Sinvar'ın güçlü kişiliği savaşı durdurmaya yardımcı olacak mı?

Gazzeliler: Sinvar katliamı durdurabilir... Hamas'ın son dönemdeki esnekliğinden geri adım atmayacak

Yahya Sinvar, 30 Nisan 2022 tarihinde Gazze'de düzenlenen bir toplantı sırasında konuşuyor. (AFP)
Yahya Sinvar, 30 Nisan 2022 tarihinde Gazze'de düzenlenen bir toplantı sırasında konuşuyor. (AFP)
TT

Sinvar'ın güçlü kişiliği savaşı durdurmaya yardımcı olacak mı?

Yahya Sinvar, 30 Nisan 2022 tarihinde Gazze'de düzenlenen bir toplantı sırasında konuşuyor. (AFP)
Yahya Sinvar, 30 Nisan 2022 tarihinde Gazze'de düzenlenen bir toplantı sırasında konuşuyor. (AFP)

Hamas'ın geçen hafta Tahran'da suikasta kurban giden İsmail Heniyye'nin yerine Yahya Sinvar'ı hareketin siyasi bürosunun başına getirdiğini açıklaması, pek çok gözlemci ve hatta başta Gazze Şeridi olmak üzere Filistin sokağı için sürpriz oldu.

Hamas'ın İsrail'e meydan okuma mesajı taşıyan bu açıklaması, İsrail'in tüm istihbarat ve askeri gücüyle 7 Ekim saldırısının baş sorumlusu olarak gördüğü Sinvar'a ulaşmaya çalıştığı bir dönemde geldi.

Bu açıklama, özellikle de selefininkine benzer bir akıbetle karşılaşabileceği için, Sinvar'ın seçiminin sonuçları hakkında birçok soruyu gündeme getiriyor. Ancak savaşı sona erdirmek isteyen Gazzeliler için en önemli soru, ‘Sinvar'ın seçiminin onları bu sona ne kadar yaklaştıracağı ya da uzaklaştıracağı.’

xcvdfgbr
Hamas tarafından 7 Ekim saldırısında öldürülen veya Gazze Şeridi'ne kaçırılan İsraillilerin fotoğrafları (AP)

Siyasi analist Mustafa İbrahim Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, Heniyye'nin yerine Sinvar'ın seçilmesinin tüm taraflara bir meydan okuma mesajı olduğunu belirtti. Tüm Hamas liderlerinin 7 Ekim saldırısını desteklediğini ve hareket olarak direnişi sürdürdüğünü ifade eden İbrahim, Hamas’ın belirtilen pozisyonlarından geri adım atmayacağını bildirdi.

İbrahim, Hamas'ın başka bir seçeneği olmadığına inanıyor, zira başka bir figürün seçilmesi hareketin liderliği için yarışmak isteyen Sinvar'ın terk edilmesi olarak algılanacaktı. İbrahim, Sinvar'ın hareketin son zamanlarda ateşkes müzakereleri sırasında gösterdiği esneklikten geri adım atacağına inanmıyor.

İbrahim, “Sinvar her zaman müzakerelerin merkezindeydi. Bazı İsrail haberlerinin öne sürdüğü gibi uzak ya da ilgisiz değildi” ifadelerini kullandı.

xscdvfrgb
Yahya Sinvar, 14 Nisan 2023 tarihinde Gazze'de düzenlenen Kudüs Günü kutlamalarına katıldı. (Getty Images)

Hamas'ın liderlik açısından halen uyumlu bir hareket olduğunu ve her türlü kararın ‘oybirliğiyle’ alındığını belirten İbrahim, “Sinvar bazı konularda sert bir tutum sergiliyor olabilir. Ancak o, Gazze Şeridi'ndeki Filistinliler için koşulların zor olduğunun ve savaşın uzadığının farkında. Bu nedenle bir anlaşmaya varmak için her türlü esnekliği gösterecektir” dedi.

Filistin meseleleri uzmanı Ziya Hasan da İbrahim ile aynı fikirde. Hasan Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, Yahya Sinvar'ın herhangi bir anlaşmaya engel olduğu yönündeki yaygın kanının aksine birçok aşamada ‘hareket içindeki diğer liderlerden daha fazla esneklik göstererek bir anlaşmaya varılmasını sağladığını’ belirtti. Hasan, Sinvar'ın tıpkı Heniyye gibi arabulucular aracılığıyla gelen her mesajı ince eleyip sık dokuduğunu, ancak bazı konularda esneklik göstererek birçok aşamada beklenmedik bir katkıda bulunduğunu söyledi.

Hasan, Sinvar'ın savaşı durdurmak için çaba göstereceğine ve gücünün bunu yapmasına yardımcı olacağına inanıyor.

dfvgbr
İsrail'in Gazze'nin batısında yerinden edilmiş Filistinlilerin yaşadığı okulu bombalaması sırasında hayatını kaybeden bir kızın cesedini taşıyan bir adam (AFP)

Diğer yandan, zaten acımasız bir savaşla sarsılan Gazze Şeridi'ndeki sokaklar bu seçim konusunda daha da endişeli.

Gazze şehrinin kuzeyindeki Şeyh Rıdvan mahallesi sakinlerinden Ahmed Ebu Zikri, “Sinvar’ın bize yardım edip etmeyeceğini bilmiyorum… Kimin ne dediği de umurumda değil… Sadece bu savaşı durduracak olanı memnuniyetle karşılayacağım” ifadelerini kullandı.

dsde
Gazze Şeridi'nin kuzeyine dönmeye çalışan yerlerinden edilmiş Filistinliler (AFP)

Tel el-Heva mahallesi sakinlerinden Ensam Davud, “Sinvar bizim için sevilen bir figürdü. Ancak şimdi çoğumuz ona başımıza gelen katliam ve yıkımlardan sonra tüm bunların müsebbibi olarak bakıyoruz. Bu nedenle onun Hamas lideri olarak atanması, bizler için şaşırtıcı ve şok edici oldu. Ben de dahil olmak üzere vatandaşların çoğunluğu Heniyye gibi Gazze Şeridi dışından bize daha dikkatli bakan bir figürü tercih ediyorduk” şeklinde konuştu.

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'a göç eden Gazze şehri sakinlerinden Mecdi Ebu Avde, Sinvar'ın seçildiği mesajının ‘yeni liderin daha esnek ve daha az sert tutumlara sahip biri olmasını tercih eden’ pek çok Gazzeliyi kızdırdığını söyledi. Ebu Avde, “İnsanlar gerçek liderin sadece savaşı durdurabilecek kişi olduğunu söylüyor” dedi.



Gazze ateşkesi: Müzakereler ‘son aşamada’

Gazze şehrinin merkezinde yer alan ve çok sayıda yerinden edilmiş insana ev sahipliği yapan el-Farabi Okulu'na düzenlenen İsrail saldırısının yol açtığı yıkımı inceleyen Filistinliler, 15 Ocak 2025. (AFP)
Gazze şehrinin merkezinde yer alan ve çok sayıda yerinden edilmiş insana ev sahipliği yapan el-Farabi Okulu'na düzenlenen İsrail saldırısının yol açtığı yıkımı inceleyen Filistinliler, 15 Ocak 2025. (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Müzakereler ‘son aşamada’

Gazze şehrinin merkezinde yer alan ve çok sayıda yerinden edilmiş insana ev sahipliği yapan el-Farabi Okulu'na düzenlenen İsrail saldırısının yol açtığı yıkımı inceleyen Filistinliler, 15 Ocak 2025. (AFP)
Gazze şehrinin merkezinde yer alan ve çok sayıda yerinden edilmiş insana ev sahipliği yapan el-Farabi Okulu'na düzenlenen İsrail saldırısının yol açtığı yıkımı inceleyen Filistinliler, 15 Ocak 2025. (AFP)

Gazze Şeridi'nde 15 ayı aşkın süredir devam eden ve binlerce insanın ölümüne yol açan savaşın ardından bir ateşkes anlaşmasına varılması için yapılan görüşmeler ‘son aşamaya’ geldi.

Donald Trump'ın 20 Ocak'ta Beyaz Saray'a dönmesinden birkaç gün önce Doha'da, Gazze Şeridi'nde tutulan esirlerin serbest bırakılması eşliğinde bir ateşkese varılması için dolaylı görüşmeler yoğunlaştı.

Mısır Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Muhammed eş-Şenavi'nin açıklamasına göre ABD Başkanı Joe Biden ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi dün yaptıkları telefon görüşmesinde, her iki tarafı da Gazze Şeridi'nde ateşkes sağlanması için yürütülen müzakerelerde ‘gerekli esnekliği’ göstermeye çağırdı.

ABD ve Mısır ile birlikte ana arabulucu olan Katar, müzakerelerin ‘son aşamalarında’ olduğunu ve bir anlaşmaya varmanın önündeki son engellerin ‘çözüldüğünü’ belirtti, ancak bunların ne olduğunu açıklamadı. Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid el-Ensari, “Bunun çok yakında bir anlaşmayla sonuçlanacağından umutluyuz” dedi.

Hamas'a yakın iki kaynak, ateşkes anlaşmasının ilk aşamasında İsrail'in yaklaşık bin Filistinli tutukluyu serbest bırakması karşılığında Hamas’ın 33 esiri serbest bırakacağını söyledi. AFP'ye konuşan kaynaklardan birine göre serbest bırakma ‘çocuk ve kadınlardan başlayarak gruplar halinde’ gerçekleşecek. Hamas, ‘müzakerelerin bu turunun net ve kapsamlı bir anlaşmayla sona ermesi’ umudunu dile getirdi.

İsrail Hükümet Sözcüsü David Mencer, İsrail'in ilk aşamada ‘33 esirin’ serbest bırakılmasını istediğini ve ‘yüzlerce’ Filistinli tutukluyu serbest bırakmaya hazır olduğunu doğruladı.

‘Zaman tükeniyor’

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından güvenilir kabul edilen Hamas yönetimindeki Sağlık Bakanlığı verilerine göre, İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik savaşında çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 46 bin 645'ten fazla Filistinli hayatını kaybetti. İsrail, Gazze Şeridi'ne hava saldırıları düzenlemeye devam ederken, Gazze Şeridi’ndeki Sağlık Bakanlığı'na göre dün sabaha kadar geçen son 24 saat içinde en az 61 Filistinli yaşamını yitirdi.

ZXCSDFER
Deyr el-Balah'taki İsrail saldırısının ardından Aksa Şehitleri Hastanesi’ne sevk edilen yaralı bir Filistinli çocuk (EPA)

Gazze Şeridi'nde yerinden edilen Nadia Mustafa Madi isimli Filistinli, ateşkes sağlanmasını umut ediyor. Madi, “Enkazın ortasında hayatımı yeniden inşa etmeye hazırım” dedi.

Savaşın patlak vermesinden bu yana, Kasım 2023'ün sonunda sadece bir hafta süren bir ateşkes yapıldı ve o zamandan beri dolaylı müzakereler her iki tarafın da uzlaşmazlığı nedeniyle engellendi. Bununla birlikte, Donald Trump'ın seçimden önce esirlerin serbest bırakılmaması halinde bölgeyi ‘cehenneme’ çevirme sözü vermesinin ardından, Gazze Şeridi'nde halen tutulan esirlerin serbest bırakılması ve ateşkese varılması için uluslararası baskı arttı.

CDVFGTHYJ
Han Yunus'taki bir yardım noktasından yiyecek almak için mücadele eden Filistinliler (AP)

Gazze Şeridi’nde tutulan esirlerden Carmel Gat'ın akrabası Jill Dickman, dün akşam Kudüs'te düzenlenen miting sırasında şunları söyledi: “Zamanımız tükeniyor… Hayatta olan esirler eninde sonunda ölecek. Şimdi harekete geçmeliyiz.”

‘Tampon bölge’

İsrailli bir yetkiliye göre anlaşmanın ikinci aşamasına ilişkin müzakereler, ilk aşamanın yürürlüğe girmesinden sonraki ‘on altıncı gün’ başlayacak. Şarku’l Avsat’ın Times of Israel'den aktardığı habere göre ikinci aşamada ‘kalan esirlerin, erkek askerlerin, askerlik çağındaki erkeklerin ve öldürülen esirlerin cesetlerinin serbest bırakılması’ ele alınacak.

“Hedefe yakınız ama henüz orada değiliz” diyen İsrailli yetkili, İsrail'in ‘ölü ve diri tüm esirler iade edilene kadar’ Gazze Şeridi'nden ayrılmayacağını vurguladı. İsrail medyası da ilk aşamanın uygulanması sırasında İsrail'in Gazze Şeridi'nde bir ‘tampon bölge’ oluşturmasına izin verileceğini bildirdi. AFP'ye konuşan Hamas'a yakın bir kaynağa göre İsrail ordusu, ‘Gazze Şeridi'nin 800 metre içinde, güneyde Refah'tan kuzeyde Beyt Hanun'a kadar uzanan bir şeritte’ kalacak.

İsrailli yorumculara göre Netanyahu nihayetinde kabinesindeki aşırı sağcı bakanların ateşkes aleyhindeki baskılarını görmezden gelmeye karar verdi. İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar Roma'dan yaptığı açıklamada, “Esirler konusunda bir anlaşmaya varmak için bizim tarafımızda gerçek bir irade var. Eğer başarılı olursak, hükümette çoğunluk anlaşmadan yana olacaktır” ifadelerini kullandı.

XCDFV
Tel Aviv'deki İsrail Savunma Bakanlığı önünde Gazze Şeridi'nde tutulan esirlerin serbest bırakılması için harekete geçilmesi çağrısında bulunan bir pankart tutan protestocu (AFP)

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken dün Washington'da yaptığı konuşmada, Gazze Şeridi'ne uluslararası bir güvenlik gücü gönderilmesini ve bu gücün BM gözetiminde olmasını önerdi. Blinken ayrıca, işgal altındaki Batı Şeria'da bulunan Filistin Yönetimi'nin gelecekte Gazze Şeridi'ni yönetmesini teklif etti.