İran’dan Irak'taki telekulak krizini yatıştırma hamlesi

Kudüs Gücü Komutanı Kaani yetkililerden ve siyasetçilerden Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'ye yönelik eleştirilerini yumuşatmalarını istedi

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani (Reuters)
Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani (Reuters)
TT

İran’dan Irak'taki telekulak krizini yatıştırma hamlesi

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani (Reuters)
Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani (Reuters)

Kaynaklar, İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani’nin, geçtiğimiz hafta Iraklı siyasetçilerden ve yetkililerden Ortadoğu'daki çatışmaların yoğunlaştığı bir dönemde Irak'ta istikrarı desteklemek amacıyla, ofisi gizli dinleme yaptığı suçlamalarıyla karşı karşıya olan Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'ye yönelik eleştirilerini yumuşatmalarını istediğini söylediler.

Aralarında liderleri Kaani ile görüşen siyasi parti üyelerinin de bulunduğu Iraklı yedi kaynağa göre Kudüs Gücü Komutanı, Bağdat ziyareti sırasında siyasilere bazı sorular sordu.

Bölgedeki bir diplomat bu açıklamayı doğrularken, tüm kaynaklar görüşmelerin özel olması nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemedi.

Sudani’nin zayıflatılmamasını amaçlayan bu hamle, İran'ın Irak'taki istikrarsızlıktan duyduğu endişeyi yansıttı. Tahran uzun zamandır çeşitli silahlı gruplar ve Şii siyasi partilar aracılığıyla Irak’taki nüfuzunu kullanıyor.

Tahran, yaklaşık bir yıldır devam eden Gazze savaşının ardından ve Lübnan'da Tahran'ın başlıca müttefiki olan Hizbullah üzerinde büyük baskı yaratan çatışmaların tırmandığı bir dönemde bölgesel müttefiki üzerinde daha fazla baskı oluşmasını istemiyor.

Ancak DMO ve İran Dışişleri Bakanlığı konuyla ilgili yorum taleplerine şimdiye kadar yanıt vermedi.

Kaani, Sudani'yi başbakanlığa seçen Şii partilerden oluşan Koordinasyon Çerçevesi’ndeki siyasi liderlerden, ofisinin Iraklı üst düzey yetkililer ve siyasetçileri gizlice dinlediği suçlamalarıyla karşı karşıya olduğu bir dönemde Başbakan’ın konumunu zayıflatmamalarını istedi.

Telekulak suçlamaları geçtiğimiz ay milletvekilleri ve büyük medya kuruluşları tarafından ortaya çıkarılmış ve Irak'ta büyük bir infiale neden olmuştu. Sudani'nin danışmanları, kamuoyuna hiçbir kanıt sunulmadan yapılan suçlamaları reddetti.

2025 yılındaki parlamento seçimleri

Sudani’nin destekçileri ve bağımsız gözlemciler, Başbakan’ın siyasi muhaliflerinin, gelecek yıl yapılması planlanan parlamento seçimleri öncesinde popülaritesini zayıflatmak amacıyla bu suçlamaları gündeme getirirken, Sudani'ye muhalif partiler de suçlamaların tehlikeli olduğunu söylüyor.

Irak yargısı, Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Faik Zeydan'ın gözetiminde konuyla ilgili bir soruşturma başlattı. Bazı Iraklı yetkililer soruşturmanın sonuçlarının Başbakan’ın geleceği üzerinde büyük bir etkisi olabileceğini düşünüyorlar.

Irak'ta onlarca yıldır süren çatışmalardan zarar gören ekonomiyi yeniden inşa etmeye çalışırken hassas bir seçim öncesi dönemde büyük zorluklarla karşı karşıya olan Sudani, aynı zamanda İran'a sadık silahlı grupların ülkedeki nüfuzunu dengelemek ve Irak'ta yıllardır konuşlu bulunan ABD askerleri de dahil olmak üzere ABD öncülüğündeki güçlerin ülkeden çıkışını müzakere etmek zorunda.

Londra'daki Chatham House Araştırma Merkezi'nden Dr. Renad Mansour, İran'ın 2025 yılında yapılması planlanan parlamento seçimleri öncesinde, iç anlaşmazlıkların sık sık şiddet olaylarına dönüştüğü Irak'taki gerilimi yatıştırmak istediği değerlendirmesinde bulundu.

İran'ın kritik bir dönemden geçtiğini belirten Dr. Mansour, çünkü İsrail'in saldırganlığına karşılık vermeye çalışırken Irak'taki grupların istikrarı bozacak şekilde savaştığını ve İran'ın şu anda en son isteyeceği şeyin Irak'ta siyasi kaos olduğunu söyledi.

Kaani, bir kriz sırasında Irak'a ilk kez müdahalede bulunmuyor. Reuters'ın haberine göre şubat ayında Irak'ın batı sınırında ABD’nin Ürdün'deki bir askeri üssüne silahlı bir grup tarafından düzenlenen saldırıda üç ABD askerinin ölmesi üzerine Irak'taki İran'a sadık silahlı gruplardan ABD güçlerine yönelik saldırıları durdurmalarını istedi ve bundan sonra birkaç ay boyunca silahlı gruplar bu tür eylemlerde bulunmadı.



Hamas üyeleri tehlikeye karşı birbirlerini gizli sembollerle uyarıyor

Hamas üyelerinin birbirlerini tehlikeye karşı uyarmak için kullandıkları gizli şifreler ve notlar (AFP)
Hamas üyelerinin birbirlerini tehlikeye karşı uyarmak için kullandıkları gizli şifreler ve notlar (AFP)
TT

Hamas üyeleri tehlikeye karşı birbirlerini gizli sembollerle uyarıyor

Hamas üyelerinin birbirlerini tehlikeye karşı uyarmak için kullandıkları gizli şifreler ve notlar (AFP)
Hamas üyelerinin birbirlerini tehlikeye karşı uyarmak için kullandıkları gizli şifreler ve notlar (AFP)

İzzettin Ebu Ayşe

Tel Aviv 1 Aralık 2023 tarihinde askeri harekatını Gazze Şeridi'nin güneyine kaydırdığında Hamas Hareketi, kendisini ortadan kaldırmayı amaçlayan İsrail ordusuyla yüzleşmek için geleneksel savaş stratejisinden farklı yeni savaş taktiklerine yönelmek zorunda kaldı.

Gerilla savaşı yaklaşımını benimseyen Hamas, Gazze Şeridi'ne giren İsrail kara kuvvetleriyle çatışmaya girmekten ya da doğrudan çatışmaya girmekten büyük ölçüde kaçındı. Savaş stilini değiştirerek pusu kurmaya ve İsrail askerlerini vurmak için el yapımı bombalar kullanmaya başladı.

Savaş taktikleri

İsrail, 2023 aralığında önce Gazze'nin kuzeyinde savaşıyordu. Bu dönemde Hamas, temelde kara saldırılarını yavaşlatmaya çalışarak üyelerine geri çekilme, güneye yönelme ya da bir savunma hattı kurma şansı vermeye çalıştı. Kuzeyde bir ‘askeri işgal’ stratejisi izledi. Ancak çatışmalar Gazze Şeridi'nin güneyine taşındığında önemli ölçüde zarar görmüş halde olan Hamas, stratejisini değiştirmeye karar verdi.

sdtrgbtr
Hamas üyeleri, sivil kıyafetlerle sessizce kapı kapı dolaşıyor (AFP)

Hamas, güneyde Askeri Sözcüsü Ebu Ubeyde aracılığıyla uzun bir yıpratma savaşına hazırlandığını ve üyelerinin kentsel alanlarda gerilla savaşı olarak özetlenen bu stratejiye başladığını duyurdu. Bu açıklamayla birlikte Hamas savaş stilini değiştirmiş oldu.

Pusu savaşı

Askeri uzman Tümgeneral Raid Safi, Hamas’ın gerilla savaşında üyelerini İsrail ordusuyla doğrudan büyük çatışmalara girmekten uzak tutarak saflarındaki kayıp sayısını sınırladığını, ancak bu stratejide, üyelerinin birbirlerini pusuya düşürme riski olduğunu söyledi.

scdvfrb
Gerilla savaşı yaklaşımını benimseyen Hamas, Gazze Şeridi'ne giren İsrail kara kuvvetleriyle çatışmaya girmekten ya da doğrudan çatışmaya girmekten büyük ölçüde kaçındı (AFP)

Tümgeneral Safi, sözlerinin şöyle sürdürdü:

“Gerilla savaşında Hamas'ın savaş takımları ayrı ayrı faaliyet gösteriyor. Hamas güçleriyle sahadaki savaşçılar arasında açık ve kesintisiz bir koordinasyon bulunmuyor. Gerilla savaşı pusuya dayalı olduğundan Hamas üyelerinin birbirlerini de bu pusulara düşürmesi mümkün.”

Savaşta hatalar yapılabilir, ancak Hamas üyeleri bu boşluğu fark etmiş ve ele almış gibi görünüyor. Tehlikeden kaçınmak ve birbirlerini tehlikeye karşı uyarmak için daha önce belirlemiş oldukları işaretleri kullanıyorlar.

Çete stratejisi

Gazze Şeridi'nde sahadaki tüm çatışmaları yakından takip eden Tümgeneral Safi'ye göre Hamas gerilla stratejisinde pusu kurmaya ve İsrail hedeflerini vurmak için el yapımı bombalar kullanmaya yöneldi. Tanksavar bombalar ve yangın çıkarıcı el yapımı patlayıcılar kullanırken sivil kıyafetler giyerek kendini gizliyor. Hamas üyeleri evler arasında güven içinde sakince yürüyor. Sıradan evlerden patlayıcıları alıp girişlere, odaların arasına ve bölgenin her noktalarına yerleştiriyorlar. Daha sonra kurdukları pusudan uzaklaşıp uzak bir köşede oturarak İsrail askerlerini izliyor, olayı cep telefonu kameralarına kaydetmeye hazır olarak bekliyor ve askerler pusuya girer girmez bombayı patlatıyorlar.

zxscdvf
Hamas üyeleri evlerin duvarlarına yazılar yazıyor ya da diğer üyelerin anlayabileceği garip sloganlar ve semboller çiziyor (AFP)

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Tümgeneral Safi, Hamas üyeleri arasındaki yeterli koordinasyonun olmayışıyla ilgili ise şunları söyledi:

“Hamas üyeleri yıpratma savaşı stratejisi izlediklerinden aralarında doğrudan bir koordinasyon olması zor. Bu da pusuyu kuran ve patlayıcıları eve yerleştiren ekibin diğer üyelerle koordinasyon kurmadan bağımsız hareket etmiş olabileceği anlamına geliyor.”

xsvdfbgrnt
Pusu kuran ve evlerden birine patlayıcı yerleştiren ekip, diğer üyelerle koordinasyon kurmadan tek taraflı hareket etmiş olabilir (AFP)

Tümgeneral Safi, Hamas üyelerinin diğer üyelere önceden hazırlanmış bir pusu ve yerleştirilmiş ve patlamaya hazır patlayıcılar olduğunu haberdar vermek için kendi aralarında kararlaştırdıkları özel bir sembol kullandıklarını söyledi.

Tümgeneral Safi, şöyle devam etti:

“Hamas tarafından paylaşılan videoları izlerken gördüğüm kadarıyla Hamas üyeleri, bubi tuzakları ve patlayıcıların yerleştirildiği evlerin dışında pencereden sarkan kırmızı bir bez parçası bırakıyor. Bu da burada bir tehlike olduğu ve binalardan uzak durulması gerektiği anlamına geliyor.”

Gizli semboller

Kırmızı bez Tümgeneral Safi'nin Hamas tarafından videolarında fark ettiği gizli işaretlerden biri. Tümgeneral Safi, Hamas üyelerinin diğer üyelere tuzaklanmış patlayıcı, tünel girişi ya da silah zulası olduğunu göstermek için arkalarında açık işaretler bıraktığını belirtti.

Askeri uzman, sözlerine şöyle devam etti:

“Bu işaretler, tuzakların olduğuna dikkat çekmek için kırmızı bez asılmasından, silah ve mühimmatın varlığına işaret etmek için siyah bir bezin asılmasına kadar çeşitlilik gösterirken bazen de bazen Hamas üyeleri bir kaçış yolu oluşturmak için evde bir delik açıyor.”

xacdvfebrt
Hamas Hareketi, saldırılardan sonra hızla geri çekilme, saklanma, yeniden toparlanma ve yeniden ortaya çıkma becerisi gösterdi (AFP)

Hamas görevlileri ayrıca evlerin duvarlarına yazılar yazıyor ya da savaşçıların anlayabileceği garip sloganlar ve semboller çiziyor. Safi, bu bilmecelerin Hamas militanları tarafından kolayca çözülebildiğini, çünkü bu konuda eğitim aldıklarını ve bu stratejiyi anlama konusunda yüksek düzeyde yeterliliğe sahip olduklarını söylüyor.

Hamas'ın üst düzey yöneticilerinden Ali Baraka, hareket üyelerinin İzzettin el-Kassam Tugayları tarafından benimsenen askeri bilim ve savaş stratejileri çerçevesinde birbirlerini tehlikelere karşı uyarmak için kullandıkları birçok hile ve sembol olduğunu resmen kabul ediyor.

Öte yandan İsrail'deki askeri yetkililer, Hamas üyelerinin yeni taktikler benimsediğini gözlemledi. İsrail Ordusu Basın Sözcüsü Peter Lerner, Hamas Hareketi’nin saldırılardan sonra hızla geri çekilme, saklanma, yeniden toparlanma ve ordunun Hamas üyelerinden arındırıldığını düşündüğü bölgelerde yeniden ortaya çıkma becerisi gösterdiğini belirtti.

Hamas’ın savaş yöntemlerini değiştirdiğini söyleyen Lerner, “Güçlerimiz hareketin taktiklerindeki değişime adapte oluyor ve tüm savaşçılarını ortadan kaldıramayacağımızı ya da tüm tünellerini yok edemeyeceğimizi biliyor” diye konuştu.