Hartum, Sudan'da çatışan iki tarafın, yani ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) yeni bir ateşkes müzakereleri için Suudi Arabistan'a temsilcilerini gönderme anlaşmasına rağmen, dün (Cumartesi) yine yoğun çatışmalara tanık oldu. 15 Nisan'da çatışmaların patlak vermesinden bu yana yoğun bombardıman altında yaşayan Sudan başkenti sakinleri, su ve elektrik kesintilerinin yanı sıra yiyecek ve para sıkıntısı yaşadıklarını bildirdiler. Dün, Sudan Ordusu Komutanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan komutasındaki uçaklar, Hartum'un Riyad mahallesine hava saldırıları düzenledi.
Diğer yandan, Sudan ordusu tarafından yapılan açıklamada, iki taraf arasında yapılacak müzakerelerin birden fazla kez varılan ve yenilenen ancak henüz bir taahhüde varılmayan ‘ateşkesin ayrıntıları’ ile ilgileneceğini bildirdi.
Sudan’da 22 gündür devam eden şiddetli çatışmalarda 700 kişi hayatını kaybederken 5 bin kişi yaralandı, 335 bin kişi yerinden edildi ve 115 bin mülteci komşu ülkelere sığındı. Sudan Doktorlar Sendikası'na göre, yalnızca Cuma günü gerçekleşen çatışmalarda 16 sivil öldü. Bu ölümlerin 12’si Hartum'un 300 km güneyindeki el-Ubeyd'de yaşandı. Birleşmiş Milletler'in Sudan'daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Başkanı Volker Peretz, birkaç gün içinde iki tarafın ateşkes düzenlemeleri hakkında “teknik müzakerelere başlamaya” istekli olduğunu doğrulayarak Suudi Arabistan'ın onlara ev sahipliği yapmak için uygun bir yer olduğuna işaret etti. Peretz, 2019 yılında eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir rejiminin otuz yıllık otoriter yönetiminden çıkan ülkenin geleceğine ilişkin siyasi müzakerelerin ancak gerçek bir ateşkesten sonra mümkün olacağını açıkladı.
Türkiye Büyükelçiliği
TRT'nin aktardığı habere göre, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dün (Cumartesi) yaptığı açıklamada Türkiye'nin, Sudan'daki büyükelçisinin aracına ateş açılmasının ardından Sudan'daki büyükelçiliğini Hartum'dan Port Sudan'a taşıyacağını söyledi. Türkiye'nin Hartum Büyükelçisi İsmail Çobanoğlu'nun aracı günün erken saatlerinde silahlı saldırıya maruz kalırken Sudan ordusu ve HDK olayla ilgili karşılıklı suçlamalarda bulundu.
Anadolu Ajansı (AA), büyükelçinin aracına ateş açılmasının ardından yaşanan çatışmanın ölüm veya yaralanmayla sonuçlanmadığını aktardı. Sudan ordusu yaptığı açıklamada, büyükelçinin aracına ateş açanların HDK olduğunu belirterek büyükelçinin “ne olduğunu çok basit bir şekilde açıklayabileceğini” kaydetti. Ancak HDK, iki taraf arasında büyükelçinin tahliyesiyle ilgili önceden koordinasyon sağlandıktan sonra Sudan ordusunu büyükelçinin arabasına ateş etmekle suçladı.
Güney Sudanlı arabulucunun aktardığına göre, Doğu Afrikalı liderler Sudan'daki ateşkes ihlalleriyle ilgili endişelerini dile getirdiler ve savaşan tarafları diyaloğa girmeye çağırdılar. Güney Sudan Dışişleri Bakanlığı tarafından Cuma akşamı yapılan açıklamada, Güney Sudan Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit'in Sudan Ordusu Komutanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan'a ve HDK Komutanı Muhammed Hamdan Daklu’ya (Hamideti) kendi endişelerini ve Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi (IGAD) liderlerinin endişelerini bildirdiği ifade edildi. Bu, özellikle Doğu Afrika ülkeleri tarafından IGAD aracılığıyla gerçekleştirilen ve görünüşe göre meyve vermeyen bir dizi Afrika bölgesel girişiminin ardından geldi.
Açlık hayaleti
Çatışmalar devam ederken Birleşmiş Milletler (BM) Cuma günü, önümüzdeki aylarda 19 milyon insanın açlık ve yetersiz beslenmeden mustarip olabileceği konusunda alarm verdi. Dünya Gıda Programı (WFP) Genel Sekreteri’nin Sözcü Yardımcısı Ferhan Hak cuma günü yaptığı açıklamada, WFP'nin “Sudan'da ciddi gıda güvensizliğinden mustarip insanların sayısının 2 ila 2,5 milyon arasında artmasını” beklediğini söyledi. WFP’nin 2023 yılının başlarındaki raporuna göre, 45 milyon olarak tahmin edilen Sudan nüfusunun 16,8 milyonu ciddi gıda güvensizliği yaşıyor.
BM, açlık ve gıda güvensizliğinden en çok etkilenecek Sudan eyaletlerinin Batı Darfur, Kordofan, Mavi Nil, Kızıldeniz ve Kuzey Darfur eyaletleri olacağı konusunda uyarıda bulundu. BM İnsan Hakları Konseyi, Sudan'daki çatışmaların ‘insan haklarına etkisini’ tartışmak üzere 11 Mayıs'ta bit toplantı düzenleyecek. Uzmanlar, özellikle her iki tarafın da meseleyi sahada çözememesi ışığında savaşın uzun sürebileceğine inanıyor. Sudanlılar, başıboş kurşun korkusuyla bunaltıcı sıcaklara rağmen kapalı yerlerde yaşıyorlar ve şu anda büyük ölçüde telefon iletişiminden yoksunlar. Telefon operatörü MTN, artık jeneratörlerine yakıt sağlayamadığı için hizmetlerinin askıya alındığını duyurdu.
BM'ye göre, Darfur'un Çad ile sınır bölgesinde siviller ordu, HDK ve isyancı kabileler arasındaki çatışmalara katılmak için silahlara sarıldı. Norveç Mülteci Konseyi (NRC), o bölgede yaklaşık 200 kişinin öldürüldüğünü bildirdi. Daha önce 2003 yılında başlayan ve 300 bin kişinin ölümüne, 2,5 milyon kişinin de yerinden edilmesine neden olan kanlı bir savaşa tanık olan bölgede onlarca ev yandı ve binlerce kişi yerinden edildi.
Kızıldeniz'deki Port Sudan kentinde BM ve sivil toplum kuruluşları, hastanelerin ve insani yardım depolarının bombalandığı veya yağmalandığı Hartum ve Darfur'a yardım ulaştırılması için yetkililerle pazarlık yapmaya çalışıyor.
Tıbbi yardım
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, dün (Cumartesi) hava yoluyla Dubai'den Port Sudan'a yaklaşık 165 bin kişilik acil tıbbi yardım geldiğini ve bu yardımların 13 sağlık tesisine ulaştırılmasının planlandığını söyledi. WHO tarafından yapılan açıklamada, 30 ton ağırlığında acil cerrahi ve travma kitlerini içeren sevkiyatın, çatışmaların Nisan ayı ortasında patlak vermesinden bu yana ülkeye ulaşan ilk sevkiyat olduğu, ancak dağıtımın ‘güvenlik ve giriş izinlerine’ bağlı olacağı bildirildi.
