Hamas ile İsrail arasında dördüncü takas

Han Yunus'taki iki esir Kızılhaç’a teslim edildi

Gazze Şeridi’nde tutulan İsrailli esir Ofer Calderon serbest bırakıldı. (Reuters)
Gazze Şeridi’nde tutulan İsrailli esir Ofer Calderon serbest bırakıldı. (Reuters)
TT

Hamas ile İsrail arasında dördüncü takas

Gazze Şeridi’nde tutulan İsrailli esir Ofer Calderon serbest bırakıldı. (Reuters)
Gazze Şeridi’nde tutulan İsrailli esir Ofer Calderon serbest bırakıldı. (Reuters)

Hamas ile İsrail arasında Gazze Şeridi'nde varılan ateşkes anlaşması çerçevesinde bugün gerçekleştirilen dördüncü esir takasında Hamas iki İsrailli esiri Uluslararası Kızılhaç Komitesi'ne (ICRC) teslim etti.

Yarden Bibas ve Ofer Calderon, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde, az sayıda izleyicinin katıldığı hızlı ve organize bir törenle serbest bırakıldı.

İki esir bir platformun üzerine çıkıp halkı selamladıktan sonra Gazze Şeridi'nin güneyindeki ICRC ekiplerine teslim edildi.

srailli esir Yarden Bibas Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) ekiplerine teslim edilmeden önce sahnede (AFP)İsrailli esir Yarden Bibas Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) ekiplerine teslim edilmeden önce sahnede (AFP)

3 esir

Hamas esirleri teslim etmeden önce ICRC araçları Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus'a ulaştı. Hareketin askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları Sözcüsü Ebu Ubeyde dün Telegram üzerinden yaptığı açıklamada, esirlerin Ofer Calderon, Keith Siegel ve Yarden Bibas olduğunu duyurmuştu. Yarden Bibas, kaçırıldığında henüz dokuz aylık olan Kfir ve 7 Ekim 2023'teki saldırı sırasında dört yaşında olan Ariel’in babasıdır.

Kfir ve Ariel'in ya da aynı zamanda kaçırılan anneleri Shiri'nin akıbeti hakkında herhangi bir açıklama yapılmadı. Hamas 2023 yılının sonlarında yaptığı açıklamada, bu iki çocuğun Gazze savaşının ilk aylarında İsrail bombardımanında öldüğünü bildirdi.

Ofer Calderon Hamas savaşçılarıyla birlikte yürüyor. (Reuters)Ofer Calderon Hamas savaşçılarıyla birlikte yürüyor. (Reuters)

İsrail ordusu

İsrail ordusu yaptığı açıklamada, esirler Calderon ve Bibas'ın İsrail'e ulaştığını bildirdi.

Ordu daha önce ICRC’nin iki esiri İsrail'e nakledilmeleri ve ön tıbbi muayeneden geçirilmeleri için ordu ve iç güvenlik teşkilatı Şin-Bet’ten bir güce teslim ettiğini duyurmuştu.

Hamas savaşçıları İsrailli esir Yarden Bibas'ı Han Yunus'ta ICRC ekibine teslim etmeden önce ona eşlik ediyor. (AFP)Hamas savaşçıları İsrailli esir Yarden Bibas'ı Han Yunus'ta ICRC ekibine teslim etmeden önce ona eşlik ediyor. (AFP)

Müebbet hapis cezasına çarptırılmış 18 mahkûm

Filistinli yetkililer, İsrail'in dördüncü tur esir takasında onlarca mahkûmu serbest bırakmayı kabul ettiğini açıkladı.

Mahkumların isimlerinin yer aldığı dördüncü liste Mahkumlar Medya Ofisi, Mahkumlar ve Eski Mahkumlarla İlişkiler Dairesi ve Filistin Esirler Cemiyeti tarafından açıklandı.

Mahkumlar Medya Ofisi tarafından yapılan açıklamada, “Tufan el-Ahrar anlaşmasının dördüncü aşamasının uygulanması kapsamında bugün, müebbet hapis cezasına çarptırılmış 18 mahkûm, ağır ceza almış 54 mahkûm ve 7 Ekim 2023 tarihinden sonra Gazze Şeridi'nde gözaltına alınan 111 mahkûm serbest bırakılacak” denildi.

Diğer yandan aralarında yaralı sivillerin ve silahlı kişilerin de bulunduğu çok sayıda Filistinlinin, yeniden açılmasından bu yana ilk kez bugün Refah Sınır Kapısı’ndan Mısır'a gitmesi planlanıyor.

Kaçırılma süreci

Kaçırılmalarından kısa bir süre sonra esir tutulduklarını gösteren bir video paylaşıldı. Videoda Shiri Bibas, küçük çocuklarını bir battaniyeye sarmış halde tutarken görülüyordu ve etraflarında silahlı adamlar vardı. Saldırı sırasında 34 yaşında olan Yarden Bibas da kaçırıldı. Eşi Aviva ile birlikte kaçırılan Keith Sigel ise geçen yıl Hamas tarafından yayınlanan bir videoda yer almıştı.

Ofer Calderon'un kendisiyle birlikte kaçırılan iki oğlu Erez ve Sahar da ilk takasta serbest bırakıldı. Fransız ve İsrail çifte vatandaşlığına sahip olan Calderon'un ailesi, Ofer’in serbest bırakılmasını ‘hüzünle karışık büyük bir sevinçle’ beklediklerini söyledi. Hamas perşembe günü Gazze Şeridi'nde tutulan üç İsrailli ve beş Taylandlı esiri serbest bırakırken, İsrail, esir teslim noktalarından birinde yaşanan kaosa tepkisini ifade etmek için operasyonu erteledikten sonra 110 Filistinli tutukluyu serbest bıraktı.

Beyaz Saray esirlerin serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladı ve ABD Başkanı Donald Trump'ın kalan tüm esirlerin serbest bırakılması konusunda kararlı olduğunu bildirdi.

Gazze Şeridi'nde 15 ayı aşkın süredir devam eden çatışmaları sona erdiren anlaşma uyarınca, ateşkesin ilk altı haftasında Gazze Şeridi'ndeki Filistinli savaşçıların elindeki 33 esir, çoğu İsrail'de müebbet hapis cezasına çarptırılmış yüzlerce Filistinli mahkûm karşılığında serbest bırakılacak.

Şu ana kadar aralarında beş Taylandlı işçinin de bulunduğu 15 esir serbest bırakıldı ve Hamas İsrail'e 33 esirden sekizinin öldüğünü bildirdi. İsrail ise 400'den fazla Filistinli mahkûmu teslim etti.

Ateşkes, Gazze Şeridi'nde ciddi erzak sıkıntısı çeken sivillere insani yardım akışının artmasını sağladı. Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) İletişim Direktörü Juliette Touma, İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki operasyonların devam etmesine izin vermemesi halinde, kırılgan ateşkesin akıbetinin risk altında olduğunu söyledi.

Touma bugün Cenevre'de yaptığı açıklamada, UNRWA’nın Gazze Şeridi ve diğer bölgelerdeki çalışmalarının İsrail'in Filistinli Mültecilere yönelik yasağının yürürlüğe girmesine rağmen devam ettiğini bildirdi.

Aralarında çocukların da bulunduğu Filistinli mahkûmlar

Perşembe günü Gazze Şeridi'ndeki esirlerin serbest bırakılması kaotik görüntülere sahne olurken, İsrail arabulucuları esirlere yönelik herhangi bir riski kabul etmeyeceği konusunda uyardı. Hamas ise İsrail'i, güçlerinin ateş açması, çadırların ve ağır teçhizatın gelişini engellemesi gibi ihlallerde bulunmakla suçladı. Filistinli tutuklular arasında 30 çocuk ve İsrail'de onlarca kişinin ölümüne neden olan saldırılardan sorumlu Filistinli grupların hüküm giymiş bazı üyeleri de bulunuyor.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.