Sudan'ın başkenti Hartum ve ülkenin diğer bölgelerinde, 6 haftadır devam eden çatışmaların ardından dün (Salı) ateşkesin yürürlüğe girmesiyle birlikte çatışmaların yanı sıra hava ve topçu bombardımanı kesildi ve temkinli bir sükûnet sağlandı. Çatışmanın her iki tarafı da henüz diğerini ateşkesi ihlal etmekle suçlamadı.
Sudan ordusu ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) temsilcileri, geçtiğimiz cumartesi günü, Suudi-Amerikan arabuluculuğuyla Cidde’de 7 günlük kısa süreli ateşkesi ve insani düzenlemeleri içeren bir anlaşma imzaladı. Taraflar, ateşkesin uygulanmasına tam olarak uyma niyetlerini ifade ettiler.
Nisan ayında savaşın başlamasından beri ülke genelinde iki taraf arasındaki çatışmalar ilk kez durdu. Hartum'un farklı bölgelerinden görgü tanıkları Şarku’l Avsat’a şunları söyledi: “Sabahtan beri patlama ve hava saldırısı sesi duymadık. Sudan ordusuna ait uçaklar şehrin üzerinde uçmayı bıraktı.”
Artan ulaşım
Sudan'da Hartum, Omdurman, Kuzey Hartum’da gözle görülür sükûnet sağlandı. Vatandaşların ve ulaşım araçlarının artan hareketi ile çevre mahallelerde pazarların kısmen çalıştığı gözlendi. Ancak bölge sakinleri Reuters'e Sudan başkentinin bazı bölgelerinde topçu ateşi duyduklarını ve savaş uçaklarının Hartum üzerinde uçtuğunu söyledi. Hartum'da ikamet eden 42 yaşındaki Atıf Salahaddin, "Tek umudumuz ateşkesin başarılı olması ve normal hayatımıza dönebilmemiz, kendimizi güvende hissedebilmemiz ve tekrar çalışmaya başlayabilmemiz." temennisinde bulundu.
Washington uzaktan izliyor
Ateşkes anlaşması, Cidde görüşmelerinde anlaşmaya aracılık eden Suudi Arabistan ve ABD temsilcilerinin yanı sıra, ordu ve HDK’nın da olacağı bir izleme mekanizmasını içeriyor. Sudan Ordu Komutanı Korgeneral Abülfettah el-Burhan ile temasa geçen ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, herhangi bir ayrıntı vermeden izleme mekanizmasının çalışmalarının "uzaktan" olacağını söyledi.
Hartum'da sakinlerinden biri salı sabahı AFP'ye, başkentte "aralıklı topçu bombardımanı" yapıldığını söyledi. Hartum'da ikamet eden Mahmud Salahaddin ise pazartesi günü AFP'ye şunları söyledi: “Halen sokakları işgal eden HDK’nın buralardan ayrılmaya hazırlandığına dair herhangi bir belirti yok. Ordu havayı kontrol etse de başkentin merkezinde sadece birkaç personeli var. Hızlı Destek Kuvvetleri Hartum'daki sahayı kontrol ediyor.”
Hartum artık yaşanabilir değil
Sudanlı Süreyya Muhammed Ali, her şeye rağmen başkentten ayrılırken en azından silahların susmasını umuyor. AFP'ye konuşan Ali, "Gerçek bir ateşkes olursa hasta babamı alırım ve Hartum'dan herhangi bir yere giderim. Bu savaştan sonra Hartum artık yaşama uygun bir yer değil, çünkü her şey mahvoldu." dedi.
Bazı sakinlerden özellikle kronik hastalığı olanlar, haftalarca konsültasyon olmadıklarından doktora görünmek istediklerini söylüyorlar. Bazıları, kamu görevlilerinin su, elektrik, internet ve telefon ağlarını eski haline getirebileceğini umuyor.
Sudan Doktorlar Sendikası’na (hükümet dışı) göre, sivil ölümlerin sayısı 900'ün üzerine ve yaralıların sayısı 5 bin 531'e yükseldi. Sendika bu istatistiklerin, ülkedeki güvenlik durumundan kaynaklanan ulaşım zorluğu nedeniyle, hastanelere ulaşamayan ölüm ve yaralanmaları içermediğine dikkat çekiyor. Hartum'daki hastanelerin çoğu çatışmalar, top atışları ve büyük ilaç kıtlığı nedeniyle tamamen çalışamaz hale geldi.
Omdurman şehrinden Emced Amrabi, “Savaşın geçici olarak değil, kalıcı olarak durmasını istiyoruz. Bu ateşkesin uzun süreceğinden emin değilim. Mevcut ateşkes, başımıza gelen en iyi şey. Ama ağır silahlı HDK mensupları hala motosikletler ve sivil arabalarla sokaklarda dolaşıyor ve bu bizi korkutuyor.” diye konuştu.
42 yaşındaki iş adamı Mervan Mahmud, "Bu ateşkesin öncekilerden farklı olmasını ve iki tarafın da insani nedenlerle ateşkese uymasını umuyoruz. Sivillerin can ve mal olarak uğradığı zarar çok büyük ve ciddi bir ateşkesin varlığı onların trajik insani koşullarını düzenlemelerine olanak sağlar." dedi.
Hamideti: Geri adım atmayacağız
Hamideti olarak bilinen HDK komutanı Muhammed Hamdan Dagalo pazartesi günü yaptığı açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “Darbeyi bitirmeden geri adım atmayacağız. Mevcut rejim ve darbe liderleri, ülkedeki demokratik geçiş yolunu tıkayarak savaş çemberini genişletiyor.”
Kuvvetlerine "ya zafer ya da şehitlik bizimdir" şeklinde mesaj gönderen Hamideti, insan haklarının korunmasıyla ilgili tüm uluslararası yasalara saygı duyduğunu vurguladı.
Şarku'l Avsat kaynakları, Sudan Kızılayı ve sağlık personelinin, sokaklarda biriken cesetleri kaldırmak için çalışmalara başlamaya hazırlandığını bildirdi. Çalışmalar başkent Hartum'un merkezinden başlayacak ve ordu ile HDK arasında çatışmaların yaşandığı diğer şehirleri de kapsayacak.
Ateşkes anlaşması, iki tarafın hastaneleri ve hizmet tesislerini (elektrik ve su) işgal etmemesini şart koşuyor. Sudan ordusu, HDK’yı tıbbi tesisleri kontrol altına alıp askeri üslere dönüştürmekle suçlamış, HDK ise orduyu hastaneleri ve yerleşim bölgelerini bombalamakla itham etmişti.
Anlaşma, iki tarafın ateşkesi savunmasını ve yabancı kaynaklar dahil askeri malzeme ve silahların iadesini öngörüyor.
Sudan hükümeti, kardeş ve dost ülkelerden bugüne kadar Sudan'a ulaşan insani yardımın 957 tonu bulduğunu bildirdi. Bu yardımlar 11 eyalete dağıtılırken, 600 tonluk yardım ise ülkeye gelmeye devam ediyor.
Diplomatik misyonları güvence altına almak için düzenlemeler
Sudan Sosyal Kalkınma Bakanı Ahmed Adem Bahit: “Sudan'ın doğusundaki Port Sudan şehrinde pazartesi akşamı gerçekleştirilen Arap büyükelçiler toplantısına Sudan Maliye Bakanı ve Sudan İnsani Durumun Takibi Yüksek Komitesi Başkanı Dr. Cibril İbrahim katıldı. Toplantıda, devam eden çatışmalar çerçevesinde saldırılardan kaçınmak için Hartum'daki diplomatik misyonların karargahlarının güvenliğini sağlamaya yönelik özel düzenlemeler hazırlanması konusu ele alındı.” bilgisini paylaştı.
Riyad ve Washington bu kez, ABD ve Suudi Arabistan temsilcilerinin yanı sıra her iki tarafın temsilcilerini bir araya getirecek bir "ateşkes izleme mekanizması" olacağını açıkladı.
