Trablus Hükümeti’nin kaçakçılara yönelik operasyonları tartışma konusu

Libya Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi’nin sessizliği arasında, 6+6 komisyonunun seçim kanunları üzerindeki mutabakatı konusunda ihtilaflar bulunuyor

Ulusal Birlik Hükümeti güçleri Zaviye kentinin mahallelerinde güvenlik önlemlerini artırıyor (AFP)
Ulusal Birlik Hükümeti güçleri Zaviye kentinin mahallelerinde güvenlik önlemlerini artırıyor (AFP)
TT

Trablus Hükümeti’nin kaçakçılara yönelik operasyonları tartışma konusu

Ulusal Birlik Hükümeti güçleri Zaviye kentinin mahallelerinde güvenlik önlemlerini artırıyor (AFP)
Ulusal Birlik Hükümeti güçleri Zaviye kentinin mahallelerinde güvenlik önlemlerini artırıyor (AFP)

Libya Ulusal Birlik Hükümeti’ne (UBH) bağlı Libya Hava Kuvvetleri’nin ülkenin batısında bulunan Zuvara kentindeki akaryakıt kaçakçılarına ait depoları bombaladı.

Libya Ulusal Birlik Hükümeti’ndeki (UBH) bir güvenlik yetkilisi bombardımana ilişkin konuşmayı reddetti. Diğer yandan, el-Maya Limanı’nın bombalanmasında bir hükümet güvenlik noktasını hedef alan bombalı saldırıda 2 kişinin öldüğü, 4 kişinin de yaralandığı belirtildi.

UBH’ye bağlı Destek ve İstikrar Dairesi'nin Yeniden Yerleşim ve Yasadışı Göçmenlik Dairesi Başkanı Tuğgeneral Milad el-Mişkevi, “Batı bölgesinden sorumlu ortak komite tarafından Maya Limanı’nda silahlı insansız hava araçları (SİHA) tarafından bombalanan teknelerin uyuşturucu ve benzin taşımak için kullanıldığı yönündeki iddiaların reddedildiğini” ifade etti. Mişkevi televizyonda yaptığı açıklamalarda da “kaçakçılık ve uyuşturucuyla mücadeleyi amaçlamadığı için limanın bombalanmasının haklı bir gerekçesi olmadığını” değerlendirdiğini belirterek savcılıktan olup bitenler hakkında soruşturma açılmasını istedi.

Mişkevi, televizyonda yaptığı açıklamalarda, “bombalanan teknelerin bu noktaya ait olduğunu ve yasadışı göç ve kaçakçılıkla mücadelede kullanıldığını” belirtti. “Şimdiye kadar onlara yapılan saldırıların nedenlerini bildiğini reddeden el-Mişkevi, “Neden kaçakçılık alanlarıyla karşılaştırılıyoruz? Onlarla savaşan, mallarını ele geçiren biziz ve bunu ispatlayan kovuşturma belgeleri var. Biz devlete bağlı bir devlet kurumuyuz ve onun kontrolü dışında bir varlık değiliz. O halde neden bize bu şekilde davranılıyor?” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat’ın Libya Haber Ajansı’ndan (LANA) aktardığına göre, hava saldırısı, akaryakıt satmak ve kaçakçılık yapmak için kullanılan merkezlerden birini hedef aldı. Saldırıda herhangi bir kamu veya özel mülke zarar verilmedi. Bazı vatandaşlar ise Zuvara sakinlerinin yolsuzluk ve kaçakçılık yuvalarını hedef alsa da hava saldırılarının sivillere zarar verdiğini iddia etti. Bu durum, akaryakıt istasyonlarında her türlü akaryakıtın kaybolmasına, akaryakıt ve eşya kaçakçılığı yapan çetelerden bölge sakinlerinin yüksek fiyatlara akaryakıt almasına neden oldu.

UBH, geçtiğimiz Cuma (2 Haziran) günü, batı bölgelerinde kaçakçılık çeteleri olduğunu söylediği Zaviye, Zuvara, el-Uceylat ve el-Maya'daki hedeflere saldıran çetelere yönelik SİHA saldırılarını yoğunlaştırdı. Ancak bir hafta önce başlayan operasyonlar, Dibeybe'ye karşı çıkan isimlerle bağlantılı grupları etkiledi.

Öte yandan, Temsilciler Meclisi (TM) ve Devlet Yüksek Konseyi (DYK), ortak seçim yasalarını hazırlamakla görevli bazı üyelerinin “tüm seçim süreci üzerinde nihai bir anlaşmaya vardıklarını” açıklamasına sessiz kaldı. Önümüzdeki iki gün boyunca, iki konsey başkanının huzurunda, bu konuda resmi bir anlaşmanın imzalanması için hazırlık yapılıyor.

TM Sözcüsü Abdullah Bileyhik konu hakkında yorum yapmaktan kaçınırken, TM Başkanı Akile Salih'in medya danışmanı Fethi el-Mersemi, Şarku’l Avsat'a “herhangi bir anlaşmaya varıldığı konusunda hiçbir bilgisi olmadığını” söyledi. DYK Başkanı Halid el-Mişri'nin ofisi konu hakkında yorum yapmayı reddederken, ortak komisyon üyeleri yorum çağrılarına yanıt vermedi.

Ancak komisyonun bazı üyeleri yerel Libya medyasına “tüm seçim süreci üzerinde ‘nihai fikir birliğine’ varıldığını” ve Pazartesi günü Salih ve el-Mışri'nin huzurunda resmi bir anlaşma imzalanacağını söylediler. Aynı üyeler, “Seçim kanunlarına paraf konuldu. Yasal olarak dışlanmadıkça ve mahkeme kararı olmaksızın özellikle ordu mensuplarının ve yabancı uyrukluların yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık koşullarına ilişkin tartışmalı noktalar aşıldı” ifadelerini kullandılar.

TM ve DYK, Cumhurbaşkanı, TM ve DYK üyelerinin seçilmesi de dahil olmak üzere seçim yasalarının oy birliğiyle imzalanmasına ilişkin 6+6 ortak komisyonunda yer alan iki meclisin üyelerinin söylediklerini doğrulayacak herhangi bir açıklama yapmadı. İki konsey ayrıca, Salih ve el-Mışri'nin hazır bulunması durumunda anlaşmanın duyurusunun daha sonra Fas'tan yapılacağına dair açıklamalarını doğrulamaktan kaçındı.

Komisyonda yer alan DYK üyesi Fethullah es-Sariri, Şarku’l Avsat'a yazdığı yazılı mektupta şunları söyledi: “Yasama ve cumhurbaşkanlığı seçim yasaları tamamlandı, imzalandı ve hazır bulunan komisyon üyeleri tarafından oy birliğiyle oylandı. Ancak bunun, ülkenin doğusunda konuşlu Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Mareşal Halife Hafter ile merhum Albay Muammer Kaddafi'nin ikinci oğlu Seyfülislam Kaddafi'nin yaklaşmakta olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde (aday olsun ya da olmasın) adaylığı konusundaki tartışmasının sonu anlamına gelip gelmediğini açıklanmadı.”

ABD ve Birleşmiş Milletler (BM), TM ve DYK'ye, ertelenen cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olma koşulları üzerindeki farklılıklarını çözecek bir anlaşmaya varmaları için baskı yaptı. UBH Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, hükümetinin seçim yapmaya ve geçiş aşamalarını sona erdirmeye hazır olduğunu doğruladı. Seçimlere yol açan anayasal kuralın çıkarılması engellenmeye devam ederse “alternatif çözümlere” başvurma tehdidinde bulunan Dibeybe, TM ve DYK başkanlarına “adil ve ayrıntılı olmayan bir anayasal kural” olarak tanımladığı şeyi yayınlama çağrısını yineledi.

Öte yandan Dibeybe yaptığı açıklamada, hükümetinin “ulusal uzlaşma çabalarını başarılı kılmak için girişimleri desteklemekten çekinmeyeceğine ve komplocuların komplolarına rağmen savaş ve yıkım hayaletini uzaklaştırmak için hiçbir çabadan kaçınmayacağına” dair söz verdi. Dibeybe ayrıca beşinci yıl dönümü münasebetiyle, “Misrata ve Taverga şehirleri arasında gerçekleştirilen tarihi uzlaşma” olarak tanımladığı girişimi duyurdu. Dibeybe, ülkede aynı tartışmaları yakınlaştırabilecek ve hasımlar arasındaki farklılıkları çözebilecek alimler, ileri gelenler ve hayırseverler olduğuna dikkat çekerek, hükümetinin “uzlaşma, hoşgörü ve bir arada yaşama değerlerini yükseltmek için bu tarihi ulusal bir gün yapmaya karar verdiğini” söyledi.

Öte yandan Dibeybe, Mısır'ın UBH ile etkileşimin bir göstergesi olarak UBH Planlama Bakanlığı’ndan bir heyetin Cuma akşamı, güzergahı kısmen değiştirilen Üçüncü Çevre Yolu Projesi’ni uygulamak için Mısır Şirketler Konsorsiyumu’nun genel merkezinde Mısır tarafıyla görüştüğünü duyurdu. UBH’den yapılan açıklamada, toplantının, teknik personel ve şirketler konsorsiyumunun 350 işçiye ulaşmasının ardından, projenin uygulanmasına başlarken karşılaşılan zorlukları ve takvimi açıklığa kavuşturmayı amaçladığı belirtildi.

UBH Planlama Bakanlığı heyetinin Mısır Şirketler Konsorsiyumu Genel Merkezi’ne yaptığı ziyaretten bir kare (UBH)
UBH Planlama Bakanlığı heyetinin Mısır Şirketler Konsorsiyumu Genel Merkezi’ne yaptığı ziyaretten bir kare (UBH)

Afrika İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu Başkanı Hasan Abdulaziz'e göre Mısırlı şirketler, geçtiğimiz bir buçuk yılda Libya'nın yeniden inşası için 15 milyar dolarlık sözleşmeler imzaladı. Ancak kendisinin ‘güvenlik koşulları’ olarak tanımladığı durum, uygulamanın şu ana kadar başlamasını engelledi.

Merhum Albay Muammer Kaddafi'nin oğlu Hannibal Kaddafi (AP)
Merhum Albay Muammer Kaddafi'nin oğlu Hannibal Kaddafi (AP)

Öte yandan Libya'nın Suriye Büyükelçisi Muhammed bin Şaban, Lübnan Dışişleri Bakanlığı'nın, Lübnan'da gözaltına alınan Muammer Kaddafi'nin oğlu Hannibal’ın davasının takip edildiğini duyurdu. Şaban, dün (Cumartesi) yaptığı açıklamada, Hannibal'a “adil yargılanma için insani ve yasal hak” verilmesini talep ettiğini söyledi.

Kaddafi'nin oğlu, daha önce avukatına yaptığı bir açıklamada, “Lübnan hapishanelerindeki koşulları ve haksız yere hapsedilmesini protesto etmek için açlık grevine başladığını” duyurmuştu. Kendi deyimiyle işlemediği suçlamalardan ötürü tutuklanmasının üzerinden 10 yıldan fazla bir süre geçtikten sonra, haksızlığa uğradığını ve serbest bırakılma zamanının geldiğini düşünüyor.



Halkın geçim kaynağı olan Libya petrolü ‘politikacıların arzularının rehinesi’

Güney Libya'da bir petrol sahası (Reuters)
Güney Libya'da bir petrol sahası (Reuters)
TT

Halkın geçim kaynağı olan Libya petrolü ‘politikacıların arzularının rehinesi’

Güney Libya'da bir petrol sahası (Reuters)
Güney Libya'da bir petrol sahası (Reuters)

Libya'da zaman zaman tekrarlanan petrol sahalarının kapatılma süreci, ‘halkın tek geçim kaynağı’ olduğu için vatandaşlar arasında birçok soruyu gündeme getiriyor. İktidar mücadelesi veren iki hükümet arasındaki bölünmüşlük ışığında, adeta ‘politikacıların rehinesi haline gelen üretimi aksatmanın faturasını kimin ödeyeceği’ sorusunun cevabı ise merak ediliyor.

Libya'nın 2014 yılından beri bir bütün olarak yaşadığı siyasi bölünme, petrol zenginliğine ve gelirlerine, ülke siyasetçilerinin siyasi arenada ve bu zenginliğin yönetim mücadelesinin perde arkasında pazarlık ettiği bir ‘koz’ olarak yansıyor.

Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Petrol ve Doğalgaz Bakanı Muhammed Avn, Güney Libya’daki eş-Şerara ve el-Fil sahalarının üretimi durdurulduktan sonra geçtiğimiz Cuma günü üretimin yeniden başlatılmasıyla ilgili ilk yorumunda “Kayıp 340 bin varil olarak gerçekleşti” ifadesini kullandı.

Cumartesi akşamı yerel basında yer alan açıklamalarında Avn, bir grup vatandaşın el-İntisar 103 sahasını ve Zuytine petrol limanını birbirine bağlayan hattaki 108 noktasının vanasını kapatmakla tehdit ettiğini söyledi. Avn, “Bu olsaydı, bir felaket yaşanırdı. O zaman onu ham petrol taşımak için kullanmak imkânsız olabilirdi” dedi.

Avn, “Petrol sahalarının ve tesislerinin tekrar tekrar kapanması durumunda bundan yalnızca halk etkilenecek” diyerek bunun ‘baskı için bir koz olarak kullanılmaması’ çağrısında bulundu.

Petrol alanındaki politikacılar ve uzmanlar, Libya'daki petrol üretiminin ‘büyük mali getirileriyle ilgili amaçlar için genellikle politikacılar tarafından pazarlığa tabi olduğuna, Libya'nın üç bölgesi arasında eşit olarak dağıtılmadığına ve Trablus’un en büyük payı denetimsiz olarak aldığına’ inanıyor.

Temsilciler Meclisi'ndeki (TM) Enerji Komitesi'nin bir üyesi, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada ‘petrol sahaları ve limanlarının kapatılmasının tehlikeli bir mesele olduğu ve bunun ülkenin geçimini tehlikeye atarak aslında herkesi riske attığını’ ifade etti.

Eski Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Maliye Bakanı Farac Bumtari'nin de mensubu olduğu ez-Zaviye aşiretinin bazı mensupları, üç petrol sahasını kapatmalarının ardından Cumartesi akşamı serbest bırakılmadan önce, Libya Merkez Bankası Başkanı es-Sıddık el-Kebir'i Trablus'ta ‘Farac Bumtari'nin kaçırılmasının bilgisine sahip olmakla’ suçladı.

Libya'daki limanlar ve petrol sahaları, Libyalı siyasetçiler arasında ‘kaynakların dağılımında adaletsizlik’ gibi nedenlerle yaşanan anlaşmazlıklar dolayısıyla geçtiğimiz yıllarda birden fazla kez kapatıldı.

Geçtiğimiz yıllarda, Libya'daki bazı petrol tesisleri, kendileri ve aileleri için mali yardım talep eden protestocular tarafından ‘rehin’ alındı. Petrol Bakanlığı ve Libya Ulusal Petrol Kurumu’na göre, söz konusu protesto eylemleri, ‘günlük üretim oranlarında birkaç kez düşüşe neden olan’ bazı petrol tesislerindeki çalışmaları kasıtlı olarak kesintiye uğrattı.

Avn, daha önce petrol sahaların kapatılması sürecinin ardından ‘bunun sonucunda kamu gelirinin etkileneceği’ uyarısında bulunmuş ve bunu ‘Libya tarafının el-Fil ve eş-Şerara sahalarındaki payının yüzde 88'i geçmesine’ bağlamıştı.

Ez-Zaviye kabilesinden ve Ubari şehrinden bir grup vatandaş, eş-Şerara, el-Fil ve 108 petrol sahalarını kapattı.

dfrg
Kızgın gençler ‘108’ petrol sahasını kapattı. (Libya’nın güneydoğusundaki Petrol Tesisleri Muhafızları)

Başkent Trablus'un 750 km güneybatısında yer alan el-Fil petrol sahası günlük 70 bin varil üretim hacmine sahip. Saha, siyasi krizler nedeniyle geçtiğimiz yıllarda birden fazla kez kapatıldı. Eş-Şerara sahası ise günde yaklaşık 240 bin varil üretimle Libya'daki en büyük petrol sahalarından biri.

Denetim Bürosu Başkanı Halid Şakşak, TM üyeleriyle birlikte kamu harcamalarını takip etmek, mali kaynakların adil dağılımını sağlamak ve bunun sonuçlarını kavramsallaştırmak için bir ‘yüksek komite’ oluşturma kararının uygulanma olasılığını vurguladı.

Trablus şehrinde gerçekleştirilen toplantıda, Denetim Bürosu'nun önceki özelleştirme prosedürlerini takip etme deneyimi, harcamaları takip etme ve ‘dağıtımda adalet’ kriterlerinin mevcudiyetini doğrulama konusundaki istekliliği gözden geçirildi. Mekânsal kalkınma programlarına önem verilmesinin, tüm bölgelere hizmet eden stratejik programlara yönelmenin ve dağıtımda adaletin sağlanmasının önemine işaret edildi.

TM üyeleri, kamu harcamalarının denetimini artırmak için gözlemlerini ve tavsiyelerini dile getirdiler. Sürekli takip toplantıları düzenlemenin, ekonomik kaynakların dağılımı için adil kriterlerin mevcudiyetinin doğrulanmasının ve harcama için gerekli prosedürlerin bütünlüğünün sağlanmasının önemini vurguladılar.