Sudan’da ateşkesin yürürlüğe girmesine saatler kala çatışmalar sürüyor

Görevden alınmasının ardından Hamideti’nin resmi bir sıfatı kalmadı

Sudan'da iki taraf arasında çıkan çatışmada binadan duman yükselirken (AFP)
Sudan'da iki taraf arasında çıkan çatışmada binadan duman yükselirken (AFP)
TT

Sudan’da ateşkesin yürürlüğe girmesine saatler kala çatışmalar sürüyor

Sudan'da iki taraf arasında çıkan çatışmada binadan duman yükselirken (AFP)
Sudan'da iki taraf arasında çıkan çatışmada binadan duman yükselirken (AFP)

Sudan’da ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) ateşkese saygı gösterme niyetlerini teyit etmelerine rağmen çatışmalar devam ederken, iki taraf arasındaki ateşkesin bu akşam yürürlüğe girmesi bekleniyor.

ABD ve Suudi Arabistan dün ortak bir açıklama yaparak, Sudan ordusu ve HDK’nın bir haftalık ateşkes üzerinde anlaştığını duyurdu.

Taraflardan her biri, Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği ve Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (İGAD) tarafından memnuniyetle karşılanan bu ateşkese saygı duymak istediklerini birer açıklama ile duyurdu. Bununla birlikte, 5 haftayı aşkın bir süre boyunca iki taraf 10'dan fazla kez ateşkes sözü verdi ancak bu söz sürekli olarak hızla ihlal edildi.

ABD-Suudi ortak açıklamasına göre, ‘önceki ateşkesin aksine, Cidde'de varılan anlaşmanın iki tarafça imzalandığı ve Suudi Arabistan ve ABD'den uluslararası destekli bir ateşkes izleme mekanizması tarafından destekleneceği’ teyit edildi.

Batı Darfur’dan Aden İsa, AFP’ye yaptığı açıklamada, “Çatışmanın taraflarına güvenmiyoruz. Geçici değil nihai bir ateşkes istiyoruz” ifadelerini kullandı.

Hartum sakinlerinden biri ise, “En önemli şey sadece ateşkes ilan etmek değil, buna saygı duymak, gıda ve yardım için güvenli geçişler sağlamak” dedi.

Sudan’da 15 Nisan’dan bu yana Abdulfettah el-Burhan liderliğindeki ordu ile Muhammed Hamdan Daklu (Hamideeti) liderliğindeki HDK arasında çoğu sivil yaklaşık bin kişinin hayatını kaybettiği şiddetli çatışmalar yaşanıyor.

Başkent Hartum ve ülkenin batısındaki Darfur’da çatışmaların yoğunlaştığı bölgelerde çoğu hastane hizmet dışı kaldı. Başkentten kaçmayı başaramayan yaklaşık 5 milyon kişi, susuz ve elektriksiz evlerinde kalıyor.

Kapalı bankalar ve hava saldırıları, topçu ateşi ve yerleşim yerlerindeki şiddetli çatışmalar nedeniyle kesintiye uğrayan yardım konvoylarının olduğu bir ülkede, gıda kıtlığı şiddetlenirken, çoğu tarım-gıda fabrikası yıkıldı veya yağmalandı.

İnsani yardım ekipleri, ilaç, yakıt ve gıda maddelerinin taşınması için güvenli geçişler sağlamak adına haftalardır çağrıda bulunuyor.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı ve Acil Yardım Koordinatörü Martin Griffiths, 45 milyonluk nüfusun yarısından fazlasının yardıma ihtiyaç duyduğu Sudan’da ‘insani yardımın güvenli bir şekilde ulaştırılması’ çağrısını yineledi.

BM’ye göre savaş devam ederse, bir milyon Sudanlı daha komşu ülkelere sığınabilir. Bu ülkeler ise çeşitli hastalıların yayılmasından endişeli.

Kuzey Hartum’da ikamet eden Hüseyin Muhammed, “Umuyorum ki arabulucular ateşkesin uygulanmasını denetler” diyerek, ateşkesin hasta annesini doktora götürebilmesi için iyi bir fırsat sağlayabileceğini bildirdi.

Öte yandan Sevsen Muhammed ise, ailesini tekrar görmek istediğini, 5 Nisan’dan beri ailesini görmediğini aktardı.



Sudan’ın komşuları iç savaşı durdurmak için toplanıyor

Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
TT

Sudan’ın komşuları iç savaşı durdurmak için toplanıyor

Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Sudan’a komşu ülkelerin dışişleri bakanları, Temmuz ayı ortasında yapılan Sudan’a Komşu Ülkelerin Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nde alınan karara göre Çad’ın başkenti Encemine’de “Sudan Krizinden Çıkış Yolları” gündemiyle toplanıyor.

13 Temmuz’da Kahire’de Mısır, Libya, Çad, Orta Afrika, Güney Sudan, Eritre ve Etiyopya olmak üzere yedi Afrika ülkesinin liderlerinin katıldığı Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi gerçekleştirilmişti. Zirvede, “Sudan krizinin ülkenin geleceği, istikrarı, birliği ve toprak bütünlüğü üzerindeki yansımalarının çözülmesi ve ulusal kurumların çöküşünün önlenmesi için gerekli uygulamalı adımları ele alacak” bir iletişim mekanizması kurma kararı alınmıştı. Bu iletişim mekanizmasına katılımcı ülkelerin dışişleri bakanları liderlik edecek.

Kapanış bildirgesine göre zirvede ayrıca, iletişim mekanizmasına “Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi (IGAD) ve Afrika Birliği (AfB) de dahil olmak üzere mevcut mekanizmalarla entegrasyonunda Sudanlı taraflarla doğrudan iletişim kurarak çatışmayı durdurup Sudan krizinde kapsamlı bir çözüme ulaşmak için uygulanabilir pratik çözümler içeren bir yürütme eylem planı” hazırlama görevi verilmişti.

Görsel kaldırıldı.
Geçtiğimiz ay Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’nde konuşma yapan Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Çad Dışişleri, Yurtdışındaki Çadlılar ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Sudan’a Komşu Ülkelerin Dışişleri Bakanları Komitesi’nin ilk toplantısının 6-7 Ağustos tarihlerinde Encemine’de yapılacağı duyurulmuştu. Açıklamada, toplantının esas amacının “Sudan’ı binlerce kişinin ölümüne ve milyonlarca Sudanlının yerinden olmasına neden olan yıkıcı bir savaşın uçurumuna sürükleyen mevcut Sudan krizinden çıkış yolları önermek” ve aynı zamanda “ortakların dikkatini büyüyen insani krize acil yanıtlar vermeye çekmek” olduğu belirtilmişti.

Aynı bağlamda, Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Ahmed Ebu Zeyd yaptığı bir açıklamada, görüşmeye Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri’nin katılacağını belirterek şu ifadeleri kullanmıştı:

“Komşu ülkelerin dışişleri bakanları toplantılarında Sudan krizinin çeşitli yönlerini, tüm güvenlik, siyasi ve insani boyutlarını, Sudan halkı üzerindeki etkilerini ve bölgesel ve uluslararası yansımalarını tartışacaklar. Amaç, Sudan’a komşu olan ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının mevcut krize son verecek ve Sudan’ın birliğini, toprak bütünlüğünü ve kardeş halkın sözünün geçerliliğini koruyacak çözümlere ulaşmak için etkili bir şekilde hareket etmelerini sağlayacak pratik öneriler geliştirmektir.”

Öte yandan Sudan Ümmet Partisi Genel Başkanı Mübarek el-Fadıl, Sudan’ın komşu ülkelerinin gösterdiği çabaların önemini vurguladı. Dışişleri bakanlarının Çad’daki ilk toplantılarında ortaya koyabilecekleri “pratik öneriler” olduğunu ve bunların “trajik” olarak nitelendirdiği krizi sona erdirmek için pratik çözümlere ulaşılmasına katkıda bulunabileceğini kaydetti. Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda Fadıl, Sudan’ın komşu ülkelerinin bakanlık mekanizmasının, Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) üzerinde etkisi olan saha liderleri ve aşiret ileri gelenleriyle yoğun temaslar kurarak işe başlaması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Fadıl, Sudan’ın komşu ülkelerinin bakanlar düzeyindeki mekanizmasının, ülkelerinin sahadaki etkin liderlerle iletişim kurma gücünden yararlanarak “başarıya ulaşma fırsatı” olduğuna dikkat çekti. Ayrıca, özellikle Libya, Çad ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi taraflardaki sınırların kontrol altına alınması gerektiğine dikkat çekti ve bu bölgelerin “HDK’ye silah kaçakçılığı yapmak için kullanıldığını” belirtti.

Diğer taraftan Sudanlı yazar ve siyasi araştırmacı Mecdi Abdulaziz, Sudan’a komşu ülkelerin dışişleri bakanları mekanizmasının toplanmasının, sahada ve siyasi düzeydeki değişkenliklerin ışığında gerçekleştiğine işaret etti ve bu değişkenlerin, “mekanizmanın Sudan’daki istikrarın yeniden tesis edilmesi çabalarına destek sağlamada başarılı olma olasılığı üzerinde büyük ölçüde etkisi olduğunu” belirtti.

Abdulaziz Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda, “bu ayın savaşı durdurmak ve Sudan’da istikrarı yeniden sağlamak açısından büyük atılımlar getireceği” konusunda iyimser olduğunu söyledi. Cidde Forumu ile komşu Sudan ülkeleri arasında krizi sona erdirme çabalarında öne çıkan entegrasyonu takdir etti. Sudan’ın komşu ülkelerinin dışişleri bakanlarını, uluslararası insani ve yardım kuruluşlarının rolünü harekete geçirmeye teşvik etmenin önemini vurguladı. Ayrıca yerinden edilen ve Sudanlı vatandaşların “birkaç Arap ülkesi ve bölgesi dışında gerçek yardım almadığına” dikkat çekti.

Birleşmiş Milletler’e (BM) göre nisan ayının ortasından bu yana Sudan ordusu ile HDK arasındaki silahlı çatışmalarda çoğu sivil 3 binden fazla kişi öldü. Ayrıca 3 milyondan fazla kişi yerinden oldu ve mülteci konumuna düştü.