Şarku’l Avsat, son rötuşlar yapılmaya başlanırken Gazze anlaşmasının yeni ayrıntılarını ortaya koyuyor

Hamas 11 askeri serbest bıraktı… İsrail bunu büyük bir ilerleme olarak değerlendirdi

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta İsrail bombardımanı sonucu ölen bir bebek için ağlayan Filistinli kadınlar, 14 Ocak 2025. (Reuters)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta İsrail bombardımanı sonucu ölen bir bebek için ağlayan Filistinli kadınlar, 14 Ocak 2025. (Reuters)
TT

Şarku’l Avsat, son rötuşlar yapılmaya başlanırken Gazze anlaşmasının yeni ayrıntılarını ortaya koyuyor

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta İsrail bombardımanı sonucu ölen bir bebek için ağlayan Filistinli kadınlar, 14 Ocak 2025. (Reuters)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta İsrail bombardımanı sonucu ölen bir bebek için ağlayan Filistinli kadınlar, 14 Ocak 2025. (Reuters)

Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere katılan taraflar, İsrail'in Gazze Şeridi'nin çeşitli bölgelerine yönelik bombardımanının arttığı bir dönemde, Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşması ve Hamas ile İsrail arasında esir değişimi konularını sonuçlandırmaya başladı.

Birçok kaynağa göre İsrail'in yeni bir engeli ya da şartı olmaması halinde anlaşmanın bugün ilan edilmesi ve 48 saat sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor.

xascdfrg
Gazze Şeridi’nde tutulan esirlerin yakınları ve aktivistler bugün Kudüs'teki İsrail parlamentosu önünde protesto gösterisi düzenledi. (AFP)

Şarku’l Avsat'a konuşan Hamas kaynakları, anlaşmanın ilk aşamasının 60 gün süreceğini ve dün geceye kadar varılan son anlaşmaya göre İsrail kara kuvvetlerinin Netzarim ve Philadelphia (Selahaddin) koridorlarından kademeli olarak çekileceğini bildirdi.

Doha'daki müzakereler hakkında bilgi sahibi olan kaynaklar, Netzarim Koridoru’ndan çekilmenin hemen başlayacağını, Philadelphia Koridoru’ndan çekilmenin ise ilk aşamanın başladığı andan itibaren 40 ila 50 gün sonra kademeli olarak başlayacağını açıkladı.

Ateşkesin yedinci gününden itibaren yerinden edilmiş kişilerin dönüşüne herhangi bir arama yapılmaksızın izin verilecek. Ancak Gazze Şeridi'nin güneyinden kuzeye dönen araçlar, Mısır-Katar şirketleri tarafından işletilen ve herhangi bir silah transferini önlemek amacıyla İsrail de dahil olmak üzere çeşitli taraflarca izlenen bir X-ray cihazı tarafından taranacak.

sdefrg
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta İsrail bombardımanının vurduğu bir bölgeyi inceleyen Filistinliler, 14 Ocak 2025. (Reuters)

Kaynaklar, dün gece İsrail güçlerinin yeniden konuşlandırılması mekanizması üzerinde anlaşmaya varıldığını ve özellikle Gazze Şeridi'nin kuzeyinde olmak üzere 700 metreye kadar değişen mesafelerde sınırda bulunmalarına izin verileceğini açıkladı.

Kaynaklar, 40 gün sonra Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinden kademeli olarak çekilmenin başlayacağını ve ikinci aşamaya ilişkin müzakerelerin başlamasına hazırlık yapılacağını bildirdi.

Filistin direnişinin, 7 Ekim 2023 saldırısına karışmamış olmaları koşuluyla, mevcut savaş sırasında Gazze Şeridi'nde tutuklanan bin mahkûmun serbest bırakılması karşılığında kadın, çocuk ve yaşlı esirleri teslim edeceği ifade edildi.

İlk aşamada, yüksek cezalara çarptırılmış 200 mahkûmun da serbest bırakılacağı, yaşayan mahkûmların ölülerden daha fazla olduğunun teyit edilmesi halinde bu sayının biraz daha artırılabileceği ve ilk aşamanın ilk günlerinde bazı esir gruplarıyla iletişim kurulduktan sonra akıbetlerinin açıklanacağı belirtildi.

Kaynaklar, serbest bırakılacak Filistinli mahkûmların isimlerinin belirlenmeye başlandığını ifade etti.

Refah Sınır Kapısı’yla ilgili olarak ise bilgi sahibi kaynaklar, hasta ve yaralıların seyahat etmesine izin verilmesiyle başlayarak, kademeli olarak yeniden açılacağını duyurdu. Ayrıca seyahat özgürlüğü, hiçbir yolcuyu gözaltına almadan ya da Philadelphia Koridoru’nda konuşlanacak İsrail güçleri tarafından hedef alınmadan garanti altına alınacak.

gtrhyju
Gazze Şeridi’nde tutulan esirlerin yakınları ve aktivistler bugün Kudüs'teki İsrail parlamentosu önünde protesto gösterisi düzenledi. (AFP)

Dün öğleden sonraya kadar ortaya çıkan anlaşmazlıkların, İsrail güçlerinin bazı yerlerden çekilme ve tampon bölge konusuna ilave olarak, ilk aşamada serbest bırakılacak askerler olan, ‘insani’ koşulları karşılamayan ve bir anlaşmaya varma görevini kolaylaştırmak için eklenen 11 esir için İsrail'in ödeyeceği bedel konusundaki anlaşmazlıklarla ilgili olduğunu belirten kaynaklar, bunlar üzerindeki anlaşmazlıkların çözüldüğünü ve bunun da bugün bir anlaşmaya varmaya yaklaştırdığını ifade etti.

Kaynaklar, İsrail'in ilk aşamada 11 esir askerin yerleştirilmesini çıkmazda bir kırılma olarak değerlendirdiğini ve bunun kendisi için önemli bir kazanım olduğunu belirtti. Bu nedenle işler daha da yakınlaştı ve direniş o dönemde Binyamin Netanyahu hükümetini baskı altına alarak müzakereleri hızlandırdı.

Hamas, bu yeni esirlerin bedelinin hasta ve yaşlılara aynı muamelenin yapılması olacağını reddedince İsrail yumuşadı ve ilk aşamada serbest bırakılacak ve çoğu Filistin dışına sınır dışı edilecek olan müebbet hapis cezalı mahkumların sayısını arttırdı.

İsrailli kaynaklar anlaşmaya yakın olunduğunu teyit ederken, İsrail'in savaşa geri dönme hakkı olduğunu vurguladı. Şarku’l Avsat’ın ulaştığı kaynaklar, bunun anlaşma şartlarının herhangi bir tarafça ihlal edilmesiyle bağlantılı olduğunu açıkladı.

Netanyahu, anlaşmayı reddeden ve hükümeti feshetmekle tehdit eden kabine içindeki aşırı sağla yüzleşmekte zorlanırken, muhalefet partileri anlaşmanın tamamlanması karşılığında kendisine bir güvenlik ağı sağlamaya hazır olduklarını açıkladı.

Bombardıman şiddetlendi

Anlaşma haberlerinin yayılmaya başlamasından bu yana İsrail, başta kuzey olmak üzere Gazze Şeridi'nin çeşitli bölgelerine yönelik bombardımanını arttırdı; Deyr el-Balah ve Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanların çadırlarını hedef alarak bazılarını öldürdü.

Yerlerinden edilmiş insanların çadırlarından, yaklaşan anlaşma haberini sevinçle karşılayan şarkılar ve sloganlar duyuldu.

zxscdfrgt
Gazze Şeridi'nin kuzeyinde İsrail bombardımanı sonucu yıkılan binalar, 13 Ocak 2025. (Reuters)

Eş-Şati Mülteci Kampı’ndan Han Yunus'a göç etmek zorunda kalan Faten Yasin şunları söyledi: “Uzun zamandır bugünü bekliyorduk... Evlerimize ve bölgelerimize dönmek istiyoruz... Bu kadar ölüm ve yıkım yeter.”

Gazze şehrindeki ed-Derac mahallesinde yaşayan üniversite mezunu Ahmed Farac ise şu ifadeleri kullandı: “Buradaki herkes akan kanın durmasını, İsrail bombardımanının durmasını ve güvenliğimizin geri gelmesini bekliyor... Savaş durduğunda başka bir savaş başlatacağız ama bu, günün her saati maruz kaldığımız ölümlere kıyasla daha kolay olacak.”



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.