Sudan’daki çatışma kıtlık riskini artırıyor

Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)
Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)
TT

Sudan’daki çatışma kıtlık riskini artırıyor

Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)
Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)

Sudan’ın güneydoğusundaki Kadarif eyaletindeki bir bölgede yüzlerce günlük işçi aletleriyle birlikte yerde yatıyor ve çiftçilerin kendilerini çalıştırmasını bekliyor. Ancak bu yıl, ülkede yaşanan çatışma nedeniyle çiftçilerin çoğu topraklarını terk etti.

Sudan’ın tahıl mahsulünün yaklaşık yüzde 40’ını üreten, Etiyopya sınırına yakın Kadarif eyaletinde yağmur mevsimi Mayıs ortasında başlıyor.

Fakat bu yıl ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri arasında patlak veren savaş, yağmurlardan önce geldi ve verimli topraklar ıssız kaldı. 

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre, günlük işçi Muhammed Harun, “5 gün önce Kordofan’dan buraya geldim ve kimse bana iş teklif etmedi. Eskiden bir günden fazla beklemezdim. Bir kuruşum yok, nasıl yemek yiyeceğimi bile bilmiyorum” dedi.

Hartum merkezli Arap Tarımsal Kalkınma Örgütü’ne göre, savaş, özellikle Hartum’daki yoğun çatışma bölgelerinde, hem sebze, hem de hayvan tarım sektörünün üretken yapısında önemli bozulmalara neden oldu.

Arap Tarımsal Kalkınma Örgütü Başkanı İbrahim Dahiri konuya ilişkin şunları söyledi;

“Ülke ve çevresinin tüm gıda güvenliği tehdit altında. Endüstriyel kümes hayvanı üretimi tamamen yok edildi, bu çünkü esas olarak Hartum’da bulunuyor ve artık herhangi bir tedarik zinciri yok. Tedarik zincirlerinin kesintiye uğraması, Hartum çevresinde yoğunlaşan kümes hayvanı üretim sistemlerinin yanı sıra sebze ve meyve üretiminin tamamen yok olmasına yol açtı.”

Sudanlı bir çiftçi arap zamkı gösteriyor (AFP)
Sudanlı bir çiftçi arap zamkı gösteriyor (AFP)

Yaşanan bu kriz, günlük işçilerle sınırlı kalmayıp, ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYİH) yüzde 40’ını oluşturan ve iş gücünün yüzde 80’ini istihdam eden tarımla ilgili diğer sektörleri de etkiliyor.

Tohum, gübre ve böcek ilacı satan Mirghani Ali, “Normal şartlar altında geçtiğimiz yıllarda, yılın bu zamanında tohum talep eden çiftçilerin aşırı kalabalık olmasından bunalırdık. Ancak bu yıl talep çok zayıf” diye konuştu.

 Sudan’ın Kordofan eyaletindeki ağaçlar (AFP)
Sudan’ın Kordofan eyaletindeki ağaçlar (AFP)

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü verilerine göre Sudan’da geçen Mart ayında hasadı yapılan, 2022 tahıl üretim sezonunda sorgum, buğday ve darı miktarları 7,4 milyon tona ulaştı.

Bu üretim bir önceki sezona göre yüzde 45’lik bir artışı temsil etse de, 45 milyon Sudanlıyı beslemek için yeterli olmaktan çok uzak.

Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgalinden ve bunun küresel tahıl ve yakıt fiyatlarına yansımalarından bu yana, özellikle Sudan dahil olmak üzere, ithalatı büyük ölçüde bu iki ülkeye bağlı olan ülkelerde gıda krizleri baş gösterdi.

Birleşmiş Milletler (BM), Sudan nüfusunun yarısından fazlası olan 25 milyon insanın şu anda yardıma ve korunmaya muhtaç olduğuna dikkat çekiyor.

Çatışmalar nedeniyle ülkenin ithalat ve ihracat hareketi büyük ölçüde durma noktasına geldi ve birçok depo soyuldu.

Uzmanlara göre tüm bunlar, ülkedeki kıtlığı hızlandırmakla tehdit ediyor.



Sudan’ın komşuları iç savaşı durdurmak için toplanıyor

Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
TT

Sudan’ın komşuları iç savaşı durdurmak için toplanıyor

Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Geçtiğimiz ay Kahire’deki Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne katılanların toplu fotoğrafı (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Sudan’a komşu ülkelerin dışişleri bakanları, Temmuz ayı ortasında yapılan Sudan’a Komşu Ülkelerin Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nde alınan karara göre Çad’ın başkenti Encemine’de “Sudan Krizinden Çıkış Yolları” gündemiyle toplanıyor.

13 Temmuz’da Kahire’de Mısır, Libya, Çad, Orta Afrika, Güney Sudan, Eritre ve Etiyopya olmak üzere yedi Afrika ülkesinin liderlerinin katıldığı Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi gerçekleştirilmişti. Zirvede, “Sudan krizinin ülkenin geleceği, istikrarı, birliği ve toprak bütünlüğü üzerindeki yansımalarının çözülmesi ve ulusal kurumların çöküşünün önlenmesi için gerekli uygulamalı adımları ele alacak” bir iletişim mekanizması kurma kararı alınmıştı. Bu iletişim mekanizmasına katılımcı ülkelerin dışişleri bakanları liderlik edecek.

Kapanış bildirgesine göre zirvede ayrıca, iletişim mekanizmasına “Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi (IGAD) ve Afrika Birliği (AfB) de dahil olmak üzere mevcut mekanizmalarla entegrasyonunda Sudanlı taraflarla doğrudan iletişim kurarak çatışmayı durdurup Sudan krizinde kapsamlı bir çözüme ulaşmak için uygulanabilir pratik çözümler içeren bir yürütme eylem planı” hazırlama görevi verilmişti.

Görsel kaldırıldı.
Geçtiğimiz ay Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi’nde konuşma yapan Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Çad Dışişleri, Yurtdışındaki Çadlılar ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Sudan’a Komşu Ülkelerin Dışişleri Bakanları Komitesi’nin ilk toplantısının 6-7 Ağustos tarihlerinde Encemine’de yapılacağı duyurulmuştu. Açıklamada, toplantının esas amacının “Sudan’ı binlerce kişinin ölümüne ve milyonlarca Sudanlının yerinden olmasına neden olan yıkıcı bir savaşın uçurumuna sürükleyen mevcut Sudan krizinden çıkış yolları önermek” ve aynı zamanda “ortakların dikkatini büyüyen insani krize acil yanıtlar vermeye çekmek” olduğu belirtilmişti.

Aynı bağlamda, Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Ahmed Ebu Zeyd yaptığı bir açıklamada, görüşmeye Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri’nin katılacağını belirterek şu ifadeleri kullanmıştı:

“Komşu ülkelerin dışişleri bakanları toplantılarında Sudan krizinin çeşitli yönlerini, tüm güvenlik, siyasi ve insani boyutlarını, Sudan halkı üzerindeki etkilerini ve bölgesel ve uluslararası yansımalarını tartışacaklar. Amaç, Sudan’a komşu olan ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının mevcut krize son verecek ve Sudan’ın birliğini, toprak bütünlüğünü ve kardeş halkın sözünün geçerliliğini koruyacak çözümlere ulaşmak için etkili bir şekilde hareket etmelerini sağlayacak pratik öneriler geliştirmektir.”

Öte yandan Sudan Ümmet Partisi Genel Başkanı Mübarek el-Fadıl, Sudan’ın komşu ülkelerinin gösterdiği çabaların önemini vurguladı. Dışişleri bakanlarının Çad’daki ilk toplantılarında ortaya koyabilecekleri “pratik öneriler” olduğunu ve bunların “trajik” olarak nitelendirdiği krizi sona erdirmek için pratik çözümlere ulaşılmasına katkıda bulunabileceğini kaydetti. Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda Fadıl, Sudan’ın komşu ülkelerinin bakanlık mekanizmasının, Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) üzerinde etkisi olan saha liderleri ve aşiret ileri gelenleriyle yoğun temaslar kurarak işe başlaması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Fadıl, Sudan’ın komşu ülkelerinin bakanlar düzeyindeki mekanizmasının, ülkelerinin sahadaki etkin liderlerle iletişim kurma gücünden yararlanarak “başarıya ulaşma fırsatı” olduğuna dikkat çekti. Ayrıca, özellikle Libya, Çad ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi taraflardaki sınırların kontrol altına alınması gerektiğine dikkat çekti ve bu bölgelerin “HDK’ye silah kaçakçılığı yapmak için kullanıldığını” belirtti.

Diğer taraftan Sudanlı yazar ve siyasi araştırmacı Mecdi Abdulaziz, Sudan’a komşu ülkelerin dışişleri bakanları mekanizmasının toplanmasının, sahada ve siyasi düzeydeki değişkenliklerin ışığında gerçekleştiğine işaret etti ve bu değişkenlerin, “mekanizmanın Sudan’daki istikrarın yeniden tesis edilmesi çabalarına destek sağlamada başarılı olma olasılığı üzerinde büyük ölçüde etkisi olduğunu” belirtti.

Abdulaziz Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda, “bu ayın savaşı durdurmak ve Sudan’da istikrarı yeniden sağlamak açısından büyük atılımlar getireceği” konusunda iyimser olduğunu söyledi. Cidde Forumu ile komşu Sudan ülkeleri arasında krizi sona erdirme çabalarında öne çıkan entegrasyonu takdir etti. Sudan’ın komşu ülkelerinin dışişleri bakanlarını, uluslararası insani ve yardım kuruluşlarının rolünü harekete geçirmeye teşvik etmenin önemini vurguladı. Ayrıca yerinden edilen ve Sudanlı vatandaşların “birkaç Arap ülkesi ve bölgesi dışında gerçek yardım almadığına” dikkat çekti.

Birleşmiş Milletler’e (BM) göre nisan ayının ortasından bu yana Sudan ordusu ile HDK arasındaki silahlı çatışmalarda çoğu sivil 3 binden fazla kişi öldü. Ayrıca 3 milyondan fazla kişi yerinden oldu ve mülteci konumuna düştü.