Uzmanlar: Wagner geri çekilmesine rağmen tehlike sona ermiş değil

Rusya’nın Rostov şehrinden bir vatandaş Wagner lideriyle fotoğraf çekiyor (AP)
Rusya’nın Rostov şehrinden bir vatandaş Wagner lideriyle fotoğraf çekiyor (AP)
TT

Uzmanlar: Wagner geri çekilmesine rağmen tehlike sona ermiş değil

Rusya’nın Rostov şehrinden bir vatandaş Wagner lideriyle fotoğraf çekiyor (AP)
Rusya’nın Rostov şehrinden bir vatandaş Wagner lideriyle fotoğraf çekiyor (AP)

Rusya bir buçuk gün içerisinde ‘çok gerçek’ bir silahlı ayaklanma tehdidiyle karşı karşıya kaldı.

Devlet Başkanı Vladimir Putin, başkent Moskova’ya doğru ilerleyen ve yol boyunca şehirleri işgal eden Wagner askerlerini cezalandırma sözü verdi.

Bunun ardından, Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun krizi yatıştırmak için Wagner lider Yevgeny Prigojin ile yaptığı sürpriz anlaşmanın ardından askerler geri adım attı ve çekildi.

Ancak buna rağmen bir takım uzmanlar bu geri çekilmenin Wagner tehlikesinin sona erdiği anlamına gelmediği konusunda uyardı.

Şarku’l Avsat’ın CNN’den aktardığı habere göre, Wagner lideri Prigojin’in geleceği hakkında pek çok şey belirsizliğini koruyor ve uzmanlar, nadir görülen bu ayaklanmanın sonuçları olmadan bu kadar çabuk ortadan kalkmayacağını söylüyor.

Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, isyan hareketine katılmayan Wagner üyelerinin Rusya Savunma Bakanlığı ile sözleşme imzalayacağını duyurdu.

ABD Ordusu’ndan emekli Binbaşı Mike Lyons Cumartesi günü yaptığı açıklamada, Wagner grubunun Rus ordusundan farklı koşullara sahip ‘bağımsız bir savaş şirketi’ olduğunu söyledi.

Lyons açıklamasına şu ifadelerle devam etti;

Örneğin, Wagner üyeleri Rus ordusundan çok daha iyi yemek yerdi. Grubun bu zor şartlarla yaşayamayacağına inanıyorum. Bu da, tam bir asimilasyonun zor olacağı anlamına geliyor. Belki bazıları dağılır. Bu insanlar ülkeye değil, Prigojin’e sadıktır. Sanırım şu anda cevaplanmamış çok fazla sorumuz var.

Prigojin Belarus’ta öldürülebilir

Rusya uzmanı olan Jill Dougherty ise, “Putin, hainleri affetmez. Prigojin Belarus’a gitse bile, o yine de bir haindir ve bence Putin bunu asla affetmeyecektir. Prigojin’in Belarus’ta öldürüldüğünü görmemizin mümkün. Ancak bu Moskova için zor bir ikilem, çünkü Prigojin büyük desteğe sahip. Prigojin, nerede olursa olsun Putin için güçlü bir tehdit oluşturuyor” yorumunda bulundu.

Rostov şehrinden çekilmeleri sırasında Wagner askerleri (Reuters)
Rostov şehrinden çekilmeleri sırasında Wagner askerleri (Reuters)

CNN’e görüş bildiren çok sayıda uzman, Putin’in krizi atlatmasına rağmen, artık sadece dünya ve düşmanları önünde değil, halkı ve ordusu önünde de zayıf göründüğünü söyledi.

Moskova içinde Putin’in konumunu baltalamak için bir fırsat görenler veya rakipler varsa, bu bir risk oluşturabilir.

Dougherty konuya ilişkin şu yorumu yaptı;

Putin olsaydım, Rostov’dan ayrılan Wagner birlikleri için tezahürat yapan insanlardan endişe duyardım. Sokaktaki sıradan Ruslar neden az önce darbe yapmaya çalışan insanları alkışladı? Bu, belki onları destekledikleri veya onlardan hoşlandıkları anlamına gelir. Her ne ise, Putin için gerçekten kötü bir haber.

Eski bir CIA Rusya operasyonları şefi olan Steve Hall, deneyimli Rusya gözlemcilerinin bile son olaylar karşısında şaşırdığını söyledi.

Hall, Putin’in sonuçta daha kötü durumda olduğuna ve zayıfladığına dikkat çekerek, “Putin bunun tam anlamıyla aylar önce geldiğini görmeliydi. Nasıl biteceğini göreceğiz. Hikayenin henüz bittiğini düşünmüyorum” dedi.



İsrail, Filistin Yönetimi liderlerinin hareketlerine yönelik kısıtlamaları sıkılaştırıyor

Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)
Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)
TT

İsrail, Filistin Yönetimi liderlerinin hareketlerine yönelik kısıtlamaları sıkılaştırıyor

Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)
Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa salı günkü kabine toplantısında (WAFA)

İsrail, sahada gerilimin arttığı ya da Filistin Yönetimi'nin çeşitli siyasi kazanımlar elde etmeye çalıştığı dönemlerde yıllardır sürdürdüğü bir politikanın parçası olarak Filistinli yetkililerin iç ve dış hareketlerini kısıtlamaya geri döndü.

Gazze savaşının başlamasından bu yana İsrail bu yaklaşımını yoğunlaştırdı. İsrail makamları dün Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa'nın Batı Şeria'daki Ramallah ve Nablus vilayetlerinde bir dizi kasaba ve köyü ziyaret etmesini engelledi.

Duvar ve Yerleşim Direniş Komisyonu’nun Facebook sayfası üzerinden yapılan paylaşımda, “İsrail işgal yetkilileri, önceden uyarıda bulunmaksızın, Başbakan Muhammed Mustafa'nın Nablus vilayetindeki Duma ve Kusra kasabalarını, Ramallah vilayetindeki Berka ve Deyr Dibvan kasabalarını ziyaret etmesini engelledi” denildi.

Paylaşımın devamında, “Bu keyfi adım, işgal makamları tarafından Filistin hükümetine karşı alınan bir dizi ırkçı tedbirin devamı niteliğinde olup, hükümet ile Filistin vatandaşları arasındaki güveni sarsmaya yönelik umutsuz bir girişimdir” ifadesi yer aldı.

Abbas'ın seyahatinin engellenmesi

Geçtiğimiz günlerde İsrail, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Suriye'ye yapacağı ziyarete hazırlık amacıyla Ürdün'e gitmesini de engellemeye çalıştı. Ancak yoğun çabaların ve çeşitli tarafların temaslarının ardından Abbas, İsrail'in oyalamasının ardından Ürdün'e karayoluyla gitmek zorunda kaldı.

y6jukı
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas (Reuters)

Filistin Yönetimi bu konuda resmi bir açıklama yapmadı. Bazı yetkililer son dakikaya kadar ve birden fazla kez Abbas'ın hava yoluyla seyahat edeceğini teyit etmeye çalıştı, ancak sonunda yıllardır nadiren gerçekleşen bir şey olarak Abbas karayoluyla gitti.

İsrail'in bu kısıtlamasının, Filistin Devlet Başkanı'nın Suriye'yi ziyaret etme ve İsrail'in halen ‘terörist’ olarak tanımladığı ve ülkesinin topraklarına saldırdığı Suriyeli mevkidaşı Ahmed eş-Şera ile görüşme niyetinden mi yoksa Filistin'in ‘iki devletli çözüm’ çerçevesinde bir Filistin devletinin uluslararası alanda tanınması için başta Fransa olmak üzere Avrupa ülkeleriyle ve Suudi Arabistan'la koordinasyon içinde hareket etmesinden mi kaynaklandığı bilinmiyor.

Elbette bu tutum İsrail hükümetini ve Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu kızdırdı ve Fransa'nın çabalarına ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un açıklamalarına saldıran açıklamalar yapmasına neden oldu.

Sessiz kalmak

Filistin hükümeti Mustafa'nın Batı Şeria'daki bazı kasabaları ziyaret etmesinin engellenmesi konusunda sessiz kalırken, Filistin Devlet Başkanlığı da Suriye ziyareti öncesinde Başkan Abbas'a karşı İsrail tarafından yapılan girişimler konusunda sessiz kaldı.

dfrgthy
İsrail askerleri askeri operasyonlar sırasında Batı Şeria sokaklarında (İsrail ordusu)

İsrail'de hiçbir resmi kurum İsrail'in attığı bu adımlar hakkında yorum yapmazken, bazı medya kuruluşları Netanyahu hükümetinden resmi bir yorum almaksızın Filistin Devlet Başkanı'nın Suriye ziyaretini engelleme girişimlerini haber yaptı.

Gözlemciler, Filistinli yetkililerin hareketlerine getirilen bu kısıtlamanın, İsrail'in 7 Ekim 2023'ten bu yana Batı Şeria şehirlerine uyguladığı siyasi ve fiziki kuşatma çerçevesinde gerçekleştiğini düşünüyor.

Geçtiğimiz birkaç ay içinde Batı Şeria bir dizi yoğun askeri operasyona maruz kaldı. İsrail ordusu gece gündüz baskınlar düzenliyor, daha fazla kontrol noktası kuruyor, bölge sakinlerine yaptırımlar uyguluyor ve bir bölgeden diğerine veya bir vilayetten diğerine hareketlerini kısıtlıyor. İsrail polisi çeşitli yollarda konuşlanmış durumda ve Filistinlilere hiç de azımsanmayacak miktarlarda trafik cezaları uyguluyor.

Batı Şeria'nın coğrafi yapısının değiştirilmesi

İsrail askeri operasyonları üç aydır ağırlıklı olarak Cenin Mülteci Kampı’nda, aynı süre zarfında Tulkerim Mülteci Kampı’nda ve yaklaşık 70 gündür Tulkerim vilayetindeki Nur Şems Mülteci Kampı’nda yoğunlaştı. Bu operasyonlar, ‘silahlı terörizmin yuvası’ olarak tanımlanan bu kampların coğrafi yapısını değiştirmeye yönelik olarak evleri buldozerle yıkmayı ve yeni yollar inşa etmeyi içeriyor.

Söz konusu operasyonlar, yaklaşık 18 aydır acımasız bir savaşa maruz kalan Gazze Şeridi'nde yaşananların bir tekrarı olarak on binlerce Filistinlinin bu kamplardan göç etmesine neden oldu. Diğer vilayetlerdeki köyler, kasabalar ve kamplar da her gün daha fazla yerleşim karakolu kuran, yerleşim yolları inşa eden, Filistinli çiftçilere ait ekipmanlara el koyan ve onlara saldırarak aralarında çok sayıda kişinin yaralanmasına neden olan yerleşimcilerin saldırılarına maruz kalıyor.

DFRGTYH
Batı Şeria'nın El Halil kentinde Yahudi yerleşimine bakan bir tepede yürüyen Filistinli adam, 3 Nisan 2025. (AFP)

İsrailli yerleşimciler dün sabah Nablus'un doğusundaki Beyt Decen köyünde bir elektrik hattını uzatmak için çalışırken Filistinlilerin ekipmanlarına ve üç kamyona el koydu. Başka bir grup yerleşimci de Ürdün Vadisi'nin kuzeyinde mahsulleri sulamak için kullanılan su pompalarını çaldı.

Filistinlilere göre yerleşimciler tarafından gerçekleştirilen bu saldırıların çoğu İsrail ordusunun koruması altında gerçekleştiriliyor. Bu durum, Tel Aviv'de yerleşimi ve yerleşimcileri teşvik eden Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir gibi aşırılık yanlısı bakanların yer aldığı aşırı sağcı hükümet altında bu tür saldırıları meşrulaştırarak İsrail'de açık ve net bir yaklaşım değişikliğine işaret ediyor.