Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi: Çin Devlet Başkanı ‘renkli devrimler’ ve ‘yeni bir Soğuk Savaş’ konusunda uyardı

Sanal Şanghay Zirvesi dün Pekin’de dev bir ekranda yayınlandı (Reuters)
Sanal Şanghay Zirvesi dün Pekin’de dev bir ekranda yayınlandı (Reuters)
TT

Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi: Çin Devlet Başkanı ‘renkli devrimler’ ve ‘yeni bir Soğuk Savaş’ konusunda uyardı

Sanal Şanghay Zirvesi dün Pekin’de dev bir ekranda yayınlandı (Reuters)
Sanal Şanghay Zirvesi dün Pekin’de dev bir ekranda yayınlandı (Reuters)

Şangay İşbirliği Örgütü liderleri dün (Salı) sanal olarak Hindistan’ın ev sahipliğinde düzenlenen bir zirvenin sonunda, Avrasya güvenlik ve siyasi bloklarının başka hiçbir ülkeye karşı olmadıklarını, herkesle daha kapsamlı bir iş birliği kurulmasını memnuniyetle karşıladıklarını ayrıca uluslararası ve bölgesel sorunların ‘ideolojik bir temel üzerinde ve çatışmacı bir düşünceyle’ çözülmesine karşı olduklarını vurguladı.

Sanal zirve, 2001 yılında Pekin ve Moskova tarafından kurulan ve Hindistan, Pakistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan’ı da kapsayan örgüte İran’ın da katılmasıyla önemli bir genişlemeye sahne oldu.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Şanghay İşbirliği Örgütü ülkelerinin liderlerine ilişkilerini güçlendirme çağrısında bulunurken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, üye ülkelere Wagner Grubu’nun son isyanı sırasında Moskova’ya verdikleri destek için teşekkürlerini dile getirdi.

Şi Cinping, Şanghay İşbirliği Örgütü ülkelerine ‘bölgesel barışı korumak ve ortak güvenliği sağlamak için çaba sarf etmeleri’ ve ‘doğru yolu seçmeleri, dayanışma ve karşılıklı güveni güçlendirme’ çağrısında bulundu. Bölge barışını ve uzun vadeli istikrarı sağlamanın ortak sorumluluklarından biri olduğunu vurguladı.

Çin Devlet Başkanı, örgüt ülkelerinin ‘renkli devrimler’ ve ‘yeni bir Soğuk Savaş’ olasılığına karşı koymadaki rolünü vurgulayarak “Bölgede yeni bir Soğuk Savaş’ı kışkırtan, taraflar arası çatışmalara yol açmaya çalışan dış güçlere karşı çok dikkatli olmalıyız. Herhangi bir ülkenin iç işlerine müdahale etmesine ve herhangi bir nedenle renkli bir devrimi kışkırtmasına kesin bir şekilde karşı çıkmalıyız” ifadelerini kullandı.

Liderler, Afganistan’da ABD’nin çekilmesi ve Taliban hareketinin yeniden iktidara gelmesinin ardından ülkede güvenlik durumuna ilişkin endişelerini dile getirdi.

Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Kabil yetkilileriyle uluslararası ilişkilerin ‘acil’ olarak yeniden değerlendirilmesi çağrısında bulundu. Hintli mevkidaşı Narendra Modi ise, Afganistan’ın ‘istikrarsızlığı yaymak’ için bir üs haline gelebileceği konusunda uyarıda bulundu.



Afganistan sınırları, kayıtlı olmayanların son başvuru tarihi dolmadan İran'dan dönenlerle dolup taşıyor

5 Temmuz 2025'te Afganistan'dan gelen mülteciler, Afganistan ve İran arasındaki İslam Kalesi sınır kapısına ulaştı.  (AFP).
5 Temmuz 2025'te Afganistan'dan gelen mülteciler, Afganistan ve İran arasındaki İslam Kalesi sınır kapısına ulaştı.  (AFP).
TT

Afganistan sınırları, kayıtlı olmayanların son başvuru tarihi dolmadan İran'dan dönenlerle dolup taşıyor

5 Temmuz 2025'te Afganistan'dan gelen mülteciler, Afganistan ve İran arasındaki İslam Kalesi sınır kapısına ulaştı.  (AFP).
5 Temmuz 2025'te Afganistan'dan gelen mülteciler, Afganistan ve İran arasındaki İslam Kalesi sınır kapısına ulaştı.  (AFP).

On binlerce Afganistanlı, dün belirlenen geri dönüş tarihi öncesinde İran sınırını geçti ve sınır kapılarında “acil durum” yarattı.

Resim  Afgan mülteciler İran'dan Afganistan ile İran arasındaki İslam Kale sınır kapısına geliyor - 5 Temmuz 2025 (AFP)

İran mayıs ayı sonunda, kayıtlı olmayan Afganistanlıların 6 Temmuz'a kadar ülkeyi terk etmeleri gerektiğini duyurdu. Bu çağrı, Tahran'ın ülkede yaşadığını söylediği 6 milyon Afganistanlıdan 4 milyonunu kapsayabilir.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği cuma günü, haziran ortasından bu yana sınırları geçenlerin sayısının keskin bir artış gösterdiğini ve 1 Temmuz'da batıdaki Herat eyaletindeki İslam Kale sınır kapısında 43 bin kişiyi aşarak zirveye ulaştığını açıkladı.

Uluslararası Göç Örgütü (IOM), haziran ayında 250 binden fazla Afganistanlı'nın İran'dan geri dönüş yaptığını bildirdi.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Afganistan temsilcisi Tajuddin Avila , bu durumun, İran ve Pakistan gibi geleneksel ev sahibi ülkelerden 1,4 milyon Afganistanlının geri dönüşüyle birlikte, halihazırda “kronik bir geri dönüş krizi” ile karşı karşıya olan ülkede bir “acil durum” olduğunu söyledi. 

Şarku'l Avsat'ın AFP'den aktardığına göre perşembe günü verdiği demeçte, “Tüm bu geri dönenlerin yüzde 25'inin çocuk olması endişe verici... çünkü nüfus yapısı değişti” dedi. Erkeklerden oluşan gruplardan, çok az eşya ve parayla sınırı geçen bütün ailelere dönüştü.

İslam Kale kampının bu kadar büyük sayılara ev sahipliği yapabilecek kapasitede, ancak hizmetlerden yoksun olduğunu belirterek, "Günlük 20 binin üzerinde kişiye ulaştığımızda, bu planladığımız senaryonun çok ötesindedir" dedi.

Kurum, aşılama, beslenme ve çocuk dostu alanlar sağlamanın yanı sıra, günde 7 bin ila 10 bin kişiye su ve sağlıklı ortamı genişletmek için acil önlemler uyguladı.

Geçiş yapanların çoğu, tutuklama ve sınır dışı etme dahil olmak üzere yetkililerden baskı gördüklerini bildirdi.

38 yaşındaki Arif Atayi, Afganistanlıların İran'da maruz kaldığı baskılarla ilgili olarak, “Bazı insanlar o kadar korkuyor ki, evlerinden tek başlarına çıkamıyorlar... Küçük çocuklarını bir parça ekmek almak için gönderiyorlar ve bu çocuklar bile bazen tutuklanıyor” dedi.

Uluslararası Göç Örgütü'nün işlettiği bir kabul merkezinde yardım beklerken cumartesi günü AFP’ye konuşan Atayi, “Kendi ülkemde dilenmek zorunda kalsam bile, bu şekilde muamele gördüğümüz bir yerde kalmaktan iyidir” dedi.

Dış yardımdaki büyük kesintiler krizle mücadeleyi olumsuz etkiledi ve Birleşmiş Milletler, uluslararası sivil toplum örgütleri ve Taliban yetkilileri, geri dönenlere destek için daha fazla finansman sağlanması çağrısında bulundu. Birleşmiş Milletler, bu göç akınının zaten aşırı yoksulluk, işsizlik ve iklim değişikliğiyle ilgili şoklarla boğuşan ülkeyi daha da istikrarsız hale getirebileceği uyarısında bulunarak, ülkelere Afganistanlıları zorla geri göndermemeleri çağrısında bulundu.