Hamas 4 rehinenin cesedini teslim ederken İsrail Filistinli mahkumları serbest bıraktı

Özgürlüğüne kavuşan bir Filistinli mahkum, İsrail hapishanelerinden salıverilmesinden kısa bir süre sonra Ramallah'ta ailesiyle kucaklaşırken (AP)
Özgürlüğüne kavuşan bir Filistinli mahkum, İsrail hapishanelerinden salıverilmesinden kısa bir süre sonra Ramallah'ta ailesiyle kucaklaşırken (AP)
TT

Hamas 4 rehinenin cesedini teslim ederken İsrail Filistinli mahkumları serbest bıraktı

Özgürlüğüne kavuşan bir Filistinli mahkum, İsrail hapishanelerinden salıverilmesinden kısa bir süre sonra Ramallah'ta ailesiyle kucaklaşırken (AP)
Özgürlüğüne kavuşan bir Filistinli mahkum, İsrail hapishanelerinden salıverilmesinden kısa bir süre sonra Ramallah'ta ailesiyle kucaklaşırken (AP)

Hamas, İsrail'in karşılığında yüzlerce Filistinli mahkûmu serbest bırakmasını beklediği dört İsrailli rehinenin cesedini teslim etti. Gece yapılan esir takası, Gazze'deki kırılgan ateşkesin son halkasıydı.

Canlı yayınlanan görüntülerde, serbest bırakılan Filistinli mahkûmların bir kısmını taşıyan bir otobüsün İsrail'in işgal altındaki Batı Şeria'da bulunan Ofer Cezaevi’nden ayrıldığı ve birkaç dakika sonra Filistin'in Ramallah şehrine vardığı görüldü. Filistinli mahkumlardan oluşan grup, otobüsün etrafında toplanan ve serbest bırakılan mahkumlardan bazılarını omuzlarına alan yüzlerce kişinin alkışları arasında otobüsten indi. Bir sonraki mahkûm grubunun ne zaman serbest bırakılacağı henüz bilinmiyor.

Mısır, bu sabaha karşı serbest bırakılan 97 Filistinli mahkûmu Refah Sınır Kapısı’ndan kabul etti. Refah Sınır Kapısı’ndaki Mısırlı bir güvenlik kaynağı Alman Haber Ajansı DPA'ya yaptığı açıklamada Kerem Şalom Sınır Kapısı’ndan Mısır tarafındaki Refah Sınır Kapısı’na üç otobüsle gelen ve İsrail hapishanelerinden salıverilen 97 Filistinli mahkûmun alındığını söyledi. Kaynak, Filistinli mahkumların Mısır'da kalmak ya da başka bir ülkeye gitmek üzere Kahire'ye gönderildiklerini de sözlerine ekledi.

Hamas'tan bir kaynağa göre serbest bırakılacak Filistinli mahkûmlar Gazze'den tutuklanan 445 erkek, 24 kadın ve çocuklardan oluşuyor. Ayrıca İsraillilerin ölümüne yol açan saldırılar nedeniyle ömür boyu hapis cezasına çarptırılan 151 mahkûm da serbest bırakılacak.

Ateşkes 19 Ocak'ta yürürlüğe girdi ve çeşitli aksaklıklara rağmen büyük ölçüde devam etti. Ancak ilk aşama bu hafta sona eriyor ve savaşı sona erdirmeyi amaçlayan bir sonraki aşamanın akıbeti belirsizliğini koruyor. Hamas şimdiye kadar herhangi bir teklif almadığını açıkladı.

Mısırlı arabulucular, günler süren çıkmazın ardından Gazze'de İsrail güçleri tarafından tutulan ya da İsrail'de tutuklu bulunan 620 Filistinlinin serbest bırakılması karşılığında anlaşmanın ilk aşamasındaki son dört rehinenin cesetlerinin teslim edilmesini sağlamayı başardı. İsrail, Hamas'ı rehinelerin cesetlerini kamuoyu önünde teslim ederek ateşkes anlaşmasını ihlal etmekle suçladıktan sonra cumartesi günü Filistinli mahkûmları serbest bırakmayı reddetti.

Hamas'ın rehineleri teslim etmeden önce bir platforma çıkarması ve rehinelerin naaşlarının bulunduğu tabutları Gazze'deki kalabalığın arasından geçirmesi, Birleşmiş Milletler (BM) de dahil olmak üzere birçok tarafça katı bir şekilde eleştirilmişti. Son takasta bu tür törenler yapılmadı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisinden bu sabah erken saatlerde yapılan açıklamada İsrail'in dört cesedi teslim aldığı bildirildi. Hamas daha önce cesetlerin 7 Ekim 2023 saldırısının rehineleri olan ve Gazze yakınlarındaki bir kibbutzda yaşayan Tzahi Eidan, Itzik Elgarat, Ohad Yahalomi ve Shlomo Mantzur’a ait olduğunu açıklamıştı.

İsrail Sağlık Bakanlığı, İsrailli adli tıp ekiplerinin kimliklerini teyit etmesinin beklendiğini söyledi. Anlaşma daha önce Hamas'ın Shiri Bibas'ın yerine kimliği belirsiz bir kadının cesedini teslim etmesinin ardından askıya alınmıştı.



Gazze'de ateşkes, ikinci aşama müzakerelerin ‘geç’ ilerlemesine bağlı olarak sürüyor

Gazze Şeridi'nin güneyinde yerlerinden edilmiş kişiler için kurulan bir kamptaki Filistinliler (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyinde yerlerinden edilmiş kişiler için kurulan bir kamptaki Filistinliler (AFP)
TT

Gazze'de ateşkes, ikinci aşama müzakerelerin ‘geç’ ilerlemesine bağlı olarak sürüyor

Gazze Şeridi'nin güneyinde yerlerinden edilmiş kişiler için kurulan bir kamptaki Filistinliler (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyinde yerlerinden edilmiş kişiler için kurulan bir kamptaki Filistinliler (AFP)

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes anlaşmasının ikinci aşaması için yürütülen müzakereler, ABD'nin İsrail'in müzakerelere yetkilerini ve gündemini netleştirmeden bir heyet göndermesinden söz etmesi ve ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un İsrail ziyaretini önümüzdeki pazar gününe ertelemesi nedeniyle gecikmeli olarak hareketlenmeyi bekliyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzman ve analistlere göre Witkoff'un ziyaretinin ertelenmesi, özellikle müzakerelerdeki gecikme ışığında olumsuz bir işaret taşıyor. Witkoff'un beklenen gelişi, ateşkes anlaşmasının hangi stratejiyle ilerleyeceğini, önümüzdeki cumartesi günü sona erecek olan ilk aşamanın uzatılmasına mı yoksa ikinci aşama müzakerelerine mi geçileceğini belirleyecek.

Uzmanlar, ABD'nin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya anlaşmayı ilerletmesi için baskı yapmasını beklerken, Netanyahu'nun hükümetini düşürmemek için Ramazan ayı boyunca müzakereleri bir sonuca varmadan sürdürme bahaneleri üretmesinden endişe ediyorlar.

Arabulucular Mısır, Katar ve ABD tarafından 19 Ocak'ta varılan ateşkes anlaşmasının ilk aşaması, İsrail'in 3 Şubat'ta başlaması beklenen ve İsrail'in Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmesi de dahil olmak üzere çeşitli maddeleri içeren ikinci aşama müzakerelerine katılma taahhüdü olmaksızın 1 Mart'ta sona eriyor.

Amerikan Yahudi Komitesi (AJC) tarafından salı günü düzenlenen etkinlikte konuşan Witkoff, “Büyük ilerleme kaydediyoruz. Biz burada konuşurken İsrail, ikinci aşamaya geçmek ve daha fazla esirin serbest bırakılmasını sağlamak için bir heyet gönderiyor. Ya Doha'ya gidecekler ya da Kahire'ye…” dedi.

Witkoff, daha önceki açıklamalarında çarşamba günü bölgeye geleceğini belirttikten sonra, her şey yolunda giderse pazar günü müzakerelere katılabileceğini söyledi.

Hamas Sözcüsü Abdullatif el-Kanu'nun dün yaptığı açıklamaya göre, ‘hareket hazır olmasına ve anlaşmanın tüm aşamalarını tamamlamak üzere ilerlemeye istekli olmasına rağmen ikinci aşamaya ilişkin herhangi bir öneri sunulmadı.’

El-Kanu, yedinci grup mahkûmların, Filistinli grupların ilk aşamanın bir parçası olarak kalan dört İsrailli cesedi teslim etmesiyle birlikte serbest bırakılacağını açıkladı. El-Kanu aynı şekilde, 7 Ekim 2023 olaylarından sonra Gazze Şeridi'nde gözaltına alınan kadın ve çocukların, İsrail'in uygulama taahhüdünü garanti eden yeni bir mekanizma ile serbest bırakılacağını bildirdi.

Reuters'a göre bu gelişme, İsrail'in kalan 63 esiri kurtarma çabalarının bir parçası olarak 42 günlük ateşkesin ilk aşamasının uzatılmasının düşünüldüğüne dair İsrailli yetkililer tarafından yapılan açıklamaların hemen ardından geldi.

Anlamsız görüşmeler korkusu

Mısır eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Muhammed Hicazi, Witkoff'un ziyaretinin ertelenmesinin İsrail'e bir mesaj olduğunu ifade etti. Hicazi, Witkoff'un mahkumların teslimindeki çıkmaza son vermesi ve anlaşmaya bağlı kalmaya devam etmesi için İsrail'e baskı yaptığını düşünüyor. Hicazi, Witkoff'un ziyaretinin önümüzdeki dönemde ilk aşamanın uzatılması ya da paralel olarak ikinci aşama müzakerelerinin başlatılması gibi hangi stratejinin kullanılacağını netleştirmesini bekliyor.

Ürdünlü siyasi analist Salah el-İbadi, Witkoff'un ziyaretinin ertelenmesinin ikinci aşama müzakerelerini ‘olumsuz etkileyeceği’ görüşünde. Netanyahu'nun bu konuda taahhüt altına girmek istemediğine ve birinci aşamanın uzatılmasını ya da en azından ikinci aşamaya geçmeden bir durgunluk yaşanmasını istediğine dikkat çeken el-İbadi, bunun da hükümetin bazı bakanlarıyla anlaşmazlıklara neden olacağını söyledi.

Netanyahu'nun Ramazan ayı boyunca ‘anlamsız görüşmeleri’ sürdürmek istediğine inandığını ifade eden el-İbadi, ‘bunun endişe uyandıran olumsuz bir gösterge’ olduğunu belirtti.

Amerikan ilişkileri analisti Michael Morgan ise Witkoff'un hamlelerinin Washington yönetiminin bir anlaşmaya varma konusunda ciddi olduğunu gösterdiğine inanıyor. Morgan, “İkinci aşama müzakereleri görebiliriz, ancak bu müzakereler İsrail'in hileleri ya da anlaşmanın tamamlanmasını geciktirecek bahanelerle karşılanabilir” dedi.

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati dün Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas ile yaptığı telefon görüşmesinde, Filistinliler topraklarında kalmaya devam ederken Mısır'ın Gazze Şeridi'nde yeniden yapılanma için geliştirmekte olduğu kapsamlı planı ve bu noktada Arap ve İslam ülkelerinin desteğinin varlığını açıkladı. Abdulati, AB'nin Mısır'ın bu yöndeki çabalarını desteklemesini arzu ettiğini ifade etti.

Hicazi, Mısır'ın anlaşmanın devamını desteklemek için çabalarını sürdüreceğini ve anlaşmanın tamamlanması için uluslararası destek çağrısında bulunacağını belirterek, Mısır'ın Trump'ın Gazzelileri yerinden etme önerisini reddetme planının anlaşmanın devamı ve Gazze Şeridi halkına destek için bir dayanak noktası olacağını kaydetti. Hicazi, “Bunun önümüzdeki günlerde, Mısır'ın çağrısını yaptığı 4 Mart'taki Olağanüstü Arap Birliği Zirvesi’nde netleştiğini göreceğiz” dedi.

Morgan, Trump'ın Mısır ve Arapların yerinden edilmeyi reddeden bir tutumu olduğunu anladığını ve bu nedenle anlaşmanın uygulanması ve esirlerin serbest bırakılması için işlerin daha hızlı ilerlemesini beklediğini belirterek, İsrail'in geciktirme çabalarının ABD baskısıyla karşılaşacağını kaydetti.

El-İbadi, “İkinci aşamaya geçmek ve ateşkesi sürdürmek, ABD yönetimi İsrail'in bahanelerinin tekrarlanmasını ve anlaşmanın kırılgan bir anlaşmaya dönüşmesini engellemek için gerçek bir baskıyla müdahale etmediği sürece gerçekleşmeyecek” dedi.