Fas'ın başkenti Rabat'ta toplanan ‘Libya'da Seçim Yasalarını Belirleme (6+6) Komitesi’nin’ toplantısından çıkan sonuçların açıklanmasından beri Libya sahnesi daha fazla tartışmaya sürüklendi. Toplantı sonucunda cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılması beklenirken, bazıları Kurucu Meclis'in 6 yıl önce hazırladığı anayasa taslağına geri dönülmesi talebini yineledi.
Komite, cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerine ilişkin yasalar üzerinde anlaşmaya vardı. Ancak Kurucu Meclis'in hazırladığı anayasa taslağına geri dönülmesine yönelik çağrıları yapılırken, Libya Temsilciler Meclisi Sözcüsü Akile Salih ile Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri bu yasaları henüz nihai bir şekilde imzalamadı.
Partilerin iki seçim yasasıyla ilgili kalan “uzlaşmazlık noktalarını” çözmelerinin beklendiği bir zamanda, Libya Ulusal Güvenlik Danışmanı İbrahim Buşnaf, Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) Başkanı Abdullah Bathili'ye hitaben kaleme aldığı bir mektupta, “Anayasa taslağı hazırlamak için meclis ve BM misyonu uzmanlarından oluşan bir çalışma grubunun oluşturulması” teklifinde bulundu.
6+6 komitesinin toplantısından çıkan sonuçları savunanlar, BM inisiyatifine dayanarak anayasa taslağı hakkında yeniden görüşmeyi, ülkedeki krizi çözme noktasında “zaman kaybı ve boşa kürek çekmek” olarak görüyorlar. Bazıları ise hazırlanan "anayasa taslağının" "tüm siyasi farklılıkların çözümünü garanti ettiğine" inanıyor.
Anayasanın Hazırlanmasından Sorumlu Kurucu Meclis üyesi Ömer en-Nuas, "Bütün Libyalılar, anayasa referandumu yoluyla ülkelerinin kaderini belirleme hakkına sahiptir. Tüm yerel ve yabancı taraflar Libya halkının iradesine ve onların doğasında var olan kendi kaderini tayin etme ve kendi devletlerini kurma hakkına saygı duymalılar. Anayasa, hukuk, kurumlar, iktidarın barışçıl devri, hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması ve devletin inşasına engel olmaktan vazgeçilmesi noktasında çağrıda bulunuyorum. Anayasayı Hazırlayan Kurucu Meclis, halk tarafından seçilen bir organdır ve daha önce anayasa taslağını özgür, doğrudan halk oyu ve geçerli bir anayasal çoğunluk ile onaylamıştır. Değerli Libya yargısı, 14 Şubat 2018'de Yüksek Mahkeme tarafından ayrıntılı bir kararla, anayasa taslağının herhangi bir yargı temyizinden muaf tutulmasına hükmetti ve Libya halkının referandum hakkını şart koşarak anayasayı kabul etme veya reddetme hakkını yalnızca halka ait kıldı." değerlendirmesinde bulundu.
Libya Ulusal Güvenlik Danışmanı İbrahim Buşnaf’ın sunduğu teklif, anayasa taslağının tartışmalı noktalarının değiştirilmesi ve Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi’nin onayının ardından halk oylamasına gidilmesini içeriyor. Buşnaf’a göre teklif, anayasanın değiştirilmiş halinin, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi tarafından Kurucu Meclis ile ortaklaşa kabul edilmesini ve referandumun ertelenmesi olasılığını içeriyor. Bunun amacı Libya için 10 yıllık geçici bir anayasa yapmak. Daha sonra anayasada değişiklikler yapılabilir veya yeni bir anayasa yapılabilir.
Libya'nın üç bölgesini eşit şekilde temsil eden 60 üyeden oluşan kurucu meclis, anayasa taslağını 29 Temmuz 2017'de oy çokluğuyla onayladı. Ancak bu tarihten itibaren ardı ardına yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle taslak ele alınamadı. Ayrıca söz konusu anayasa taslağı ret ve eleştiriden de kurtulamadı.
Libya, 2021'deki önceki seçimlerin ertelenmesi nedeniyle siyasi partilerin seçimlerin yapılması konusunda “anayasal temelde” anlaşmaya varmaması ikileminden muzdarip.
Buşnaf, “Milli Güvenlik Kurulu, seçilmiş kurucu organ tarafından hazırlanan taslağa ilişkin toplumun bazı bileşenlerinin endişelerini ve itirazlarını incelemek ve değiştirilebilecek maddeleri belirlemek için bir çalışma grubu görevlendirmeli. Anayasa Komisyonu, üyelerinin ulusal yönelimlerine ve anayasayı mümkün olan en kısa sürede referanduma götürme isteklerine dayanarak bazı maddelerin değiştirilmesi taleplerine yanıt verecektir.” Görüşünü dile getirdi. Şarku’l Avsat’ın ulaştığı bilgilere göre “6+6” komitesinin üyelerinden biri ise anayasa taslağını yeniden tartışmaya açma ve referanduma götürme talebini reddetti: "Kısır bir döngü içinde debelenip duruyoruz, geçiş sürecini uzatıyoruz ve yakın vadede seçimlerin yapılmasına dair tüm umutları boşa çıkarıyoruz" ifadelerini kullandı.
Gözlemciler, Buşnaf'ın teklifinin, BM'nin seçimleri bu yıl bitmeden yapma girişimiyle çeliştiğine inanıyor.
BM misyonu, “6+6” komitesinin toplantısından çıkan sonuçların ilan edilmesinin ardından yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
Kapsayıcı, güvenilir ve başarılı seçimler için seçim yasalarının ve ilgili konuların temel unsurları, geniş bir yelpazedeki Libya kurumlarının, kadınlar ve gençler dahil sivil toplum temsilcilerinin ve siyasi ve güvenlik aktörlerinin kabulü ve desteğini gerektirir. BM Misyonu, seçim yasalarındaki tartışmalı maddeleri ele almak, ülkeyi seçim yoluna sokmak için gerekli siyasi mutabakatı sağlamak ve tüm adaylar arasında seçim rekabeti için eşit bir ortam yaratmak adına tüm aktörler arasındaki istişareleri kolaylaştırmak için Başkanlık Konseyi de dahil olmak üzere ilgili tüm Libya kurumlarıyla çalışmaya devam edecek. Libya'daki tüm aktörler, uzlaşma ruhu içinde, muhtemel sorunların hepsini ele almalı ve 2023'te seçim yapmak için daha güvenli ve elverişli bir ortam yaratma çabalarına katılmalıdır.
