Mısır ve Katar arasında Doha'da “Gazze savaşı” konulu görüşmeler

Taraflar Gazze Şeridi'nde ateşkese varılması gerektiğinde hemfikir

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)
TT

Mısır ve Katar arasında Doha'da “Gazze savaşı” konulu görüşmeler

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’nin dün Doha'ya yaptığı ziyaret sırasında gerçekleşen Mısır-Katar görüşmelerinin gündeminin başında iki ülke arasındaki ilişkiler, Gazze'deki savaşı ve Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin öldürülmesi yer aldı.

Aralarında Mısır’ın eski Doha Büyükelçisi’nin de bulunduğu uzmanlar, Mısır Dışişleri Bakanı’nın ziyaretini, iki ülke arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesinin yanı sıra bölgedeki çalkantıların ve gerginliklerin gölgesinde ‘büyük önem taşıyan’ ve ‘tutumların yakınlaştırılmasını gerektiren’ bir ziyaret olarak nitelendirdi.

Katar, Mısır ve ABD, Gazze’deki savaşı sona erdirmek için arabuluculuk yapıyor. Arabulucular, geçtiğimiz kasım ayında ilk ateşkesi sağlamayı başardılar. İsrail Yayın Kurumu'nun kısa bir süre önce bildirdiğine göre ikinci ateşkes için sarf edilen arabuluculuk çabaları, sonuncusu geçtiğimiz pazar günü Roma'da yapılan ve ‘herhangi bir ilerleme’ ile sonuçlanmayan birçok müzakere turunun ardından sekteye uğradı.

Kahire ve Doha arasındaki ilişkilerin 2021 yılında normalleşmesiyle birlikte iki ülke arasındaki ortaklık liderler düzeyinde karşılıklı ziyaretlerle pekiştirilerek büyüdü. Mısır Başbakanı Mustafa Medbuli’nin geçtiğimiz yıl Katar Haber Ajansı'na (QNA) verdiği röportajda Katar'ın 2022 yılının mart ayında Mısır'a 5 milyar dolar değerinde (Mısır’da ABD dolarının resmi kuru 48,65 Mısır lirasıdır) yatırım yapacağına dair açıklamasına yaptığı övgüyle bu durum ekonomi düzeyine de yansıdı.

Dohadaki Emirlik Divanı'ndan yapılan yazılı açıklamada, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani’nin dün Katar’ın başkenti Doha'da Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’yi kabul ettiği belirtildi. Açıklamaya göre Katar Emiri ile Mısırlı Bakan arasındaki görüşmede ‘iki kardeş ülke arasındaki ilişkiler ve bu ilişkileri geliştirme yolları’ ele alındı.

Görüşme sırasında Mısırlı Bakan son iki yılda Mısır-Katar ilişkilerinde yaşanan niteliksel sıçramadan ve zirve düzeyindeki karşılıklı ziyaretlerle tüm alanlarda elde edilen güçlü ivmeden övgüyle bahsetti. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Bakan Abdulati görüşmede, ‘ikili ilişkileri, özellikle de ekonomik ve yatırım alanlarındaki iş birliğini güçlendirmeye devam etmenin önemini’ vurguladı.

Mısır Dışişleri Bakanı, Katar'ın Mısır'da yeni yatırım fırsatlarını keşfetme ve Mısır Egemenlik Fonu ile Katar Yatırım Otoritesi arasındaki iş birliğini geliştirme çabalarından duyduğu memnuniyeti ifade etti.

Görüşmede, iki ülkenin İsrail tarafından Gazze Şeridi’nde yürütülen savaşın sona erdirilmesi için sürdürdüğü çabalar ve ortak koordinasyon ve taraflar arasında derhal ateşkes sağlanması gerektiği konusundaki görüş birliğinin yanı sıra Kahire ve Doha'nın çatışmaların bölgede yayılmasını önleme çabaları ve bölgenin güvenliğini ve istikrarını sağlamaya yönelik ortak eylemler ele alındı.

csdfvgrth
Mısır Dışişleri Bakanı Abdulati’nin Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı  Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile görüşmesinden bir kare (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)

Abdulati ayrıca Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile bir araya gelerek iki ülke arasındaki iş birliğini ve bu iş birliğini destekleme ve geliştirme yollarını görüştü. Katar Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre görüşmede Heniyye suikastının yansımaları, Gazze Şeridi ve işgal altındaki Filistin topraklarındaki son gelişmeler ve Gazze Şeridi'ne insani yardımların ulaştırılmasının önündeki engellerin kaldırılması çabaları ele alındı.

Mısırlı ve Katarlı yetkililer, tüm bu konuların yanında Yemen, Suriye, Sudan ve Afrika Boynuzu bölgesindeki son durumları ve Kızıldeniz bölgesindeki gerilimler gibi çeşitli bölgesel dosyaları ve ortak ilgi alanındaki meseleleri gözden geçirdi.

cdvfgb
Gazze'nin kuzeyinde İsrail’in hava saldırıları sonucu yıkılan binalar (AFP)

Öte yandan Mısır'ın eski Doha Büyükelçisi Muhammed Mursi, Abdulati’nin ziyaretinin çok önemli bir zamanda gerçekleştiğini söyledi. Bölgede büyük zorluklar olduğunun altını çizen Mursi, Kahire ile Doha arasındaki ilişkilerin doğru yönde ve iyi bir şekilde ilerlediğini de sözlerine ekledi.

Başta Gazze olmak üzere tüm bu zorluklar için daha fazla koordinasyon kurulması ve iş birliği yapılmasını gerektirdiğini belirten eski Büyükelçi, iki ülke arasındaki iş birliğinin geliştirilmesine yönelik konuların, ilişkilerin gelişimi ışığında kendini gösterdiğini kaydetti.

Eski Mısır Dışişleri Bakan Yardımcısı Hacer el-İslambuli, bölgede tansiyonun yükselmesi nedeniyle özellikle Mısır ve Katar Gazze'deki savaşın sona erdirilmesi için arabuluculuk yapma konusunda önemli bir rol oynadıklarından ziyaretin büyük önem taşıdığını söyledi. İslambuli’ye göre tansiyonu düşürme ve olumlu bir gelişme gösteren ikili ilişkileri destekleme çabaları çerçevesinde bu tür görüşmelerin yapılması gerekiyor.



Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynak: Hamas 60 günlük ateşkes önerisinde 3 değişiklik talep etti

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)
TT

Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynak: Hamas 60 günlük ateşkes önerisinde 3 değişiklik talep etti

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)

Hamas Hareketi’nin 60 günlük ateşkes önerisini kabul etmesi ve dolaylı müzakerelere hazır olduğunu duyurmasıyla Gazze Şeridi'ndeki ateşkes görüşmeleri yeni bir aşamaya girdi. Öte yandan İsrail'in, şimdiye kadar Gazze Şeridi'nin yüzde 65'ini kontrol altına aldığı bölgelerden çekilme konusunda engeller çıkaracağına dair bazı endişeler hakim.

Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, ABD’nin Gazze’deki savaş konusunda gösterdiği gayret ve krizin iki tarafının da olumlu tepkisinin ‘olası engelleri aşabileceğini, bunların en önemlilerinin ise geri çekilme ve savaşın sona erdirilmesine dair garantiler olduğunu’ düşünüyor. Uzmanlar, ateşkes anlaşmasının yakında, belki de Başbakan Binyamin Netanyahu'nun pazartesi günü Beyaz Saray'ı ziyaret edip Başkan Donald Trump ile görüşmesinden sonra veya kısa bir süre sonra sonuçlanacağını tahmin ediyorlar.

AlQahera News haber kanalının cuma akşamı kimliğini açıklamadığı Mısırlı kaynaklardan aktardığı bilgilere göre Mısır, tüm taraflar arasında mutabakat sağlayacak nihai bir formüle ulaşmak için çeşitli taraflarla yoğun temaslara başlarken taraflar arasında dolaylı müzakereler yeniden başladı. Hamas arabuluculara son tekliflerine cevabını iletti ve cevabında, kabul edilmesi halinde 60 günlük ateşkes sağlanması için dolaylı müzakerelere kapıyı aralayacağını belirtti.

Müzakerelerin gidişatını yakından takip eden Filistinli bir kaynak, dün Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Hamas'ın öneriyi kabul ettiğini, ancak bazı değişiklikler talep ettiğini söyledi. Bu değişikliklerin başında savaşın sona erdirilmesi, insani yardımların Gazze Şeridi’ne girişiyle ilgili mekanizmanın yeniden düzenlenmesi ve İsrail'in 2 Mart öncesindeki mevzilerine geri çekilmesi geldiğini söyleyen kaynağa göre bu değişikliklerin sebebi ocak ayında varılan ateşkes anlaşmanın çökmesinin ardından İsrail’in daha fazla bölgeye genişlemesi. Kaynak, yeni müzakerelerin Doha ve Kahire arasında yapılacağını, çünkü iki ülke arasında anlaşma maddelerinin uygulanmasına ilişkin ortak dosyalar olduğunu belirtti.

cdfgrtyu
İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırılarında öldürülen Filistinliler (AFP)

Hamas tarafından cuma günü yapılan açıklamada, arabuluculara öneriye ilişkin ‘olumlu’ yanıt verildiği ifade edildi. Önerinin içeriğine değinilmeyen açıklamada, ‘önerinin uygulama mekanizması hakkında müzakerelere derhal başlamaya ciddiyetle hazır olduğu’ vurgulandı.

İsrail gazetesi Hayom, müzakerelerin devam etmesindeki en büyük zorluğun İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilme haritası olacağını bildirdi. Hamas tam çekilme talep ederken, İsrail ‘Morag Koridoru’ adı verilen hattı ve onun güneyindeki tüm bölgeleri elinde tutmak istiyor.

İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee cuma günü X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, ordunun Gazze Şeridi’nin yaklaşık yüzde 65'ini operasyonel olarak kontrol altına aldığını söyledi.

İsrail Yayın Kurumu’nun kaynaklardan aktardığına göre ‘Hamas’ın yanıtında önerilen değişikliklerin İsrail karar vericileri için bir zorluk oluşturacağı’ düşünülüyor. İsrail hükümeti Bakanlar Kurulu, anlaşmayı görüşmek üzere cumartesi akşamı toplanacağını açıkladı.

İsrail ve Filistin meselelerinde uzman olan siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, İsraillilerin geri çekilme konusunda biraz oyalanacağını, ancak Hamas'ın anlaşmaya varmaya yönelik esnek tutumunu göz önünde bulunduracağını, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmeden önce bir miktar uzlaşma göstermeye mecbur kalacağını ve savaşan tarafların ABD Başkanı’nı kazanmak ve ona olumlu mesajlar vermek için çaba göstereceğini tahmin ediyor.

Her iki tarafın da çekinceleri nedeniyle Kahire ve Doha'da düzenlenen müzakerelerde tam çekilme konusunun gündeme gelmeyeceğini düşünen Dr. Fehmi’ye göre buna karşın İsrail güçlerinin yeniden konuşlandırılması ve nüfuslu bölgelerin dışına ve bazı koridorlardan çekilmesi söz konusu olabilir.

Ana çekilme noktalarının mevcut müzakereleri engellemesini beklemeyen Dr. Fehmi, savaşan tarafların önerilen çerçeve anlaşmasına onay verdiğini ve ayrıntıların taktiksel noktalar içerdiğini, gerçek anlamda radikal olmadığını, özellikle de Hamas'ın insani yardımların girişini öncelikli gördüğünü ve ABD ve İsrail destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı (GHF) dışında uluslararası kuruluşların da insani yardım çalışmalarına dahil edilmesi için baskı yapacağını belirtti.

frgtyhu7
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye’ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rakab, anlaşmanın şu anki en önemli engelinin Hamas'ın işgalcilerin 2 Mart öncesindeki durumuna geri dönmesini talep etmesi olduğunu düşünüyor. İsrail, bu konudaki anlaşmayı kabul ederse, özellikle de Gazze Şeridi'nin yaklaşık yüzde 20'sini oluşturan Refah'ta kalma niyetinde olduğu için, büyük bir taviz vermiş olacak. Nihai durum ve tam çekilme konusundaki tartışmaların, yaklaşan ateşkes dönemine ertelenmesi bekleniyor. Bu ateşkes, ilerleyen aşamalarda İsrail'in uluslararası ve Arap güçlerinin varlığı karşılığında tam çekilmeyi kabul etmesini içerebilir.

İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth, kimliği açıklanmayan İsrailli yetkililere dayandırdığı haberinde Trump'ın Netanyahu ile görüşmesi sırasında Gazze'de ateşkes anlaşması yapıldığını açıklayabileceğini yazdı.

ABD Başkanı Trump, geçtiğimiz cuma günü, Hamas'ın Gazze'deki ateşkes önerisine ‘olumlu’ yanıt vermesinin ‘iyi’ olduğunu söyledi. Başkanlık uçağı Air Force One’da gazetecilere açıklamalarda bulunan Trump, Gazze konusunda ‘birkaç gün içinde’ bir anlaşma sağlanabileceğini belirtti.

ABD merkezli televizyon ağı CNN’nin cuma günü aktardığına göre İsrailli 10 rehine canlı olarak, 18 rehine ise ölü olarak tam zamanında serbest bırakılacak ve herhangi bir tören veya kutlama yapılmayacak. Ateşkesin yürürlüğe girmesiyle birlikte Gazze'ye insani yardım akışı hemen başlayacak.

Dr. Fehmi’ye göre Beyaz Saray’a gitmek isteyen Netanyahu, Trump’ı ziyaret etmeden önce ateşkes anlaşmasının ilan edilmesini engelleyen ve formalitede kalan tüm anlaşmazlıkları, tüm sorunları ve önemli fikir ayrılıklarını bir kenara bırakarak siyasi çıkarlarına, İran dosyasına ve yeni Ortadoğu düzenlemelerine odaklanıyor.

Dr. Rakab ise önümüzdeki günlerde özellikle Netanyahu’nun Beyaz Saray ziyareti sırasında, 60 günlük ateşkesin yakında yürürlüğe girmesinden sonra ABD'nin savaşı kesin olarak durdurma arzusunun gerçek olup olmadığının daha net bir şekilde anlaşılacağına dikkati çekti.