin Washington'un ‘şu anda çekilme konusunda herhangi bir açıklaması olmadığını’ söylemesinden saatler sonra geldi.

Cuma akşamı sekiz ABD'li ve Iraklı yetkili, iki ülkenin Uluslararası Koalisyon güçlerinin Irak topraklarından çekilmesine ilişkin bir plan üzerinde anlaşmaya vardığını doğruladı. Yetkililer tarafından yapılan açıklamada, “Söz konusu plan, yüzlerce koalisyon gücünün Eylül 2025'e kadar, geri kalanının da bir sonraki yılın sonuna kadar Irak'tan ayrılmasını içeriyor” denildi.

Sudani'nin ofisi tarafından yayınlanan ve Ocak 2024'te Uluslararası Koalisyon yetkilileriyle yapılan bir toplantı fotoğrafı (AFP)Sudani'nin ofisi tarafından yayınlanan ve Ocak 2024'te Uluslararası Koalisyon yetkilileriyle yapılan bir toplantı fotoğrafı (AFP)

Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan Iraklı yetkili, “Hükümet, Uluslararası Koalisyon’un misyonlarını sona erdirmeye ve Uluslararası Koalisyon’un parçası olan ülkelerle ikili ilişkilere geçmeye kararlı” dedi.

Yetkili, “Bölgede son dönemde yaşanan gerginlik, Dışişleri Bakanlığı tarafından geçen ay yapılan açıklamada da belirtildiği üzere, görüşmelerin nihai sonuçlarının açıklanmasını geciktirdi” ifadesini kullandı.

Yetkili sözlerini şöyle sürdürdü: “Plan geçen hafta Başbakan ile Uluslararası Koalisyon misyonunun komutanı arasında görüşüldü ve misyonun ikili ilişkiler çerçevesine aktarılması ele alındı.”

Şarku’l Avsat'a konuşan bir hükümet kaynağı ise kısa süre önce açıklanan anlaşmanın yeni bir anlaşma olmadığını, Irak-ABD Yüksek Askeri Komitesi toplantıları sırasında üzerinde mutabık kalınan bir çerçevenin parçası olduğunu söyledi.

Reuters'e göre anlaşma, iki ülke liderliğinin onayını ve duyurulması için bir tarih belirlenmesini bekliyor. Reuters üst düzey bir ABD'li yetkilinin şu sözlerini aktardı: “Bir anlaşmaya vardık ve şimdi tek mesele bunun ne zaman duyurulacağı.”

Iraklı kaynak, ‘Ocak 2024'te Irak hükümetinin Uluslararası Koalisyon’un görevlerini sona erdirmek için siyasi bir karar aldığını ve Irak ile Uluslararası Koalisyon ülkeleri arasında Ortak Yüksek Askeri Komite'nin kurulduğunu açıkladığını’ belirtti.

Kaynağa göre komite, takvimi belirlemek için temel vizyonlar üzerinde fikir birliğine vardığı ortak bir diyalog başlattı. Ancak bölgedeki gerilimin artması ortak duyuruyu erteledi. Her şeye rağmen diyaloglar yine de devam etti ve çekilme takviminin netleştirilmesi konusunda bir anlaşmayla sonuçlandı.

Irak ile ABD ve Uluslararası Koalisyon’un geri kalanı arasındaki ikili ilişkinin ‘Irak güvenlik güçleriyle eğitim, uzmanlık ve bilgi alışverişine’ kayması bekleniyor.

ABD Başkanı Joe Biden, Nisan 2024'te Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile yaptığı görüşme sırasında (AFP)  Ortaklığa geçişABD Başkanı Joe Biden, Nisan 2024'te Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile yaptığı görüşme sırasında (AFP)

Ortaklığa geçiş

Irak Başbakan Danışmanı Hüseyin Allavi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Sudani’nin ABD Başkanı Joe Biden ile zirve toplantısında yürüttüğü diyalogların, Ortak Yüksek Askeri Komite'nin Uluslararası Koalisyon’un görevlerini sona erdirme, görevlerin sona erdirilmesi için takvim belirleme ve Uluslararası Koalisyon’un tüm ülkeleriyle ilişkileri ikili ortaklığa devretme sonuçlarını takip ettiğini’ söyledi.

Allavi, “İki ülke, DEAŞ'a karşı 10 yıllık ortak eylemin ardından görevlerin ortaklık ve iş birliğine devredilmesine ilişkin takvimi onaylamak için bir toplantı düzenlemek üzere” dedi.

Karada ise Irak güçleri ülkenin çeşitli bölgelerinde DEAŞ unsurlarını takip etmeye devam etti. Ortak Operasyonlar Komutanlığı'nın bugün yaptığı açıklamaya göre Irak uçakları, Diyala operasyonları bölgesindeki Hamrin dağlarında bir DEAŞ mevzisini hedef alarak üç teröristi öldürdü.

Açıklamada, “İstihbarat servisinden bir keşif gücü saldırı bölgesini inceledi ve patlayıcı kemerler, el bombaları, silahlar, lojistik malzemeler, cep telefonları ve çeşitli teçhizat buldu” denildi.