Nisan ayından bu yana kuraklık Avrupa'nın ve Akdeniz havzasının yarısından fazlasını etkiliyor

Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da yaşanan sıcak hava dalgası ve kuraklık ortasında yarı kuru Miljacka Nehri'nin ve nehrin içinden görünen yosunların havadan görünümü (AP)
Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da yaşanan sıcak hava dalgası ve kuraklık ortasında yarı kuru Miljacka Nehri'nin ve nehrin içinden görünen yosunların havadan görünümü (AP)
TT

Nisan ayından bu yana kuraklık Avrupa'nın ve Akdeniz havzasının yarısından fazlasını etkiliyor

Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da yaşanan sıcak hava dalgası ve kuraklık ortasında yarı kuru Miljacka Nehri'nin ve nehrin içinden görünen yosunların havadan görünümü (AP)
Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da yaşanan sıcak hava dalgası ve kuraklık ortasında yarı kuru Miljacka Nehri'nin ve nehrin içinden görünen yosunların havadan görünümü (AP)

Kuraklık, temmuz ayında Avrupa topraklarının ve Akdeniz kıyılarının yüzde 52'sini etkiledi. Fransız haber ajansı AFP'nin Avrupa Kuraklık Gözlemevi verilerinden yaptığı analize göre kuraklık temmuz ayında dördüncü ay üst üste devam etti.

Bu, 2012 yılında veri toplamaya başlanmasından bu yana temmuz ayında kaydedilen en yüksek oran ve 2012-2021 dönemi ortalamasından 21 puan daha yüksek. Bu kuraklık, yılbaşından beri bölgede her ay rekor seviyelere ulaşıyor.

rty6u
Saraybosna'da sıcak hava ve kuraklıkla birlikte yosunların ortaya çıktığı, neredeyse kurumuş Miljacka Nehri üzerindeki köprüde yürüyen bir kişi- Bosna (AP)

Uydu gözlemlerine dayanan Copernicus Kuraklık Endeksi, yağış, toprak nemi ve bitki örtüsü durumu olmak üzere üç kriteri bir araya getirir. İzleme, uyarı ve alarm olmak üzere üç kuraklık seviyesine ayrılır.

Şarku'l Avsat'ın AFP'den aktardığına göre kuraklıktan en çok etkilenen bölgeler Doğu Avrupa ve Balkanlar olurken, bu ülkelerin birçoğunda alarm seviyesindeki arazi oranı hızla artıyor.

fgrthy
Macaristan'ın doğusunda kuraklıktan etkilenen Crișul Repede Nehri'nde su seviyeleri önemli ölçüde düştü (EPA

Bu oran haziran ayında yüzde 9 iken temmuz ayında yüzde 56'ya, Kosova'da yüzde 6'dan yüzde 43'e, Bosna Hersek'te yüzde 1'den yüzde 23'e yükseldi. Yaz başından beri Balkan bölgesini vuran sıcak hava dalgaları, çoğu zaman yasadışı olan açık çöp alanlarında çıkan zehirli duman ve gazlar yayan yangınlar da dahil olmak üzere rekor sayıda orman yangını eşlik ediyor.

fgthyu
Orman yangını dumanından kaynaklanan küresel ısınma ölüm riskini artırıyor (DPA)

Türkiye, Doğu Akdeniz'de mart ayından bu yana her ay ülke topraklarının yüzde 60'ından fazlasını etkileyen ve orman yangınlarının çıkmasına neden olan sürekli bir kuraklık yaşıyor. Cuma günü, ülkenin batısında çıkan yangınlar üç köyün tahliyesine ve Çanakkale Boğazı'nda deniz trafiğinin durdurulmasına yol açtı.

fgthy
Atina yakınlarındaki Dione'de yaşayan bir kişi, orman yangınlarından kaçmak için arabasıyla yola çıktı (AFP)

Birleşik Krallık'ta durum önceki aylara göre iyileşme kaydetmekle birlikte, ülkenin üçte ikisinden fazlası hala su sıkıntısı çekmektedir.

İspanya ve Portekiz'de ise durum nispeten daha iyi olup, kuraklık oranları sırasıyla yüzde 7 ve yüzde 5 gibi düşük seviyelerde seyrediyor.



Şiddetli su kıtlığı, yağışların az olduğu bir dönemin ardından Beyrut'un sıkıntılarını daha da artırıyor

Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)
Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)
TT

Şiddetli su kıtlığı, yağışların az olduğu bir dönemin ardından Beyrut'un sıkıntılarını daha da artırıyor

Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)
Beyrut sokaklarında su taşıyan bir tanker, 3 Temmuz 2025 (AFP)

Beyrut sokakları, Lübnanlıların yıllardır görmediği ciddi bir su kıtlığıyla başa çıkmak için halkın satın aldığı su depolarıyla dolup taşıyor. Bu kıtlık, yağışların rekor düzeyde azalması, kuyuların kuruması ve dağıtım şebekelerinin yıpranmasına bağlı.

Beyrut'un güney banliyösü Burc el-Baracne'deki evinde mutfak eşyalarını özenle yıkayan 50 yaşındaki Rima es-Seba, “Su eskiden her gün geliyordu, ama şimdi üç günde bir geliyor” diyor.

Resmi kurumun su tedarikini kesmesi durumunda es-Seba ailesi, yaşadıkları binanın su depolarına su pompalayan özel tankerlere başvuruyor. Rima, mutfak eşyalarını paslandıran tuzlu suyla depoyu doldurmak için 5 dolar ödediğini belirtiyor. İçme suyunu ise Lübnan'daki çoğu kişi gibi hazır şişelerde satın alıyor.

Ancak sosyal hizmet alanında çalışan Rima es-Seba, bu maliyetlerin sınırlı gelire sahip aile için çok ağır olduğunu belirtiyor. Rima, “Bu parayı nereden bulacağım?” diye soruyor. Ülke, Hizbullah ile İsrail arasındaki savaşın yanı sıra, birçok vatandaşını yoksullaştıran ağır bir ekonomik krizle boğuşuyor.

Lübnanlılar uzun yıllardır su kıtlığına alışkın. Enerji ve Su Bakanlığı'nın Ulusal Su Sektörü Stratejisi metninde belirtildiği gibi, ‘nüfusun yüzde 50'den fazlası düzenli olarak kamu su hizmetlerinden yararlanamıyor’.

Bakanlık, barajlar gibi yüzey depolamanın bu açığı kapatmak için yeterli olmadığını, hükümetin sağladığı suyun yarısının ulusal su şebekelerindeki sızıntılar veya hırsızlık nedeniyle ‘israf edildiğini’ belirtiyor.

Yağışların azalması, krizi daha da kötüleştirdi.

Meteoroloji İdaresi'nin yüzey tahminleri bölüm başkanı Muhammed Kenc, 2024-2025 kışında yağış miktarının ‘çok az’ olduğunu belirterek, bu miktarın gözlemlerin başladığı günden bu yana ‘80 yılın en düşük yağış miktarı’ olduğunu söyledi.

cdfgthy
Beyrut'taki bir kuyu suyu dağıtım tesisinde tankerini dolduran bir adam, 3 Temmuz 2025 (AFP)

Ulusal Su Sektörü Stratejisi’ne göre iklim değişikliği su kıtlığını artıracak. Dünya Bankası ise yılın başında ‘iklim değişikliğinin 2040 yılına kadar kuraklık mevsiminde su miktarını yarı yarıya azaltacağı’ öngörüsünde bulundu.

Kısıtlama

Enerji ve Su Bakanı Joseph Saddi geçen hafta ‘mevcut durumun çok zor’ olduğunu bildirdi.

Su kıtlığı, Beyrut'un farklı bölgelerinde farklılık gösteriyor. Yollar, binaların çatılarında yoğun olarak bulunan su depolarını besleyen tankerlerle dolup taşıyor.

Hükümet geçen ay, su tüketimini azaltmaya teşvik etmek için bir kampanya başlattı ve ülke genelinde kurumuş kaynak ve göllerin fotoğraflarını yayınladı.

Beyrut Kuzey İstasyonları Bölümü Başkanı Zuheyr Kazzi, “33 yıldır buradayım ve bu, Beyrut'a pompaladığımız su miktarı açısından geçirdiğimiz en kötü yıl” dedi.

Beyrut ve Lübnan Dağı Su Tesisleri Teknik Uzmanı Antoine ez-Zağbi, geçtiğimiz temmuz ayında AFP ile yaptığı röportajda, başkentte su kısıtlamasının genellikle yaz mevsiminin bitiminden ve kış mevsiminin başlamasından önce, ekim ve kasım aylarında başladığını açıkladı.

Ancak ez-Zağbi'ye göre bu yıl su sıkıntısı erken başladı. Zira bazı kaynaklarda yağışların azalması nedeniyle su miktarının yüzde 50'si bitti. Ez-Zağbi, aşırı tüketim ve deniz suyunun sızma riskini azaltmak için bazı kuyularda kısıtlamanın haziran ayında başladığını belirtti.

Ez-Zağbi, barajlar da dahil olmak üzere daha fazla depolama tesisine ihtiyaç olduğunu vurguladı.

cf90p
Lübnan'ın Batroun kentindeki bir baraj, 10 Temmuz 2025... Lübnan, yağışların az olduğu bir mevsimden sonra bu yaz şiddetli su kıtlığı çekiyor. (Reuters)

Dünya Bankası geçtiğimiz ocak ayında, Beyrut ve çevresindeki bölgelerde su hizmetlerini iyileştirmek için 250 milyon dolardan fazla bir kredi onayladı.

2020 yılında ise çevre aktivistlerinin biyolojik çeşitlilik açısından zengin bir vadiyi tahrip edebileceği gerekçesiyle, başkentin güneyinde bir baraj inşa etmek için verdiği krediyi iptal etti.

Kuyular

Beyrut'un güney banliyösünde yaşayan 66 yaşındaki emekli memur Ebu Ali Nasreddin, aylardır devletin su şebekesinden su alamadığını söyledi.

“Devletin suyu nerede? Nereye aktarılıyor? Kimse bilmiyor” diyen Nasreddin, yaşadığı binayı besleyen kuyunun da kuruduğunu belirtti. Nasreddin ayrıca, tankerlerin sağladığı suyun fiyatının da günden güne yükseldiğini ifade etti.

Bazı bölgelerde 2 bin litre kapasiteli su tankeri fiyatı 20 dolara ulaşıyor ve bu fiyat, tasarruflu kullanımla 5 kişilik bir ailenin bir haftalık ihtiyacını zar zor karşılıyor.

Küçük kamyonuyla su taşıyan 45 yaşındaki Bilal Selheb, suya olan talebin büyük ölçüde arttığını kaydetti.

“Su durumu çok kritik” diyen Selheb, kuyular kuruduğu veya tuzlu hale geldiği için su temininde zorluk yaşadığını belirtti.

Beyrut'un bazı bölgelerinde kuyular uzun zamandır devlet şebekesinin alternatifi veya tamamlayıcısı olarak kullanılıyordu. Ancak söz konusu kuyuların çoğu eskimiş durumda; bu da boruların hasar görmesine ve suyun tuzluluğunun artmasına neden oluyor.

Lübnan Amerikan Üniversitesi Sürdürülebilirlik Sorumlusu Nedim Faracallah, Beyrut'un iç savaşın (1975-1990) başlangıcından bu yana alan ve nüfus açısından büyük ölçüde genişlediğini, ancak su altyapısının bu büyümeye ayak uyduramadığını ifade etti.

Faracallah, birçok sakinin yasadışı olarak kuyular kazdığını, bunların arasında stratejik yeraltı su rezervlerine ulaşan kuyuların da olduğunu belirterek, “Kuyuların sayısını kimse bilmiyor” dedi.

Faracallah, mevcut krizle birlikte tasarruf ve farkındalık kampanyalarının daha erken başlaması gerektiğini düşünüyor.