Sudan’dan Türkiye'nin BAE ile gerilimi azaltma girişimi karşısında çelişkili tutumlar

Sudan’da ordu komuta kademesi ve devlet kurumları içinde nüfuz sahibi bir siyasal İslamcı hareket HDK ile diyalog girişimlerine karşı

Hartum'da Özel Kuvvetler için düzenlenen askeri mezuniyet törenine katılan Dagalu ve Burhan, 22 Eylül 2021 (Getty)
Hartum'da Özel Kuvvetler için düzenlenen askeri mezuniyet törenine katılan Dagalu ve Burhan, 22 Eylül 2021 (Getty)
TT

Sudan’dan Türkiye'nin BAE ile gerilimi azaltma girişimi karşısında çelişkili tutumlar

Hartum'da Özel Kuvvetler için düzenlenen askeri mezuniyet törenine katılan Dagalu ve Burhan, 22 Eylül 2021 (Getty)
Hartum'da Özel Kuvvetler için düzenlenen askeri mezuniyet törenine katılan Dagalu ve Burhan, 22 Eylül 2021 (Getty)

Sudanlı yetkililer, Türkiye'nin Sudan ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında arabuluculuk yapma girişimiyle ilgili çelişkili tutumlar sergiliyor. Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan’ın Türkiye'nin girişimini memnuniyetle karşılamasından iki hafta sonra Sudan Dışişleri Bakanlığı'ndan BAE'nin Ankara'nın arabuluculuğuna ilişkin açıklamasına cevaben sert bir ton taşıyan farklı bir tutum sergilendi.

Türkiye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan arasında aralık ayı ortalarında gerçekleşen telefon görüşmesi sırasında Sudan ile BAE arasındaki gerilimin sona erdirilmesi için arabuluculuk yapmıştı. Söz konusu görüşmede Burhan, Ankara’nın ‘isyancı’ olarak nitelediği Hızlı Destek Güçleri’ni (HDK) neden olmakla suçladığı savaşın durdurulmasına katkıda bulunabilecek her türlü rolünü kabul ettiğini ifade ederken Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türk hükümetinin tutumlarına olan güvenini vurguladı.

Sudan Dışişleri Bakanı Ali Yusuf, geçtiğimiz cuma günü AA'ya yaptığı açıklamada “Türkiye’nin arabuluculuk teklifinin olumlu yansımaları olacak. Ortaya konulan girişimlerin başarılı olacağını umuyoruz” diyerek bu tutumu pekiştirdi. Sudanlı Bakan, ülkesinin BAE ile ‘çok iyi ilişkilere sahip olduğunu’ da sözlerine ekledi.

Ancak Sudan Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin BAE'nin Sudan'daki savaşı sona erdirmeyi amaçlayan arabuluculuğunu memnuniyetle karşıladığını duyuran BAE Dışişleri Bakanlığı, tarafından yayınlanan bir açıklamaya yanıt olarak pazar gecesi BAE'yi suçlayıcı bir açıklama yayınladı.

BAE Dışişleri Bakanlığı pazar günü, Sudan’da ordu ile HDK arasındaki çatışmaların derhal durdurulması gerektiğini vurgulayarak, Sudan'daki çatışmaların sona erdirilmesi için Türkiye ile koordinasyon kurmaya ve iş birliği yapmaya hazır olduğunu ifade etti.

Açıklamada, diyalogun ve müzakerenin çatışmayı sona erdirmenin ve sivil bir hükümetin kurulması için siyasi bir süreç başlatmanın tek yolu olduğu vurgulandı.

xscdfvgbrtyhj
Hartum havaalanında Sudan ordusu ile HDK arasında yaşanan çatışmalardan sonra çekilen bir görüntü, 20 Nisan 2023 (AFP)

Sudan Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, ‘dost ülke’ olarak tanımlanan Türkiye'nin Sudan ile BAE arasında arabuluculuk yapma isteğini memnuniyetle karşılandığı belirtilirken bu tutumun teşvik edilmeyi ve olumlu etkileşimi hak ettiğini vurgulandı.  Türkiye'nin Sudan tarafından güvenilen ve takdir edilen bir ülke olduğunun altı çizilen açıklamada, BAE'ye yönelik yeni suçlamalara da yer verildi. Açıklamada ayrıca Sudan ordusunun geçtiğimiz ağustos ayında Cenevre’de yapılan görüşmelere katılmamasına ilişkin ‘üstü kapalı suçlamaları’ da reddedildi. HDK'nın sivillere yönelik ‘katliamlarını’ tırmandırmaya devam ettiği bir dönemde bu görüşmelerin anlamsızlığına ve ciddiyetsizliğine işaret edilen açıklamada, HDK'ya atıfla ‘teröristlerin’ dışarıdan aldıkları destekle uzun menzilli ağır toplar kullanarak Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki yerinden edilenlerin kaldığı kampları bombalamaya devam ettiği kaydedildi.

Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, BAE'ye karşı bu tutumun Sudan Dışişleri Bakanlığı tarafından alınan kararları büyük ölçüde kontrol eden siyasal İslamcı bir hareketin tutumlarını yansıttığını söylediler. İsimlerinin açıklanmasını istemeyen kaynaklar, bahsi geçen siyasal İslamcı hareketin Sudan ordusunun komuta kademesinde ve ayrıca tüm devlet kurumlarında büyük bir nüfuza sahip olduğunu belirterek, bu hareketin ordu ile HDK arasında herhangi bir arabuluculuğu kabul etmeyeceğini ifade ettiler. Kaynaklara göre söz konusu siyasal İslamcı hareket, ‘isyancı’ olarak gördükleri HDK’ya karşı askeri bir çözüm istedikleri için diyalog ve barışçıl müzakere girişimlerini engellemek için çalışacak.



Şam'daki Başkanlık Sarayı’nı Cumhuriyet Muhafızları karargahına bağlayan tüneller

Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karargâhına giden bir tüneldeki havalandırma boşluğuna bakan yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)
Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karargâhına giden bir tüneldeki havalandırma boşluğuna bakan yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)
TT

Şam'daki Başkanlık Sarayı’nı Cumhuriyet Muhafızları karargahına bağlayan tüneller

Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karargâhına giden bir tüneldeki havalandırma boşluğuna bakan yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)
Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karargâhına giden bir tüneldeki havalandırma boşluğuna bakan yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)

Şarku’l Avsat’ın Fransız Haber Ajansı AFP’den aktardığı habere göre  dün, Suriye’de Kasyun Dağı'nın başkent Şam'a bakan yamacında, onu savunmakla görevli Cumhuriyet Muhafızları'nın karargahını Başkanlık Sarayı’na bağlayan bir tünel ağı bulundu.

Beşşar Esed rejimini deviren muhalif gruplara liderlik eden Heyet Tahrir eş-Şam’ın (HTŞ) askeri yetkilisi Muhammed Ebu Selim (32) 8 Aralık'ta Şam'a girdiklerinde AFP'ye yaptığı açıklamada, “Burası Basil Esed'e ait askeri bir karargah. Şam’ın özgürleştirilmesinden sonra girdiğimiz en büyük karargah bu” ifadelerini kullandı.

xc
Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karargahına giden bir tünelin içinde duran yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)

Ebu Selim, karargahtan komşu bir tepede bulunan Başkanlık Sarayı’na kadar uzanan uzun tüneller olduğunu söyledi.

AFP muhabiri, Cumhuriyet Muhafızları’nın kullandığı iletişim ekipmanları, elektrik ve havalandırma sistemleri ile donatılmış geniş odaların yanı sıra silahların depolandığı iki yeraltı müstahkem odasına girdi. AFP muhabiri, kayaya oyulmuş diğer daha ilkel tünellerde ise mühimmat olduğunu gözlemledi.

scdfvgrth
Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karagahına giden bir tüneldeki havalandırma boşluğuna bakan yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)

Cumhuriyet Muhafızları Şam'ı korumakla görevliydi, ancak muhalif grupların 8 Aralık'ta Suriye'nin kuzeyinden başlattıkları yıldırım saldırısıyla Şam'a girmeleri sonucunda Suriye ordusu çöktü ve devril lider Beşşar Esed Moskova'ya kaçtı.

vfbgh
Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karargahında son bulan tünellere giden bir girişin önünden geçen yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)

Suriye rejiminin simgesi olarak görülen devrik Devlet Başkanı Beşşar Esed’in kardeşi Basil Esed'in at sırtındaki altın kaplama heykeli önce tahrip edildi, ardından kafası koparılıp atıldı. 1994 yılında bir araba kazasında ölen Basil Esed, 2000 yılındaki ölümüne kadar Suriye'yi demir yumrukla yöneten babası Hafız Esed’in halefi olarak görülüyordu.

Bu devasa askeri yerleşkede yeni yönetime bağlı güçlerden unsurlar, Beşşar Esed ve ölümünden sonra iktidarı ona devreden babası Hafız Esed’in portrelerine ateş ederek atış talimi yaparken, tanklar ve toplar da alanda sıralanıyordu. Daha uzakta istiflenmiş çok sayıda boş variller ve patlayıcılar olduğu görüldü.

dfgthy
Şam'daki Cumhuriyet Muhafızları karargahında Beşşar Esed ve babasının portrelerine ateş eden yeni yönetime bağlı güçlerin bir üyesi (AFP)

Muhammed Ebu Selim, rejimin bu varilleri daha önce Suriye'nin kuzeyindeki sivilleri bombalamak için kullandığını söyledi.

Birleşmiş Milletler (BM), devrik lider Beşşar Esed yönetimindeki Suriye Hava Kuvvetleri’ni iç savaş sırasında muhaliflerin kontrolündeki sivil bölgelere karşı varil bombası kullandığı için kınamıştı.