Ürdün, İran ile İsrail arasındaki gerginliğin tırmanmasıyla hava sahasını yeniden kapattı

Suriye Havayolları tüm uçuşlarını askıya aldığını duyurdu

İran'dan İsrail'e fırlatılan ve Kudüs semalarında görülen balistik füzeler (EPA)
İran'dan İsrail'e fırlatılan ve Kudüs semalarında görülen balistik füzeler (EPA)
TT

Ürdün, İran ile İsrail arasındaki gerginliğin tırmanmasıyla hava sahasını yeniden kapattı

İran'dan İsrail'e fırlatılan ve Kudüs semalarında görülen balistik füzeler (EPA)
İran'dan İsrail'e fırlatılan ve Kudüs semalarında görülen balistik füzeler (EPA)

Ürdün, İsrail ile İran arasında yaşanan yeni bir gerginlik dalgası ve karşılıklı saldırılar sonrasında hava sahasını kapatarak hava trafiğini ‘bir sonraki duyuruya kadar’ yeniden askıya aldığını duyurdu.

Ürdün Sivil Havacılık Düzenleme Komisyonu Komiserler Kurulu Başkanı Heysem Misto yazılı olarak yaptığı açıklamada, ‘Ürdün’e gelen, Ürdün’den giden ve geçen tüm uçakların sivil hava trafiğinin bir sonraki duyuruya kadar askıya alındığını’ belirtti.

Cumartesi gecesi açıklamadan kısa bir önce başkent Amman ve diğer şehirlerde sirenler çaldı ve vatandaşların evlerinde kalmaları, pencerelerden ve açık alanlardan uzak durmaları istendi.

Fransız Haber Ajansı AFP’ye göre Amman semalarında batıya doğru uçan onlarca füze ve insansız hava aracı (İHA) görülürken bunların çoğu önlendi.

Heysem Misto, uçuşların yeniden askıya alınma kararının ‘bölgede devam eden olayların yol açabileceği risklere karşı önlem olarak ve uçuşların ve yolcuların güvenliğini sağlamak amacıyla alınan tedbirler kapsamında’ alındığını açıkladı.

Ürdün, İsrail'in İran'a düzenlediği saldırıların ardından cuma günü geçici olarak kapattığı hava sahasını cumartesi sabahı yeniden açtığını duyurmuş ve ‘risklerin değerlendirilmeye devam edildiğini’ belirterek, hava sahasının yeniden kapatılabileceğini belirtmişti.

Öte yandan Lübnanlı ve Suriyeli yetkililer, cumartesi sabahı, İsrail ile İran arasındaki gerginliğin tırmanması nedeniyle geçici olarak kapatılan hava sahalarını yeniden açtı. Söz konusu gerginlik, bazı uçuşların iptal edilmesine ve diğerlerinin yeniden planlanmasına neden olmuştu.

Uluslararası havayolu şirketleri, Tel Aviv, Tahran ve Ortadoğu'daki diğer destinasyonlara olan uçuşlarını iptal etti. Bazıları ise uçakların rotalarını değiştirdi. İsrail'in cuma günü şafak vakti Tahran'a düzenlediği saldırıların ardından hava sahaları kapatıldı.

İsrail, İran, Irak, Ürdün, Suriye ve Lübnan, İran'daki askeri ve nükleer tesislerin vurulması ve İran'ın İsrail'e misilleme yapmasının ardından hava sahalarını kapattı.

Öte yandan Suriye Havayolları, bugün (pazar) planlanan tüm uçuşlarını durdurduğunu duyurdu. Karar, bölgedeki güvenlik gerginlikleri ve hava sahasının uçuşlara kapatılması nedeniyle alındı.

Suriye Havayolları tarafından yapılan açıklamada, “Yolcuların ve uçuş ekibinin güvenliğini sağlamak amacıyla, sivil havacılık yetkilileriyle koordineli olarak, bir sonraki duyuruya kadar uçuşlar askıya alınmaya devam edecek” ifadeleri yer aldı.

Havayolu şirketi, tüm yolcuları resmi kanallardan gelişmeleri takip etmeye veya rezervasyon ve bilgi ofisleriyle iletişime geçerek uçuşlarıyla ilgili ayrıntıları öğrenmeye ve uçuşlarını yeniden planlamaya çağırdı.



Netanyahu tam olarak ne istiyor?

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
TT

Netanyahu tam olarak ne istiyor?

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)

Sadece dünyada değil, İsrail'de de şaşkınlık ve hoşnutsuzlukla “Başbakan Binyamin Netanyahu tam olarak ne istiyor?” sorusu soruluyor.

Gazze Şeridi’nde gerçekten bir çözüme ulaşmak, İsrailli rehinleri geri getirmek ve İsrailli askerlerin kanının dökülmesini engellemek istiyor mu? Yoksa sırf savaşmak için savaş mı istiyor?

Netanyahu, Hamas'ı anlaşmaya yanaşmamakla suçlamıştı. Şimdi ise Hamas Mısır ve Katar tarafından sunulan öneriyi kabul etmişken neden Gazze Şeridi'ni işgal etmekte ısrar ediyor ve orduyu planını değiştirip işgali hızlandırmaya zorluyor?

İlk bakışta, İsrail, Kahire ve Doha'nın Washington ile tam koordinasyon içinde Hamas liderliğini öneriyi koşulsuz ve değişiklik talep etmeden kabul etmeye ikna etmek için gösterdiği çabalarda yer almamış gibi görünüyor. Mısırlılar, Katarlılar, hatta ABD’liler ve hatta İsrailli yetkililer, Netanyahu'nun bu çabalarla yakından bağlantılı olduğunu doğruladılar. Netanyahu, örneğin serbest bırakılacak Filistinli tutukluların sayısı gibi arabulucuların kabul ettiği veya ofisiyle bu konuda uzlaşma sağladığı birçok şart ve talep öne sürdü.

İsrail, her İsrailli rehine karşılığında ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış 120 Filistinliyi serbest bırakmayı kabul ederken, Hamas 200 tutuklunun serbest bırakılmasını talep etti ve 150 kişide anlaşma sağlandı.

İsrail, Gazze Şeridi'nden çekildikten sonra, 2-3 kilometre genişliğinde bir güvenlik kuşağında askerlerini tutmak istedi, Hamas ise sadece 500 metreye razı oldu, sonra mesafenin 1200 metre, bazı yerlerde ise 1500 metre olması konusunda anlaşmaya varıldı.

Tüm bunlar İsrail ve Hamas ile yapılan müzakerelerde gerçekleşti. Peki, İsrail güçleri tüm Gazze Şeridi'ni işgal etmek için harekete geçene kadar neler oluyor?

Son zaferin resmi

Netanyahu’nun kararsız bir lider olduğu ve hala karar vermekten kaçındığı açık. Ya da Haaretz gazetesinin dünkü başyazısında yazdığı gibi, o zayıf ve hiçbir şeye karar veremiyor. Bu yüzden bir yandan İsrail'in dünyadaki konumunu zayıflatıyor, ama vatandaşlarını kaderlerine terk ediyor.

Netanyahu, Hamas’a baskı yapmak için Gazze’yi işgal etmekten başka çare olmadığını İsrail halkına kabul ettirmeye çalıştı. Böylece bir yandan aşırı sağdaki müttefiklerinin isteklerini yerine getirirken, diğer yandan onların iştahını daha da kabarttı. Şimdi geri adım atması zor. Politikasını Hamas'a karşı sert bir politika olarak pazarlamaya çalışıyor.

dfgtyu
Salı günü Batı Şeria'nın Beyt Sira köyünde İsrail ordusu tarafından yıkılan bir evin enkazını inceleyen Filistinliler (AP)

Netanyahu'nun Hamas'ın öneriyi kabul ettiğine dair yaptığı yazılı açıklamada “İsrail'in politikası sabittir ve değişmemiştir” cümlesinin yer alması tesadüf değil. Bu cümle, aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich'in Netanyahu'nun sağ kanada verdiği sözleri tutacağına dair hiç güvenmediği sözlerine yanıt niteliğindeydi. Netanyahu, Smotrich'e askeri zafer elde edilmeden savaşı bitirmediğini kanıtlamaya çalışıyor.

Ancak bu tutum, hesaplamaktan kaçındığı başka tehlikeler de barındırıyor.

Netanyahu’nun aşırı sağcı müttefikleri karşısında savaşı askeri bir zaferle sona erdirmek için Gazze'yi işgal etmeye devam ettiğini göstermeye kararlı olmasının bir bedeli var. Hamas liderliği de savaşı askeri bir zaferle, ya da askeri dilde ‘nihai zafer imajı’ ile sona erdirmek istiyor.

Bu tartışmalı bir fikir ve birçok strateji uzmanı bunu ‘en aptalca’ askeri ilke olarak görüyor, çünkü aynı uzmanlara göre bu ilke İsrail için geri tepip onu ‘Gazze bataklığına’ sürükleyebilir.

Örneğin dün Hamas'ın askeri kanadı İzzettin el-Kassam Tugayları, bir İsrail askerini kaçırma operasyonunu neredeyse başarıyla gerçekleştirdi ve pusuda birkaç İsrail askeri yaraladı.

Bu tür faaliyetlerde yakın vadeli işlemler artık yok.

Ne kazanır?

Peki Netanyahu, imzalanması dışında hiçbir eksikliği olmayan bir anlaşma varken böyle yaparak ne kazanıyor?

Kazancı çok.

Netanyahu’nun hesaplarına göre İsrail'de iktidar olanın kendisi olduğu kanıtlanıyor. Eskiden ordusu olan bir devlet olan İsrail, artık kararlarına itaat eden ve onun onaylamadığı askeri operasyonları ‘stratejik tuzak’ olarak nitelendiren bir orduya sahip bir devlet haline geldi.

dfrgt
Gazze Şeridi'ndeki askeri operasyonlar sırasında İsrail askerleri (İsrail ordusu)

Generallerin İsrail toplumundaki konumu zayıflıyor ve bununla birlikte onların arkasında saklanan derin devlet de zayıflıyor.

 Netanyahu yaklaşık yirmi yıldır bu süreci yürütüyor.

Bu şekilde iktidar koalisyonunu güçlendiren Netanyahu, en azından görev süresinin sonuna kadar hükümeti ayakta tutuyor ve böylece, yolsuzluk suçlamasıyla yargılanan ve kendisini mahkûm edip hapse atmak isteyen mahkeme nezdinde konumunu güçlendiriyor.

Seçimleri ertelemek zorunda kalacağı başka askeri operasyonlar düzenleyebilir.

Haaretz gazetesi dünkü başyazısında şöyle yazdı:

“Netanyahu son iki yılda yedi ayrı savaş bölgesiyle yetinmeyip sanki tüm dünyaya savaş açmaya kararlıymış gibi görünüyor ve böylece dünyadaki Yahudileri İsrail devletiyle birlikte uçuruma sürüklüyor.”

Böyle bir durumda, başarısızlık ölçütü artarsa, ABD Başkanı Donald Trump'ın onu kurtarmak için müdahale etmesi beklenebilir. Trump'ın onu ulusal bir kahraman olarak görmesi ve ‘Onu nasıl hapse atmak istiyorlar?’ diye sorması bunun bir göstergesi olarak yeterli.