Libya'daki siyasi bölünme, Güney Afrikalı güvenlik yetkililerinin geçtiğimiz cuma günü askeri eğitim üssüne dönüştürüldüğü anlaşılan bir çiftlikte 95 Libyalıyı tutuklamasını ve soruşturmaya tabi tutmasını gölgeledi.
Söz konusu çiftliğe yönelik baskın, Johannesburg'un yaklaşık 360 kilometre doğusunda, Mpumalanga eyaletindeki White River yakınlarında gerçekleşti. Güney Afrika polisinden yapılan açıklamada, “Aslında bir güvenlik şirketi için eğitim kampı olması gereken alan, görünüşe göre bir askeri eğitim üssüne dönüştürülmüş” denildi.
Güney Afrikalı yetkililer tutuklanan 95 kişinin hepsinin Libyalı olduğunu ifade ederken, Güney Afrika İçişleri Bakanı Leon Schreiber ‘Tunus'tan hileli yollarla alınan vizelerle ülkeye giriş yaptıklarını’ söyledi.
Şu ana kadar hiçbir Libyalı kuruluş gözaltına alınanların hangi gruba mensup olduğunu açıklamazken, Libya'nın batısındaki yerel medya, DStv'ye bağlı olduğu düşünülen bir muhabirin, polis aracındaki bir kişinin Bingazi şehrinden geldiklerini söylediği bir video yayınladı.
Gözaltına alınanların kimliği ve hangi gruba mensup oldukları konusunda farklı görüşler olsa da Libyalı askeri analist Adil Abdulkafi, söz konusu kişilerin Libya Ulusal Ordusu (LUO) Başkomutanı Mareşal Halife Hafter'e bağlı Tarık bin Ziyad Tugayı'nın 20’nci Bölüğü'ne mensup olduğunu öne sürdü.
Abdulkafi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, “Güney Afrika'nın topraklarında faaliyet gösterme ve açık bir şekilde çalışma yetkisine sahip 15 binden fazla güvenlik şirketi var. Ancak tutuklanan kişiler ülkeye vize dolandırıcılığı içermeyen yöntemlerle giriş yaptı” diyerek, Güney Afrikalı yetkililerin iki şey arasında kaldığına işaret etti: Ya tutuklularla ilgili soruşturmayı tamamlayacak ve sonunda suçlu bulunurlarsa hapsedecekler ya da onları Libya'nın doğusuna sınır dışı edecekler.
Güney Afrika Ulusal Polis Teşkilatı’nın X platformundaki hesabından yapılan açıklamaya göre, Güney Afrika'da tutuklu bulunan Libyalıların pazartesi günü yapılan duruşması 5 Ağustos'a ertelendi ve tutukluların tutukluluk hallerinin devam edeceği belirtildi.
Libyalı araştırmacı ve siyasi analist Muhammed Emtirid, gözaltına alınanların durumunun Güney Afrikalı yetkililer tarafından ‘muğlak ve belirsiz’ olduğuna inanıyor. Emtirid, “95 Libyalıyı eğitmek için Güney Afrika hükümetine bağlı Özel Güvenlik Endüstrisi Düzenleme Kurumu'na kayıtlı şirketle (Miletus Security) anlaşma yapan ancak eksik yasal prosedürler nedeniyle anlaşmanın ihlal edildiğine inanan sorumlu Libyalı yetkililer var” dedi.
Şarku’l Avsat'a konuşan Emtirid, “Bu grubun Güney Afrika'ya eğitime gönderilmesinden sorumlu Libyalı taraf kim olursa olsun, özellikle de oradaki güvenlik makamları tarafından uygunsuz bir şekilde gözaltına alındıkları için, bu önemli meseleyi takip etmek ahlaki bir sorumluluktur” dedi. Emtirid, ‘bu kursiyerlerin varlığının bir tesadüf olmadığına’ ve Güney Afrika'da uzman yetkililerin gözetimi altında olduklarına inandığını belirtti.
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) bu grubun kendisine bağlı olduğunu ‘kategorik olarak’ reddetti. UBH Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Bu grubun hükümetimizle bağlantılı olduğunu kategorik ve açık bir şekilde reddediyoruz. Onları gönderme ya da eğitim veya başka herhangi bir göreve atama prosedürleriyle hiçbir ilgimiz yok” ifadeleri yer aldı.
“Askeri savcıyı ve Güney Afrika'daki Libya Büyükelçisi’ni, olayın koşullarını takip etmek üzere Johannesburg'daki ilgili makamlarla iletişim kurmakla görevlendirdiğini” belirten Bakanlık, ‘soruşturmalara katılmaya ve olayın arkasındaki koşulları ve tarafları ortaya çıkarmaya hazır olduğunu’ bildirdi.
Çiftlikteki kişilerin tutuklandığının açıklanmasının ardından Temsilciler Meclisi (TM) tarafından atanan Libya İstikrar Hükümeti (LİH) Dışişleri Bakanı Abdulhadi el-Huveyc, bakanlığının ‘gözaltına alınan Libyalıların durumunu takip ettiğini ve onlara yasal destek sağlamaya ve ahlaki ve yasal haklarını korumak için gözaltı koşullarının uygun olmasını sağlamaya çalıştığını’ söylemekte gecikmedi.
Diğer taraftan Emtirid, ‘ilgili uluslararası anlaşmalar ve prosedürler uyarınca alıkonulan vatandaşların güvence altına alınması ve güvenliklerinin sağlanmasını’ vurguladı.
Özel Güvenlik Endüstrisi Düzenleme Kurumu'na göre Güney Afrika'da yaklaşık 2,8 milyon güvenlik görevlisi istihdam eden ve eğitim veren 15 binden fazla güvenlik şirketi bulunuyor. Ülkenin Afrika'da terörün finansmanı için bir üs haline gelmesinden korkuluyor.
Polis Sözcüsü Donald Mdluli AFP'ye yaptığı açıklamada, “Bir güvenlik şirketi için eğitim kampı olduğu söylenen alanın askeri bir üs olduğu anlaşılıyor” dedi ve ‘güvenlik şirketinin sahibinin bir Güney Afrika vatandaşı olduğunu’ ifade etti.
Güney Afrikalı yetkililer, çoğunun öğrenci vizesi sahibi olduğu söylenen grupla ilgili olarak Libyalı yetkililerle irtibata geçeceklerini söyledi. Yetkililer, “Ciddi suçlar işlediklerinden şüpheleniyoruz. Çünkü yerel sakinlerden tecavüz de dahil olmak üzere çeşitli vakalarla ilgili birkaç şikâyet aldık” dedi.
Olay, Libyalı siyasetçiler ve medya profesyonelleri arasında, neden hiçbir hizibin gözaltına alınanların kendisine ait olduğunu iddia etmediği sorusunu gündeme getirdi. Libyalı gazeteci ve medya mensubu Beşir Zabiye Facebook hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, bazılarının ‘yakalananların, faaliyetleri Güney Afrika makamları tarafından bilinen özel bir güvenlik şirketi tarafından VIP koruma eğitimi için gönderilen bir ekip olduğu bilgisini sızdırmaya başladığını’ belirtti.
Zabiye şu soruyu sordu: “Eğer bu doğruysa, onları gönderen kuruluş neden bu konuda sessiz kalıyor? Neden spekülasyonlara yer bırakmayacak şekilde bir açıklama ya da net bir ifade yayınlamıyor?”
Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)
Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)