Orta Fransa’daki Limagrain grubuna ait seralarda yetiştirilen buğday başağının yaşı 10 bini aşıyor. Bu buğday başağı, günümüz yumuşak buğdayının orijinal halini temsil ederken, araştırmacılar onu iklim değişikliğine dayanacak türler üretmek için kullanıyor.
AFP’ye göre, 40 yıldır buğday alanında araştırmacı ve uzman olan Bernard Duperrier, buğdayın yeşil sapını özenle taşıyor ve dünyanın dördüncü büyük tohum üreticisi olan Limagrain grubunda 20 yıldır çalışıyor.
Grubun volkanik Auvergne Dağları’nın eteğinde bulunan genel merkezinde yıllar içinde üretilen tahıl başaklarını araştırarak, lezzetini ve besleyici özelliklerini korurken su kıtlığına ve hastalıklara dayanıklı buğday üretme yolları arıyor.
Önce hassas melezleştirme süreci ele alınıyor, erkek ve dişi organları olan kulakları hadım etmek gerekiyor. Daha sonra başka bir türün ercikleri toplanıyor ve bunların içerdiği polenleri çaprazlamak için hadım edilen başak üzerine yerleştiriliyor.
Umut verici bir yol bulmak için yüzlerce girişimde bulunmak gerekiyor.
Orta Fransa’daki Chappe’deki bir araştırma merkezine ait ‘tünel’ adı verilen seralarda onlarca çeşit yetiştiriliyor. Bernard Duperrier kendi buğday grubunu oluşturuyor. Bunlar arasında uzun, bodur, yeşil veya mavi buğdaylar bulunuyor, irmik veya makarna yapmak için sert, ekmek yapmak için yumuşakları kullanılıyor.
Apache ve Rouge barbu ve Poulard d’Australie, çeşitleri ve 10 bin yıllık hazineler gibi küresel tarım mirasına girmiş ürünleri kayıt eden ve kaderi belirsiz olan son girişimler tıpkı kütüphanelerde olduğu gibi sınıflandırılıyor.
Seraların bir kısmında Neolitik dönemden kalma bir buğday yetiştiriliyor. Araştırmacı, “Bu, buğdayımızın atalarından biridir” dedi ve söz konusu buğdayın, Mezopotamya’da doğup diğer otlarla melezlenerek, bugün dünyada pirincin yanı sıra en çok tüketilen tahıl olan yumuşak buğdayın üretilmesini sağladığını belirtti.
Chappes’te her yıl yaklaşık 400 melezleme yapılıyor. Limagrain araştırma direktörü Élisabeth Chanliaud, ‘mükemmel türe ulaşmak için on yıl süren’ bu melezleme sürecini anlattı.
Kuzeye uyarlanmış
Chanliaud “Buğdayın atalarına yönelik araştırma yapacağız. Yaklaşık 80 bin yavru oluşturmak için diğer türlerle melezleme yapıyoruz. Görevimiz, bu sayının yüzde 80’ini elemeyi, pişirme için en iyisini ve en dayanıklı olanı seçmeyi gerektiriyor. Ardından üretimi artırıp ürünü değerlendiriyoruz” dedi.
Daha hızlı ilerlemek için, Limagrane, sıcaklığı, gece ve gündüzün değişimini ve ihtiyaç duyulan su miktarını ayarlayarak sürecin hızlandırılmasına olanak sağlayan seralar olan ‘yetiştirme odaları’ geliştirdi.
Araştırmacılar, tarama sürecini hızlandırarak en dirençli olanları tanımlamayı mümkün kılan bir gen sınıflandırması olan ‘moleküler etiketleme’ sayesinde zaman kazandı.
Chanliaud “Böylece yılda bir yerine 2 yılda 6 nesil elde etmiş oluyoruz” dedi.
Seraların yakınındaki deneysel tarlalarda, Bernard Duperrier en son üretilen çeşitlerin, sapların sivri uçlarına kadar solmasına neden olan bir mantarın neden olduğu fusariosis gibi hastalıklara karşı direncini test ediyor.
Zorluklar yaşanıyor ve tohum üretiminden ekmek yapımına kadar buğday ekiminin çeşitli çevrelerinde uzanıyor.
2022’de 2,1 milyar euroluk gelire sahip olan grup, araştırmaya 275 milyon euro daha yatırım yaptı ve Fransa’da Inrae, Brezilya’da Embrapa veya daha yakın zamanda Gana’daki gen bankası gibi araştırma merkezleri ve enstitülerle ortaklıklarını artırdı.
Kendisi de bir çiftçi olan grup başkanı Sébastien Vidal “Bu araştırma tarihimizde kayıtlıdır. Burada, tahıl limanlarından uzakta, iki sıradağ arasında sıkışıp kaldık. Çekirdeklerimizi çıkarmak daha pahalıydı, bu yüzden değerli bir şey yaratmaya odaklandık” dedi.
Limagrane, iklim değişikliği karşısında farklı tarım sistemlerini (ekin nöbeti, toprak işleme, su temini, gübre...) değerlendirmek amacıyla bir sistem başlattı. 49 hektarlık alanda, tarla ürünleri on iki yıl boyunca test edildi. Bunların arasında ‘güneyde yetişmiş’ ve grubun yarın ‘kuzeye adapte olmuş’ olmasını umduğu on çeşit buğdayda bulunuyor.
Vladimir Putin ile Donald Trump arasındaki önceki görüşme (Arşiv- DPA)