Yapay zeka etiği: Makinenin kötüye kullanımı ve insanın sorumluluğu

Programları ve sistemleri kontrol altına alacak düzenlemeler görüşülmeye devam ediliyor.
Programları ve sistemleri kontrol altına alacak düzenlemeler görüşülmeye devam ediliyor.
TT

Yapay zeka etiği: Makinenin kötüye kullanımı ve insanın sorumluluğu

Programları ve sistemleri kontrol altına alacak düzenlemeler görüşülmeye devam ediliyor.
Programları ve sistemleri kontrol altına alacak düzenlemeler görüşülmeye devam ediliyor.

Dünya, yapay zeka terimiyle her ne kadar 1950’li yıllarda ABD’deki Dartmouth Koleji'nde düzenlenen bir konferans sırasında tanışmış olsa da gelişimleriyle ilgili etik sorunun netleşmesi ve ilerleme sağlanması onlarca yıl aldı. Yapay zeka ile ilgili ilk basit girişimlerden, insanların ChatGPT ve birbirini izleyen diğer versiyonlarıyla etkileşime girdiği ana kadar yapay zeka uygulamalarının büyümesi ve yayılmasıyla doğru orantılıydı. Halen de öyle olmaya devam ediyor.

İster sektör ister inovasyon (yenilik) düzeyinde olsun, teknoloji alanında çalışanlar ‘etik’ meselesinde ikiye ayrılıyorlar. Bunlardan ilki, gelişmeleri hayata geçirmeden önce etik sorunlar oluşturup oluşturmayacağının araştırılmasını ve insanlara zarar vermemesi adına ilgili düzenlemelerin yapılmasını isterken ikinci kesim bu tür ön adımların gelişmeleri kesintiye uğratabileceği ya da geriletebileceğini savunuyor.

Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar ve akademisyenler, yapay zeka uygulamalarının önemli olduğu, heyecan yarattığı, birçok kişinin hayatına lüks kattığı ve faydalı olduğu konusunda hemfikirler.

Teknoloji üreticilerinden ve yapay zeka uzmanlarından bir grup geçtiğimiz mart ayında, çalışmaların daha fazla kontrol altına alınmasına izin vermek ve insanların bu gelişmelerden zarar görmesini engellemek için yapay zekanın araştırma ve geliştirmesinin altı ay süreyle durdurulması çağrısında bulundular.

Kâr amacı gütmeyen Future of Life Institute (Yaşamın Geleceği Enstitüsü) adlı kuruluş tarafından hazırlanan ve üç bine yakın bilim insanı ve girişimcinin imzasını taşıyan çağrıda yapay zeka laboratuvarlarının daha güçlü dijital beyinler geliştirme ve dağıtma yarışından duyulan korku dile getirildi. Söz konusu gelişmelerin hiç kimsenin, hatta üreticilerinin bile güvenilir bir şekilde anlayamayacağı ve kontrol edemeyeceği kadar kontrol dışı kalabileceği belirttildi.

BM tavsiyeleri

Yapay zekanın insanlığa sunduğu avantajlara, hastalıkların teşhisinde, iklim değişikliklerini tahmin etmede ve diğer konulardaki faydalara rağmen bazı cinsiyetçi ve ırkçı algoritmaların neden olduğu etik zorlukları ve uygulamalarının mahremiyete yönelik potansiyel tehdidi Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nü (UNESCO) 2021 yılının kasım ayında ‘yapay zeka etiğiyle ilgili tavsiyelere ilişkin ilk küresel anlaşmayı’ kabul etmeye itti.

Bu tavsiyeler 4 maddeden oluşuyordu:

1- Verilerin korunması: Kişisel verileri ve bunları kontrol etme haklarını koruyan prosedürler.

2- Kitlesel gözetleme amacıyla yapay zeka sistemlerinin kullanımının yasaklanması: Herhangi bir görevde nihai sorumluluğun insanlarda olması ve böylece yapay zeka teknolojilerinin kendi başına ahlaki bir kritere dönüşmesinin önüne geçilmesi.

3- Veri, enerji ve kaynak kullanımında verimli yapay zeka yöntemlerinin desteklenmesi: Böylece bu yöntemlerin çevre sorunlarının çözümüne katkı sağlaması.

4- Yapay zekanın etik sonuçlarını değerlendirecek bir mekanizma: Yapay zekanın yol açacağı etik sorunları değerlendirmek üzere bir mekanizma oluşturulması.

Sık sık yapılan çağrılar

Yapay zeka ile ilgili korkular, yapay zeka teriminin ortaya çıkışı kadar eski olsa da İspanya Granada Üniversitesi'nden deneysel psikoloji uzmanı Jose Martinez Delgado, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, ChatGPT’yi, bilim kurgu dünyasından pratik gerçekliğe daha yakın gördüğünü ifade etti.

Yazarlar, düşünürler ve filozoflar daima, tıpkı uzman akademisyenler gibi yapay zeka etiğine sahip olmanın önemli olduğunu vurgulamışlardır. ABD’li roman yazarı Vernor Vinge de 1983 yılında insanlığın geleceğinin yapay zeka sistemlerinde yerleşik ahlaki standartların uygulanmasına bağlı olabileceğini, çünkü bu sistemlerin bir noktada insan yetenekleriyle eşleşebileceğini yahut onların yerini alabileceğini söylemişti.

İsveçli filozof Nick Bostrom, 2018 yılında akıllı makinelerin geliştiricilerine, bu makinelerin insanların karşısında yer alması durumunda teknolojik mükemmelliğin potansiyel tehlikeleri konusunda uyarmış ve ‘dost canlısı yapay zeka’ vurgusu yapmıştı.

Akademisyenler de etik kaygılar konusunda uyarıda bulunan düşünürlerle aynı fikirdeler. ABD’li tanınmış bilgisayar bilimcisi Rosalind Picard, 1997 yılında, “Bir makine ne kadar özgürse, o kadar çok ahlaki standarda ihtiyaç duyar” demişti.

Delgado’nun, ChatGPT'nin hatalarının üstesinden gelmeyi başaracağına şüphesi yok. Öyle ki ‘makine öğreniminin onu bir insandan daha akıllı hale getirebileceğine’ dahi inanıyor. Delgado’ya göre yapay zekayı insanlarla ortak çalışmada kullanırken ortaya çıkan tehlike burada yatıyor. Bu yüzden Delgado, insanların yapay zeka sistemlerinin davranışları ve sonuçları üzerinde tam kontrole ve sorumluluğa sahip olması gerektiğine güçlü bir şekilde dikkat çekiyor. Çünkü, araştırmacıların son yıllarda meydana gelen (2013’de İspanya'da Madrid'den Santiago de Compostela'ya giden Alfia treni kazası, 2009'da Air France Flight 447 uçağı kazası ve 2013'te Asiana Airlines Flight 214 uçağı kazası gibi) bazı olayları analiz ederken, bunların yapay zekanın sızmasından kaynaklandığını buldular.

Söz konusu olayları inceleyen araştırmacılar, altta yatan nedenin, yapay zeka kontrol stratejilerinin insanlar tarafından kullanılanlarla aynı ya da benzer olmaması olduğu sonucuna vardılar. Delgado’ya göre insanlarla yapay zeka arasındaki etkileşimde olduğunu söylediği zorluk da buradan geliyor. Delgado, insanlar ve yapay zeka sistemleri arasında etik ve adil bir ilişki için etkileşimlerin, insanların bilişsel yeteneklerine saygı duyma temel ilkesine dayanması gerektiğini vurguladı.

Olağanüstü insan

Bir önceki meydan okuma, ikinci bir meydan okumayla çelişmez. ABD'de Kaliforniya Üniversitesi Sentetik Mühendislik ve Yönetim Sistemleri Bölümü'nde yardımcı doçent olan Özlem Garibay’a göre ‘sorumlu yapay zeka’ terimi, ‘insanlığın refahını, insani değerlerle tutarlı bir şekilde desteklemek’ anlamına geliyor.

Şarku’l Avsat’a konuşan Garibay şunları söyledi:

“Bu meydan okuma çerçevesinde, akıllı robotlar bazı bedensel engellerde tıbbi çözümler sağlayabilir. Ancak mesele, teknolojinin tanrılaştırılmasına ve onun özelliklerini geliştirip örneğin elektronik çiplerle hafızayı güçlendirerek olağanüstü insan yaratmak amacıyla kullanma noktasına evrilmemelidir.”

Kanada'nın Montreal Üniversitesi'nde Etik ve Siyaset Felsefesi Bölümü'nden Yar. Doç. Marc-Antoine Dilhac, 2018’in mart ayında UNESCO Courier dergisinde yayınlanan makalesinde, başka bir boyuta ya da diğer bir deyişle başka bir meydan okumaya işaret etti. Dilhac, yüz tanıma teknolojisini kullanarak kişilerin 'terörist eylemlerini’ ya da 'suçlu kişiliğini' tespit etmek için birçok ülkede hali hazırda kullanılan yazılımların olduğunu belirtti. Dilhac, ABD’deki Stanford Üniversitesi'nden iki araştırmacının ‘bir bireyin kişiliğini yüz hatlarına ve ifadelerine göre analiz eden fizyonomi teorisinin bu yeni dirilişi karşısında dehşete düştüğünü’ de sözlerine ekledi.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ne (MIT) bağlı MIT Technology Review tarafından 2022’nin şubat ayında yapılan bir çalışmada, önyargılı fizyonominin (bir kişinin karakterini ya da kişiliğini dış görünüşünden, özellikle de yüzünden değerlendirme) yalnızca önleyici bir güvenlik tedbiri olmadığı, istihdam uygulamalarının da bunun bir parçası olduğu ve LinkedIn gibi sitelerin ‘kararlı insanlara ve kadın iş adaylarına karşı önyargılı olan bazı iş görüşmesi yazılımlarını kaldırmaya çalıştığı vurgulandı.

Silah olarak kullanılması

Çağımızın önde gelen bilgisayar uzmanlarından biri olan ve 2018’de (bilgisayar bilimlerinde Nobel Ödülü'nün eşdeğeri olarak görülen) Turing Ödülü'nü alan Kanadalı bilim insanı Yoshua Bengio, silah olarak kullanılabilen sistemler gibi çok yüksek riskler taşıyan yapay zeka sistemlerinin tasarlanmasının önüne geçilmesi için çalışmalar yapılması gerektiğini vurguladı.

Yapay zeka sistemlerinin insanlığa büyük faydalar sağlayabileceğinin altını çizen Bengio, “Yapay zeka uygulamaları, sağlık hizmetlerine ulaşmada da yararlı olabilir, ancak öte yandan silah olarak kullanılan sistemler geliştirilebilir ve bunun engellenmesi gerekir” dedi.

Ele alınması gereken bir başka zorluk ise İtalya'nın ChatGPT'nin yasaklanması çağrısında bulunması ve İspanya ve Fransa'nın da bu çağrıya katılmasının nedenlerinden biri olan yapay zeka sistemlerinin ihlal etmemesi adına ‘gizliliğin güvence altına alınması’ olarak karşımıza çıkıyor.

Avrupa Konseyi Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Kişilerin Korunması Sözleşmesi Danışma Komitesi, ChatGPT'ye yönelik yapılabilecek her türlü eylem hakkında bilgi alışverişini teşvik etmek için bir ekip oluşturulduğunu duyurdu. Komite 14 Nisan'da yaptığı açıklamada, ‘yapay zeka alanında yenilikçi teknolojileri’ desteklediğini, ancak ‘insanların hak ve özgürlükleriyle her zaman uyumlu olması gerektiğini’ vurguladı.

‪İtalya Calabria Üniversitesi’den bilgisayar mühendisliği profesörü Domenico Talia, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, ChatGPT’nin algoritmalarını eğitmek için kişisel verileri toplamasının ve işlemesinin, gizliliğin açıkça ihlali olduğunu söyledi.  Talia, “Bu uygulamanın ve insanların hayatına getirdiği faydaların yanındayım. Ancak aynı zamanda kendisi ile etkileşim kurduğumda kişisel verilerimin toplanmasını kabul etmiyorum” ifadelerini kullandı.

Uluslararası anlaşmalar

Kanadalı bilim insanı Bengio da yapay zekanın ortaya çıkardığı zorlukların kendi kendisini düzeltmesinin beklenmesi yerine bağlayıcı yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde ele alınması gerektiğini belirterek, “Araba kullanmak gibi ister sağdan ister soldan olsun, herkes aynı şekilde sürmek zorunda yoksa başımız belaya girer” yorumunda bulundu.

AB tarafından ‘yapay zeka’ konulu bir yasa tasarısının hazırlanmakta olduğunu ve Kanada'da yakında bir yasa çıkarılacağını söyleyen Bengio’ya göre ancak bu çalışmalar, ‘nükleer tehlikeler’ ve ‘insan klonlama’ ile olanlara benzer uluslararası anlaşmaların yapılması anlamına gelmiyor.

UNESCO, iki yıldan daha kısa bir süre önce yapay zekanın etik zorluklarına ilişkin tavsiyelerini yayınlarken 40'tan fazla ülke ‘yapay zeka ile ilgili ulusal düzeydeki kontrolleri ve düzenlemeleri’ geliştirmek için bu kurum ile birlikte çalışıyor.

UNESCO, tüm ülkeleri ‘yapay zeka etiği’ için öncülük ettiği bu harekete katılmaya çağırırken 30 Mart'ta yayınlanan bir bildiride, bu alanda başarılanlara dair bir ilerleme raporunun önümüzdeki aralık ayında Slovenya'da düzenlenecek UNESCO Yapay Zekâ Etiği Küresel Forumu'nda sunulacağını bildirdi.



Pakistan: İsrail ile ilişkiler, İslamabad'ın ve Filistin halkının çıkarlarına bağlı

(AA)
(AA)
TT

Pakistan: İsrail ile ilişkiler, İslamabad'ın ve Filistin halkının çıkarlarına bağlı

(AA)
(AA)

Geo News televizyonundaki habere göre, Bakan Jilani, İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen’in ülkesinin İslam dünyasıyla ilişkilerini normalleştireceğine yönelik ifadelerine cevap verdi.

Jilani, Cohen’in son zamanlarda herhangi bir Pakistanlı yetkiliyle görüşmediğine işaret ederek, İsrail ile ilişki kurulmasının ülkenin ulusal ve Filistin halkının çıkarlarına bağlı olduğunu söyledi.

İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen, 22 Eylül'de yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan'ın ardından 6 veya 7 İslam ülkesinin İsrail ile barış anlaşması yapacağını ifade etmiş, bunların hangi ülkeler olduğuna dair bilgi vermemişti.


Nijerya Devlet Başkanı, üniversite saldırısında kaçırılanların kurtarılması için talimat verdi

Bola Ahmed Tinubu (AA)
Bola Ahmed Tinubu (AA)
TT

Nijerya Devlet Başkanı, üniversite saldırısında kaçırılanların kurtarılması için talimat verdi

Bola Ahmed Tinubu (AA)
Bola Ahmed Tinubu (AA)

Nijerya Devlet Başkanı Bola Ahmed Tinubu'nun Özel Danışmanı Ajuri Ngelale'nin yaptığı açıklamaya göre, Tinubu, bu tür saldırıların hiçbir ahlaki gerekçesi olmadığını belirtti.

Ülkedeki güvenlik birimlerine, kaçırılanların derhal kurtarılması için talimat veren Tinubu, "Yönetimimin her Nijerya vatandaşını korumak gibi ciddi bir görevi vardır ve bu taahhüt doğrultusunda, kaçırılan öğrencilerin ailelerini, güvenli bir şekilde geri dönmelerini sağlamak için hiçbir çabadan kaçınılmayacağı konusunda temin ederim" ifadesini kullandı.

Nijerya'nın Zamfara eyaletine bağlı Gusau bölgesindeki üniversiteye 22 Eylül'de düzenlenen silahlı saldırıda aralarında 24 öğrencinin bulunduğu 35 kişi kaçırılmıştı.

Saldırının ardından ordunun düzenlediği operasyonda kaçırılan kişilerden 6'sı kurtarılmıştı.

 


İİT, İsrail güçlerinin 2 Filistinliyi öldürdüğü baskını şiddetle kınadı

(AA)
(AA)
TT

İİT, İsrail güçlerinin 2 Filistinliyi öldürdüğü baskını şiddetle kınadı

(AA)
(AA)

İİT'den yapılan açıklamada, İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarında işlediği suçlara son vermesi çağrısı yapıldı.

Açıklamada, "İİT, İsrail işgal güçlerinin, işgal altındaki Filistin topraklarında işlediği suçları ve iki Filistinli gencin şehit olmasına ve Nur Şems Mülteci Kampı'nın altyapısının zarar görmesine neden olan bugünkü baskınını şiddetle kınar" ifadesi kullanıldı.

İsrail'in abluka altındaki Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarını da artırdığı belirtilen açıklamada, İsrail saldırılarının savaş suçu ve insanlığa karşı suç teşkil ettiği vurgulandı.

Açıklamada, uluslararası topluma, işgalci güç İsrail'e işlediği suçlara ve mükerrer saldırılarına son vermesi için baskı yapılması ve Filistin halkına uluslararası koruma sağlanması çağrısında bulunuldu.

Gazze'deki Filistinliler, fanatik Yahudilerin Mescid-i Aksa baskınını ve Batı Şeria'da gerçekleştirilen ihlalleri protesto etmek için 8 gündür İsrail sınırı yakınlarında gösteri düzenliyor.

İsrail ordusu, çok sayıda Filistinlinin yaralanmasına sebep olan gösterilere şiddetli müdahalelerinin yanı sıra iki gündür Gazze'ye hava saldırısı düzenliyor.

İsrail güçleri, işgal altındaki Batı Şeria'nın Tulkerem kentine bağlı Nur Şems Mülteci Kampı'na düzenlediği baskında 2 Filistinliyi öldürmüş, kampın caddelerine, altyapısına ve Filistinlilerin araçlarına buldozerlerle zarar vermişti.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada ise bir İsrail askerinin yaralandığı belirtilmişti.

İsrail güçleri, 5 Eylül'de Nur Şems Kampı'na düzenlediği baskında bir Filistinliyi öldürmüş, kampta büyük hasar bırakan baskın nedeniyle caddeler ulaşıma, dükkanlar da hizmete kapanmıştı.

İşgal altındaki Batı Şeria, aylardır İsrail ordusunun baskınları ve Yahudi yerleşimcilerin saldırı ve hak ihlalleri nedeniyle ciddi gerilime sahne oluyor.


Ermenistan, Dağlık Karabağ’dan kaçan ilk Ermeni mülteci grubunu kabul etmeye başladı

Dağlık Karabağ’dan kaçan Ermeni mülteciler dün Ermenistan’ın Goris şehrindeki kabul merkezine ulaştı (Reuters)
Dağlık Karabağ’dan kaçan Ermeni mülteciler dün Ermenistan’ın Goris şehrindeki kabul merkezine ulaştı (Reuters)
TT

Ermenistan, Dağlık Karabağ’dan kaçan ilk Ermeni mülteci grubunu kabul etmeye başladı

Dağlık Karabağ’dan kaçan Ermeni mülteciler dün Ermenistan’ın Goris şehrindeki kabul merkezine ulaştı (Reuters)
Dağlık Karabağ’dan kaçan Ermeni mülteciler dün Ermenistan’ın Goris şehrindeki kabul merkezine ulaştı (Reuters)

Ermenistan, Azerbaycan’ın geçtiğimiz hafta yürüttüğü askeri müdahalesinden sonra kontrolüne giren Dağlık Karabağ’dan kaçan ilk Ermeni mülteci grubunu kabul etmeye başladı.

Ermenistan, bölgede kalmaktan korkan 120 bin kişilik yerel nüfusu kabul etmeye hazır olduğunu vurgularken, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da üstü kapalı olarak müttefikleri Rusya’yı eleştirdi.

İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in daveti üzerine, 25 Eylül tarihinde (bugün) Nahçıvan’a günübirlik bir çalışma ziyareti gerçekleştirecek.

Bu arada Paşinyan ve Aliyev, hafta sonunda İspanya’nın güneyindeki Granada’da bir araya gelecek. Görüşmelere, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel’in de katılması bekleniyor.

Dağlık Karabağ’daki Ermenileri korumadaki ‘başarısızlığı’ nedeniyle kamuoyunda büyük tepkilerle karşı karşıya kalan Paşinyan, dün televizyonda yayınlanan bir konuşmasında, ülkesinin mevcut ittifaklarının ‘etkisiz’ olduğunu söyledi.

Paşinyan söz konusu açıklamasında şunları söyledi;

Ermenistan’ın parçası olduğu dış güvenlik sistemlerinin, kendi güvenliği ve çıkarlarını korumada etkisiz olduğu kanıtlanmıştır. Ermenistan hiçbir zaman ittifak taahhütlerinden vazgeçmedi ve müttefiklerine ihanet etmedi. Ancak olayların analizi, yıllardır güvendiğimiz güvenlik sistemleri ve müttefiklerin, kırılganlıklarımızı gösterme ve Ermeni halkının bağımsız bir devlete sahip olmasının imkansızlığını meşrulaştırma görevini üstlendiğini gösteriyor.

Ermenilerin bölgeyi terk etme ihtimalinin yüksek olduğunu söyleyen Paşinyan, ülkesinin onları kabul etmeye hazır olduğunu vurguladı.

Azerbaycan geçtiğimiz hafta, kökleri Sovyetler Birliği’nin çöküşüne kadar uzanan çatışmanın son bölümünde, Dağlık Karabağ’da Ermeni militanları mağlup etti.

Bakü, bölgede yaşayan Ermenilerin haklarını güvence altına alma niyetini ifade etse de, Ermeni ayrılıkçı liderler ‘baskı korkusuyla’ bölgeden ayrılmakta ısrar etti.


İran'da bir gazetenin İsrail adli arşivini ele geçirdiği iddiası

(AA)
(AA)
TT

İran'da bir gazetenin İsrail adli arşivini ele geçirdiği iddiası

(AA)
(AA)

İran'da merkezi Tahran'da bulunan Tehran Times gazetesi, İsrail'in 70 bin sayfadan oluşan adli arşivine ulaştığını açıkladı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eşinin psikolojik rahatsızlıklarının olduğu öne sürülen belgelerde, hükümetin birçok üyesinin davaları ve İsrail'in Arap vatandaşlara karşı sistematik ayrımcılık yaptığına dair bilgilerin yer aldığı iddia edildi.

Netanyahu, 22 Eylül'de 78. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada İran'ı hedef almıştı.

Uluslararası toplumu İran'ın saldırılarına karşı kayıtsız kalmakla suçlayan Netanyahu, İran'ın nükleer emellerini sürdürmesine rağmen yaptırımların gevşetildiği eleştirisinde bulunarak, "İran'ın nükleer emellerine karşı ikna edici bir tehdit sunulmalı. Ben İsrail Başbakanı olduğum müddetçe İran'ın nükleer silah elde etmemesi için elimden geleni yapacağım" ifadelerini kullanmıştı.


Vucic, Kosova'nın kuzeyindeki saldırının Kosovalı Sırplar tarafından yapıldığını söyledi

Aleksandar Vucic (AA)
Aleksandar Vucic (AA)
TT

Vucic, Kosova'nın kuzeyindeki saldırının Kosovalı Sırplar tarafından yapıldığını söyledi

Aleksandar Vucic (AA)
Aleksandar Vucic (AA)

Vucic, Kosova'nın kuzeyinde çoğunlukla Sırpların yaşadığı Kuzey Mitrovica'da yolu kapatan silahlı Sırpların polise ateş açması ve bir polis memurunun hayatını kaybetmesi üzerine başkent Belgrad'da basına açıklamalarda bulundu.

Sırp halkı için çok zor bir gün olduğunu belirten Vucic, "Bu gece bir grup Kosovalı Sırp, Banjska'da iki kamyonla barikat kurdu, ardından Kosova polisi geldi ve barikatları kaldırmak istedi. Bir çatışma yaşandı ve çatışmada bir polis vuruldu, bir kişi de yaralandı. Olayın ardından çatışma devam etti" dedi.

Vucic, uluslararası kurumları birçok kez uyardığı durumun gerçekleştiğini ve Kosovalı Sırpların, Kosova Başbakanı Albin Kurti'nin "terörüne" artık tahammül edemediğini savunarak, şunları söyledi:

Bir polisin ölümüyle sonuçlanan olayı hiçbir şekilde haklı çıkarmak istemem, yaşananları kınıyorum ancak 3 Kosovalı Sırp da öldürüldü. Kosovalı Sırplar, çember içine alındı ve kanlı çatışma yaşandı. 2'si ağır yaralı. Bir kişinin daha öldürülmüş olabileceği şüphesi var. Kosova polisinin yaralı bir Kosovalı Sırp'a yardım etmediği ve onu 'gülerek' ölüme terk ettiğine dair de kanıtlarımız var.

"Kosova'nın bağımsızlığını asla tanımayacağız"

Yaşananların tek sorumlusunun Kurti olduğunu iddia eden Vucic, "Tek istediği savaş ve çatışma. Sırbistan'ı NATO ile çatışmaya sürüklemek istiyor. Uluslararası kurumlardan bir an evvel Sırp Belediyeler Birliğinin kurulmasını talep ediyorum. Bu şekilde Sırplar kendilerini sürgün edilmiş hissetmeyecek, böyle çatışmaların da önüne geçilmiş olacak" değerlendirmesinde bulundu.

Vucic, "Halkımıza barış ve sakin kalmaları çağrısında bulunuyorum, daha fazla kan dökülmesini önlemek için elimizden geleni yapalım" ifadesini kullandı.

Gelecek günlerde yeni kararların alınacağını belirten Vucic, "Sırbistan, Kosova'nın bağımsızlığını asla tanımayacak isterseniz hepimizi öldürün. Konuşmaya her zaman hazırız ancak Kosova'nın bağımsızlığı asla" dedi.

Vucic, saldırganların üzerindeki üniformaların Sırbistan polisi ve ordusuna ait olmadığına işaret ederek, "Her şey hazırlanmış bir planın parçası. Yaklaşık bir buçuk saatte 460 özel birlik askeri toplandı. Hem de pazar günü. Her şey hazırlanmıştı" diye konuştu.

Olay

Kosova'nın kuzeyinde çoğunlukla Sırpların yaşadığı Banjska'da yolu kapatan silahlı Sırpların, sabah saatlerinde polise ateş açması sonucu bir polis ölmüş, bir polis yaralanmıştı.

Kosova Başbakanı Albin Kurti, ülkenin kuzeyinde ağır silahlı yaklaşık 30 kişilik grubun Kosova polisine yönelik saldırılarını sürdürdüğünü açıklamıştı.

Banjska'da bulunan Banjska Manastırı ve çevresine sığınan silahlı grup, Kosova polisi tarafından kuşatılmış ve bölgede gün boyunca çatışmalar sürmüştü.

NATO'nun Kosova'daki Barış Gücünden (KFOR) yapılan açıklamada, "KFOR, Banjska'daki durumu yakından izlemeye devam ediyor ve KFOR birlikleri bu bölgede, gerektiğinde yanıt vermeye hazır durumda bulunuyor. KFOR Komutanı, AB, Sırbistan Genelkurmay Başkanı ve Kosova'daki kurumlar dahil olmak üzere tüm uluslararası paydaşlarla yakın ve sürekli temas halinde olup, çözüm bulmak için yoğun bir şekilde çalışmaktadır" ifadelerine yer verilmişti.


Kosova’nın kuzeyinde polisle çatışan 3 kişi öldürüldü

Sırp grubun açtığı ateş sonucu hayatını kaybeden polis memuru Afrim Bunjaku için başkent Priştine'deki merkez polis karakolunda anma etkinliği düzenlendi (AA)
Sırp grubun açtığı ateş sonucu hayatını kaybeden polis memuru Afrim Bunjaku için başkent Priştine'deki merkez polis karakolunda anma etkinliği düzenlendi (AA)
TT

Kosova’nın kuzeyinde polisle çatışan 3 kişi öldürüldü

Sırp grubun açtığı ateş sonucu hayatını kaybeden polis memuru Afrim Bunjaku için başkent Priştine'deki merkez polis karakolunda anma etkinliği düzenlendi (AA)
Sırp grubun açtığı ateş sonucu hayatını kaybeden polis memuru Afrim Bunjaku için başkent Priştine'deki merkez polis karakolunda anma etkinliği düzenlendi (AA)

Kosova Başbakanı Albin Kurti, Kosova’nın kuzeyinde sabah saatlerinde silahlı Sırp grubun açtığı ateş sonucu hayatını kaybeden polis memuru Afrim Bunjaku için düzenlenen anma etkinliğinde açıklamalarda bulundu.

Gelecek dönemde şüpheli saldırganlara ilişkin daha fazla bilginin açığa çıkmasını beklediklerini belirten Kurti, "Artık bilinen şey, terör saldırısını gerçekleştiren ve Afrim'i acımasızca öldüren yabancı profesyonel ordu veya polis oluşumundan üyelerin var olduğudur" ifadesini kullandı. Kurti, sözlerini şöyle sürdürdü:

Bunlardan 3'ünü öldürdük, yaralılar ve gözaltına aldıklarımız var. İnanıyorum ki bundan sonraki süreç bize bunların tam olarak kim oldukları, Kosova'ya nasıl girdikleri, Kosova Cumhuriyeti'ni istikrarsızlaştırmaya yönelik bu zorlu girişimin komutanları ve liderlerinin kim olduğu konusunda daha fazla bilgi verecektir. Şu ana kadar öğrendiklerimiz, daha önce de düşündüğümüz gibi bunlar, bugün yaptıklarını uzun süredir planlamış, hazırlamış, bu saldırıyı planlayan profesyonel bir terörist/suç yapılanmasıdır. Bunlar bir kaçakçılık çetesini değil, siyasi, mali ve lojistik açıdan resmi Belgrad tarafından desteklenen paralı asker yapısını temsil ediyorlar.

Kosova İçişleri Bakanı Xhelal Sveçla da bölgedeki gazetecilere yaptığı açıklamada, bugün gün boyu Banjska'da gerçekleşen operasyonda 3 saldırganın öldürüldüğünü, 2'si saldırgan, 4'ü saldırıyı telsiz bağlantılarıyla destekleyen olmak üzere 6 kişinin gözaltına alındığını duyurdu.

Gözaltına alınan 2 kişinin "yaralı, üniformalı ve silahlı" olduğunu belirten Sveçla, Kosova polisinin saldırganları arama çalışmalarının devam ettiğini söyledi.

Sveçla, polisin büyük miktarda silah ele geçirdiğine işaret ederek, "Ülkenin tüm toprakları kontrol altına alındı" dedi.

Olay

Kosova'nın kuzeyinde çoğunlukla Sırpların yaşadığı Banjska'da yolu kapatan silahlı Sırpların, sabah saatlerinde polise ateş açması sonucu bir polis ölmüş, bir polis yaralanmıştı.

Kosova Başbakanı Albin Kurti, ülkenin kuzeyinde ağır silahlı yaklaşık 30 kişilik grubun Kosova polisine yönelik saldırılarını sürdürdüğünü açıklamıştı.

Banjska'da bulunan Banjska Manastırı ve çevresine sığınan silahlı grup, Kosova polisi tarafından kuşatılmış ve bölgede gün boyunca çatışmalar sürmüştü.

NATO'nun Kosova'daki Barış Gücünden (KFOR) yapılan açıklamada, "KFOR, Banjska'daki durumu yakından izlemeye devam ediyor ve KFOR birlikleri bu bölgede, gerektiğinde yanıt vermeye hazır durumda bulunuyor. KFOR Komutanı, AB, Sırbistan Genelkurmay Başkanı ve Kosova'daki kurumlar dahil olmak üzere tüm uluslararası paydaşlarla yakın ve sürekli temas halinde olup, çözüm bulmak için yoğun bir şekilde çalışmaktadır" ifadelerine yer verilmişti.


Azerbaycan ile Ermenistanlı yetkililer, 26 Eylül'de Brüksel'de görüşecek

(Arşiv-AA)
(Arşiv-AA)
TT

Azerbaycan ile Ermenistanlı yetkililer, 26 Eylül'de Brüksel'de görüşecek

(Arşiv-AA)
(Arşiv-AA)

Ermenistan'ın resmi haber ajansı Armenpress'in Ermenistan Güvenlik Konseyi Genel Sekreterliğine dayandırdığı haberine göre, Hacıyev ile Grigoryan'ın 26 Eylül'de Brüksel'de yapacakları görüşmeye, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un, Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un, Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel'in danışmanları da katılacak.

Görüşmede, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasında 5 Ekim'de İspanya'nın Granada şehrinde yapılacak görüşmenin hazırlıkları ele alınacak.

Aliyev, Paşinyan ve Michel, 14 Mayıs'ta Brüksel'de üçlü toplantıda bir araya gelmiş ve 1 Haziran'da Moldova'da düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) Zirvesi kapsamında Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Almanya Başbakanı Scholz'un da katılımıyla beşli toplantı yapmıştı.


Karabağ'da Ermeni nüfusun yaşadığı Hankendi şehrine Azerbaycan elektriği verildi

(AA)
(AA)
TT

Karabağ'da Ermeni nüfusun yaşadığı Hankendi şehrine Azerbaycan elektriği verildi

(AA)
(AA)

Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı İdaresinden yapılan açıklamada, Hankendi şehrinin elektrik hattının Ermenistan'ın enerji sisteminden ayrılarak Azerbaycan'ın enerji sistemine bağlandığı bildirildi.

Açıklamada, Hankendi'ye elektriğin Şuşa'daki trafo merkezinden sağlandığı belirtilerek, "Artık Hankendi'de Azerbaycan ışığı yanmaktadır" ifadesi kullanıldı.

Azerbaycan ordusu, 19 Eylül'de Karabağ'da anayasal düzeni tesis etmek amacıyla antiterör operasyonu başlatmıştı.

Karabağ'daki yasa dışı Ermeni silahlı güçler, yaklaşık 24 saat süren operasyon sonrasında silah bırakmıştı.

Azerbaycanlı yetkililerle Ermeni nüfusun temsilcilerinin 21 Eylül'de yaptığı görüşmede entegrasyon süreciyle ilgili bir takım konularda mutabakat sağlanmıştı.


Kissinger: ABD ile Çin'in ekonomik bağlarını koparması, yaşam standartlarını düşürür

(AA)
(AA)
TT

Kissinger: ABD ile Çin'in ekonomik bağlarını koparması, yaşam standartlarını düşürür

(AA)
(AA)

Kissinger, Çin'in Şanghay şehrinde düzenlenen 5. Bund Zirvesi'nin açılışında çevrim içi yaptığı konuşmada, ABD-Çin ilişkisinin bugünkü dünya düzeninin temel unsuru olduğunu, barışın ve istikrarın korunması için bu iki ülkenin işbirliği yapması gerektiğini savundu.

Çin'in küresel ekonomiyle derin entegrasyonunun ABD ile ilişkilerini güçlendirdiğini, çünkü iki tarafın ticaret için birbirine bağımlı hale geldiğini vurgulayan Kissinger, "ABD ile Çin'in ekonomik bağlarını koparması her iki ülkeye de zarar verir, yaşam standartlarını düşürür" dedi.

Kissinger, ekonomik bağları koparmaktan kaçınmanın yolunun, "iletişim, karşılıklı anlayış ve birbirinden öğrenme" olduğunu belirterek, bunun ikili ilişkileri geliştirmenin yanı sıra tüm dünyaya fayda sağlayacağına inandığını dile getirdi.

"Yapay zeka, bir tarafın hakimiyeti olmadan düzenlenmeli"

Washington ve Pekin'in yeni gelişen üretken yapay zeka teknolojisinde işbirliği yapması gerektiğine işaret eden Kissinger, bu alanın "bir tarafın hakimiyet sağlama girişimi olmaksızın" düzenlenmesi gerektiğini vurguladı.

Batı'da yapay zeka ile uğraşan şirketlerin yalnızca kısa vadeli rekabete odaklandığı, teknolojinin etik ve toplumsal sonuçlarına kafa yormadığını, Çin'de ise yapay zeka alanındaki devlet kontrolünün bu teknolojilerin askeri amaçlarla kullanılabileceği izlenimi yarattığını ifade etti.

İki tarafın, yapay zeka araştırmalarının doğasını anlamak üzere "karşılıklı açılıma" ihtiyacı olduğuna dikkati çeken Kissinger, "Bu sayede sürekli birbirimizden korkarak yaşamak zorunda kalmayız" ifadesini kullandı.

Kissinger, yapay zeka alanında küresel düzenleme anlayışı geliştirmek için diyaloğa ihtiyaç olduğunu, bunun da "tek taraflı avantaj sağlama güdüsünü bir tarafa bırakmayı" gerektirdiğini vurguladı.

Kissinger ve Çin

1969-1977 yıllarında ABD Başkanları Richard Nixon ve Gerald Ford hükümetlerinde Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı ve Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Henry Kissinger, 1970'lerdeki "arka kapı diplomasisi" ile Çin ile ABD arasındaki diplomatik ilişkilerin kurulmasında önemli rol oynamıştı.

Temmuz 1971’de Çin ile ilişkileri başlatmak adına gizlice Pekin’e giden Kissinger’ın bu seyahati, eski ABD Başkanı Richard Nixon’ın iki ülke arasındaki ilişkilerde dönüm noktası olan ziyaretine zemin oluşturmuştu.

Kissinger'ın o dönemde Sovyet Birliği'ne karşı Komünist Çin ile bağımsız ilişki kurması ve diplomatik tanınma ve BM üyeliğinin önünü açması, Soğuk Savaş'ın seyrini etkileyen stratejik bir hamle olarak tarihe geçmişti.

ABD'nin uluslararası sistemden izole durumdaki Pekin ile işbirliği, Çin’in ileriki yıllarda dünyanın önde gelen üretim merkezi ve en büyük ikinci ekonomisi olmasının da yolunu açmıştı.

Kissinger, son yıllarda ABD-Çin ilişkilerindeki anlaşmazlıklara ve gerilimlere rağmen Çin liderleri ve kurumlarıyla bağlarını sürdürüyor.

"Çin dostu akil adam"

Çinliler, Kissinger'ı "Çin dostu akil adam" olarak görüyor. Çin Halkı Dış İlişkiler Enstitüsü, Mayıs 2022'de "Kissinger ve Çin-ABD İlişkileri" konulu çevrim içi panel düzenlemiş, Kissinger panelin "onur konuğu" olmuştu.

Dışişleri Bakanı Vang Yi, Eylül 2022'de BM Genel Kurulu için gittiği New York'ta Kissinger ile görüşmüştü.

Çin'in yeni atanan Washington Büyükelçisi Şie Fıng, 27 Mayıs'ta 100. yaş gününü kutlayan Kissinger'ı evinde ziyaret etmişti.

Kissinger, temmuzda Pekin’i ziyaret etmiş, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve diğer yetkililerle görüşmüştü.

Amerikalı eski diplomat, son yıllarda, Washington ve Pekin arasındaki gerilimlerin askeri cepheleşmeye ve "yeni bir soğuk savaşa" dönüşmesinin "felaket sonuçları olacağına" dair uyarılarıyla gündeme geliyor.