Gazze Şeridi'nin kuzeyinde “generallerin planı” mı uygulanıyor?

İsrail, Gazze Şeridi’ndeki kara harekatının kapsamını genişletirken kuşatma altındaki yaklaşık 200 bin kişinin suya, gıdaya ve yakıta ulaşmasını engelliyor

Dün Gazze Şeridi'nin kuzeyinden kaçmaya çalışan Filistinliler (Reuters)
Dün Gazze Şeridi'nin kuzeyinden kaçmaya çalışan Filistinliler (Reuters)
TT

Gazze Şeridi'nin kuzeyinde “generallerin planı” mı uygulanıyor?

Dün Gazze Şeridi'nin kuzeyinden kaçmaya çalışan Filistinliler (Reuters)
Dün Gazze Şeridi'nin kuzeyinden kaçmaya çalışan Filistinliler (Reuters)

İsrail dün, Gazze Şeridi'nin kuzeyinde yürüttüğü kara harekatının kapsamını aniden genişletti. Sekiz gün önce kara saldırıları başlattığı Cibaliye Mülteci Kampı yakınlarındaki birçok bölgenin hava bombardımanları, topçu saldırıları ve insansız hava araçlarından (İHA) açılan ateşin ortasında tahliye edilmesini emretti. Tüm bunlar daha fazla can kaybına ve yıkıma neden olurken, hedef alınan bölgede mahsur kalan yaklaşık 200 bin kişinin su, gıda ve yakıtının kesildiği bildirildi.

İsrail ordusu, Cibaliye el-Beled, Cibaliye en-Nezile ve Şeyh Rıdvan mahallelerinin (Ebu Iskender bölgesi) bazı kısımlarında yaşayanlardan buraları derhal boşaltmalarını istedi. Yaklaşık 120 binden fazla Filistinlinin yanı sıra aylardır bu mahallelere yığılmış olan binlerce yerinden edilmiş Filistinliye ev sahipliği yapan bu mahalleler korku ve endişe içinde derhal boşaltılırken tahliye, kaosa neden oldu.

Şarku’l Avsat’a konuşan Şeyh Rıdvan Mahallesi sakinlerinden Mustafa Halva (49), “Durum çok ürkütücü. Dünya Lübnan'da olanlarla meşgulken, Gazze Şeridi'nin kuzeyini işgal etmeye karar verdikleri çok açık. Gazze Şeridi'nin kuzeyinin boş kalması için bizi Gazze Şeridi'nin güneyine taşınmaya zorlamak istiyorlar” dedi.

İsrail'in kuzeydeki bu hamleleri, Beyt Lahiye'nin kuzeyinde ve batı bölgelerinde bölge sakinleri tarafından gözlemlenen diğer habersiz hareketlerle aynı zamanda gerçekleşti. Bu hamleler arasında başta el-Kerame, istihbarat karargâhı çevresi ve el-Magusi bölgeleri olmak üzere Gazze Şehri'nin kuzey bölgelerini hedef alan bombardımanlar yer aldı.

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki durum, İsrail'in Cibaliye Mülteci Kampı’nda devam eden askeri operasyonu önemli ölçüde genişlettiğini gösteriyor. Sıkılaştırılmış bir kuşatma ile kamp sakinlerinin çoğunun yardım, yakıt, içme suyu ve bazı gıda maddelerine ulaşmaları engellendi.

Görsel kaldırıldı.İsrail'in cuma gecesi Cibaliye Mülteci Kampı’na düzenlediği hava saldırısında öldürülen yakınları için ağlaya Filistinli bir genç (AFP)

Bölge sakinleri, Gazze Şeridi'nin kuzeyinde yaşananların, özellikle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun kısa süre önce uygulanabilirliğinin araştırılması talimatı vermediği ve son günlerde İsrail basının geniş yankı uyandıran ‘generallerin planı’ adlı planının sessizce uygulanmaya konulmuş olmasından endişe ediyor.

Gazze Şehri'nde yaşayan Mervat Mansur (53) “Bizi güneye doğru itmek istedikleri açık. Bizi tamamen kuşatıyorlar, operasyonu genişletiyorlar, binaları yıkıyorlar, sığınakları hedef alıyorlar ve (kuzeyden) ayrılmamız için üzerimize broşürler atıyorlar” diye konuştu.

Başta eski İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Emekli General Giora Eiland olmak üzere İsrail ordusunun eski generalleri tarafından hazırlanan ve Netanyahu ile ordunun komuta kademesine sunulan ‘generaller planı’, Hamas’ın Gazze'nin kuzeyinden tamamen silinmesini, bölgenin tamamen boşaltılmasını, kapalı bir askeri bölgeye dönüştürülmesini, insani yardımların bölgeye girişinin engellenmesini ve geride kalanların ‘terörist’ olarak kabul edilerek tasfiye edilmesini öngörüyor.

İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth'a konuşan askeri bir kaynak, operasyonun amacının Hamas'ın Gazze Şeridi'nin kuzeyinde yeniden toparlanmasını engellemek olduğunu söyledi.

Gazze Şeridi'ndeki İçişleri Bakanlığı, İsrail'in planı uygulamasını engellemek amacıyla kuzeyde yaşayanlara işgal güçlerinin tehditlerine ve açıklamalarına kulak asmamaları, evlerinde, yerleşim bölgelerinde ve sığınaklarında kalmaları ve buraları boşaltmamaları çağrısında bulundu.

Helva ve Mansur'un yanı sıra Şarku’l Avsat’ın görüştüğü diğer Gazzeliler de İsrail’in uyarılarına rağmen bölgelerini terk etmeyeceklerini vurguladılar.

Gazze sakinlerinden Vail en-Neccar (31) ise şunları söyledi:

“Ben burada Cibaliye’de kalıyorum. Biz öldük, her şeyimizi kaybettik. Kaybedecek hiçbir şeyimiz kalmadı. Her şeyi deniyorlar. Suyu ve yiyeceği kestiler, şimdi de bombalıyorlar. Ama ben burada ölmeye hazırım, güneyde değil.”

Dünya Gıda Programı (WFP) Gazze Şeridi'nin kuzeyine giden gıda yardımı hatlarının kesildiğini doğruladı. WFP, Gazze Şeridi'nde kıtlık riskinin ‘hala olduğunu’ belirtti.

Görsel kaldırıldı.Gazze Şeridi'nin kuzeyinden dün ayrılan bölge sakinlerinden bazıları (AFP)

WPF tarafından X platformu üzerinden yapılan açıklamada “1 Ekim’den beri Gazze'nin kuzeyine hiçbir gıda yardımı ulaşmadı” denildi. Yaşananların yansımalarının binlerce Filistinli ailenin gıda güvenliği açısından felaket olduğu vurgulanan açıklamada, devam eden bombardıman ve tahliye emirleri nedeniyle Gazze'nin kuzeyindeki gıda dağıtım noktalarının kapanmak zorunda kaldığı, faaliyet gösteren tek fırının vurulmasının ardından yandığı vurgulandı.

Gazze Şeridi'ndeki Filistin Sivil Savunma Müdürlüğü, Cibaliye Mülteci Kampı ve çevresindeki bazı bölgelerde yaşayanların yedi gündür suya ve gıdaya ulaşamadığını açıkladı.

Açıklamada, Cibaliye Mülteci Kampı ve çevresindeki 200 bin vatandaşın, İsrail’in düzenlediği bombardımanlar ve uyguladığı boğucu ablukadan kaynaklı açlık ve susuzluk nedeniyle ölüm riskiyle karşı karşıya oldukları belirtildi.

İsrail'in saldırıları hayatın her alanını etkiliyor. İsrail ordusu son günlerde Cibaliye ve Beyt Lahya'da faaliyet gösteren Kemal Advan, el-Avde ve Endonezya hastanelerindeki hastaların ve sağlık personelinin tahliye edilmesini istedi, ancak doktorlar tüm saldırılara rağmen hastaneleri boşaltmayı reddetti.

İşgalci İsrail ordusu dün sabah Cibaliye Mülteci Kampı ve çevresindeki bazı bölgelerden yaralıları kabul eden Kemal Advan Hastanesi'ne yakıt taşıyan bir kamyonun girişine izin verdi. Şifa Hastanesi Ambulans ve Acil servis Müdürü Faris Afane’ye göre yaralılar büyük zorluklarla ve ateş altında tahliye ediliyordu.

Afane, Cibaliye Mülteci Kampı’ndaki evinden WhatsApp aracılığıyla gazetecilere yaptığı açıklamada, İsrail ordusuna ait askeri araçların hareketliliği ve İHA’lar tarafından rastgele ateş açılması nedeniyle ulaşamadıkları vakalar olduğunu belirtti.

Gazze şehri de dahil olmak üzere Gazze’nin kuzeyinde yaşayanlar her gün, Cibaliye Mülteci Kampı ile et-Tevam ve es-Saftavi bölgelerindeki evlerin havaya uçurulmasından kaynaklandığı tespit edilen deprem benzeri sarsıntılara neden olan büyük patlama sesleri duyuyorlar.

Cibaliye Mülteci Kampı içindeki bazı barınaklarda yaşayan ve doğrudan veya dolaylı olarak hedef alınan kamp sakinleri, kamp içinde neler olup bittiğini ayrıntılı olarak bilmiyorlar. Gazeteciler de kara harekatının başlamasından bu yana birçok kez hedef alındıkları için kampın içinde neler olup bittiğine dair net bir bilgiye sahip değiller.

Gazze şehri ve Gazze’nin kuzeyi, 370 binden fazla Filistinliye ev sahipliği yapıyor ve bu bölgelerde tam bir karmaşa hâkim.

Hamas, işgalci İsrail’in, Cibaliye Mülteci Kampı’ndaki katliamlarının, bölge sakinlerinin topraklarında kalma kararlılığı ve yerlerinden edilmelerine yönelik tüm girişimleri reddetmeleri nedeniyle cezalandırmayı amaçladığını belirtti. Fetih Hareketi (El Fetih) Merkez Komitesi ise Gazze Şeridi'nin kuzeyinin İsrail tarafından yok edilmekte olduğunu belirterek, kendilerine yönelik ‘soykırımın’ hız kazanması karşısında bölge sakinlerini kurtarmak için acil müdahale çağrısında bulundu.



Suriye'nin kuzeyinde ya çözüm ya da savaş bekleniyor

Suriyeli muhalif grupların askeri tatbikatları ülkenin kuzeyinde yakında bir çatışmanın patlak verebileceğinin sinyallerini veriyor (Sosyal medya siteleri)
Suriyeli muhalif grupların askeri tatbikatları ülkenin kuzeyinde yakında bir çatışmanın patlak verebileceğinin sinyallerini veriyor (Sosyal medya siteleri)
TT

Suriye'nin kuzeyinde ya çözüm ya da savaş bekleniyor

Suriyeli muhalif grupların askeri tatbikatları ülkenin kuzeyinde yakında bir çatışmanın patlak verebileceğinin sinyallerini veriyor (Sosyal medya siteleri)
Suriyeli muhalif grupların askeri tatbikatları ülkenin kuzeyinde yakında bir çatışmanın patlak verebileceğinin sinyallerini veriyor (Sosyal medya siteleri)

Abdulhalim Süleyman

Suriye sahası son zamanlarda İsrail'in Gazze’de ve Lübnan'da yürüttüğü savaşın ve hızlanan bölgesel gelişmelerin bir yan etkisi olarak Suriye'nin kuzeyinde askerî harekât olasılığından bahsedilmesine tanık oluyor. “Halep Savaşı” başlığı altında yapılan bu konuşmalarda, stratejik öneme sahip olan Halep’in ve Suriye'nin kuzeyindeki diğer bölgelerin Türkiye destekli Suriyeli muhalif gruplar tarafından geri alınabileceğine işaret ediliyor. Öte yandan Suriye hükümet çevreleri de İdlib şehrini kontrol eden muhaliflerin bulunduğu cephelere askeri takviyelerde bulunulmasını teşvik ediyor.

Kesintisiz çatışmalar

Başta İdlib ve Hama kırsalları olmak üzere Suriye'nin kuzeyinin büyük bölümündeki temas hatları, bir süredir taraflar arasında topçular, füzeler ve insansız hava araçları (İHA) ile düzenlenen saldırıların eşlik ettiği çatışmalara sahne oluyor. Bu durum İran, Rusya ve Türkiye'nin Suriye rejim güçleri ve Suriyeli muhalif gruplara dayatılmasında başlıca rol oynayan Soçi’de imzalanan anlaşmalar ve mutabakatlar ile Astana Süreci’nin uygulanmasına yönelik talepler çerçevesinde temas hatlarını olası bir savaşın kızışacağı sahalar haline getiriyor.

Suriyeli muhalif gruplar tarafında, Türkiye söz konusu grupların askeri hareketliliğinin yönlendirilmesinde rol oynarken, Suriye hükümetinin kontrolündeki bölgelere yönelik herhangi bir saldırı olasılığı için en önemli sinyal Ankara'nın onayı olmaya devam ediyor. Ancak bu onay, Türkiye'nin Rusya ve İran'ın yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri'yle yaptığı hesaplamalara bağlıdır, çünkü tüm bu taraflar şu ana kadar Suriye'deki kontrol haritalarını değiştirmek için pozisyonlarını ya da anlayışlarını değiştirmemiştir. Lübnan'daki yangının şiddetlenmesine ve İran'ın bölgedeki etkisi nedeniyle yayılma ve genişleme olasılığına, İsrail'in bu etkiyi sona erdirme ya da en azından azaltma arzusuna rağmen, Suriye rejim bölgelerindeki noktalara ve merkezlere yönelik İsrail hava saldırılarına zaman zaman tanık olan kuzey Suriye de buna dahildir.

Suriyeli askeri analist Tuğgeneral Ahmed Rahal, Suriye'nin kuzeyinde askerî harekâtın başlayacağına ilişkin herhangi bir belirtinin bulunmadığını ve 2020 yılının mart ayından bu yana Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanan nüfuz alanları haritasının değişmediğini vurguladı. Rahal, Suriye'deki duruma ilişkin Türkiye-ABD-Rusya mutabakatında herhangi bir değişiklik olmadığını da belirtti.

Türkiye'nin sahadan verdiği mesaj

Ancak geçtiğimiz hafta Türk Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Selçuk Bayraktaroğlu'nun Afrin’deki bir askeri üsse yaptığı inceleme ziyareti sırasında Türkiye'nin Suriye topraklarında kontrol ettiği bölgelerden yakında çekilmek gibi bir planı olmadığı ve bölgede meydana gelebilecek olası askeri gelişmelere hazır olduğu yönünde sahadan dikkat çekici bir mesaj verildi. Bu mesaj, özellikle Suriyeli muhalif grupların kontrol ettikleri bölgelere bitişik alanlarda İran ve Hizbullah'ın nüfuzunun azalması olasılığıyla birlikte, koşulların herhangi bir yönde değişmesi halinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin sahada hazır olduğunun işareti olarak görülebilir. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre ziyaret için Kürt bölgesi Kefer Cenne'deki askeri üssün seçilmesi, Türkiye'nin Suriye ile uluslararası sınırlar içindeki askeri operasyonlarına her zaman ulusal güvenliğini gerekçe göstermesi nedeniyle, Zeytin Dalı Harekâtı olarak bilinen askeri operasyonu sonucunda kontrolü altına aldığı bölgeden bir başka mesaj daha veriyor.

Türkiye'nin bu adımı, Suriye rejiminin Devlet Başkanı Beşşar Esed, daha sonra siyasi ve medya danışmanı Buseyna Şaban ve son olarak da Suriye'nin Moskova Büyükelçisi Beşşar el-Caferi tarafından iki ülke arasında zirve düzeyinde yapılacak herhangi bir toplantının ön şartı olarak Türkiye'nin Suriye topraklarından çekilmesi yönünde defalarca yapılan çağrılara doğrudan bir yanıt niteliği de taşıyor.

Orgeneral Bayraktaroğlu'nun ziyareti aynı zamanda Suriyeli muhalif grupların, özellikle Heyetu Tahriru’ş-Şam'ın (HTŞ) da aralarında bulunduğu bazı muhalif grupların yer aldığı Fetih’ul-Mubin Operasyon Odası’nın gözetiminde askeri tatbikatlar düzenlediği bir dönemde gerçekleşti. Öte yandan Suriye ordusu, muhalif grupların kontrolü altındaki bölgelerle temas hatlarının bulunduğu Hama, İdlib ve Halep kırsalına takviye birlikler gönderdi. Yerel gözlemcilere göre Suriye ordusu bu adımı, Hizbullah savaşçılarının bazı noktalardan çekilmesiyle oluşan boşluğu doldurmak için attı.

Beklenen çatışma

İdlib’den siyasi analist Abdulkerim el-Ömer, Suriye'deki askeri hareketliliğin tüm bölgedeki gerilimin bir parçası olduğunu düşünüyor. Dolayısıyla Ömer’e göre özellikle İran destekli milislerin, Hizbullah üyelerinin ve Suriye ordusu güçlerinin aralıksız bombardımanlara tuttuğu muhalif grupların ise gelecekte ortaya çıkabilecek her türlü hesap için hazırlık yaptığı Suriye'nin kuzeybatısında askeri bir çatışmanın patlak vermesi ihtimali çok yüksek.

Silahlı muhalif grupların, Rusya'nın kendi tarafındaki herhangi bir askeri eyleme vereceği tepkiyi ve grupların ne ölçüde hazırlıklı olduğunu göz önünde bulundurduklarını düşünen Ömer, el-Meyadin'de Suriye rejiminin kontrolündeki bölgeler ve İran destekli milisler tarafından muhalif grupların kontrolündeki bölgelere yönelik devam eden bombardımanlara rağmen şimdiye kadar sakin bir atmosferin hâkim olmaya devam ettiğini belirtti.

Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası toplum tarafından bölgede sükûnet ve ateşkes için yapılan çağrılara rağmen, İran'ın bölgedeki varlığının sona erdirilmesine yönelik ‘yukarılardan’ bir karar olduğunu söyleyen Ömer, bunun gerçekleşebileceğini ve mevcut siyasi gerçeklik ve sahadaki durum çerçevesinde Suriye rejimi ve muhalefeti arasında bir çatışmanın patlak verebileceğini düşünüyor.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.