İsrail'in önümüzdeki perşembe günü Doha ya da Kahire'de, Gazze ateşkes anlaşmasında ‘kalan boşlukları’ doldurmak üzere yapılacak bir toplantıya katılacağını açıklaması, 31 Temmuz'da Tahran'da bir suikast sonucu öldürülen İsmail Heniyye'den görevi devralan Yahya Sinvar'ın yeni Hamas liderliğine yönelik hamlelerin yoğunlaştığı bir dönemle birlikte geldi. Bu hamleler, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta saklandığı varsayılan yere yaklaştığı bilgisi üzerine, Sinvar'a yönelik bir suikast girişiminin başlangıcı olarak yorumlandı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada, Netanyahu'nun ABD, Mısır ve Katar liderlerinin müzakereleri yeniden başlatma çağrısına yanıt verdiği ve perşembe günü ateşkes ve esirlerin serbest bırakılması amacıyla müzakerelere katılmak üzere bir İsrail heyeti göndermeye karar verdiği duyuruldu. Arabuluculuk yapan üç ülke, iki tarafa nihai bir teklif sunmaya hazır olduklarını, geriye sadece uygulama ayrıntılarının kaldığı belirtildi.
Beyaz Saray tarafından ABD Başkanı Joe Biden, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed es-Sani adına yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Gazze halkının uzun süredir devam eden acılarına ve esirler ile ailelerinin uzun süredir süren acılarına derhal son vermenin zamanı geldi. Üçümüz ve ekiplerimiz aylardır yorulmak bilmeden çalışarak bir çerçeve anlaşma taslağı hazırladık ve şu anda masada sadece uygulama detayları kaldı. Bu anlaşma, Başkan Biden tarafından 31 Mayıs 2024 tarihinde ortaya konulan ve Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin 2735 sayılı kararında onaylanan ilkelere dayanmaktadır.”
Daha fazla zaman kaybedilmemesi çağrısında bulunulan açıklamada, herhangi bir tarafın yeni bir gecikme için bahane üretmemesi gerektiği ve şimdi esirleri serbest bırakma, ateşkesi başlatma ve bu anlaşmayı uygulama zamanı olduğu kaydedildi.
İsmail Heniyye ve Yahya Sinvar'ın Beyrut'ta bir sokağa asılan afişleri (Reuters)
Açıklamanın devamında, “Arabulucular olarak gerekirse boşlukların üstesinden gelmek ve kalan uygulama sorunlarını tüm tarafların beklentilerini karşılayacak şekilde çözmek için nihai bir teklif sunmaya hazırız. İki tarafı, kalan tüm boşlukları kapatmak ve anlaşmayı daha fazla gecikme olmaksızın uygulamaya başlamak üzere 15 Ağustos Perşembe günü Doha veya Kahire'de acil görüşmelere yeniden başlamaya davet ettik” ifadeleri yer aldı.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) dün (Cuma) üçlü çağrıya katıldığını açıkladı. Diğer taraftan İsrail’deki Rehine ve Kayıp Aileleri Forumu söz konusu girişimi memnuniyetle karşıladı ve İsrail hükümetine ‘anlaşmayı sonuçlandırmak için liderlik göstermesi’ çağrısında bulundu.
7 Ekim saldırısı sırasında Hamas tarafından kaçırılan 251 esirden 111'inin halen Gazze Şeridi'nde tutulduğu tahmin ediliyor. Bu sayının yaşayanları ve ölüleri kapsadığı belirtilirken, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde 39 esirin öldürüldüğünden söz ediyor. Hamas ayrıca 2014 ve 2015 yıllarında Gazze Şeridi’ne giren iki İsrailli sivili ve 2014 yılında öldürülen iki askerin cesedini de elinde tutuyor.
Müzakerelerin yeniden başlatılma çağrısı, İsrail'in Yahya Sinvar'ın Hamas Siyasi Büro Başkanı seçilmesinin ardından kendisine suikast düzenlenmesi tehdidinde bulunduğu bir dönemde geldi. İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz, Hamas'ı terör örgütü ilan etmeyen ülkelerdeki büyükelçilere, faaliyetlerini bu ülkelerden tutumlarını değiştirmelerini istemeye adamalarını ve bu örgütün izolasyonunu yoğunlaştırmak ve hiç muhatap almamak için bir eylem planı geliştirmelerini emretti.
İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Katz tarafından büyükelçilere ve diplomatik personele verilen talimatlarda, Hamas'ı terör örgütü olarak kabul eden ülkelerin Sinvar'ın şahsına karşı cezai tedbirler almasının, Hamas üyelerinin topraklarına girişini yasaklayan emirler çıkarmasının ve fonlarına kısıtlamalar getirerek el koymasının istendiğini belirtti. Ayrıca İsrail'e Hamas'a karşı savaşında destek istedi.
Hamas'ın yeni Siyasi Büro Başkanı Yahya Sinvar (Arşiv - AFP)
Katz, Sinvar'ın dünyada Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail yerleşimlerine karşı gerçekleştirdiği katliamdan en çok sorumlu kişi olarak bilindiğini, bu saldırının kadrolarını en ince ayrıntısına kadar planlayıp eğittiğini ve hareketin başına seçilmesinin tüm liderlerin onun politikasını benimsemesi anlamına geldiğini söyledi. Tel Aviv'deki bir siyasi kaynağa göre ‘Sinvar'ın Siyasi Büro Başkanı olarak seçilmesi, İsrail için sonuna kadar kullanılması gereken bir hazine’.
İsrail'in Sinvar'a suikast hazırlığı için yürüttüğü kışkırtma kampanyasının bir parçası olarak görülen bu hamle, Tel Aviv'deki bir askeri kaynağın, güçlerinin Sinvar'ın saklandığı yere yaklaştığını duyurduğu bir zamanda geldi. Kaynak, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta askeri operasyonların yoğunlaşmasının nedeninin Sinvar'ın orada ‘kendisini korumak için canlı kalkan olarak kullandığı’ birkaç İsrailli esirle birlikte olduğuna inanılması olduğunu açıkladı.
İsmail Heniyye'nin Tahran'da öldürülmesinin akabinde Hamas'ın Sinvar'ı Siyasi Büro Başkanı olarak seçtiğinin ortaya çıkmasının hemen ardından Katz, “Sinvar zaten ölümün oğlu. Ancak seçilmesi onu ortadan kaldırmak için bir başka neden ve tüm hareketi yeryüzünden silmek için bir fırsat” şeklinde konuştu.
Tel Aviv'deki kaynaklar, Sinvar'ın Siyasi Büro Başkanı seçilmesinin ardından Mısırlı yetkililerle temasa geçtiğini ve hareketinin esir takası anlaşmasının şartlarına bağlı olduğunu, ancak bunun savaşın sona ermesi ve İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesini içermesinde ısrar ettiğini ve ayrıca üst düzey El Fetih liderlerinden Mervan Bergusi'nin serbest bırakılacak ilk Filistinli mahkumlardan biri olmasını talep ettiğini doğruladı. Bergusi, Hamas ve diğer direniş grupları tarafından savaşın bitiminden sonra Gazze Şeridi'ni yönetecek otoriteye liderlik edebilecek bir figür olarak görülüyor. Şarku’l Avsat’ın ulaştığı kaynaklar, ‘Hamas'ın talebinin, Bergusi'nin ulusal bir hareketi temsil etmesi, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde halk tarafından kabul görmesi nedeniyle arabulucular ve yenilenmiş bir Filistin Yönetimi fikrini destekleyen ABD tarafından kabul gördüğünü ve desteklendiğini’ ifade etti.
Diğer yandan üst düzey bir İsrailli siyasi yetkili Başbakan Binyamin Netanyahu'nun anlaşmaya yeni bir koşul eklemeye karar verdiğini belirtti: ‘Ömür boyu hapse mahkûm edilmiş 150 Filistinli mahkûmun serbest bırakıldıktan sonra sınır dışı edilmesi.’ Bu, Bergusi'ye Gazze Şeridi'nde bir rol verilmesinin kategorik olarak reddedilmesi olarak anlaşıldı.
Gazze Şeridi'nin güneyinde Han Yunus'taki bir kampta yağmurlu bir günde yerinden edilmiş Filistinli kadın (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta barınakları basan yağmur sularının içinden hayvanlarla çekilen arabalar geçiyor (EPA)
