İsrail İran'ın füze saldırısının 'sona erdiğini' ve “iki hafif yaralanma” olduğunu açıkladı

Birçok şehre 150'den fazla balistik füzenin düşmesinin ardından vatandaşlarına sığınakları terk etmeleri çağrısında bulunuldu.

 İsrail hava savunması 1 Ekim 2024'te Tel Aviv üzerindeki füzeleri engelledi (AFP)
 İsrail hava savunması 1 Ekim 2024'te Tel Aviv üzerindeki füzeleri engelledi (AFP)
TT

İsrail İran'ın füze saldırısının 'sona erdiğini' ve “iki hafif yaralanma” olduğunu açıkladı

 İsrail hava savunması 1 Ekim 2024'te Tel Aviv üzerindeki füzeleri engelledi (AFP)
 İsrail hava savunması 1 Ekim 2024'te Tel Aviv üzerindeki füzeleri engelledi (AFP)

İran bu akşamı birçok İsrail şehrine yüzlerce balistik füze fırlatmasının ardından İsrail "tehdidin sona erdiğini" ilan etti ve vatandaşlarına barınaklarını terk etmeleri çağrısında bulundu.

İsrail ordusu yaptığı açıklamada, "şu anda" artık İran'dan gelen bir tehdit olmadığını doğrularken, ambulans servisi füzelerin yalnızca "iki hafif yaralanmaya" yol açtığını duyurdu.

Dakikalarca süren saldırı sırasında Kudüs dahil, İsrail genelinde sirenler çaldı.

Saldırı sırasında Ben Gurion Havalimanı sözcüsünün "İsrail hava sahası kapalı" açıklamasının ardından İsrail, hava sahasının yeniden açıldığını duyurdu. “Uçuşlar, İsrail dışındaki alternatif bölgelere yönlendirildi.”

Aynı tedbir, Ürdün Sivil Havacılık Düzenleme Otoritesi tarafından bu akşamı yapılan bir açıklamada, İran'ın İsrail'e füze fırlatmasıyla bağlantılı olarak Krallığın hava sahasındaki hava trafiğini geçici olarak askıya alma kararı aldığı açıklandı. Açıklamaya göre otorite, "Ürdün hava sahasının, Krallığa gelen, giden ve Krallıktan geçen tüm uçakların hareketine geçici olarak kapatıldığını" duyurdu.

Bu arada İsrail medyası, saldırı sonucu Aşkelon kentindeki bir gaz platformunun hasar gördüğünü bildirdi. Ancak haber henüz resmi olarak doğrulanmadı.

ABD Başkanı Joe Biden, İran saldırısına ilk tepki olarak ülkesinin İsrail'in bu saldırılara karşı koymasına ve bölgedeki Amerikalıları korumasına yardım etmeye hazır olduğunu söyledi.

Biden, yeni saldırıyı görüşmek üzere yardımcısı Harris ve ABD ulusal güvenlik ekibiyle toplantı çağrısında bulundu.

Amerikalı bir yetkili, ABD'nin İsrail'i bu saldırıya karşı savunma hazırlıklarını aktif olarak desteklediğini, İran'ın İsrail'e yönelik herhangi bir doğrudan askeri saldırısının, Tahran açısından ciddi sonuçlar doğuracağını belirtti.

Şarku’l Avsat’ın New York Times'tan aktardığına göre Amerikalı bir askeri yetkili, Amerikalı yetkililerin İran'ın önümüzdeki 12 saat içinde balistik füze saldırısı başlatacağına inandığını söyledi. Bilginin hassasiyeti nedeniyle isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan yetkili, İran'ın, İsrail ve müttefikleri tarafından neredeyse tamamen engellenen Nisan ayındaki saldırısında olduğu gibi insansız hava aracı ve seyir füzesi de fırlatabileceğini söyledi.

Üç hava üssü ve bir istihbarat karargâhı

Amerikalı bir yetkili, İran'ın İsrail'e balistik füzelerle olası saldırısının, nisan ayında gerçekleşen saldırı büyüklüğünde veya daha büyük olabileceğini, ancak bu değerlendirmenin ön göstergelere dayandığını ve teyit edilmesinin zor olduğunu açıkladı.

Bu arada üç İsrailli yetkili, beklenen saldırının İsrail'e yönelik insansız hava araçları ve füzeleri içereceğini açıkladı.

Üç yetkili, İran'ın yeni saldırısının hedefinin büyük olasılıkla üç askeri hava üssünün yanı sıra salı öğleden sonra boşaltılan Tel Aviv'in kuzeyindeki bir istihbarat karargâhı olacağını bildirdi.

ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ise "Amerika'nın Ortadoğu'daki olayları yakından takip ettiğini ve İsrail'i savunmaya kararlı olduğunu" vurguladı.

ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken (AFP)ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken (AFP)

ABD'nin İsrail Büyükelçiliği'nin internet sitesinde yer alan bir gönderi, büyükelçiliğin İsrail, işgal altındaki Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki tüm ABD hükümeti çalışanlarına ve onların aile üyelerine bir sonraki duyuruya kadar bulundukları yerde kalmaları talimatı verdiğini gösterdi.

İsrail kendini savunmaya hazır

İsrail, ABD'nin İran'dan kendisine yönelik "yakında" balistik füze saldırısı uyarısı karşısında kendisini savunmaya hazır olduğunu duyurdu.

Amerikan internet sitesi "Axios"un bir muhabiri, "X" haberine göre Batılı bir kaynaktan alıntı yaparak, İran'ın İsrail'e daha uzun süren insansız hava araçları veya seyir füzeleriyle değil, hedeflerine 12 dakika içinde ulaşabilen balistik füzelerle saldırmasının beklendiğini bildirdi.

Nisan saldırısı

İran, İsrail'e yönelik son roket ve insansız hava aracı saldırısını nisan ayında, İsrail savaş uçaklarının Suriye'yi ziyaret eden birkaç üst düzey İranlı komutanı öldürdüğü saldırıların ardından gerçekleştirdi. O dönemde her iki tarafın da gerilimi düşürmeyi tercih etmesiyle, topyekûn bir savaş önlenmişti. Altı ay sonra diplomatlar ve uzmanlar, topyekûn bir savaşın daha olası hale geldiğini ve İsrail'in İran'ın yeni bir saldırısına güçlü bir şekilde karşılık vermesinin beklendiğini söylüyor.



Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyor

Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
TT

Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyor

Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin çöküşünün ardından Şam'daki ani güç kaybının şokunu yaşayan İran yönetimi, Suriye’nin yeni liderlerinin nezdinde nüfuzunun bir kısmını yeniden kazanmaya çalışıyor. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ekonomik kriz ve ülkesinin nükleer programıyla ilgili gerilim başta olmak üzere birçok iç ve dış sorunla karşı karşıya. İngiltere merkezli The Guardian gazetesine göre İranlı yetkilileri en çok endişelendiren, Esed'in devrilmesinin ardından Suriye'de silahlı muhalif gruplar lehine yaşanan ani nüfuz kaybı.

Tahran kısa vadede Şam'ın yeni yöneticilerinin nezdinde nüfuzunu yeniden kazanmaya çalışırken İranlı diplomatlar, Esed'le yakın ilişki içinde olmadıklarını vurguladılar. Esed'in uzlaşmayı reddetmesi onları hayal kırıklığına uğratmıştı.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi kısa bir süre önce verdiği bir röportajda “Uzun zaman önce Suriye'de yönetimin iktidarda kalmaya devam etmesinin zor olacağı sonucuna vardık. Hükümet yetkililerinin muhalefetin iktidarı paylaşmasına izin verme konusunda esneklik göstermesi bekleniyordu, ancak bu gerçekleşmedi. Tahran her zaman Suriye muhalefetiyle doğrudan temas halinde oldu. Şam’a 2011 yılından bu yana terörizmle bağlantısı olmayan muhalif gruplarla siyasi görüşmelere başlaması gerektiğini telkin ediyoruz” ifadelerini kullandı.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü yaptığı açıklamada, İran'ın 2012 yılında Suriye'ye Esed'in isteği üzerine ve sadece DEAŞ'ın yenilgiye uğratılmasına yardımcı olmak için girdiğini savundu. Sözcü açıklamasında, “Suriye’deki varlığımız danışmanlık düzeyindeydi. Suriye'de hiçbir zaman belirli bir grubu ya da bireyi savunmak için bulunmadık. Bizim için en önemlisi Suriye'nin toprak bütünlüğünün ve istikrarının korunmasına yardımcı olmaktı” ifadelerini kullandı. Ancak bu açıklamalar Şam'da pek karşılık bulmadı. İran, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera tarafından eleştirilen birkaç ülkeden biri olmaya devam ediyor.

Kısa süreli balayı

İranlı birçok yetkili Türkiye'nin şu an Suriye'de elde ettiği kazanımların kısa ömürlü olabileceğini ve Ankara'nın çıkarlarının HTŞ liderliğindeki hükümetle farklılaşmaya başlayacağını iddia ediyor. İran'ın önde gelen dini otoritelerinden Ayetullah Nasır Mekarim Şirazi, “Suriye meselesini umutla takip etmek zorundayız. Bu durumun devam etmeyeceğini biliyoruz, çünkü Suriye'deki mevcut yöneticiler birbirleriyle birlik içinde kalmayacaklar” değerlendirmesinde bulundu. İran’ın katı muhafazakâr çizgideki gazetesi Civan ise “Suriye'deki mevcut balayı dönemi, grupların çeşitliliği, ekonomik sorunlar, güvensizlik ve aktörlerin çeşitliliği nedeniyle sona erecek” öngörüsünde bulundu.

dfbg
Türkiye ve İran cumhurbaşkanları Suriye'deki durumu görüşmek üzere G8 Zirvesi çerçevesinde Kahire'de bir araya geldi (Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı)

İran, yetkililerin yaptığı açıklamalarla, Esed rejiminin çöküşünden ABD’yi ve İsrail'i sorumlu tutsa da Ankara'nın rolüne öfke duyduğu çok açık. İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney, Esed rejiminin düşüşünün ardından yaptığı konuşmada ‘Suriye’ye komşu bir ülkenin, olayların şekillenmesinde açıkça rol oynadığını ve şimdi de bunu yapmaya devam ettiğini’ söyledi.

Fars Haber Ajansı, HTŞ lideri Ahmed eş-Şera’yı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve ABD Başkanı Joe Biden ile müttefik gösteren bir poster yayınladı. İran Dış İlişkiler Stratejik Konseyi de HTŞ'nin uzun süre Türkiye'nin müttefiki olarak kalıp kalmayacağını sorguladı.

Fars Haber Ajansı’nın haberinde şu ifadeler yer aldı:

“Her ne kadar Türkiye kısa vadede Beşşar Esed rejiminin düşmesinin başlıca kazananlarından biri olsa da HTŞ, istikrarlı bir hükümet kurmaya çalışsa bile Ankara asla Suriye'de kendisiyle müttefik bir hükümeti iktidara getiremez. Bu imkansız. Bu durum, orta vadede Suriye ile 830 kilometrelik bir sınırı paylaşan Türkiye için büyük bir tehdit haline gelecek.”

Türkiye'ye güvenmek

İran’ın eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhan ise yaptığı değerlendirmede, Suriye ve Türkiye için kasvetli bir gelecek öngördü. Ruhani, değerlendirmesinde “Son haftalarda Suriye'nin tüm askeri kabiliyetleri İsrail tarafından yok edildi ve ne yazık ki silahlı gruplar ve Türkiye, İsrail'e uygun şekilde karşılık vermedi. Suriye ordusunu yeniden inşa etmek yıllar sürecek” ifadelerini kullandı.

xcdv
Türkiye sınırında Ayn el-Arab’a bakan noktada teyakkuzda bir Türk topçusu (Türk basını)

İran'ın eski Londra Büyükelçisi Muhsin Baharvend, Şam’daki yeni hükümetin Türkiye'ye aşırı bağımlı hale gelebileceğini söyledi.

Baharvend, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Eğer Suriye'deki merkezi hükümet, otoritesini ve egemenliğini askeri müdahaleyle ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu yabancı ülkelerden yardım alarak güçlendirmeye çalışırsa Suriye ya da Suriye'nin büyük bir bölümü, Türkiye tarafından kontrol edilecek ve Türkiye ağır insani ve ekonomik maliyetlere katlanacağı bir bataklığa girecek.”

Türkiye ile HTŞ arasında, özellikle de Suriyeli Kürtlerin ülkenin kuzeydoğusunda özerklik talepleriyle nasıl başa çıkılacağı konusunda gerilim yaşanacağını öngören Baharvend, “Türkiye destekli Suriye Mülli Ordusu (SMO), Türkiye'nin kuzey sınırında Kürt nüfusun yoğun olduğu bir Suriye beldesi olan Ayn el-Arab'ta (Kobani) Kürtlerin ağırlıkta olduğu ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) karşı bir saldırı başlatmaya hazır” diye ekledi.

Öte yandan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, geçtiğimiz çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Şam’da yeni bir yönetim var ve bence bu artık öncelikle onları ilgilendirir. Eğer bu konuyu doğru düzgün ele alırlarsa bizim müdahale etmemize gerek kalmaz” dedi.

Daha geniş anlamda, Suriye'deki değişim İran'ın dış politikasını bir an önce yeniden gözden geçirmesini gerektiriyor. Bu gözden geçirme, 'direniş ekseni' olarak adlandırılan yapının zayıflamasının İran'ın bölgede daha iyi ilişkiler kurarak nükleer bir devlet olmasını gerektirip gerektirmediği üzerinde yoğunlaşıyor. İranlı yetkililer yıllardır, ‘İran'ın savunmasının kendi sınırları dışında başlaması gerektiğini’ söylüyor. Ancak bazı Batılı diplomatlar, bu maliyetli stratejinin artık büyük ölçüde geçerliliğini yitirdiğini ve İran'ın Suriye'deki geri çekilişini nasıl açıklayacağının, bu stratejinin yerini neyin alacağını belirlemede çok önemli olacağını savunuyor.