Güney Lübnan'da İsrail ateşi sonucu biri asker 11 kişi hayatını kaybetti

Yüzlerce kişi İsrail ordusunun çekilmediği sınır kasabalarına ve köylerine girmeye çalışıyor

Lübnan'ın güneyindeki Kafr Kila kasabası yakınlarında İsrail ordusuna ait araçlar arka planda görülürken, Lübnan ordu personeli bölgeyi emniyete alıyor. (Reuters)
Lübnan'ın güneyindeki Kafr Kila kasabası yakınlarında İsrail ordusuna ait araçlar arka planda görülürken, Lübnan ordu personeli bölgeyi emniyete alıyor. (Reuters)
TT

Güney Lübnan'da İsrail ateşi sonucu biri asker 11 kişi hayatını kaybetti

Lübnan'ın güneyindeki Kafr Kila kasabası yakınlarında İsrail ordusuna ait araçlar arka planda görülürken, Lübnan ordu personeli bölgeyi emniyete alıyor. (Reuters)
Lübnan'ın güneyindeki Kafr Kila kasabası yakınlarında İsrail ordusuna ait araçlar arka planda görülürken, Lübnan ordu personeli bölgeyi emniyete alıyor. (Reuters)

Lübnan Sağlık Bakanlığı bugün yaptığı açıklamada, İsrail güçlerinin Güney Lübnan'ın çeşitli bölgelerinde memleketlerine dönmeye çalışan insanlara ateş açması sonucu aralarında bir Lübnan ordusu askerinin de bulunduğu en az 11 kişinin hayatını kaybettiğini, onlarca kişinin de yaralandığını bildirdi.

Lübnan ordusu daha önce yaptığı açıklamada, ülkenin güneyinde İsrail güçleri tarafından bir askerinin öldürüldüğünü ve bir diğerinin de yaralandığını duyurmuştu. Lübnan ordusunun X platformundaki hesabından yapılan açıklamada, askerlerden birinin Sur'daki Mervahin - ed-Dahira yolunda öldürüldüğü, diğer askerin ise Meys el-Cebel - Mercuyun kasabasında İsrail güçleri tarafından hedef alındıktan sonra yaralandığı belirtildi.

#عاجل 🔴 إلى سكان لبنان ولا سيما سكان الجنوب اللبناني: #حزب_الله كعادته يضع مصلحته الضيقة فوق مصالح الدولة اللبنانية ويحاول من خلال أبواقه تسخين الوضع وذلك رغم كونه السبب الرئيسي في تدمير الجنوب.
🔸في الفترة القريبة سنواصل اعلامكم حول الأماكن التي يمكن العودة إليها. لحين الوقت،… pic.twitter.com/KHHGyiHYdx

— افيخاي ادرعي (@AvichayAdraee) January 26, 2025

 

Bugün erken saatlerden itibaren yüzlerce Lübnanlı, İsrail ordusunun çekilmediği sınır kasaba ve köylerine araçlarla ya da yaya olarak girmeye çalıştı. Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre üzerlerine ateş açılması sonucu en az 10 kişi hayatını kaybetti, 83 kişi de yaralandı.

Bu gelişme, İsrail güçlerinin Hizbullah ile savaş sırasında saldırı düzenledikleri sınır bölgelerinden çekilmeleri için tanınan sürenin dolduğu gün gerçekleşti.

“İsrail düşmanı gidecek”

İsrail ile İran destekli Hizbullah arasında bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalar, 27 Kasım günü şafak vakti yürürlüğe giren ateşkesle sona erdi.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre sarı Hizbullah bayrakları ve savaş sırasında öldürülen savaşçıların resimleriyle donatılmış yüzlerce araba ve motosikletten oluşan konvoylar, Lübnan ordusunun kontrol noktalarından geçerek İsrail ordusunun konuşlandığı bölgelere doğru ilerledi.

rgthyj
Kafr Kila yakınlarındaki Lübnan ordusu mensupları (Reuters)

Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde, Kafr Kila’nın girişinde arkalarında İsrail ordu araçlarının bulunduğu toprak setlere doğru ilerleyen insanlar görülüyor. Konvoylar ayrıca, Meys el-Cebel, Ayta eş-Şaab ve Hula dahil olmak üzere diğer köylere doğru ilerledi.

Meys el-Cebel'de genç erkekler ve kadınlar köye girmeye ve toprak setleri yürüyerek ya da motosikletlerle geçmeye çalıştı. Bazıları 27 Eylül'de bir İsrail hava saldırısında öldürülen eski Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın fotoğraflarını taşıdı.

Lübnan Sağlık Bakanlığı, İsrail güçlerinin ‘halen işgal altında olan kasabalarına girmeye çalışan’ halka ateş açtığını ve en az üç kişinin öldüğünü, 44 kişinin de yaralandığını bildirdi.

Lübnan askerleri insanları İsrail güçlerinin bulunduğu bölgelere doğru ilerlemekten vazgeçirmeye çalıştı, ancak birçoğu yoluna devam etti. Kafr Kila’ya girmeye çalışan 27 yaşındaki Ali Harb şunları söyledi: “Eninde sonunda köylerimize geri döneceğiz. Bütün insanlar köylerine geri dönecek. İsrail düşmanı gidecek. Şehit olsak da biz hazırız.”

edrfvg
Güney Lübnan'daki Kafr Kila kasabası yakınlarında İsrail ordusu tarafından vurulan bir kişiyi taşıyan Lübnanlılar (Reuters)

Lübnan ordusu, sınır kasabalarına ‘vatandaşların girişini izlediğini’ söyledi ve onları ‘itidalli olmaya ve güvenlikleri için askeri birliklerin talimatlarına uymaya’ çağırdı.

Yerel televizyon kanalı el-Cedid tarafından yayınlanan görüntülerde, Lübnanlı askerler ve Hizbullah ile müttefiki Emel'in bayraklarını taşıyan kişiler, birkaç İsrail askeriyle çevrili bir Merkava tankının metrelerce uzağında görüldü.

“Lübnan'ın egemenliği müzakere edilemez”

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Güney Lübnan sakinlerine ‘itidalli davranmaları ve egemenliklerini korumak ve evlerine ve kasabalarına güvenli bir şekilde dönmelerini sağlamak isteyen Lübnan Silahlı Kuvvetleri’ne güvenmeleri’ çağrısında bulundu.

Avn, “Lübnan'ın egemenliği ve toprak bütünlüğü müzakere edilemez. Haklarınızı ve onurunuzu sağlamak için bu konuyu en üst düzeyde takip ediyorum” dedi.

İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee de bölge sakinlerine köylerine dönmemeleri uyarısını yineledi. Adraee, X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Sizden beklemenizi ve Hizbullah'ın geri dönüp sizi sömürmesine izin vermemenizi istiyoruz” ifadesine yer verdi.

Hizbullah, Ekim 2023'te Gazze Şeridi'nde savaşın patlak vermesinin ardından müttefiki Hamas için destek cephesi açtı. Eylül 2024'ten itibaren İsrail, Hizbullah'ın güney ve doğu Lübnan'daki kalelerine ve Beyrut'un güney banliyösüne yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı ve geniş sınır bölgelerine kara harekâtı düzenledi.

Yetkililere göre Lübnan'da yaklaşık 900 bin kişi yerinden edildi ve çoğu Eylül 2024'ten bu yana olmak üzere bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda 4 binden fazla kişi hayatını kaybetti.

ABD arabuluculuğunda varılan anlaşma uyarınca İsrail'in 60 gün içinde, yani 26 Ocak'a (bugün) kadar kuvvetlerini geri çekmesi gerekiyor. Buna Lübnan ordusunun ve Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Görev Gücü (UNIFIL) unsurlarının daha fazla konuşlandırılması eşlik edecek.

Savaş sırasında ağır darbeler alan ve birçok liderini kaybeden Hizbullah'ın ise personel ve teçhizatını geri çekmesi, sınırdan yaklaşık 30 kilometre uzaklıktaki Litani Nehri'nin kuzeyine çekilmesi ve güneyde kalan tüm askeri yapılarını dağıtması gerekiyor.

Ancak İsrail cuma günü yaptığı açıklamada, Lübnan'ın anlaşmayı ‘tam olarak’ uygulamaması nedeniyle kuvvetlerinin geri çekilmeyi tamamlamayacağını duyurdu. Başbakan Binyamin Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada, “Aşamalı geri çekilme ABD ile koordinasyon içinde devam edecek” denildi.

Lübnan ordusu ise ‘İsrail’in çekilmeyi ertelemesini’ kınadı ve bu güçler ayrılır ayrılmaz konuşlanmasını tamamlamaya hazır olduğunu vurguladı.

Ateşkes taahhüdü

Hizbullah, İsrail'in çekilmemesinin ‘anlaşmanın açık bir ihlali, Lübnan'ın egemenliğine daha fazla tecavüz ve işgalde yeni bir sayfa açılması anlamına geldiği’ uyarısında bulundu.

Geçtiğimiz haftalarda taraflar, ABD'nin arabuluculuğunda ve ABD, Fransa, Lübnan, İsrail ve UNIFIL’den oluşan beşli komite tarafından denetlenen ateşkesi ihlal etmekle suçlandılar.

Lübnan Başbakanı Necib Mikati bugün yaptığı açıklamada, ‘ateşkes anlaşmasına destek olan ülkeleri, saldırganlığı caydırma ve İsrail’i işgal ettiği topraklardan çekilmeye zorlama konusundaki sorumluluklarını üstlenmeye’ çağırdı.

Ateşkese rağmen İsrail defalarca Hizbullah karargâhlarına yönelik saldırılar düzenlediğini duyururken, Lübnan devlet medyası da İsrail güçlerinin halen konuşlandıkları sınır köylerinde evlere ve binalara bubi tuzakları kurduğunu bildirdi.

İsrail, Hizbullah'la çatışmasının amaçlarından birinin, savaşçılarını kuzey sınırından uzak tutmak ve on binlerce vatandaşının 2023'te sınır ötesi bombardımanın başlamasıyla yerlerinden edildikleri kuzeydeki evlerine dönmelerine izin vermek olduğunu söylüyor.



ABD-İran müzakereleri başarısız olursa ne olur?

Görsel: Brian Stauffer
Görsel: Brian Stauffer
TT

ABD-İran müzakereleri başarısız olursa ne olur?

Görsel: Brian Stauffer
Görsel: Brian Stauffer

Arash Azizi

Her ne kadar ‘havuç-sopa stratejisi’ diplomatik müzakerelerde geleneksel bir politika olsa da ABD Başkanı Donald Trump, bunu yeni bir seviyeye taşıdı. Aldığı birçok karardan geri adım attı, ancak İran konusundaki katı tutumu değişmedi. Başından beri İran'a iki net seçenek sundu; ya kendisiyle bir anlaşmaya varacak ve ödülleri toplayacak ya da dünyayı nükleer silah peşinde olmadığına ikna edemezse yıkıcı askeri saldırılarla karşı karşıya kalacak. Kısacası Trump, İran’a ‘ya başarılı ol ya da yok ol’ diyor.

Al Majalla’da yayınlanan daha önceki yazılarımda da öngördüğüm gibi, Trump'ın yaklaşımı en azından İran'ı müzakere masasına getirmeyi başardı. İran’ın Dini Lideri (Rehber) Ali Hamaney, şubat ayına kadar, Trump'ın kafa karıştırıcı tehditleri ve diplomatik çabaları karşısında uzlaşmaz tavrını sürdürdü ve Tahran'ın ABD ile konuşmayacağını söyledi. Ancak Trump’ın kendisine gönderdiği bir mektubu karşılıksız bırakmayıp yanıtladı ve iki taraf arasındaki müzakereler başladı. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff arasında Umman’ın başkenti Maskat ve İtalya’nın başkenti Roma'da olmak üzere bugüne kadar üç müzakere turu gerçekleşti. İlk kez 26 Nisan'da yapılan üçüncü turda teknik müzakereler de yer aldı. Her iki taraf da ilk üç turun yapıcı geçtiğini ve anlaşmazlıklar devam etse de bir anlaşmaya varılabileceği konusunda ihtiyatlı bir iyimserlik içinde olduklarını söyledi.

Trump'a ne zaman İran'la ilgili bir soru sorulsa, sopa gösterip havuç veriyor. 14 Nisan'da El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele’yi Beyaz Saray'da ağırlayan Trump, İran için o bildik ‘cennet ve cehennem’ vizyonunu sunarak, “İran'ın zengin ve büyük bir ulus olmasını isterim ancak asla nükleer silaha sahip olamazlar” ifadelerini kullandı ve hemen ardından “Eğer çok sert bir şey yapmamız gerekirse, yapacağız. Bunu kendimiz için yapmıyorum, dünya için yapıyorum” diye ekledi.

Geçtiğimiz günlerde Time dergisine açıklamalarda bulunan Trump, ABD'nin ‘İran ile bir anlaşmaya varacağını’ söylerken bir yandan da müzakerelerin aksaması halinde ABD'nin İran'a savaş açmada ‘ön saflarda yer alacağı’ uyarısında bulundu.

Felaket

Bir savaşın İran için ne kadar yıkıcı olabileceği 26 Nisan'da İran'ın güneyindeki Şehid Recai Limanı'nda meydana gelen korkunç patlamaların ardından net bir şekilde ortaya çıktı. Yüzlerce kişi yaralandı ve öldü. İranlılar hem şok içindeler hem de yastalar. Patlamanın maddi zararının milyarlarca dolar olabileceği belirtildi. İran'ın deniz ticaretinin büyük bir kısmı bu liman üzerinden gerçekleştiği için gerçek maliyet çok daha yüksek. Patlamanın endüstriyel bir kaza mı yoksa dışarıdan bir sabotajın sonucu mu olduğu halen belirsizliğini koruyor. Bunu bilemeyebiliriz, ama kesin olan şu ki, İsrail ve ABD’nin gelecekte İran’a karşı hava saldırıları düzenlemesi durumunda, etkileri 26 Nisan’da gördüklerimize benzeyecek, ama İran altyapısının büyük ölçüde tahrip edilmesi ve İranlıların hayatlarını kaybetmesi de dahil olmak üzere kat be kat fazla olacak.

İran, Trump'ın askeri harekat tehditlerinin blöf olduğunu düşünürse büyük bir hata yapmış olur. Trump, gerçekten de askeri harekattan kaçınıp barışçıl bir yoldan yana olsa da eğer ilk seçenek başarısız olursa askeri harekata hazır olacağına şüphe yok. Evet, Başkan kararsız olabilir, dolayısıyla İran onu kızdırmayı başarırsa ya da örneğin gerçek tavizler vermeden müzakereleri çok uzun süre uzatarak manipüle ederse, askeri harekatı tercih edebilir.

2013-2015 yılları arasında İran ile yürütülen müzakereler sırasında dönemin ABD Başkanı Barack Obama da müzakerelerin başarısız olması halinde İran'ın nükleer programına yönelik askeri saldırıların bir seçenek olabileceğini defalarca kez dile getirmişti. Obama, 2013 eylülünde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Oval Ofis'te bir araya geldiğinde İranlı muhataplarını kızdıracak şekilde “Askeri seçenekler de dahil olmak üzere hiçbir seçeneği göz ardı etmiyoruz” ifadelerini kullandı.

Ancak Obama'nın tehditleri o dönemde, özellikle de eski Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed rejiminin kimyasal silah kullanarak ‘kırmızı çizgilerini’ aşmasına rağmen Suriye'ye askeri müdahalede bulunmamasından dolayı ciddiye alınmadı. ABD, Bush'un Irak macerasının etkisinden henüz kurtulamamıştı ve bu yüzden askeri harekat konusunda isteksizdi. Netanyahu da dönemin İsrail Başbakanı olarak Obama'nın İran'la yürüttüğü müzakerelere karşı çıkmasına rağmen askeri saldırılar konusunda pek hevesli değildi. Sonuç olarak eski İsrail Başbakanı Ehud Olmert'in hükümeti gibi onun hükümeti de böyle bir eyleme karşı çıktı.

Trump'ın askeri harekat tehditleri sadece bir söylemden ibaret değil, zira ABD'nin Ortadoğu ve Hint Okyanusu'ndaki askeri varlığı yakın tarihte hiç olmadığı kadar güçlüdür.

Öte yandan hem Washington’da hem de Tel Aviv'de gözle görülür bir değişim var. Yemen'de Husilerin bombalanması örneğinde görüldüğü üzere, Trump askeri harekat konusunda isteksiz görünmüyor. Basit ve net mesajlar vermeyi tercih etmesi, aslında sahada harekete geçmeye yönelik gizli bir eğilimi ortaya çıkarabilir. ABD'deki ruh halinin halen ülkeyi Ortadoğu'daki çatışmalara dahil etmeye karşı olduğu doğru, ancak Irak’taki savaşı takip eden felç hali bugün artık devam etmiyor. Obama'nın kendi yetkililerinden bazıları bile askeri hazırlık ihtiyacını vurguluyor. Obama döneminde ABD'nin Tel Aviv Büyükelçisi olan Daniel Shapiro, İran’a yönelik olası bir saldırının her zamankinden daha acil olabileceğini savundu. Shapiro, “Zamanlama, ihtiyaç ve fırsat belki de hiç bu kadar acil olmamıştı. Askeri seçenek şu anda geçtiğimiz on yıllarda olduğundan daha uygulanabilir” diye yazdı.

Obama döneminin yaptırım çarı ve 2015 yılında İran'la varılan anlaşmanın mimarı Richard Nephew bile kendisini ABD yönetiminden İran'la diplomasiyi denemesini ama aynı zamanda askeri bir seçeneğe de hazırlanmasını isterken buldu.

Netanyahu'nun nüfuzu

O dönemde Netanyahu, ikinci başbakanlık dönemine yeni başlamıştı. Bugün ise İsrail'in en uzun süre görevde kalan başbakanı ve içeride ve dışarıda artan eleştirilere karşı siyasi bekasını korumak için her defasında mücadele etti. İsrail yargısında rüşvet ve yolsuzlukla ilgili kovuşturmalarla karşı karşıya, dışarıda ise Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) onu istiyor. İran'a yönelik saldırıları siyasi bir miras yaratmak ve mevcut krizlerinden kaçmak için bir fırsat olarak görebilir.

Trump'ın askeri harekat tehditleri sadece bir söylemden ibaret değil, zira ABD'nin Ortadoğu ve Hint Okyanusu'ndaki askeri varlığı yakın tarihte hiç olmadığı kadar güçlüdür. ABD, mart ayında B-2 bombardıman uçaklarından altısını Hint Okyanusu'ndaki Diego Garcia Adası'ndaki üssüne taşıdı. Bu ağır stratejik bombardıman uçaklarından ABD’nin envanterinde toplam 19 tane var. İnanılmaz uçuş menzilleri sayesinde kolayca İran'a gidip gelebiliyorlar. Yemen'deki son saldırılar da bunun bir kanıtı.

Suudi Arabistan merkezli Al-Hadath televizyonunun haberine göre ABD, Patriot füze savunma sistemiyle birlikte THAAD füze savunma sistemini de İsrail'e göndererek eski ABD Başkanı Joe Biden'ın geçtiğimiz yıl İsrail'e gönderdiği sistemlere dahil oldu. THAAD füze savunma sistemi geçtiğimiz yıl aralık ayında ve son olarak da mart ayında Husilerin füzelerini engellemedeki etkinliğini göstermişti.

İran köşeye sıkıştırılırsa, bölgede ve ötesinde birçok taraf için hayatı daha da zorlaştıracak kadar kaosa neden olabilir.

Hem ABD hem İsrail, askeri hesaplamalarında İran'ın artan kırılganlığı belirleyici faktör olarak görüyor. İsrail'le 2024 yılındaki karşılıklı saldırılar sırasında İsrail’in saldırılarında İran'ın hava savunma sistemlerinin en azından bir kısmını tahrip oldu, ancak hasarın boyutu konusunda halen kesin bir bilgi yok. Daha da önemlisi İran, 'Direniş Ekseni' olarak adlandırılan müttefik milis ağının büyük bir bölümünün dağıtıldığına tanık oldu. Bu ağ, İsrail'in Hizbullah ve Hamas'a indirdiği ağır darbelerin, İran destekli milislerin Lübnan, Filistin ve daha geniş anlamda Arap coğrafyasındaki siyasetinde etkilerini azaltmasının ve Suriye'de Beşşar Esad rejiminin düşmesinin ardından çöktü.

Böylesine ağır koşullar karşısında İran müzakere masasına oturmayı kabul etti ve önemli tavizler vermeye hazır. Bununla birlikte, açık müzakere pozisyonunun zayıflığının gayet farkında olan İran, tehditler ve güç gösterileri yoluyla bir miktar koz elde etmeye çalışıyor. Bu durum, The Daily Telegraph gazetesi tarafından yayınlanan ve İranlı komutanların Diego Garcia Üssü’ne önleyici saldırılar düzenlemeyi düşündükleri yönündeki haberlerde bile açıkça görüldü. Bunu katı muhafazakar çizgideki medya kuruluşlarının bu tür saldırıları tasvir eden propaganda videoları yayınlaması izledi. Tahran ayrıca herhangi bir askeri tırmanışın felaketle sonuçlanacağı uyarısında bulunarak başka bir taktik benimsiyor. İran rejimine yakın bir analist, petrol fiyatlarında daha önce eşi ya da benzeri görülmemiş yükselişin, küresel ekonomide yıkıcı etkileri olan bir durgunluğa yol açabileceğini ve ABD'ye yönelik yasadışı göç krizini artırabileceğini ima ederek, Trump'ın seçmen tabanının önceliklerine ve hassasiyetlerine yönelik açık bir girişimi yansıttığını söyledi.

Bu tehditler psikolojik savaş girişimleri gibi görünse de tamamen boş tehditlerden ibaret değil. Eğer İran köşeye sıkıştırılırsa, bölgede ve ötesinde birçok taraf için hayatı daha da zorlaştıracak kadar kaosa neden olabilir. Nihayetinde Trump, ABD'yi Ortadoğu’da yeni bir çatışmaya sokma konusunda ne kadar temkinli olsa da müzakerelerin bir yere varmadığını hissederse askeri seçeneğe yönelmekte bir an bile tereddüt etmeyecektir. Trump'ın İran'a yaklaşımı ülke için büyük ödüller vaat etse de aynı zamanda büyük bir risk de taşıyor. Bu yüzden İran'ın da yanlış hesap yapmaktan kaçınmak için çok çalışması gerekiyor.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.