İHA savaşları: Ukrayna'daki savaş, yeni askeri teknolojilerin önünü nasıl açtı?

İHA’lar Ukrayna için artık vazgeçilmez hale geldi (Reuters)

İnsansız hava araçları (İHA), onlarca yıldır çeşitli ülkelerin askeri envanterinin bir parçası olsa da Ukrayna'daki savaş, İHA’ların büyük yükselişine tanık oldu.

İHA’lar, modern savaşta yeni bir çağın başlangıcı mıydı? Yapay zeka sistemlerinin hızlı gelişimi İHA savaşlarının şafağı mı olacak? İngiltere merkezli Sky News haber kanalı tarafından yayınlanan yeni bir haberde bu soruların yanıtları arandı.

Şarku’l Avsat’ın Sky News’ten aktardığı habere göre İHA’ların son yıllarda casusluk görevlerinden saldırı görevlerine evrildiği ve gelişmiş insanlı hava araçlarına kıyasla hedefleri vurmada daha hızlı ve isabetli olabildikleri belirtildi.

1794 yılında gözlem balonları istihbarat toplama ve bombardımanlar için bir hava platformu olarak kullanıldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında, İngiliz Kraliyet Uçuş Kolordusu (Royal Flying Corps/RFC), bu balonlar sayesinde düşman mevzilerine el bombaları atabildi. Birinci Dünya Savaşı’ndan bir asrı aşkın bir süre sonra, aynı rolü oynamak için küçük İHA’lar kullanılmaya başlandı.

Rusya’ya ait bir İHA’nın Kiev semalarında infilak ettiği bir kare (Reuters)

ABD, Afganistan'dayken havada 20 saati aşkın bir süre kalabilen ve dünyanın diğer ucundaki ana istihbarat ve askeri karargahlara canlı video yayını gönderebilen ‘Reaper’ adlı İHA’ları yoğun şekilde kullandı.

Rusya son zamanlarda Ukrayna’nın çeşitli şehirlerini ve kritik altyapısını hedef alan yüzlerce İHA saldırısı düzenledi. Bu İHA’lar, her biri yüzbinlerce hatta milyonlarca dolara mal olan füzeler fırlatabilir, hızlı uçabilir, düşürülmesi güç ve devasa patlayıcı yükleri taşıyabilir.

Moskova'nın İHA arzı azaldığında, İran’dan ‘Şahid-136’ olarak bilinen kamikaze İHA’lar tedarik etti. Sky News’in haberine göre Şahid-136 model kamikaze İHA’lar oldukça yavaş ve hafif silahlara karşı savunmasız olsalar da savunma sistemlerini alt etmek ve hatta bazılarını delmek için kullanılabiliyor.

Ukrayna'nın Kiev yakınlarında vurulan ve İran yapımı olduğunu söylediği bir İHA’nın parçaları (Arşiv - AP)

Ukrayna da Rusya’nın lojistik merkezlerini hedef almak için İHA’lardan yararlandı. Ukrayna ordusu, geçtiğimiz günlerde Kırım'da bir akaryakıt depolama tesisini ve Kırım'ı Rusya'ya bağlayan Kerç Köprüsü'nün doğusundaki başka bir tesisi İHA’larla hedef aldı.

Kremlin, geçtiğimiz çarşamba günü, Ukrayna topraklarından havalanan iki İHA'yı düşürdüğünü açıklarken Kiev'i Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e suikast düzenlemeye çalışmakla suçladı. Kremlin'den yapılan açıklamada, “Kremlin, iki İHA tarafından hedef alındı. Ordu ve özel servislerin radar harp sistemlerini kullanarak zamanında yaptıkları müdahaleler sonucu cihazlar (iki İHA) devre dışı bırakıldı” ifadelerin yer aldı. Açıklamada olay, ‘terör saldırısı’ ve ‘Rusya Federasyonu Devlet Başkanı'na suikast girişimi’ olarak nitelendirildi.

Öte yandan Kremlin'in çok katmanlı hava ve kara savunma sistemleriyle korunduğu ve yavaş hareket eden bir İHA’nın bunu aşamayacağı bilindiğinden, Kremlin'e böyle bir saldırıda bulunulması oldukça garip görünüyordu.

Ancak bu olay, İHA’ların savaş dönemlerinde bir yıkım ve aldatma silahı olarak da kapsamlı olarak kullanılabildiğini gösterdi.

Bahmut yakınlarındaki Rus mevzilerine doğru İHA gönderen Ukraynalı askerler (AP)

Geçmişteki geleneksel askeri düşünceye göre ne kadar gelişmiş tanklar, uçaklar ve gemiler geliştirilir ve ithal edilirse o kadar iyiydi. Buna karşın İHA’lar, Ukrayna’daki savaş sırasında özellikle cephe hatlarında ne kadar değerli olduklarını kanıtladı.

İHA’ların izleme teknolojisi, eski izleme yöntemlerinden farklı, sensörleri daha hafif, daha güçlü ve enerji tüketimi daha azdır.

Ayrıca, küçük boyutlara sahip olan İHA’lar daha sessiz ve d uygun fiyatlı olan, kolayca yeniden birleştirilebilen ve düşman mevzilerinden topçulara doğrudan canlı yayın yapabilen cihazlardır.

Ukrayna'nın merkezinde İHA ile pratik yapan Ukrayna ordusundan bir birliğin üyeleri (Reuters)

ABD, her ne kadar durmaksızın İHA teknolojisini geliştirmeye çalışsa da Çin, İHA pazarında dünya liderliğini kimseye kaptırmıyor.

Sky News’in haberinde, dünyanın artık yeni nesil askeri teknolojilere ve ‘düşük bütçeli’ ancak küresel güvenlik için büyük etkileri olacak ‘İHA savaşlarına’ hazır olduğu belirtildi.