Polisin olmadığı bir dünyada yaşasaydık ne olurdu?

Polis olmasaydı farklılıkları çözmenin zorluğu nedeniyle çatışmalar tırmanır, toplumsal değerler değişir ve ekonomi çökerdi

Arjantin'de bir kadın, protestoculara polise taş atmayı bırakmaları için yalvarıyor / Fotoğraf AFP
Arjantin'de bir kadın, protestoculara polise taş atmayı bırakmaları için yalvarıyor / Fotoğraf AFP
TT

Polisin olmadığı bir dünyada yaşasaydık ne olurdu?

Arjantin'de bir kadın, protestoculara polise taş atmayı bırakmaları için yalvarıyor / Fotoğraf AFP
Arjantin'de bir kadın, protestoculara polise taş atmayı bırakmaları için yalvarıyor / Fotoğraf AFP

Polis ve güvenlik görevlilerinin olmadığı bir dünyada neler olabileceğini hayal edebiliyor muyuz?

Belki de insanların bu varsayıma verdiği yanıtlar, bilgilerini internetteki sitelerden toplayan yapay zeka programının verdiği yanıtlarla aynı olacaktır.

Yapay zekaya göre, polis veya güvenlik güçlerinin olmadığı bir dünyada, toplumsal denge ve düzen büyük ölçüde etkilenecektir.

Düzen ve güvenin korunmasında bir boşluk olacak, bu da kaosun yayılmasına, suç oranlarının artmasına, insan haklarının ve kişisel özgürlüklerin çiğnenmesine, mülkiyet haklarının ihlal edilmesine yol açacaktır

Bu durumda, önlem almak veya müdahale etmek için yetkili ve otoriter kurumların olmaması nedeniyle sosyal gerilimler artacaktır.

Farklılıkları çözmenin zorluğu nedeniyle çatışmalar da tırmanacak ve uzun vadede polisin yokluğu, vatandaşların kendi kendilerini koruma yollarını aramasına veya askeri ittifaklar yoluyla toplumsal değerlerin değişmesine neden olacaktır.

Böylece silahlı gruplar arasında otorite mücadeleleri başlayacaktır. Bu yeni güç yapıları iktidarın tekelleşmesine neden olacaktır.

Her vatandaşı polis olarak görsek ve herkesin kendisi ve diğerleri üzerinde kamu düzenini uygulamasına katılmasını hayal edersek, bu senaryo, özellikle yolsuzluğun yaygın olduğu ülkelerde polis ve güvenlik güçlerine boyun eğen çoğunluğun sorununu radikal bir şekilde çözebilir mi?

Özellikle yolsuzluğun yaygın olduğu ülkelerde polis güçlerinin vatandaşlara şantaj yapan, haklarını gasp eden, zorlayıcı görevler dayatan veya hukuka aykırı şekilde güç kullanarak aşırıya kaçan gruplara dönüştüğü durumlarda çözüm ne olur?

Bu senaryoyu hayal etmeye çalışırken, herkesin polis olması durumunda birçok olumsuz sonucun ortaya çıkabileceği görülmektedir.

Bu, suçları ve hukuki ihlalleri daha hızlı bir şekilde adaletin önüne getirme konusunda olumlu bir etki sağlayabilir, ancak aynı zamanda gözetim seviyelerini artırabilir, bireysel özgürlükler ile kamu düzeni arasındaki dengeyi bozabilir ve kişisel hakları ciddi şekilde etkileyebilir.

Diğer bireyler tarafından sürekli denetim ve gözetim altında olma durumu, karmaşık sosyal etkileşimlere neden olabilir.

Ekonomi de olumsuz yönde etkilenebilir; vatandaşlar polis rolleriyle meşgul olacaklarından zaman ve emek sermayeleri başka alanda harcanmış olur.

Bu da doğrudan toplumsal değerler ve kültürde değişikliklere yol açabilir. Sosyal düzen, tamamen denetleyici bir polis devletine dönüşebilir.

Doğu Avrupa'da istihbarat kurumlarının kötü şöhretli olduğu eski komünist ülkelerde veya vatandaşların istihbarat güvenlik sisteminin bir parçası olduğu Arap askeri rejimlerinde olduğu gibi, vatandaşlar, diğer vatandaşlar hakkında raporlar hazırlayarak istihbarat kurumlarına sunabilir ve güvenlik tehdidi altında kalmamak veya takip edilmemek için bu tür bilgileri sağlamak zorunda kalabilirler.

Eski güvenlik sistemleri

Eski Mısır, Babil, Yunan ve Roma toplumları, düzeni koruma ve suçla mücadele etme amacıyla farklı güvenlik organizasyonlarını geliştirmeye başladılar.

Bu organizasyonlar, askerî yeteneklere sahip olan kişilerden oluşuyordu ve yöneten siyasi otoriteden emir alarak çalışıyorlardı, bu otorite monarşik, demokratik veya parlamenter olabilirdi.

Görevleri genellikle yasaların uygulandığını denetlemek ve genel güvenliği sağlamak şeklindeydi.

Orta Çağ'da, bu güvenlik birimleri Avrupa'da örgütlü güvenlik kurumlarına dönüşerek belirli yetkilere sahip hale geldi.

Modern çağla birlikte ulusal devletlerin kurulması ve merkezi güçlerin ortaya çıkmasıyla polis ve güvenlik kurumları daha büyük bir ölçekte örgütlendi.

19'uncu yüzyıl ve sonrasında ise ülkeler, polis ve güvenlik yasalarında değişiklikler yaparak suçla mücadele ve düzeni koruma rollerini genişletti.

Bilişim teknolojisinin ve iletişim araçlarının gelişmesi, yerel ve uluslararası polis kurumlarıyla iletişim kurma, soruşturma, yanıt verme ve iş birliği yapma becerisini artırdı.

Bu durum özellikle INTERPOL gibi uluslararası polis teşkilatlarıyla iş birliğini kolaylaştırdı.
 

Polisin emirlerine karşı gelebilir miyiz?

Birçok insan, belirli koşullarda polis memurlarının emirlerini reddetme olasılığını sorgular.

İnternet üzerinde bu konuda farklı yanıtlar bulunsa da, genel olarak polis memurlarının emirlerine uymanın bazı istisnai durumlarını düşünen görüşler bulunmaktadır.

Bu durumlar, emirlerin yasalarla veya temel etik kurallarla çeliştiği veya emirlere uymanın insan hayatını tehlikeye atabileceği durumlar olabilir.

Polis veya güvenlik güçlerinin emirleri, sivil veya anayasa haklarınıza aykırı ise de itiraz edebilirsiniz.

Barışçıl baskı yöntemleri ve şiddetsiz direniş, yasal düzenin geçerli olduğu ülkelerde belirli durumlarda polis memurlarına karşı kullanılabilir.

Polis veya güvenlik güçlerinin yetkilerini suistimal ettiği, yolsuzluk yaptığı, zorbalıkta bulunduğu veya hukuki yetkilerini hukuka aykırı şekillerde kullandığı durumlarda hukuk sisteminin çökmesi, güvenlik güçlerine ve devlete olan güvenin kaybolması ve bunun sonucunda yolsuzluğun, zorbalığın ve adaletsizliğin yaygınlaşması mümkün olabilir.

Independent Arabia,Independent Türkçe



Trump'ın gümrük vergileri borsada nasıl kaosa dönüştü?

New York Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gününün sonunda Dow Jones Endüstri Ortalaması Endeksi’ni gösteren bir ekran (EPA)
New York Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gününün sonunda Dow Jones Endüstri Ortalaması Endeksi’ni gösteren bir ekran (EPA)
TT

Trump'ın gümrük vergileri borsada nasıl kaosa dönüştü?

New York Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gününün sonunda Dow Jones Endüstri Ortalaması Endeksi’ni gösteren bir ekran (EPA)
New York Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gününün sonunda Dow Jones Endüstri Ortalaması Endeksi’ni gösteren bir ekran (EPA)

Son yaşananlar, ABD'nin ticaret ortaklarına, ABD ihracatına uygulanan gümrük vergilerine eşdeğer ‘karşılıklı’ gümrük vergileri uygulaması şeklindeki en kötü senaryodan daha kötüydü.

Şarku’l Avsat’ın CNBC'den aktardığına göre ideal bir dünyada bu durum, Trump'ın küresel ticaretin seyrini değiştirme, Amerikan istihdamını ülkeye geri getirme ve ABD'yi ucuz yabancı ithalata ve savurgan hükümet harcamalarına bağımlı bir ekonomiden üretim odaklı bir ekonomiye dönüştürme çabalarının bir parçası olarak tüm tarafları memnun edecek anlaşmalara yol açacak bir müzakere turunu tetikleyebilirdi.

Bu senaryoya ilişkin endişeler, bir enflasyon kıvılcımı ve belki de büyümede hafif bir yavaşlama üzerinde yoğunlaşıyordu.

Aslında ortaya çıkan şey ekonomik, piyasa ve jeopolitik kaostu.

Her şey Trump'ın çarşamba günü piyasalar kapandıktan sonra Beyaz Saray'da yaptığı basın toplantısında, ‘dış pazarları açma ve dış ticaret engellerini yıkma’ niyetini açıklamasıyla başladı.

Plana göre cumartesi gününden itibaren ABD'nin tüm ticaret ortaklarına en az yüzde 10 gümrük vergisi uygulanacak ve bir hafta içinde 60 ülkeye daha ayrı ayrı gümrük vergileri uygulanacaktı. Bir gecede ABD'nin efektif gümrük vergisi oranı yüzde 2,5'ten yüzde 20'nin üzerine çıkacaktı.

defrgty6
Yatırımcıların cuma günü New York Borsası'ndaki tepkisi (AP)

Açık olmak gerekirse, bu muhtemelen 1910'dan bu yana görülen en yüksek seviye. Birçok ekonomistin Büyük Buhran'a katkıda bulunduğuna inandığı 1930'daki yıkıcı Smoot-Hawley tarifelerinden bile daha yüksek olan bu oran, Trump'ın Wall Street'in en kötü korkularını aşan aşırı korumacı ve küreselleşme karşıtı politikası üzerinde soru işareti yaratıyor.

Hızlı tepki

Çin tüm mallara yüzde 34 gümrük vergisi koyarak misilleme yaptı. Avrupa Birliği (AB) liderleri de karşı önlemleri değerlendiriyor. Kanada ve Meksika ile ilişkilerdeki ani gerginliğin önümüzdeki aylarda ABD-Meksika-Kanada anlaşma görüşmeleri sırasında yatıştırılması gerekecek.

Piyasalar bu gelişmeler üzerine düşüşe geçerek hisse senetlerini iki günlük bir satış dalgasına sürükledi ve Trump'ın ikinci döneminin ilk günlerinde kur yaptığı Silikon Vadisi devlerine ev sahipliği yapan Nasdaq Bileşik Endeksi’ni ayı piyasasına soktu.

Bu arada ekonomistler gümrük vergilerinin hesaplanmasında kullanılan kaba hesaplamalardan duydukları memnuniyetsizliği dile getirdiler. Washington Post'un açıklamadan üç saat önce hazırlandığını bildirdiği planın özünde, yönetimin her bir ülkeyle olan ticaret açığını ABD ihracatının toplam değerine bölerek, beklentilerini karşılamıyor gibi görünen ‘karşılıklı’ tarifeler oluşturması yatıyor.

Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'ne (CSIS) göre bu formül ‘ABD'nin çok ithalat yapıp az alım yaptığı yüksek açık veren ticaret ortaklarını cezalandırıyor.’

Merkezin yayınladığı bir analizde, “Kısacası bu formül, en iyi ihtimalle kaba bir adalet, en kötü ihtimalle de caydırıcı bir güç sunuyor” denildi.

Piyasa çöküşü

Yatırımcılar bu duruma tahviller dışında her şeyi satarak karşılık verdi. Sonuçta, gelecekteki kazançları belirlemek artık neredeyse imkansızken, gelecekteki kazançlar için doğru fiyatı kim nasıl bilebilir?

Trump'ın en iyi senaryosuna göre, diğer ülkeler müzakere masasına oturacak ve gümrük vergilerini düşürerek ABD malları için pazar açacak ve ABD'nin kendi pazarlarına erişmesine izin verecek. Ancak o zaman bile, 2024 yılında yüzde 68'i tüketici harcamalarına bağımlı olan ve 903 milyar dolar ticaret açığı veren bir ekonominin tamamen yeniden yapılandırılması gerekecek.

Elbette bazı erken müzakereler gerçekleşmiş durumda.

Geçtiğimiz cuma günü Trump, Truth Social'da Vietnam Komünist Partisi lideri To Lam ile ‘çok verimli bir görüşme’ yaptığını ve ABD ile bir anlaşmaya varılması halinde gümrük vergilerini sıfıra indirmeyi kabul ettiğini söyleyerek övündü. Buna ek olarak Trump, iki taraf arasında artan gerilimin yatıştırılmasında kilit bir rol oynayabilecek TikTok konusunda Çin ile bir anlaşma yapmak istediğini açıkladı.

Trump, cuma günü öğleden sonra Truth Social'da yaptığı açıklamada, “Sadece zayıflar başarısız olur!” dedi.

Borsa hafta boyunca çökmese de yaklaşık 6 trilyon dolar değer kaybetti. Dow Jones Endüstri Ortalaması Endeksi iki günde 3 bin 900 puandan fazla düştü ki bu daha önce hiç yaşanmamış bir şeydi.

ABD Merkez Bankası’nın (Fed) müdahale etmesini bekleyen yatırımcılar, cuma günü Başkan Jerome Powell'ın beklenenden daha sıkı gümrük tarifelerinin büyümeyi olumsuz etkileyeceğini ve daha da önemlisi yüksek enflasyona yol açacağını belirtmesiyle hayal kırıklığına uğradı.

Powell, Fed’in faiz oranlarını dondurmaya devam edeceğini vurgulayarak, Fed'in piyasadaki erimeyi durdurmak için bir satış seçeneğine başvuracağına dair umutları şimdilik suya düşürdü.

Wharton School'da profesör olan Jeremy Siegel cuma günü CNBC'de yaptığı açıklamada, “Bence bu, son 95 yılın en büyük politika hatası. Bu kendi kendine açılan bir yara. Bu kasıtsız bir hata, böyle olması gerekmiyordu” ifadelerini kullandı.