Birleşik Krallık, 5 ülkeye vize zorunluluğu getirdi: "Sistem suiistimal ediliyor"

Birleşik Krallık İçişleri Bakanı Suella Braverman (John Sibley/Reuters)
Birleşik Krallık İçişleri Bakanı Suella Braverman (John Sibley/Reuters)
TT

Birleşik Krallık, 5 ülkeye vize zorunluluğu getirdi: "Sistem suiistimal ediliyor"

Birleşik Krallık İçişleri Bakanı Suella Braverman (John Sibley/Reuters)
Birleşik Krallık İçişleri Bakanı Suella Braverman (John Sibley/Reuters)

Birleşik Krallık (BK), 5 ülkeden gelen tüm ziyaretçilere vize zorunluluğu getirirken Suella Braverman, göç sisteminin "suiistimal" edilmesini gerekçe gösteriyor.

BK İçişleri Bakanı, değişikliklerin "yalnızca göç ve sınır güvenliğiyle ilgili nedenlerle" yapıldığını söyleyerek bunun Dominika, Honduras, Namibya, Doğu Timor ve Vanuatu'yla "kötü ilişkilerin işareti olmadığını" ısrarla belirtti.

Braverman çarşamba günü milletvekillerine yaptığı yazılı açıklamada, Dominika ve Vanuatu'daki "yatırım yoluyla vatandaşlık uygulamasının açık ve belirgin bir şekilde suiistimal edildiğini" belirtti. Braverman, İngiliz Milletler Topluluğu'nun iki müttefikinin "BK'ye risk teşkil ettiği bilinen kişilere vatandaşlık" verdiğini söyledi.

İçişleri Bakanı, Namibya ve Honduras yurttaşlarının sığınma talebinde bulunmak adına, vize almadan sınırlı bir süre BK'yi ziyaret etme haklarını "suiistimal ettiğini" ve bu durumun "süregelen ve kayda değer bir artış" gösterdiğini söyledi.

Braverman "Hatta Namibyalılar ve Honduraslılar, vize istenmeyen ülkelerden sığınma talebinde bulunan yurttaşlar arasında ilk sırada yer alıyor" diye yazdı.

Bu yüksek rakamlar sürdürülemez ve bunlar, işleyiş üzerinde baskı oluşmasına önemli ölçüde katkıda bulunarak birincil kaynakların diğer öncelikli faaliyetlerden uzaklaştırılmasına yol açıyor.

Namibya, çoğunluğu eski Britanya sömürgelerinden oluşan 56 ülkenin yer aldığı İngiliz Milletler Topluluğu'nun bir diğer üyesi.

Doğu Timor'la ilgiliyse Braverman, sınıra "ziyaret amacıyla gelmeyen" yurttaşlarda "sürekli bir artış" görüldüğünü söyledi. Braverman bu kişilerin genellikle "AB Yerleşim Programı aracılığıyla hileli şekilde, bakmakla yükümlü olunan kişi statüsü talep etme ya da BK'de yasadışı çalışma niyetinde" olduğunu belirtti.

Braverman, BK'de onaylanmış rezervasyonları bulunanların yeni şartlar yürürlüğe girmeden önce vizesiz seyahat edebilmesi için 4 haftalık bir geçiş dönemine izin verdi.

Yasadışı Göç Yasa Tasarısı'nın halihazırda yasalaşmaya hazırlanmasıyla hükümetin, Manş Denizi'ni geçerek BK'ye sığınma talebinde bulunmaya çalışan göçmenlere karşı sert önlemler aldığı bir dönemde vize kararı verildi. Hükümet bu hafta küçük tekneler kriziyle mücadeleye yönelik tartışmalı planlarını, Avam Kamarası'ndaki ılımlı Muhafazakarların son itirazlarını da aşarak geçirdi.

2023'te Manş Denizi'nden geçen göçmen sayısı halihazırda 13 bin 774 diye belirlenirken bu sayı, 15 binden fazla göçmenin kaydedildiği geçen yılın bu dönemindeki sayının hâlâ altında. 2022'nin tamamında 45 bin 755 kişi bu yolculuğu gerçekleştirdi.

Reformlar, göçmenlerin BK'ye izinsiz yollarla gelmesi durumunda sığınma talebinde bulunmalarını engelleyecek. Hükümet bu değişikliklerin, gözaltında tutulan kişilerin ya kendi ülkelerine ya da halihazırda yasal bir mücadeleye konu olan Ruanda gibi üçüncü bir ülkeye derhal gönderilmelerini sağlayacağını da umuyor.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Turk ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi bu planlara yönelik öfkenin başını çekiyor. İkili, alışılmadık derecede eleştirel bir ortak açıklamada yasa tasarısının "uluslararası korumaya ihtiyaç duyan kişiler için ağır sonuçlar doğuracağı" ve BK'nin uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ettiği uyarısında bulundu.

Downing Sokağı (BK Başbakanlık Konutu ve Ofisi -ed.n.) tasarıyı savunurken, Başbakan'ın resmi sözcüsü de şu açıklamayı yaptı:

Uluslararası hukuk çerçevesinde hareket ettiğimize eminiz.



Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
TT

Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)

Sagir el-Haydari

Fransa'nın Afrika'daki nüfuzunun gerilediği ve Rusya ve Çin gibi diğer küresel güçlerin kıtada nüfuz mücadelesine girdiği bir dönemde, Türk diplomasisi, çok sayıda silah kullanarak kaynak zengini Afrika kıtasında daha geniş kapsamlı bir varlık gösterme arayışında kararlılıkla ilerliyor.

Türkiye, son dönemde Afrika ülkelerine Bayraktar İHA'ları gibi Türk askeri teçhizatı tedarik ederek verimli askeri ortaklıklar kurmayı başardı. Ancak iş bununla da bitmiyor, Ankara’nın, Afrika Boynuzu gibi bölgelerdeki ciddi krizlerin yatıştırılmasını sağlayan arabuluculukları da bulunuyor.

Bu çabaların bir parçası olarak geçtiğimiz günlerde düzenlenen Antalya Forumu'na, Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud başta olmak üzere çok sayıda Afrikalı yetkili katıldı. Ne var ki Ankara'nın oynamaya başladığı ileri rollere rağmen Fransa gibi diğer güçlerin yerini alıp alamayacağı belirsiz.

Stratejik ortak

Aralık 2024'te Türkiye Etiyopya ile Somali arasında arabuluculuk yapacağını duyurdu ve bu adım iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesiyle sonuçlandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, anlaşmayı “tarihi” olarak niteledi.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre Türkiye, Afrika'daki diplomatik varlığını önemli ölçüde pekiştirdi. Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, 2002 yılında 12 olan büyükelçilik sayısı, 2022 yılında 44 büyükelçilik ve konsolosluğa yükseldi. Bu arada Ankara'daki Afrika diplomatik temsilcilikleri 2008'de 10 iken 2023'te 38'e çıktı.

Siyasi araştırmacı Taha Avdetoğlu, “Türkiye, Fransa gibi diğer sömürgeci ülkelerin aksine, Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı. Coğrafi konumu ve birçok alandaki uzmanlığından yararlanarak uzun vadeli ilişkiler geliştirdi, Afrika, Türkiye'nin jeostratejik çıkarları için önemli bir derinlik haline geldi” değerlendirmesinde bulundu.

fdghyjukı
Türkiye Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı (Reuters)

Avdetoğlu sözlerine şöyle devam etti: “Türkiye'nin, askeri üs kurmuş olduğu Somali'de, enerji güvenliği ve petrol arama gibi birçok kanaldan nüfuzunu artırmaya çalıştığını da gözlemledik. Türkiye, Afrika'da nüfuzunu tesis etme konusunda zorlu meydan okumalarla karşı karşıya kaldı. Özellikle uluslararası alanda Türkiye’nin rolünden derinden rahatsız olan bir diğer büyük güç olan Fransa ile karşı karşıya geldi. Türkiye yumuşak diplomasiyle başarıya ulaştı, dolayısıyla özellikle kıtada elde edilen başarıların ışığında, Türk-Afrika ilişkilerinin Ankara'nın dış politikasında önemli bir yer tutacağına inanıyorum. Bu sadece siyasi ve ekonomik yakınlaşmayla sınırlı kalmayacak, aynı zamanda savunma sanayi gibi hassas ve önemli bir alanı da kapsayacak.”

Nitekim Türkiye, birçok Afrika ülkesine askeri teçhizat temin etti ve Bayraktar İHA'ları şu anda kıta semalarında uçuyor. Bu adımların, Fransa'nın kıtadan güçlerini ve askeri teçhizatını çekmek zorunda kalmasının neden olduğu zararı telafi etme amacı taşıdığı düşünülüyor.

Ekonomik iş birliği

Türkiye'nin Afrika'ya olan ilgisi yeni değil. Ankara, 2005 yılında Afrika Birliği'nde daimi gözlemci statüsü elde etti ve o tarihten bu yana zorlu Afrika denkleminde kendine yer edinmeye çalışıyor. Türkiye Cumhurbaşkanı, 2008'den bu yana yaklaşık 30 Afrika ülkesini ziyaret etti ve kobalt ve uranyum gibi değerli madenlere ev sahipliği yapan kaynak zengini bu ülkelere yatırımların yönlendirilmesini istedi.

Avdetoğlu şunu da söyledi: “Türkiye, ekonomik iş birliğiyle Afrika'da ilişkiler kurdu ve güçlendirdi. Son yıllarda enerji ve altyapı yatırımlarını artırarak geniş bir diplomatik rol üstlendi. Afrika ülkelerinde yeni konsolosluklar açıldı, önemli insani yardımlar sağlandı, güvenlik ve askeri iş birliği arttı. Türkiye ile Afrika arasındaki ticaret hacmi 2003 yılında 3 milyar dolar seviyesinden 2023 yılında yaklaşık 35 milyar dolara yükseldi.”

Genişleyen nüfuz

Afrika meseleleri konusunda uzman siyasi araştırmacı Muhammed Turşin ise, “Türkiye'nin Afrika'daki nüfuzu, birçok bölgesel güç gibi, giderek genişlemeye başladı. Ankara bu nüfuzu uzun yıllar boyunca burslar, yardımlar, yardım projeleri ve sivil toplumu destekleme yoluyla yumuşak diplomasiyi kullanarak oluşturdu” dedi.

Turşin, yumuşak diplomasinin Afrika'da Türkiye’nin nüfuzunu güçlendirme ve pekiştirmede başarılı olduğunu, son olarak Türkiye’nin, askeri ortaklıklardan yararlanarak Afrika ülkelerine Bayraktar gibi gelişmiş silah sistemleri tedarik etmeye başladığını sözlerine ekledi.

Turşin’e göre “Türk stratejisi askeri ve ekonomik boyutlara dayandı ve genellikle yumuşak diplomasiyi kullandı. Ankara, pek çok uluslararası güçten farklı bölgesel yönelimlere sahip ve her zaman kendi çıkarlarını ve ortaklık kurduğu ülkelerin çıkarlarını ön planda tutuyor.”

Türkiye, Fransa'nın Burkina Faso, Nijer, Mali gibi ülkelerden çekilmesinden faydalanmaya çalışarak, bu ülkelere askeri teçhizat temin etmeyi teklif etti. Bayraktar İHA'ların teslim edildiği Mali gibi bunlardan bazılarıyla anlaşmalar yapılmış durumda.

Sınırlı güç ve kapasite

Erdoğan, son döneminde ülkesinin Afrika ile ticaret hacmini 75 milyar dolara çıkarma arzusunda olduğunu dile getirdi. Ancak Rusya ve Çin gibi diğer bölgesel güçlerin de aynı şeyi yapmaya çabaladığı bir ortamda Ankara'nın bunu başarabileceği belirsiz.

Türkiye'nin Afrika'da yaklaşık 71 askeri ataşesi bulunuyor ve askeri satışları, insansız hava araçları ve diğer ekipmanlarla birlikte yaklaşık 328 milyon dolara yükseldi.

Nijeryalı siyasi araştırmacı Muhammed Aval, “Türkiye'nin gücü ve kapasitesi, Rusya gibi doğrudan çatışmalara dahil olmuş diğer ülkelerle karşılaştırıldığında sınırlı. Ancak Ankara'nın politikasının olumlu bir yönü de var; müdahalede bulunduğunda riskleri azaltması” dedi.

Aval, “Türkiye'nin ekonomik ve ticari alan ile sınırlı kalması, kendisi açısından olumlu bir nokta. Ancak askeri teçhizatını tanıtma hamlesi, ulusal güvenlikleri üzerindeki olumsuz etkilerinden zaten korkan diğer Afrika ülkelerinin öfkesini uyandırabilir” diye ekledi. “Özellikle Sahel bölgesinde yeni nesil yöneticilerin yükselişiyle birlikte Türkiye'nin Afrika'da yaşanan siyasal ve ekonomik değişimleri dikkatle ele alması gerektiğini” vurguladı.

.