Suriye gazetesi: Ankara, Ebu Zendin Sınır Kapısı’nı açmakta kararlı

Suriyeli eski bakan, Şam ve Ankara'nın yakınlaşmaya her zamankinden daha yakın olduğunu söyledi.

Halep'in doğusunda bulunan Ebu Zendin Sınır Kapısı yakınlarındaki M4 yolu üzerinde Cuma namazı kılan Suriyeliler (sosyal medya)
Halep'in doğusunda bulunan Ebu Zendin Sınır Kapısı yakınlarındaki M4 yolu üzerinde Cuma namazı kılan Suriyeliler (sosyal medya)
TT

Suriye gazetesi: Ankara, Ebu Zendin Sınır Kapısı’nı açmakta kararlı

Halep'in doğusunda bulunan Ebu Zendin Sınır Kapısı yakınlarındaki M4 yolu üzerinde Cuma namazı kılan Suriyeliler (sosyal medya)
Halep'in doğusunda bulunan Ebu Zendin Sınır Kapısı yakınlarındaki M4 yolu üzerinde Cuma namazı kılan Suriyeliler (sosyal medya)

Halep'in doğusundaki Ebu Zendin Sınır Kapısı’nın kapatılmasından üç hafta sonra Suriye'nin kuzeyinde gerginliğin patlamasından endişe ediliyordu. Bu endişlerin üstüne bir de Ankara'nın Türkiye destekli muhaliflerin kontrolündeki bölgelerle Suriye rejimi kontrolündeki bölgeleri ayıran sınır kapısını güç kullanmayı gerektirse bile açmaya karar vermesi geldi. Ankara yönetiminin, Heyetu Tahriru'ş Şam tarafından kendi mevzilerine yönelik olası geniş çaplı bir saldırı beklentisiyle İdlib'e daha fazla takviye gönderdiği haberleri çıktı.

Suriye'de rejim yanlısı el-Vatan gazetesi dün (Pazar), ‘Ankara'nın tek bir seçenekle karşı karşıya kaldığını, bunun da Suriye muhalefetinin kontrolü altındaki bölgelerle Halep'in doğu kırsalında rejim kontrolündeki bölgeleri birbirine bağlayan el-Bab kentindeki Ebu Zendin Sınır Kapısı’nı güç kullanarak açmak olduğunu’ yazdı.

sdvfbg

Suriye eski Ulusal Uzlaşma İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Ali Haydar, Şam ve Ankara yönetimlerinin iki taraf arasında bir yakınlaşma anlaşması imzalamaya her zamankinden daha yakın olduğunu söyledi. Haydar, Sputnik haber ajansına verdiği röportajda, “Suriye-Türkiye ilişkileri özellikle 2011'den sonra çeşitli değişikliklere tanık oldu. Çünkü Türkiye bugün Suriye topraklarındaki doğrudan askeri varlığıyla Suriye'nin içişlerine karışan bir ülke” ifadelerini kullandı.

Haydar, iki ülke arasındaki anlaşmanın kaçınılmaz olduğunu doğruladı, ancak Esed ile Erdoğan arasında şu anda bir görüşme yapılmasını ihtimal dışı bıraktı.

El-Vatan gazetesi, Ankara'nın dışişleri ve istihbarat temsilcileri aracılığıyla sınır kapısının açılması konusunda ilgili tüm tarafların görüşlerini birleştirmek için çaba gösterdiğini ve geçen salı günü bir toplantı düzenlediğini duyurdu. Gazete muhalif olarak nitelediği kaynaklara dayanarak, Ankara'nın el-Bab kentinde sınır kapısının açılışını protesto edenlere ve açılışı engellemek için ana kapıya giden yol üzerinde oturma çadırı kuranlara karşı güç kullanarak da olsa sınır kapısını hizmete sokmaya karar verdiğini yazdı.

csdvfbgrt
Halk protestoları Ebu Zendin Sınır Kapısı’nın açılmasını engelliyor. (SOHR)

Türkiye destekli Suriye Geçici Hükümeti üç hafta önce, Koronavirüsün yayılmasını önlemeye yönelik tedbirlerin bir parçası olarak dört yıl kapalı kalan Ebu Zendin Sınır Kapısı’nın açıldığını duyurdu. Sınır kapısının resmi açılışından sonra Suriye muhalefetinin ve silahlı grupların sert tepkisiyle karşılaşıldı.  Kamyonlar her iki taraftan da geçici hükümete bağlı askeri polisin koruması altında geçiş yaptı. Silahlı gruplar ticari kamyonların önünü keserek geçişlerini engelledi.

Protestocular, kamyonların geçişini engellemek için bir oturma çadırı kurdu. Protestocuların yanı sıra silahlı muhalifler de sınırda konuşlanan geçici hükümete bağlı koruma unsurlarıyla sürtüşmeye girmekten kaçındı.

Ancak geçtiğimiz cuma günü silahlı muhaliflerin bir askeri polis devriyesine ateş açması üzerine tehlikeli bir gelişme yaşandı. Bu olaydan sonra durum, geçici hükümetin devrilmesini talep eden gösterilerle aynı zamana denk gelen çatışmalara dönüştü.

Buna karşılık Suriye Geçici Hükümeti bir açıklama yayınlayarak, Ebu Zendin Sınır Kapısı yakınlarındaki göstericiler arasında ‘maskeli unsurların bulunmasının kendilerini şaşırttığını, bu kişilerin hem güvenlik personeline hem de göstericilere zarar vermek amacıyla bir askeri polis aracına yoğun ateş açtığını’ belirtti. Suriye Geçici Hükümeti, devriyelerin göstericileri korumak amacıyla gönderildiğini vurguladı.

Suriye Geçici Hükümeti, yaşananların bölgede bir güvenlik ihlali yaratmayı ve bölgeyi istenmeyen sonuçları olan bir kaos durumuna sürüklemeyi amaçladığına dikkat çekti.

zzsxcdvfe
Ebu Zendin Sınır Kapısı havan mermileriyle hedef alındı. (sosyal medya)

Muhalif medya kaynakları, Suriye Geçici Hükümeti’nin açıklamasının eksik olduğunu, muhalif silahlı kişilerin buğday ve arpa yüklü kamyonların rejim kontrolündeki bölgelere geçişini engellemek için ateş açtığını bildirdi.

Geçtiğimiz saatlerde rejim güçlerinin İdlib'e askeri takviye göndermesiyle birlikte kuzeyde gerilim arttı. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), takviyelerin 4 askeri araçtan oluşan bir askeri konvoy içerdiğini bildirdi. Doçka makineli tüfeklerle donatılmış dört çeker araçlar, yaklaşık 200 asker taşıyan kamyonetlerle beraber bölgeye sevk edildi. Tüm bunlar Heyetu Tahriru'ş Şam ve diğer grupların bölgedeki rejim güçleri mevzilerine geniş çaplı bir saldırı başlatmaya hazırlandığına dair haberlerin ortasında gerçekleşti.



Suriye’de güç dengesi değişirken SDG savunmada

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü
TT

Suriye’de güç dengesi değişirken SDG savunmada

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü

Türkiye destekli grupların Suriye'nin kuzeyinde kendilerine karşı harekete geçmesi ve Ankara dostu bir grubun Şam'ın kontrolünü ele geçirmesiyle birlikte Suriye'nin başlıca Kürt grupları 13 yıllık savaş boyunca elde ettikleri siyasi kazanımları korumak için savunmaya geçtiler.

Irak'tan İran, Türkiye’ye uzanan daha geniş bir Kürt grubunun parçası olan Suriye Kürtleri, ülkenin neredeyse dörtte birini kontrol ettikleri ve DEAŞ'a karşı ABD'nin kilit müttefiki olan güçlü bir silahlı gruba liderlik ettikleri Suriye çatışmasının şimdiye kadarki birkaç kazananı arasında yer aldı.

Reuters'a konuşan iki analist ve üst düzey bir Batılı diplomat, Heyetu Tahriru’ş-Şam (HTŞ) savaşçılarının bu ay Şam'ı ele geçirerek Devlet Başkanı Beşşar Esed'i devirmesinden bu yana güç dengesinin Kürtler aleyhine olduğunu söyledi.

Suriye'deki sarsıcı değişim ortamında Türkiye'nin etkisini arttırması beklenirken, ABD'deki yönetim değişikliği Washington'un Kürtlerin ağırlıkta olduğu YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) desteklemeye ne kadar devam edeceği konusunda soru işaretleri yaratıyor.

Türkiye için SDG ulusal güvenlik tehdidi oluşturuyor. Ankara bu grupları, 1984'ten bu yana Türk devletine karşı isyan yürüten ve Türkiye, ABD ve diğer güçler tarafından terör örgütü olarak kabul edilen PKK’nın bir uzantısı olarak görüyor.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Century International'da çalışan Aron Lund, Suriyeli SDG’nin  ‘çok büyük bir sorunla karşı karşıya olduğunu’ ifade etti.

Lund, “Suriye'de denge temelden Türkiye destekli ya da Türkiye'nin müttefiki gruplar lehine değişti. Türkiye bundan en iyi şekilde yararlanmaya kararlı görünüyor” ifadelerini kullandı.

Bu değişim, Suriye Milli Ordusu (SMO) olarak bilinen Türkiye destekli silahlı grupların YPG’nin öncülüğündeki SDG karşı askeri ilerlemeler kaydettiği kuzey bölgesinin kontrolü için yeniden başlayan çatışmalarda kendini gösteriyor.

Kürtlerin liderliğindeki bölgesel yönetimde üst düzey bir yetkili olan Fener el-Kait Reuters'a yaptığı açıklamada, Esed'in devrilmesinin parçalanmış devleti yeniden birleştirmek için bir fırsat olduğunu söyledi.

Esed'in Arap milliyetçisi Baas Partisi on yıllardır Kürtleri baskı altında tutuyordu.

ık8ol9
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Lideri Mazlum Abdi (Reuters)

El-Kait, bölgesel yönetimin Türkiye ile diyaloğa hazır olduğunu ancak kuzeydeki çatışmanın Ankara'nın ‘çok kötü niyetleri’ olduğunu gösterdiğini söyledi. El-Kait, “Bu kesinlikle bölgeyi yeni bir uçuruma ve yeni bir çatışmaya doğru itecektir” dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan cuma günü yaptığı açıklamada, Esed'in devrilmesinden sonra yabancı ülkelerin Kürt milislere verdikleri desteği çekmelerini beklediğini söylerken, Ankara YPG’yi izole etmeye çalışıyor.

Reuters'ın sorularını yanıtlayan bir Türk yetkili, çatışmanın temel nedeninin ‘Türkiye'nin bölgeye yönelik vizyonu değil, PKK'nın bir terör örgütü olması’ olduğunu ifade etti.

Yetkili, “PKK ve YPG silahlarını bırakmalı ve Suriye'yi terk etmelidir” dedi.

SDG lideri Mazlum Abdi perşembe günü Reuters'a verdiği bir demeçte, Suriye'deki PKK’lıların varlığını ilk kez kabul etti.

Abdi, PKK savaşçılarının DEAŞ'a karşı mücadelede destek sağladıklarını ve Türkiye ile tam bir ateşkes sağlanması halinde Suriye'yi terk edeceklerini belirtti. Ayrıca PKK ile herhangi bir örgütsel bağı olduğunu da reddetti.

Feminizm ve İslamcı gruplar

Aynı zamanda Şam'daki yeni yönetim Ankara'ya dostça yaklaşıyor ve tüm Suriye'yi merkezi bir yönetim altında birleştirme arzusunu dile getiriyor ki bu da Kürtlerin tercih ettiği adem-i merkeziyetçi yönetime meydan okuyabilir.

Türkiye, SMO'ya doğrudan destek verirken, diğer ülkeler gibi HTŞ'yi geçmişte El-Kaide ile olan bağlantıları nedeniyle terörist grup olarak nitelendiriyor.

yjukılo
Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera

Buna rağmen Ankara'nın HTŞ üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğuna inanılıyor. Üst düzey bir Batılı diplomat, “Onları (HTŞ’yi) en çok Türklerin etkileyebileceği açık” dedi.

Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera bir Türk gazetesine verdiği demeçte, Esed'in devrilmesinin ‘sadece Suriye halkı için değil, aynı zamanda Türk halkı için de bir zafer olduğunu’ söyledi.

Reuters'ın sorularını yanıtlayan Türk yetkili, HTŞ'nin Ankara'nın kontrolünde olmadığını belirterek, HTŞ’yi ‘şartlar gereği iletişim kurulan’ bir yapı olarak tanımladı. Yetkili ayrıca, birçok Batılı ülkenin de bunu yaptığını ifade etti.

Demokratik Birlik Partisi (PYD) ve ona bağlı YPG liderliğindeki Suriyeli Kürt gruplar, 2011 yılında Esed'e karşı başlayan ayaklanmanın ardından ülkenin kuzeyinin büyük bölümünü kontrol altına aldı. Bağımsızlıktan ziyade özerklik istediklerini vurgularken kendi yönetimlerini kurdular.

Sosyalizm ve feminizmi vurgulayan politikaları HTŞ'nin yöneliminden oldukça farklı.

ABD öncülüğündeki güçlerin DEAŞ'a karşı SDG ile ittifak kurarak ağırlıklı olarak Arap olan bölgeleri kontrol altına almasıyla bölgeleri genişledi.

Türkiye destekli SMO’yu oluşturan gruplar, Esed'in devrilmesiyle birlikte SDG'ye karşı saldırılarını şiddetlendirerek 9 Aralık'ta Münbiç şehrini ele geçirdi.

Washington ateşkese aracılık etti, ancak SDG Türkiye ve müttefiklerini ateşkese uymamakla suçladı. Bir Türk savunma bakanlığı yetkilisi böyle bir anlaşma olmadığını söyledi.

ABD'nin SDG'ye verdiği destek, ABD ile NATO üyesi Türkiye arasındaki gerilimi arttırdı.

Washington SDG'yi, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın bu dönemi Suriye'deki kabiliyetlerini yeniden inşa etmek için kullanmaya çalışacağı uyarısında bulunduğu DEAŞ'a karşı mücadelede kilit bir ortak olarak görüyor. SDG halen militan örgütle bağlantılı on binlerce kişiyi kamplarda ve cezaevlerinde tutuyor.

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler geçen hafta yaptığı açıklamada, ülkesinin Suriye'de DEAŞ'ın yeniden canlandığına dair herhangi bir belirti tespit etmediğini bildirdi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan cuma günü Ankara'da Alman mevkidaşıyla yaptığı görüşmede, tutukluların tutulduğu kamp ve cezaevlerinin yönetimi için alternatifler bulunması gerektiğini belirtti.

ABD'nin Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Barbara Leaf de cuma günü yaptığı açıklamada, Washington'un Ankara ve SDG ile birlikte ‘SDG'nin ülkenin o bölgesindeki rolüne ilişkin sorunsuz bir geçiş’ üzerine çalıştığını söyledi.

Joe Biden'ın yönetimi ABD güçlerinin Suriye'de kalacağını söyledi, ancak Başkan seçilen Donald Trump 20 Ocak'ta göreve başladığında çekilmelerini emredebilir.

Trump'a mesaj

Trump ilk döneminde Suriye'den çekilmek istemiş, ancak hem kendi ülkesinden hem de ABD'nin müttefiklerinden gelen baskılarla karşılaşmıştı.

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre Suriyeli Kürt yetkili İlham Ahmed, 17 Aralık'ta Trump'a yazdığı mektupta, Türkiye'nin Trump göreve gelmeden önce kuzeydoğuyu kontrol etmeye hazırlandığını iddia etti.

Mektupta, Türkiye'nin planının ‘terörle mücadelede yıllardır kaydedilen ilerlemeyi geri alma tehdidinde bulunduğunu’ yazan Ahmed, Trump’a hitaben “Bu felaketi önleme gücüne sahip olduğunuza inanıyoruz” dedi.

Trump 16 Aralık'ta yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Suriye'de olup bitenleri ‘kontrol altına alacağını’ söyledi, ancak ABD askerlerinin Suriye'de konuşlanmasına ilişkin planlarını açıklamadı.

Oklahoma Üniversitesi'nde Suriye uzmanı olan Joshua Landis, “Kürtler imrenilecek bir konumda değil. Şam’daki yeni yönetim kendine çeki düzen verdiğinde bölgeye girecektir. ABD sonsuza kadar orada kalamaz” ifadelerini kullandı.

HTŞ lideri Ahmed eş-Şera BBC'ye yaptığı açıklamada, ‘Kürtlerin Suriye halkının bir parçası olduğunu’ belirterek, “Suriye bölünmeyecek” dedi. Eş-Şera, silahların tamamen devletin elinde olması gerektiğini ifade etti.

Eş-Şera, Türkiye'nin temel kaygılarından biri olan Suriyeli olmayan Kürt savaşçıların Suriye'deki varlığını kabul etti. Eş-Şera, “Suriye topraklarının Türkiye'ye ya da başka ülkelere tehdit oluşturmasını ve istikrarı bozmasını kabul etmiyoruz” diye konuştu.

Eş-Şera, ‘sorunun çözümü için barışçıl bir formül’ bulmak amacıyla diyalog ve müzakereler yoluyla çalışma sözü verdi.

Kürt yetkili Fener el-Kait, yönetiminin ‘demokratik bir Suriye, adem-i merkeziyetçi bir Suriye, tüm mezhep, din ve etnik kökenlerden tüm Suriyelileri temsil eden bir Suriye’ istediğini bildirdi. El-Kait, SDG'nin ‘yeni Suriye ordusunun çekirdeği’ olacağını belirtti.

SDG Komutanı Mazlum Abdi Reuters'a verdiği demeçte, iki tarafın güçleri arasında çatışma çıkmasını önlemek için HTŞ ile temas kurulduğunu doğruladı, ancak Ankara'nın Şam ile Kürt güçler arasında bir bölünme yaratmaya çalışacağını söyledi.

SDG'nin Şam'daki ‘yeni siyasi aşamaya’ katılması için ABD öncülüğündeki koalisyon da dahil olmak üzere uluslararası taraflardan güçlü bir destek olduğunu söyleyen Abdi, bunu ‘büyük bir fırsat’ olarak niteledi.

Abdi, “Türkiye ve ona bağlı gruplarla aramızda tam bir ateşkes sağlandıktan sonra bu aşamaya katılmaya hazırlanıyoruz” dedi.