Moritanya'daki siyasi tartışmalara yolsuzluk hakim

Eşitlik Partisi'nin yolsuzlukla ilgili seminerinden bir kare (Eşitlik Partisi)
Eşitlik Partisi'nin yolsuzlukla ilgili seminerinden bir kare (Eşitlik Partisi)
TT

Moritanya'daki siyasi tartışmalara yolsuzluk hakim

Eşitlik Partisi'nin yolsuzlukla ilgili seminerinden bir kare (Eşitlik Partisi)
Eşitlik Partisi'nin yolsuzlukla ilgili seminerinden bir kare (Eşitlik Partisi)

Moritanya’da iktidardaki Eşitlik Partisi (El Insaf) hafta sonu iyi yönetim ve idari ve mali yolsuzluğun yayılmasının kalkınmanın sağlanması açısından taşıdığı tehlikeyi tartışmak üzere bir seminer düzenledi. Seminer, ülkedeki yolsuzluğu Moritanya'daki siyasi tartışmaların gündem maddelerinin en başına taşıdı.

Yolsuzluk vakalarının yoğun olduğu ülkeler arasında yer alan Moritanya’da hükümet daha önce yolsuzluk yapan kişilerden para tahsil ettiğini kabul etmişti. Ancak hükümet ve birçok uluslararası kuruluş tarafından yayınlanan resmi raporlara göre yolsuzluk şüphesi bulunan anlaşmalarda her yıl büyük miktarlarda para kaybediliyor.

Geçtiğimiz haziran ayında yeniden seçilmesinin ardından Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Veled el-Gazvani, ikinci dönemini yolsuzlukla ve yolsuzluğa karışan kişilerle mücadeleye ve kamu parasının korunmasına adayacağı sözünü verdi.

xcdvf
Moritanya'da yolsuzlukla mücadele seminerinden bir kare (Eşitlik Partisi)

İlk görevi yolsuzlukla mücadele etmek olan yeni bir hükümetin atanmasından üç ay sonra, iktidardaki Eşitlik Partisi tarafından ‘Devletin güçlü taahhüdü ile elitlerin ve toplumun samimi katılımı arasında iyi yönetim” başlığı altında yolsuzlukla mücadeleye karşı seminer düzenledi. Eşitlik Partisi lideri Sidi Ahmed Veled Muhammed, yolsuzlukla mücadele seminerinin ‘Cumhurbaşkanı Muhammed Veled el-Gazvani’nin programının uygulanmasını destekleyen bazı paralel siyasi ve entelektüel faaliyetlerin bir parçası olduğunu’ söyledi.

Cumhurbaşkanı Veled el-Gazvani’nin, ülke için stratejik ve kader niteliğinde bir eylem olarak yolsuzlukla mücadele etme sözü verdiğine dikkati çeken Veled Muhammed, “Herkesin, geleceğimizi tehdit eden yolsuzlukla mücadeleye katılması gerekiyor” dedi.

Seminerde yolsuzluğun tanımı ve kavramı ile yolsuzlukla mücadelede en önemli başarılı deneyimler ele alınırken yolsuzlukla mücadelede siyasi ve idari elitlerin rolünün yanı sıra şeffaflık ve yolsuzlukla mücadele politikasının başarısının anahtarlarından biri olarak sivil davranışın benimsenmesinin önemi üzerinde duruldu.

vfrb
Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Veled el-Gazvani (AFP - Arşiv)

Yolsuzlukla mücadele tartışması hükümet yanlısı siyasi partilerle sınırlı değildi ve muhalefetin de gündemindeydi. Ulusal Reform ve Kalkınma Birliği Partisi, hükümetin yolsuzlukla mücadelesinin halen ‘slogandan ibaret’ olduğu yorumunda bulundu.

‘Parlamentoda en çok temsil edilen muhalefet partisi ve demokratik muhalefet kurumunun lideri’ olarak tanımlanan Ulusal Reform ve Kalkınma Birliği Partisi, geçtiğimiz haftaki Ulusal Konsey toplantısının ardından yazılı olarak yapılan basın açıklamasında “Yolsuzlukla mücadele hala bir slogandan ibaret. Gerçekler üzerindeki etkilerini görmedik” ifadeleri yer aldı.

Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:

“Yetkililerin yolsuzluğun kalkınmanın önündeki en büyük engellerden biri olduğunu kabul etmelerine ve bununla mücadele konusundaki kararlılıklarını açıklamalarına rağmen hiçbir yetkili yolsuzluk suçlamasıyla mahkum edilmedi. Yolsuzluk yaptığından şüphelenilenlerin birçoğu, haklarından mahrum bırakılmış insanlara açıkça meydan okuyarak yeniden atandı.”

‘Verilen sözlere ve gösterişli sloganlara rağmen vatandaşların içinde bulundukları koşulların kötüleşmeye devam etmesinin nedeninin yolsuzluk olduğunu’ vurgulayan Ulusal Reform ve Kalkınma Birliği Partisi açıklamasında, “Temel emtiaların fiyatları hala alt ve hatta orta gelirli vatandaşların ulaşamayacağı düzeyde. Sağlık, eğitim, ulaşım, elektrik ve su gibi temel hizmetler hala insana yakışır bir yaşamın en temel gereksinimlerini karşılamaktan uzak” denildi.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.