Şarku'l Avsat'ın ele geçirdiği Irak'taki Halk Seferberlik Birliği (Haşdi Şabi) için hazırlanan yeni yasa taslağına göre Haşdi Şabi’ye orduya paralel yetkiler verildiği, kurumu yönetecek örgütsel yapının tanımlandığı, hükümete güvenlik tavsiyelerinde bulunulduğu ve askeri ve istihbarat operasyonlarının yürütme yetkisi veriyor.
Halk Seferberlik Komisyonu Yasası olarak adlandırılan tasalağa göre komisyon ‘silahlı kuvvetlerin bir parçasıdır ve silahlı kuvvetler başkomutanına bağlıdır’ ancak aynı zamanda ülkedeki demokratik ve anayasal sistemi korumak için silahlanma hakkına da sahiptir.
Irak parlamentosu yeni yasayı ilk kez 24 Mart 2025 Pazartesi günü, Irak hükümetinin “Halk Seferberliği Mücahitleri için Hizmet ve Emeklilik Yasası” adlı bir önceki yasayı geri çekmesinin ardından görüşüldü.
11 Mart 2025 tarihinde Irak hükümeti, siyasi anlaşmazlıklar ve ABD'nin Haşdi Şabi'nin Irak hükümetine tabi olması yönündeki baskısı nedeniyle yasa tasarısını değiştirmek üzere parlamentodan geri çekmişti.
Tasarının önceki adı “Halk Seferberliği Mücahitleri Hizmet ve Emeklilik Yasası” iken, tasarının adı “Halk Seferberliği Otoritesi Yasası” olarak değiştirildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Tammy Bruce 24 Mart'ta düzenlediği basın toplantısında Haşdi Şabi’nin İran'a değil Irak hükümetine başkomutana hesap vermesi gerektiğini ifade etti. Bruce, Irak’ın ülke sınırları içindeki tüm güvenlik kurumları üzerinde kontrol sahibi olması gerektiğini belirtti.
Haşdi Şabi'nin tanımlanması
Yeni yasa Haşdi Şabi'nin silahlı kuvvetlerin bir parçası, başkomutana bağlı olarak tanımlıyor ve üyelerinin herhangi bir partiye üye olmasını ya da siyasi faaliyette bulunmasını yasaklıyor.
Yeni taslak, 2016 yılında kabul edilen eski Haşdi Şabi yasasını yürürlükten kaldıracak ve değiştirilen yasa uyarınca kurulan yeni Haşdi Şabi konumunu yasalaştıracaktır.
Yeni yasa, Haşdi Şabi'nin görevini Irak'taki demokratik sistemin korunmasına katkıda bulunmak, ülkeyi savunmak, birliğini ve toprak bütünlüğünü korumak, terörizmin her türlüsüyle mücadele etmek ve ulusal güvenliğin sağlanmasına ve korunmasına katkıda bulunmak olarak tanımlıyor.
Yeni yasa Temsilciler Meclisi tarafından onaylanırsa, Haşdi Şabi silahlanma, teçhizat, eğitim ve geliştirme açısından entegre bir askeri aygıt inşa etmek, organize etmek, mücahitleri silahlandırmak, donatmak, onlara en son teknolojik ekipmanı sağlamak, komisyondaki çalışma yöntemlerini geliştirmek için modern teknolojileri ve bilgi sistemlerini tanıtmakla yükümlü olacak.
Komisyon, yetkililere tehditler konusunda tavsiyelerde bulunması beklenen İstihbarat Servisi'nin bir işlevi olan ulusal güvenlik ve Irak topraklarının bütünlüğü ile ilgili konularda hükümete bilgi ve tavsiye sağlayacaktır.
Haşdi Şabi yapısı
Yeni yasa taslağı, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı için şu anda mevcut olandan çok farklı olmayan, bir başkan ve bir genelkurmay başkanı tarafından yönetilen ve bunların altında uzmanlaşmış dairelerin bulunduğu bir idari yapı içeriyor.
Taslakta “Komisyonun başkanı en üst amirdir ve çalışma ve görevlerinin uygulanmasından sorumludur, faaliyetleri ve etkinliği üzerinde kontrol ve denetim uygular, bakan rütbesine sahiptir ve kanuna uygun olarak atanır” ifadesi yer almaktadır.
Bu ifade yasal bir emeklilik yaşı gerektirmiyor, bu da komisyonun mevcut başkanı Faleh al-Fayyad'ın bakan rütbesiyle görevine devam edebileceği anlamına geliyor.
Iraklı yetkililer ve parti liderleri, ABD'nin baskısı üzerine Başbakanlık Yüksek Komiserliği'nde reform yapılması için siyasi müzakerelere başlamış ve yaşı ilerlemiş ve bir siyasi partiye üye olan Fayyad'ın yerine üst düzey bir ordu subayının Başbakanlık Yüksek Komiserliği'ne atanmasını önermişti.
Yeni yasa komisyon başkanının görevlerini “politika belirlemek, Bakanlar Kurulu ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı'nın kararlarını uygulamak ve Mücahitler (komisyonu) için davranış ve angajman kurallarını yayınlamak” olarak tanımlıyor.
Haşdi Şabi başkanı, bakanlık seviyesinde yetkilere sahip olacak ve Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi olacak. Yetkilerinin bir kısmını başkan yardımcılarına veya genel sekretere devredebilir. Ayrıca, askeri yasaların uygulanması konusunda savunma bakanı yetkilerine sahip olacak.
Haşdi Şabi, 16 farklı idari birimden oluşacak. Bu birimler arasında Genelkurmay Başkanlığı, Genel Sekreterlik, İdari ve Mali İşler Müdürlüğü, Mühendislik Şirketi gibi yapılar bulunuyor.
Genelkurmay Başkanı, en az 10 yıl Haşdi Şabi’de hizmet etmiş ve "Tümgeneral" rütbesine sahip olmalıdır. Genel Sekreterin de en az 10 yıl görev yapmış ve "Korgeneral" rütbesinde olması gerekmektedir.
Tasarıya göre Haşdi Şabi personeli hiçbir parti veya siyasi örgüte üye olamayacak ve hiçbir siyasi faaliyette bulunamayacak.
Haşdi Şabi'nin mali hesapları, Mali Denetim Divanı tarafından incelenecek.
Mücahit ve akademi
Yasa tasarısında Halk Seferberlik Güçleri'ndeki savaşçıları tanımlamak için dört kez “mücahit” kelimesi geçiyor ve komisyona “ideolojik rehberlik” adı altında bir şeflik kurma yetkisi veriliyor.
Yasa tasarısı “vatan savunması kültürünü yaymayı ve vatandaşları (Halk Seferberlik Komisyonu) ile işbirliği yapmaya teşvik etmeyi” öngörüyor.
Önceki yasa, Haşdi Şabi üyeleri için, dini ve doktriner rehberlikten sorumlu istihbarat unsuru da dahil olmak üzere doktriner tanımlamalar içeren sınıflandırmalar içeriyordu.
Yeni taslağa göre komisyon, tüzel kişiliği olan ve komisyon başkanına bağlı olan ve askeri bilimler alanında lisans derecesi veren Halk Seferberlik Akademisi'ni kuruyor. Ayrıca inşaat, mühendislik ve mekanik projeleri yürütmek üzere Mühendis Genel Müteahhitlik Şirketi kuruluyor.
Taslağa göre Haşdi Şabi, Irak ordusu ve istihbarat servisiyle birlikte anayasada tanımlanan bir dizi göreve katılacak; bunların başında Irak'ı savunmak ve demokratik sistemi korumak, terörizmin her türüyle mücadele etmek, hükümete güvenlik danışmanlığı yapmak, Irak'ı korumak için gerekli askeri operasyonları yürütmek ve askeri ve istihbari operasyonlar yürütmek geliyor.
Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)
Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)