Güvenlik şirketleri: Riskli görevleri yerine getiren tehlikeli yardımcılar

Güvenlik şirketleri ve popülist milisler Arap ülkelerinde korkunç suçlar ve katliamlar işledi.

Ömer el-Beşir rejimi, Darfur'da silahlı muhaliflerle savaşmak için ‘Cancavid’ örgütünü kurdu, ardından ‘Hızlı Destek Kuvvetleri’ne evrildi (AFP)

Refik Huri

Tüm şehirler, silahlı tugaylar ve yardımcı orduların neden olduğu acı ve darbelerle kıvranıyor. Bu silahlı güçler dünya için yeni değil, ancak son zamanlarda yayılım haritaları daha genişledi. Bazıları geleneksel ordularla birlikte görev yaparken, diğerleri devletlerin askerlerini kullanmak istemediği gizli veya açık görevler için rekabet ediyor.

İlk olarak ABD’de başladı. Ulusal Muhafızları alternatif bir ordu olarak düşünmek zor olsa da her eyalette özel bir güç grubudur. Kökeni iç savaş sırasında milis güçleri olan Ulusal Muhafız, geçici bir dönem için askere alım yoluyla her eyalet için bir ulusal muhafız olarak anayasada yer almıştır.

Ancak alternatif ordular, ordunun askerlik hizmetlerine ihtiyacı olan güvenlik şirketleridir. Tıpkı Afganistan ve Irak’ta olduğu gibi. Nitekim Blackwater, riskli güvenlik rolleri oynayıp birçok korkunç suç ve katliam işledi.

‘Wagner’ hayaleti

Rusya, Yevgeniy Prigojin tarafından kurulan ‘Wagner’ adlı paralı asker grubunu kullandığına dair herhangi bir itirafta bulunmadı. Wagner; Suriye, Libya ve Sudan'daki savaşlarda mücadele etti ve Mali, Burkina Faso ve diğer Afrika ülkelerinde Fransız kuvvetlerinin yerini aldı.

Resmi olarak tanınan role gelince, Moskova, Ukrayna savaşında özellikle Bakhmut Muharebesinde mücadelede Wagner'e katılmaları karşılığında tehlikeli suçlardan hükümlü mahkumları affetti. Nitekim Wagner ön mevzilerde en büyük yükü taşırken, komutanı zaman zaman defalarca Rus Genelkurmay Başkanlığını yetersiz cephane vermekle suçladı.

Çin şimdiye kadar bu olguya ihtiyaç duymadı. Sudan'daki Ömer el-Beşir rejimi ve Müslüman Kardeşler örgütü, ordu dışında milis örgütlerinin oluşmasına neden oldu. Bunlar arasında Darfur'daki silahlı muhaliflere karşı savaşan ‘Cancavid’ örgütü de yer aldı. Daha sonra, yıllar önce resmi bir statü kazanan Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) liderliğindeki ‘Hızlı Destek Kuvvetleri’ olarak bilinen milis güçleri, orduyla silahlı çatışmaya girdi.

Libya'da Muammer Kaddafi, orduyu ayrı kabile gruplarına bölen ve kendi çocukları arasında paylaşılan farklı birlikler haline getirdi. Daha sonra her konsey ve hükümetin, güç, para ve otorite için çekişen bir ordu ve birçok milis grubu vardı. Bazıları Türkiye tarafından desteklenirken, diğerleri Wagner ve Arap ülkeleri tarafından desteklendi. Her şey ABD, Avrupa ve Birleşmiş Milletler’in (BM) gözleri önünde gerçekleşti.

Devrim Muhafızları

Ancak, yardımcı orduların ‘altın çağı’ İran İslam Cumhuriyeti'nde İmam Humeyni, ideolojik İslam Ordusu'nun yanında Devrim Muhafızları’nı kurmaya karar verdiğinde başladı. Irak'la savaş onlar için bir ateş sınavı oldu.

İran'ın 1989'da değiştirilmiş anayasasına göre, Devrim Muhafızları ve ordunun görevleri arasında ‘dünyada tek millet inşa etmeye çalışmak ve böylece topraklarda mazlumların yönetimi sağlamak, sınırları korumak ve ilahi yasanın egemenliğini dünyada yaymak için cihat yapmak gibi kutsal bir görevi yerine getirmek’ de bulunuyor.

Ayrıca Devrim Muhafızları (DMO) halk hareketlerine karşı mücadele etmek için halk tabanlı milis güçleri Besic’i kurdu. Devrim Muhafızları, Lübnan'da ‘Hizbullah’ Hareketi, Irak'ta Haşdi Şabi fraksiyonları ve Suriye'de çeşitli isimlerle anılan milis güçleri kurdu. Ayrıca, Gazze Şeridi’nde Hamas ve İslami Cihat gibi örgütlere maddi ve silah desteği sağladı ve Yemen savaşında Husileri destekledi.

Bugün İslam Cumhuriyeti'nin öncülüğünde İran Devrim Muhafızları, ‘Direniş Ekseni’ olarak adlandırılan saha birimlerinin denetimini yapmakta ve İsrail'in, nükleer programını hedef alacak herhangi bir saldırısına karşı İran'ı savunmak için görevlendirilmiş durumda. Bu aynı zamanda İran'ın bölgesel projesi için çalıştığı anlamına geliyor. Bu proje sadece İslam Cumhuriyeti'nin lehine Arap dünyasında jeopolitik değişikliği değil, aynı zamanda toplumsal yapıda değişikliği ve tarihin yeniden yazılmasını da amaçlıyor.

Bu projenin karşılaştığı politik ve sosyal engeller, milli iradeler ve şüpheler oldukça fazla ve bu maceranın beraberinde getirdiği riskler ve sorunlar da var. Ancak İran'a bağlı milis gruplarının Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan'da siyasi, sosyal ve güvenlik krizlerine katkıda bulundukları kesin.

Hiç kimse, savaşlarda yardımcı orduların ne kadar vahşet işlediğini, iç savaşlar için bir altyapı oluşturduğunu ve terör örgütlerine açtığı fırsatları göz ardı edemez. Ancak General de Gaulle'ün ‘soğuk canavarlar’ olarak tanımladığı devletlerin koruyucu canavarlara ihtiyaçları var gibi görünüyor.