Libya'nın doğu ve batı cepheleri, özellikle İletişim ve Siyasi İşlerden Sorumlu Devlet Bakanı Velid el-Lafi başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) heyetinin Şam'a yaptığı ve bazı iç tartışmalara yol açan ziyaretin sona ermesinin ardından, yeni Suriye yönetimiyle ilişkiler konusunda farklı tepkiler verdi. Libya'nın doğusundaki yetkililer ise halen gelişmeleri takip ediyor.
Siyasi elitlere göre, UBH heyetinin Suriye ziyareti, Ahmed eş-Şera liderliğindeki yeni yönetimi destekleme başlığını taşısa da, Şam'ın yeni liderlerine karşı iki rakip hükümet arasındaki siyasi pozisyon farklılığını vurgulama girişimiydi.
Libya Temsilciler Meclisi (TM) üyesi Ali et-Tikbali, UBH Başbakanı Abdulhamid Dibeybe'nin ‘Türk müttefikleriyle birlikte Suriye'de zafer kazanan ekibin yanında yer aldığı mesajını vermeye çalıştığını’ ve ‘yeni Suriye yönetiminin en önde gelen destekçisi olan Ankara'nın pozisyonuna katıldığını’ düşünüyor.
Et-Tikbali Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, Dibeybe hükümetinin ‘ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın Şam'da olanları olumlu gördüğüne inandığını, bunun da Washington'un gelecekte Trablus'ta iktidarın başında kalmasını sorun etmeyeceği anlamına geldiğini’ söyledi.
Et-Tikbali'ye göre Libya'nın doğusundaki siyasi ve askeri liderler, şu anda Suriye'deki duruma ek olarak bölgedeki gelişmeleri de izlemekle yetiniyor.
TM Başkanı Akile Salih, Arap Parlamentolar Arası Birliği'nin Şam'a yaptığı ziyaret kapsamında Şubat 2023'te devrik Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ile bir araya gelmişti.
Et-Tikbali, ‘Dibeybe hükümetinin Suriye'ye 50 milyon dolar yardımda bulunma taahhüdünde bulunduğuna dair söylentilerin sosyal medya platformlarında eleştirilere yol açtığını’ belirtti.
Et-Tikbali, Libya'nın batısındaki Suriyeli paralı askerlerin sınır dışı edilmesi ihtimaliyle ilgili olarak şunları söyledi: “Birçok siyasi elit, bu ziyaretin, Türkiye'nin başkentteki savaş sırasında Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) güçlerini desteklemek amacıyla 2020 başlarında Trablus'a getirdiği bu unsurların sınır dışı edilmesiyle sonuçlanacağını göz ardı ediyor ve bu unsurların yalnızca Ankara'nın emriyle ayrılacağı biliniyor.”
Sosyal medya platformlarında UBH heyetinin Şam ziyaretini Suriye halkının iradesine destek olarak karşılayanlar olduğu gibi Libya'daki iç duruma odaklanılması, likidite sorununun çözülmesi ve altyapının iyileştirilmesi çağrısında bulunanlar da oldu.
Eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Hasan es-Sağir, el-Lafi'nin Şam ziyaretini ‘Dibeybe hükümetinin Ankara'nın yeni müttefikine bir nezaketi’ olarak nitelendirdi ve “Doğu Libya ile bu yeni yönetim arasındaki ilişkiyi belirleyecek olan şey Türkiye'nin tutumudur” dedi.
Ankara ile Doğu Libya arasındaki ilişkilerde son iki yılda önemli ilerlemeler kaydedildi; Salih birden fazla kez Ankara'yı ziyaret etti, Hafter'in oğulları Saddam ve Belkasım de Ankara'yı ziyaret ederek üst düzey Türk hükümet yetkilileriyle görüştü.
Es-Sağir, ‘2012 ve 2013 yıllarında Esed rejimi ile çatışmaları sırasında Suriyeli radikal örgütlere katıldıklarını söylediği Libyalı radikal örgütlerin bazı üyelerinin ülkeye geri dönme ihtimalini’ de göz ardı etmedi.
Libya'da iki hükümet iktidar için mücadele ediyor: Birincisi başkent Trablus'ta bulunan Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki UBH. İkincisi ise TM tarafından görevlendirilen ve Usame Hammad tarafından yönetilen, Mareşal Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LUO) tarafından desteklenen ve doğu bölgesi ile güneydeki bazı bölgeleri yöneten Libya İstikrar Hükümeti (LİH).
TM üyesi Salih Afhima, UBH heyetinin Şam ziyaretini rakip Hammad hükümetine karşı bir ‘siyasi rekabet’ olarak nitelendirdi. Afhima ziyaretin zamanlamasının ‘Hammad hükümetinin Suriye'ye yönelik herhangi bir diplomatik hamlesini önleme ve yeni yönetimle ilişki kurma girişiminin yanı sıra Şam'ın etrafındaki mevcut ivmeden faydalanarak bölgesel arenada var olma çabasını yansıttığını’ söyledi.
Libyalı siyasi analist Ferec Farkaş ise UBH heyetinin Şam ziyaretinin, çeşitli ülkelerden gelen heyetlerin yeni yönetimi tanımak ve Suriye halkına desteklerini açıklamak için yaptıkları diğer ziyaretlere benzediğini savundu.
Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada Farkaş, Dibeybe hükümetinin Rusya'nın bölgedeki yayılmasına karşı koymak için bir Suriye-Libya ittifakı kurmaya çalıştığı ihtimalini dışladı. Farkaş, Dibeybe'nin Moskova'dan askeri teçhizatının Libya'nın doğusuna nakledileceğine dair dolaşan haberlere açıklık getirmesini istediğini belirtti.
Sayda yakınlarındaki el-Gaziye'de İsrail hava saldırısında hedef alınan aracın önünde toplanan insanlar (AFP)