Mısır ve Katar arasında Doha'da “Gazze savaşı” konulu görüşmeler

Taraflar Gazze Şeridi'nde ateşkese varılması gerektiğinde hemfikir

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)
TT

Mısır ve Katar arasında Doha'da “Gazze savaşı” konulu görüşmeler

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati görüştü (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’nin dün Doha'ya yaptığı ziyaret sırasında gerçekleşen Mısır-Katar görüşmelerinin gündeminin başında iki ülke arasındaki ilişkiler, Gazze'deki savaşı ve Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin öldürülmesi yer aldı.

Aralarında Mısır’ın eski Doha Büyükelçisi’nin de bulunduğu uzmanlar, Mısır Dışişleri Bakanı’nın ziyaretini, iki ülke arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesinin yanı sıra bölgedeki çalkantıların ve gerginliklerin gölgesinde ‘büyük önem taşıyan’ ve ‘tutumların yakınlaştırılmasını gerektiren’ bir ziyaret olarak nitelendirdi.

Katar, Mısır ve ABD, Gazze’deki savaşı sona erdirmek için arabuluculuk yapıyor. Arabulucular, geçtiğimiz kasım ayında ilk ateşkesi sağlamayı başardılar. İsrail Yayın Kurumu'nun kısa bir süre önce bildirdiğine göre ikinci ateşkes için sarf edilen arabuluculuk çabaları, sonuncusu geçtiğimiz pazar günü Roma'da yapılan ve ‘herhangi bir ilerleme’ ile sonuçlanmayan birçok müzakere turunun ardından sekteye uğradı.

Kahire ve Doha arasındaki ilişkilerin 2021 yılında normalleşmesiyle birlikte iki ülke arasındaki ortaklık liderler düzeyinde karşılıklı ziyaretlerle pekiştirilerek büyüdü. Mısır Başbakanı Mustafa Medbuli’nin geçtiğimiz yıl Katar Haber Ajansı'na (QNA) verdiği röportajda Katar'ın 2022 yılının mart ayında Mısır'a 5 milyar dolar değerinde (Mısır’da ABD dolarının resmi kuru 48,65 Mısır lirasıdır) yatırım yapacağına dair açıklamasına yaptığı övgüyle bu durum ekonomi düzeyine de yansıdı.

Dohadaki Emirlik Divanı'ndan yapılan yazılı açıklamada, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani’nin dün Katar’ın başkenti Doha'da Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’yi kabul ettiği belirtildi. Açıklamaya göre Katar Emiri ile Mısırlı Bakan arasındaki görüşmede ‘iki kardeş ülke arasındaki ilişkiler ve bu ilişkileri geliştirme yolları’ ele alındı.

Görüşme sırasında Mısırlı Bakan son iki yılda Mısır-Katar ilişkilerinde yaşanan niteliksel sıçramadan ve zirve düzeyindeki karşılıklı ziyaretlerle tüm alanlarda elde edilen güçlü ivmeden övgüyle bahsetti. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Bakan Abdulati görüşmede, ‘ikili ilişkileri, özellikle de ekonomik ve yatırım alanlarındaki iş birliğini güçlendirmeye devam etmenin önemini’ vurguladı.

Mısır Dışişleri Bakanı, Katar'ın Mısır'da yeni yatırım fırsatlarını keşfetme ve Mısır Egemenlik Fonu ile Katar Yatırım Otoritesi arasındaki iş birliğini geliştirme çabalarından duyduğu memnuniyeti ifade etti.

Görüşmede, iki ülkenin İsrail tarafından Gazze Şeridi’nde yürütülen savaşın sona erdirilmesi için sürdürdüğü çabalar ve ortak koordinasyon ve taraflar arasında derhal ateşkes sağlanması gerektiği konusundaki görüş birliğinin yanı sıra Kahire ve Doha'nın çatışmaların bölgede yayılmasını önleme çabaları ve bölgenin güvenliğini ve istikrarını sağlamaya yönelik ortak eylemler ele alındı.

csdfvgrth
Mısır Dışişleri Bakanı Abdulati’nin Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı  Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile görüşmesinden bir kare (Mısır Dışişleri Bakanlığı resmi sayfası)

Abdulati ayrıca Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile bir araya gelerek iki ülke arasındaki iş birliğini ve bu iş birliğini destekleme ve geliştirme yollarını görüştü. Katar Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre görüşmede Heniyye suikastının yansımaları, Gazze Şeridi ve işgal altındaki Filistin topraklarındaki son gelişmeler ve Gazze Şeridi'ne insani yardımların ulaştırılmasının önündeki engellerin kaldırılması çabaları ele alındı.

Mısırlı ve Katarlı yetkililer, tüm bu konuların yanında Yemen, Suriye, Sudan ve Afrika Boynuzu bölgesindeki son durumları ve Kızıldeniz bölgesindeki gerilimler gibi çeşitli bölgesel dosyaları ve ortak ilgi alanındaki meseleleri gözden geçirdi.

cdvfgb
Gazze'nin kuzeyinde İsrail’in hava saldırıları sonucu yıkılan binalar (AFP)

Öte yandan Mısır'ın eski Doha Büyükelçisi Muhammed Mursi, Abdulati’nin ziyaretinin çok önemli bir zamanda gerçekleştiğini söyledi. Bölgede büyük zorluklar olduğunun altını çizen Mursi, Kahire ile Doha arasındaki ilişkilerin doğru yönde ve iyi bir şekilde ilerlediğini de sözlerine ekledi.

Başta Gazze olmak üzere tüm bu zorluklar için daha fazla koordinasyon kurulması ve iş birliği yapılmasını gerektirdiğini belirten eski Büyükelçi, iki ülke arasındaki iş birliğinin geliştirilmesine yönelik konuların, ilişkilerin gelişimi ışığında kendini gösterdiğini kaydetti.

Eski Mısır Dışişleri Bakan Yardımcısı Hacer el-İslambuli, bölgede tansiyonun yükselmesi nedeniyle özellikle Mısır ve Katar Gazze'deki savaşın sona erdirilmesi için arabuluculuk yapma konusunda önemli bir rol oynadıklarından ziyaretin büyük önem taşıdığını söyledi. İslambuli’ye göre tansiyonu düşürme ve olumlu bir gelişme gösteren ikili ilişkileri destekleme çabaları çerçevesinde bu tür görüşmelerin yapılması gerekiyor.



Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
TT

Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)

Hamas Hareketi ve İsrail’den müzakereciler Katar’ın başkenti Doha'da Gazze'de ateşkes konusunda dolaylı müzakerelere başlamaya hazırlanırken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ordusundan Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını istedi.

Netanyahu'nun adamları, cumartesi akşamı savaşı yönetmek için yapılan güvenlik toplantılarında yaşananları sızdırdılar. Toplantıda şiddetli tartışmalar, bağırışmalar ve masaya vurmalar yaşandığını söylediler. Ayrıca Başbakan’ın Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir'e Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını ve ateşkesin ilan edilmesi muhtemel görünen Washington ziyaretinden döndükten sonra kendisine sunması talimatı verdiğini aktardılar.

İsrailli analistler bu sızıntının amacına ilişkin farklı görüşlere sahipler. Bazıları, bunun sadece ‘Hamas liderliğine Doha turunda önerileri kabul etmesi için son anda baskı yapmayı amaçladığını’ bazıları ise Netanyahu'nun ‘hükümetin kendisine Gazze'yi işgal etmesi ve Filistinlilere karşı şiddetli operasyonlarının dozunu artırması için baskı uyguladığını sızdıran ordu kademesine öfkesini göstermeyi amaçladığını’ söylediler.

Üçüncü bir analist grubu ise bu gidişatın ‘hükümetin ateşkesi reddetme tutumunun gerçeğini’ yansıttığı görüşündeydi.

Birden fazla sebep

Ancak tüm bu nedenlerin bir araya gelmesi Netanyahu'nun Zamir'den taleplerinin arkasında yatan neden gibi görünüyor. Netanyahu, Hamas'a baskı uygulayarak kalıcı ateşkes şartından vazgeçmesinin yanı sıra (Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in temsil ettiği) Dini Siyonizm akımının hükümetten çekilmemesi için işgal ve sürgün tehdidini masada tutmak ve böylece sağcı tabanını memnun etmek istiyor.

Jfkfjf
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Kudüs'ün eski kentinde dolaşıyor (Arşiv - Reuters)

Son olarak Netanyahu, ordunun kendini savunma konumunda kalmasını istiyor ve başarısızlıkla suçlanmaktan korkuyor. Ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’a da Netanyahu’nun kendisi gibi ‘sadece güç yoluyla barış istediği’ mesajını veriyor.

Toplantıda neler oldu?

Toplantı, ateşkes anlaşmasına varılamaması durumunda askeri planların görüşülmesi üzerineydi. İsrail merkezli televizyon kanalı Kanal 12'nin haberine göre toplantı, İsrail ordusunun ‘Gideon'un Arabaları Operasyonu’nun hedeflerine ulaşmaya yaklaştığını açıklamasının ardından, ‘savaşın, rehineleri kurtarma ve Hamas'ı hezimete uğratma hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla siyasi düzeyde sunacağı çeşitli olasılıkların ve planların ortaya çıkmasının ardından gerçekleşti.

Kanal 12, toplantıda Başbakan Netanyahu ile Genelkurmay Başkanı Zamir arasında sert bir tartışma yaşandığını, bakanlar Ben Gvir ve Smotrich'in ise başbakanı desteklediğini bildirdi.

Ben Gvir ve Smotrich'in Genelkurmay Başkanı'nı siyasi düzeydeki tavsiyeleri uygulamamakla suçladığını aktaran Kanal 12, Genelkurmay Başkanı'nın ise “Gazze'de oyalanacak zaman yok... Sözlerinize dikkat edin. Savaşlarda askerler ölüyor” şeklinde yanıt verdiğini kaydetti.

Toplantı sırasında Netanyahu'nun sesini yükselterek masaya yumruğunu vurduğunu ve Gazze halkı için geniş çaplı bir tahliye planı hazırlanarak onların Gazze'nin güneyine yerleştirilmesini talep ettiğini iddia eden Kanal 12’ye göre Netanyahu, “Taviz vermeyeceğim. Hamas hiçbir koşulda Gazze'de kalmayacak” dedi.

Kanal 12 ayrıca Genelkurmay Başkanı Zamir’in İsrail'in Gazze halkı üzerinde kontrolünü sürdürmesine karşı çıktığını ve kontrolün kaybedileceği konusunda uyardığını bildirdi.

İsrail Genelkurmay Başkanı toplantıda, “Askeri yönetim mi istiyorsunuz? İki milyon aç ve aşağılanmış insanı kim yönetecek?” diye sordu. Bunun üzerine Netanyahu yüksek sesle “Ordu ve İsrail Devleti” yanıtını verdi ve ardından “Askeri yönetim istemiyorum, ancak Hamas'ı hiçbir şekilde kabul etmeyeceğim” diye ekledi.

Zamir, Netanyahu'nun sözlerine “Bunu konuşmalıyız, bu konuda anlaşamadık. Aç ve öfkeli insanları kontrol etmek, kontrolün kaybedilmesine ve ordunun saldırıya uğramasına yol açabilir” diye yanıt verdi. Zamir ayrıca, bu planın İsrail ekonomisi ve toplumu üzerinde muazzam etkileri olacağını ve düzenli ve yedek kuvvetlerin konuşlandırılması açısından büyük kaynaklar gerektireceğini belirtti.

Netanyahu, toplantı sırasında Zamir'den, ABD Başkanı Donald Trump ile Gazze ve İran konusunda görüşmeler yapmak üzere Washington'a gittikten sonra geri dönene kadar Gazze Şeridi için tahliye planı hazırlamasını istedi. Netanyahu, hafta sonuna kadar Washington'da kalacak.

Zafer pozu arayışı

İsrail ordusu Gazze'deki operasyonlarını korkunç bir şekilde yoğunlaştırdı. Çünkü savaşı güçlü bir zafer pozuyla bitirmek istiyor.

Şimdiye kadar onun Lübnan, Suriye ve İran cephelerinde ‘başarılı’, ancak Gazze cephesinde ‘başarısız’ olduğu yönünde bir tablo ortaya çıktı. Savaşın Hamas'a ağır darbeler indirilmeden sona ermesini hayal edemeyen İsrail ordusu, Gazze'de şimdiye kadar elde ettiği başarıların hükümet tarafından siyasi kazanca dönüştürülmesi için yeterli olduğuna inanıyor.

Netanyahu’nun öfkesinin sebebi de tam olarak bu eğilim. Çünkü bu durum topu kendi sahasına atıyor. Oysa sorumluluğu başkalarına yükleme konusunda gerçek bir usta olan Netanyahu 7 Ekim 2023’ten bu yana görevden aldığı çoğu komutan ve güvenlik yetkilisiyle de aynısını yapmıştı.

Hem Netanyahu hem de Zamir, Hamas'ın İsrail askerlerinin hayatına kasteden operasyonlarını sürdürmesinden dolayı bir miktar hayal kırıklığı yaşıyor. Halbuki Hamas büyük suikastlara uğramış, kalesi olan Gazze ile halkı katliama ve yıkıma maruz kalmıştı.

Kcjfj
Gazze'de yaralanan bir İsrail askerini taşıyan İsrail Hava Kuvvetleri askerleri, Ocak 2024 (AFP)

Ancak Genelkurmay Başkanı Zamir, Gazze'deki başarısızlıkları diğer cephelerdeki kazanımlarla telafi etmenin mümkün olduğunu düşünüyor. Savaşı bu aşamada sona erdirmeyi tercih eden Zamir, “Gazze'de kalmak bir kumar ve dünyanın en güçlü orduları bile işgalci örgütlerle savaşamaz” diyor.

Bununla birlikte Zamir, farklı bir görüşe sahip olsa bile siyasi liderliğin emirlerine uymaya hazır olduğunu söyledi.

Sızıntılar öfkeye neden oldu

Ancak sorun şu ki, Netanyahu'nun hükümetteki arkadaşları, sadece Ben-Gvir ve Smotrich değil, Likud Partisi’nden milletvekilleri ve bakanlar da Netanyahu'nun açıklamalarıyla yetinmiyor ve bunları Beyaz Saray'da olacakları örtbas etme girişimi olarak görüyorlar.

Bu yüzden pazar günü Zamir ve Netanyahu'yu eşit şekilde eleştiren açıklamalarda bulunan Smotrich, “Kabinet’ten sızdırılan bilgiler, devletin güvenliğini tehdit eden kabul edilemez bir durumdur ve buna bir son verilmeli” ifadelerini kullandı.

Jgjfj
Netanyahu ve Smotrich Kabinet toplantılarından birinde (Reuters)

İsrail Maliye Bakanı Smotrich, eleştşirilerini şöyle sürdürdü:

“Gerçek şu ki tüm cephelerdeki büyük başarılara rağmen, insani yardımların Hamas'a ulaşmasını engellemek konusunda Genelkurmay Başkanı görevini yerine getirmiyor ve siyasi liderliği Hamas'a yardım ulaştırmaya zorluyor. Bu yardımlar savaş sırasında düşmanın lojistik tedarikine dönüşüyor. Tüm saygımla, eleştirilerim aynı zamanda savaşın sürdüğü aylar boyunca siyasi düzeyde alınan kararları uygulamaya koyamayan ve ordunun üst düzey komutanlarına dayatamayan Başbakan’a da yöneliktir. Bu kararlar, Hamas'ı ortadan kaldırmak ve rehineleri geri almaktı.”